Procedury ustawodawcze

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Artykuł 289 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

JAKIE SĄ CELE ARTYKUŁU 289 TRAKTATU O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ?

Reformuje on dotychczasowy proces decyzyjny w UE, a przez to wzmacnia zdolność podejmowania przez nią decyzji oraz działań.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

W artykule 289 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) wymienione są dwa rodzaje procedur ustawodawczych:

Zwykła procedura ustawodawcza

W ramach zwykłej procedury ustawodawczej Parlament Europejski jest współustawodawcą razem z Radą. Procedura ta, która została wprowadzona traktatem z Maastricht i była w nim określana jako procedura współdecyzji, jest obecnie najpowszechniej stosowaną metodą podejmowania decyzji w UE. W TFUE jej nazwa została zmieniona, a zakres stosowania – rozszerzony m.in. na następujące obszary polityki:
- współpraca sądowa w sprawach cywilnych,
- współpraca policyjna,
- pomoc humanitarna,
- środki w dziedzinie kontroli granic zewnętrznych, azylu i imigracji.
Przebieg zwykłej procedury ustawodawczej jest szczegółowo opisany w artykule 294 TFUE. Parlament i Rada zajmują równorzędne stanowisko. Obie instytucje przyjmują akty ustawodawcze po pierwszym lub drugim czytaniu. Jeśli po drugim czytaniu instytucje te nie dojdą do porozumienia, zwoływany jest komitet pojednawczy.
W ramach zwykłej procedury ustawodawczej decyzje są podejmowane większością kwalifikowaną, co pozwala zapewnić, że:
- decyzja jest popierana przez większość krajów UE (co do zasady 55%, a w niektórych przypadkach 72%);
- łączna liczba ludności tych krajów stanowi co najmniej 65% ludności UE.
W TFUE wprowadzone zostają także „klauzule pomostowe”. Umożliwiają one zastosowanie – pod pewnymi warunkami – zwykłej procedury ustawodawczej w dziedzinach, w których takiej procedury zwykle się nie stosuje.

Specjalne procedury ustawodawcze

Specjalne procedury ustawodawcze, jak wskazuje sama ich nazwa, stanowią wyjątek od zwykłej procedury ustawodawczej. Są one stosowane w bardziej wrażliwych obszarach polityki. Inaczej niż ma to miejsce w przypadku zwykłej procedury ustawodawczej, specjalne procedury ustawodawcze nie są w sposób dokładny opisane w TFUE. Zasady ich stosowania są więc określone dla każdego przypadku z osobna w odpowiednich artykułach traktatów zakładających ich stosowanie.

W ramach specjalnych procedur ustawodawczych Rada jest w praktyce jedynym ustawodawcą. Parlament jest jedynie włączony do procedury. Jego rola ogranicza się więc – w zależności od przypadku – do konsultacji (np. artykuł 89 TFUE dotyczący transgranicznych operacji policyjnych) lub wyrażenia zgody (np. artykuł 86 TFUE dotyczący Prokuratury Europejskiej).

KONTEKST

Zasady podejmowania decyzji w UE (Komisja Europejska)
Zwykła procedura ustawodawcza (Rada)
Specjalne procedury ustawodawcze (Rada)
Uprawnienia legislacyjne (Parlament Europejski).

GŁÓWNY DOKUMENT

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana) – część szósta: Postanowienia instytucjonalne i finansowe – tytuł I: Postanowienia instytucjonalne – rozdział 2: Akty prawne Unii, procedury przyjmowania i inne postanowienia – sekcja 1: Akty prawne Unii (Artykuł 289) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 172)

Ostatnia aktualizacja: 11.10.2017