Od czasu reformy z 2003 r. wspólna polityka rolna (WPR) musiała zostać przystosowana do nowych wyzwań, przed jakimi stanęło rolnictwo europejskie, takich jak: zmiana klimatu, gospodarka wodna i ochrona różnorodności biologicznej. Rozporządzenie ma na celu uproszczenie i unowocześnienie zasad WPR. W tym celu przewiduje się stopniowe znoszenie wsparcia związanego z wielkością produkcji i włączanie go w zakres systemu płatności jednolitej. Planowane zmiany pozwalają także europejskim rolnikom lepiej uwzględniać trendy rynkowe, by właściwie ukierunkować produkcję i przyczyniać się do rozwoju obszarów wiejskich.

Rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 [Zob. akty zmieniające].

Od czasu reformy wspólnej polityki rolnej (WPR) przeprowadzonej w czerwcu 2003 r. następuje stopniowe znoszenie wsparcia związanego z produkcją i włączanie go do systemu płatności jednolitej, czyli systemu płatności bezpośrednich, z którego korzystają europejscy rolnicy. Rozporządzenie to stanowi kontynuację tej reformy.

Płatności bezpośrednie to wsparcie udzielane rolnikom bezpośrednio w ramach jednego z systemów wsparcia wymienionych w załączniku I do tego rozporządzenia. Część tego wsparcia jest nadal bezpośrednio związana z produkcją. Większość wsparcia bezpośredniego została jednak oddzielona od produkcji i jest przyznawana za pośrednictwem systemu wsparcia dochodów, zwanego systemem płatności jednolitej. Wsparcie udzielane rolnikom w ramach systemu płatności jednolitej nie jest powiązane z produkcją.

Celem rozporządzenia jest stopniowe włączenie wsparcia związanego z produkcją w zakres systemu płatności jednolitej.

Wsparcie bezpośrednie podlega zasadzie wzajemnej zgodności, zgodnie z którą, aby otrzymać płatności, rolnicy muszą spełniać szereg wymogów. Wymogi te dotyczą trzech obszarów:

Jeżeli dany rolnik nie spełnia tych wymogów, otrzymuje zmniejszone płatności bezpośrednie lub podlega wykluczeniu z płatności.

Modulacja to system obowiązkowego stopniowego zmniejszania płatności bezpośrednich. Płatności bezpośrednie, których kwota przewyższa 5 000 EUR, zmniejszona zostaje stopniowo o określoną wielkość procentową, która w 2012 r. osiągnie do 10%.

Uzyskane w ten sposób kwoty są przekazywane na Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) celem wsparcia programów rozwoju obszarów wiejskich, w szczególności w zakresie środków dotyczących zmiany klimatu, energii odnawialnej, gospodarki wodnej i różnorodności biologicznej. System modulacji nie odnosi się do regionów najbardziej oddalonych ani wysp Morza Egejskiego czy państw członkowskich objętych mechanizmem stopniowego wprowadzania płatności bezpośrednich.

Rolnicy mogą uczestniczyć w systemie doradztwa rolniczego ustanowionym przez państwa członkowskie w celu udzielania fachowych porad rolnikom w zakresie zgodności z wymogami podstawowymi dotyczącymi zarządzania, zasad dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska.

Każde państwo członkowskie jest zobowiązane do ustanowienia zintegrowanego systemu administrowania i kontroli, który umożliwia poprawę skuteczności i monitorowania wsparcia udzielanego rolnikom przez UE. Za pośrednictwem tego skomputeryzowanego systemu państwo członkowskie może rozpatrywać wnioski o pomoc, mając pewność, dzięki kontrolom administracyjnym i kontrolom na miejscu, że płatności realizowane są w sposób prawidłowy, a także zapobiegać, a w razie konieczności przeciwdziałać powstałym nieprawidłowościom i odzyskiwać niesłusznie przyznane kwoty.

Płatności są w całości przekazywane beneficjentom w nie więcej niż dwóch ratach na rok, w okresie od 1 grudnia do 30 czerwca kolejnego roku kalendarzowego. Komisja może zezwolić na płatności zaliczkowe. Płatności nie będą przyznawane rolnikom, którzy sztucznie stworzyli warunki niezbędne do otrzymania płatności.

