Rada Europejska

WPROWADZENIE

W ramach traktatu lizbońskiego uproszczono i objaśniono strukturę instytucjonalną Unii Europejskiej (UE). Rada Europejska otrzymuje status instytucji unijnej, w ramach procesu, który przebiegał stopniowo. Pierwsze spotkania na szczycie szefów państw i rządów, które dały początek Radzie Europejskiej, miały charakter nieformalny i odbywały się od 1961 r. W 1974 r. spotkania stały się regularne i przyjęły nazwę „Rady Europejskiej”. Jednolity akt europejski, a następnie Traktat o Unii Europejskiej sprecyzowały jeden po drugim charakter Rady Europejskiej.

Traktat lizboński stanowi więc ważny etap w tym procesie, ponieważ rola i funkcje, jakie Rada Europejska ma pełnić w ramach UE, zostały w nim objaśnione i uznane. Zmianie ulega skład Rady Europejskiej, na której czele od tego czasu stoi stały przewodniczący.

ROLA

Na mocy traktatu lizbońskiego Rada Europejska staje się jedną z instytucji unijnych. Jej rolą jest nadawanie Unii impulsu politycznego. Nie pełni ona funkcji ustawodawczej. Określa priorytety polityczne Unii i wyznacza kierunki rozwoju polityk europejskich, ustalając harmonogram i konkretne cele dla Rady Unii Europejskiej, Komisji i Parlamentu.

Najważniejszą rolą Rady Europejskiej w UE jest działanie w charakterze organu powołującego. Proponuje ona kandydata na stanowisko przewodniczącego Komisji Europejskiej i mianuje Wysokiego Przedstawiciela Unii do spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa. Musi też wybierać swojego przewodniczącego.

SKŁAD

W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rządów państw członkowskich, przewodniczący Rady Europejskiej i przewodniczący Komisji. W zależności od porządku obrad członkowie Rady Europejskiej mogą podjąć decyzję, aby każdemu z nich towarzyszył minister, a w przypadku przewodniczącego Komisji – komisarz. W pracach Rady uczestniczy też Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.

ORGANIZACJA PRAC

Przed wejściem w życie traktatu lizbońskiego spotkania Rady Europejskiej, na mocy Traktatu o UE, odbywały się co najmniej dwa razy w roku. W praktyce Rada Europejska zbiera się na koniec każdej prezydencji, w czerwcu i grudniu; w marcu i czerwcu organizowane są dwie rady uzupełniające. W ramach traktatu lizbońskiego zasada ta została podtrzymana i uściślono, że Rada Europejska ma się zbierać dwa razy na sześć miesięcy i jest zwoływana przez jej przewodniczącego. Przewodniczący może też, jeżeli wymaga tego sytuacja, zwołać nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej.

PRZEWODNICZĄCY RADY EUROPEJSKIEJ

Istotną zmianą, jaką wprowadza traktat lizboński, jest powołanie stanowiska przewodniczącego Rady Europejskiej. Przewodniczący wybierany jest przez Radę Europejską większością kwalifikowaną na okres dwóch i pół roku, a jego mandat jest jednokrotnie odnawialny. W przypadku przeszkody lub poważnego uchybienia Rada Europejska może pozbawić przewodniczącego mandatu zgodnie z tą samą procedurą. W traktacie lizbońskim podkreślono, że przewodniczący nie może sprawować krajowej funkcji publicznej, ale nie wykluczono ewentualnej możliwości sprawowania przez niego mandatu w innej instytucji europejskiej.

Głównym zadaniem przewodniczącego jest poprawa spójności i skuteczności działań prowadzonych przez Radę Europejską. Przejmuje on również funkcje, które wcześniej przypisane były prezydencjom UE sprawowanym na zmianę, a mianowicie:

• przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej prace,
• zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady Europejskiej,
• wspomaga osiąganie spójności i porozumienia w Radzie Europejskiej.

Przewodniczący przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każdego posiedzenia Rady Europejskiej.

Przewodniczący Rady Europejskiej sprawuje funkcję dyplomatyczną, dzięki czemu pozycja Europy staje się wyraźniejsza. Tę ostatnią funkcję pełni bez wchodzenia w kompetencje Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.

TABELA ZBIORCZA

Ostatnia aktualizacja: 29.12.2009