Bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego

Gaz ziemny jest podstawowym elementem struktury energetycznej Unii Europejskiej (UE). Pokrywa 25% zaopatrzenia w źródła energii pierwotnej i wykorzystywany jest głównie do wytwarzania energii elektrycznej, ogrzewania, jako surowiec przemysłowy i jako paliwo w transporcie. W ciągu dziesięciu ostatnich lat zużycie gazu w Europie gwałtownie wzrosło. Wraz ze spadkiem produkcji wewnętrznej import gazu rósł jeszcze szybciej, co doprowadziło do wzrostu zależności od importu i do konieczności podjęcia kwestii związanych z bezpieczeństwem dostaw gazu.

AKT

Rozporządzenie (UE) nr 994/2010 w sprawie środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego i uchylenia dyrektywy Rady 2004/67/WE (tekst mający znaczenie dla EOG).

STRESZCZENIE

Celem rozporządzenia jest zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw poprzez zapobieganie przerwom w dostawach i skoordynowane działanie w przypadku ich wystąpienia, a także poprzez zapewnienie należytego i nieprzerwanego funkcjonowania wewnętrznego rynku gazu ziemnego.

Rozporządzenie ustanawia wspólne ramy, w których współodpowiedzialność za bezpieczeństwo dostaw spoczywa na przedsiębiorstwach gazowych, państwach Unii Europejskiej (UE) i Komisji. Określa także oparty na solidarności, przejrzysty mechanizm koordynacji planowania i reagowania na szczeblu krajowym, regionalnym i unijnym w przypadku stanu nadzwyczajnego.

Bezpieczeństwo dostaw gazu odbiorcom chronionym

Rozporządzenie określa wspólną koncepcję odbiorców, dla których dostawy gazu muszą być chronione. Do odbiorców chronionych zaliczane są wszystkie gospodarstwa domowe. Państwa UE mogą także zaliczyć do tej kategorii małe i średnie przedsiębiorstwa oraz podmioty świadczące podstawowe usługi socjalne (pod warunkiem że na wszystkich tych dodatkowych odbiorców przypada najwyżej do 20% ostatecznego zużycia gazu) i/lub instalacje systemów ciepłowniczych.

Wspólny standard w zakresie infrastruktury i dostaw

Rozporządzenie określa wspólne standardy dla całej UE:

• standardy w zakresie infrastruktury: do 3 grudnia 2014 r. państwa UE muszą posiadać zdolność dostarczania ilości gazu niezbędnej do zaspokojenia całkowitego zapotrzebowania na gaz w dniu nadzwyczajnie wysokiego zapotrzebowania na gaz w przypadku zakłóceń w funkcjonowaniu największej pojedynczej infrastruktury gazowniczej. Rozporządzenie nakłada także wdrożenie zdolności odwrócenia przepływu we wszystkich połączeniach transgranicznych między państwami UE do 3 grudnia 2013 r.,
• standard w zakresie dostaw dla odbiorców chronionych: przedsiębiorstwa gazowe są zobowiązane do zagwarantowania dostawy dla odbiorców chronionych na rygorystycznych warunkach, w szczególności w przypadku ekstremalnych temperatur w siedmiodniowym okresie zapotrzebowania i każdego przynajmniej trzydziestodniowego okresu nadzwyczajnie wysokiego zapotrzebowania na gaz, a także w przypadku wystąpienia zakłóceń w infrastrukturze w przeciętnych warunkach w okresie zimowym.

Ocena ryzyka, plan działań zapobiegawczych i plan działania w sytuacji nadzwyczajnej

Do 3 grudnia 2011 r. właściwy organ dokonuje pełnej oceny ryzyka związanego z bezpieczeństwem dostaw gazu. Ocena ryzyka uwzględnia normy dotyczące dostaw i infrastruktury, stosowne okoliczności krajowe i regionalne, różne scenariusze nadzwyczajnie wysokiego zapotrzebowania na gaz, zakłócenia w dostawach, wzajemne oddziaływanie i korelację zagrożeń z innymi państwami członkowskimi.

Na podstawie wniosków wypływających z oceny do 3 grudnia 2012 r. właściwy organ przyjmie i ogłosi plan działań zapobiegawczych oraz poinformuje o tym Komisję. Plan zawiera środki konieczne do usunięcia lub zmniejszenia wykrytego zagrożenie, a także plan na wypadek sytuacji nadzwyczajnej przewidujący środki w celu usunięcia lub złagodzenia skutków przerwania dostaw gazu.

Ocena zagrożenia i wymienione plany podlegają aktualizacji co dwa lata.

Komisja ocenia plany w porozumieniu z Grupą Koordynacyjną ds. Gazu.

Sytuacje nadzwyczajne na szczeblu unijnym i regionalnym

Rozporządzenie określa trzy podstawowe stany kryzysowe: stan wczesnego ostrzeżenia, stan alarmowy i stan nadzwyczajny.

Plan na wypadek sytuacji nadzwyczajnej powinien uwzględniać trzy wymienione stany kryzysowe.

Komisja odgrywa ważną rolę w ogłoszeniu stanu nadzwyczajnego na szczeblu unijnym lub regionalnym. Może ogłosić stan nadzwyczajny na szczeblu europejskim lub regionalnym na wniosek właściwego organu, który ogłosił sytuację nadzwyczajną. Kiedy wniosek pochodzi od przynajmniej dwóch organów, Komisja ogłasza stan nadzwyczajny na szczeblu UE lub regionu.

Grupa Koordynacyjna ds. Gazu

Grupa Koordynacyjna ds. Gazu (EN) ma ułatwić koordynację środków odnoszących się do bezpieczeństwa dostaw gazu. Grupa wspiera Komisję i udziela odpowiedzi w sprawach bezpieczeństwa dostaw gazu.

W skład grupy wchodzą: przedstawiciele państw UE, w szczególności ich właściwych organów, Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki, Europejska Sieć Operatorów Systemów Przesyłowych Gazu (ENTSO gazu) oraz organizacje reprezentujące interesy sektorowe i zainteresowanych odbiorców. Grupie przewodniczy Komisja.

Przejrzystość i wymiana informacji

W sytuacji stanu nadzwyczajnego przedsiębiorstwa gazowe, których to dotyczy, codziennie udostępniają właściwemu organowi odpowiednie informacje.

W przypadku stanu nadzwyczajnego na poziomie unijnym lub regionalnym Komisja ma prawo zażądać od właściwego organu niezwłocznego przedstawienia informacji na temat środków, jakie właściwy organ planuje podjąć i już podjął w celu złagodzenia skutków stanu nadzwyczajnego.

Do dnia 3 grudnia 2011 r. państwa UE informują Komisję o obowiązujących umowach międzyrządowych zawartych z państwami trzecimi. Państwa członkowskie przekazują również Komisji informacje o nowych zawartych umowach.

Kontekst

Dyrektywa Rady 2004/67/WE po raz pierwszy ustanowiła ramy prawne mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa dostaw gazu na szczeblu UE. Ukraińsko-rosyjski kryzys gazowy w styczniu 2009 r. pokazał, że niejednolite stosowanie przepisów dyrektywy w poszczególnych państwach UE nie jest wystarczające, aby przygotować się i odpowiednio zareagować na przerwę w dostawie. Ponadto istnieje wyraźne ryzyko, że środki podjęte jednostronnie przez państwa UE zagrażają należytemu funkcjonowaniu rynku wewnętrznego.

See also

• Bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego w Unii Europejskiej (EN)

Ostatnia aktualizacja: 19.01.2011