W ramach systemu płatności jednolitej przewiduje się udzielanie wsparcia rolnikom niezależnie od ich produkcji. Głównym celem tego systemu jest zapewnienie rolnikom większej stabilności dochodów. Otrzymują oni odtąd tę samą kwotę wsparcia bez względu na poziom produkcji ich gospodarstw, co pozwala im dostosować produkcję do wymogów rynkowych. System płatności jednolitej ma również na celu zwiększenie konkurencyjności rolnictwa i nadanie mu trwałej rentowności.

Pułapy krajowe systemu płatności jednolitej dla każdego państwa członkowskiego publikowane są co roku w rozporządzeniu Komisji.

Państwa członkowskie ustanawiają rezerwę krajową w celu przydzielania uprawnień do płatności nowym rolnikom oraz rolnikom znajdującym się w szczególnej sytuacji, a także w celu ustanowienia uprawnień do płatności dla rolników z obszarów podlegających restrukturyzacji lub objętych programami rozwoju.

Aby móc skorzystać z systemu płatności jednolitej, rolnicy muszą najpierw uzyskać uprawnienia do płatności, które zobowiązani są zgłosić wraz z liczbą kwalifikujących się hektarów. Uprawnienia do płatności mogą na określonych warunkach być przenoszone z jednego rolnika na drugiego.

W „modelu historycznym” uprawnienia oblicza się na podstawie kwoty bezpośrednich płatności przyznanych każdemu rolnikowi w okresie odniesienia (na ogół w latach 2000, 2001 i 2002; w szczególnych przypadkach lub w razie włączeń realizowanych na innych zasadach dopuszcza się inne sposoby obliczeń). Każdą płatność bezpośrednią wylicza się, dzieląc kwotę referencyjną przez liczbę hektarów zakwalifikowanych do uzyskanego wsparcia.

Państwa członkowskie mogą zdecydować się na przydzielanie płatności na poziomie regionalnym. W takim przypadku należy ustalić pułapy regionalne i podzielić je przez liczbę rolników w regionie. Wartość przysługujących im uprawnień ustala się, dzieląc pulę środków finansowych przez liczbę hektarów zgłoszonych w pierwszym roku stosowania systemu. Wszystkie uprawnienia do płatności w danym regionie mają tę samą wartość jednostkową.

Państwa członkowskie miały możliwość częściowego wdrożenia systemu płatności jednolitej. W takim przypadku państwa członkowskie zachowują częściowo system wsparcia związanego z produkcją i udzielają go rolnikom w formie dodatkowych płatności uzależnionych od poziomu produkcji. Możliwość taka zostanie zniesiona do 2012 r., z wyjątkiem hodowli owiec/kóz i krów mamek, czyli dwóch typów hodowli, które mogą okazać się istotne dla zapobieżenia porzucaniu gruntów rolnych w niektórych regionach.

Rozporządzenie to stanowi część oceny funkcjonowania wspólnej polityki rolnej po reformie z 2003 r. Od tamtej pory WPR zmierza do uproszczenia poprzez kierowanie do rolników większości płatności bezpośrednich w ramach systemu płatności jednolitej. Opierając się na doświadczeniach nabytych od czasu wprowadzenia systemu jednolitej płatności, Komisja rozszerza proces upraszczania WPR, włączając do niego zasadę wzajemnej zgodności i dotychczasowy system wsparcia związany z produkcją.

Odniesienia

Akt	Wejście w życie	Termin transpozycji przez państwa członkowskie	Dziennik Urzędowy
Rozporządzenie (WE) nr 73/2009	1.2.2009	–	Dz.U. L 30 z 31.1.2009

Akt(-y) zmieniający(-e)	Wejście w życie	Termin transpozycji przez państwa członkowskie	Dziennik Urzędowy
Rozporządzenie (WE) nr 1250/2009	22.12.2009	–	Dz.U. L 338 z 19.12.2009