Europejska przestrzeń badawcza i polityka kosmiczna

WPROWADZENIE

Traktat lizboński wzmacnia działanie Unii Europejskiej (UE) w dziadzinie badań naukowych. Wyznacza jako cel stworzenie prawdziwej europejskiej przestrzeni badawczej. Ponadto traktat lizboński tworzy podstawę prawną umożliwiającą UE prowadzenie europejskiej polityki kosmicznej.

Badania naukowe nabierają szczególnego znaczenia dla UE. Były już w sercu strategii lizbońskiej (2000). Nowa strategia Europa 2020 kontynuuje te założenia i stawia za cel stworzenie z UE inteligentnej gospodarki w oparciu o rozwój wiedzy i innowacji. Badania i rozwój technologiczny stanowią dziedziny niezbędne dla osiągnięcia takich założeń.

EUROPEJSKA PRZESTRZEŃ BADAWCZA

Traktat lizboński daje podstawę prawną stworzenia europejskiej przestrzeni badawczej. Taka przestrzeń powinna umożliwiać swobodny przepływ naukowców, wiedzy naukowej i technologii. W tym celu UE zachęca do usuwania prawnych i podatkowych przeszkód, stojących na drodze do osiągnięcia współpracy w dziedzinie badań.

Traktat lizboński upoważnia Radę i Parlament do podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do stworzenia europejskiej przestrzeni badawczej. Obie instytucje stanowią zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą.

Rada i Parlament muszą stworzyć wieloletni program ramowy, dzięki któremu zostaną sfinansowane europejskie projekty badawcze. Program ramowy jest stanowiony zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą. Kwota budżetu 7. programu ramowego (2007–2013) wynosi 50,5 mld EUR, potwierdzając znaczenie badań dla UE. Jest to także największy na świecie międzynarodowy program badawczy.

Dziedzina badań stanowi również przedmiot szczególnego podziału kompetencji między UE i państwami członkowskimi. Zgodnie z art. 4 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej UE i państwa członkowskie mają kompetencje dzielone w dziedzinie badań i przestrzeni kosmicznej. Tymczasem – wbrew zasadzie regulującej kompetencje dzielone – wykonywanie przez UE swojej kompetencji nie ogranicza w żaden sposób kompetencji państw członkowskich, które mogą działać samodzielnie.

EUROPEJSKA POLITYKA KOSMICZNA

Traktat lizboński wprowadza nowy artykuł pozwalający na opracowanie europejskiej polityki kosmicznej (art. 189 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Polityka przestrzeni kosmicznej ma na celu popieranie: postępu naukowego i technicznego oraz konkurencyjności przemysłowej.

W ten sposób europejska polityka kosmiczna obejmuje działania badawcze, rozwoju technologicznego, badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej. Rada i Parlament Europejski mogą ustanowić program kosmiczny, łączący środki podjęte w tych dziedzinach zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą.

Poza tym europejska polityka kosmiczna jest szeroko powiązana z działalnością Europejskiej Agencji Kosmicznej (EN). Przypomnijmy, że jest to organizacja międzynarodowa niezależna od UE. Jej zadaniem jest opracowanie i prowadzenie wspólnych programów, mających na celu rozwój współpracy między państwami europejskimi w dziedzinie badań kosmicznych.

Traktat lizboński potwierdził współpracę UE z Europejską Agencją Kosmiczną. Współpraca ta opiera się na umowie ramowej, która weszła w życie w maju 2004 r. Umowa ta doprowadziła do utworzenia Rady przestrzeni, w której skład wchodzą przedstawiciele Rady UE i Rady Europejskiej Agencji Kosmicznej.

Ostatnia aktualizacja: 12.05.2010