1. Wprowadzenie

W 2016 r. wystawiono na próbę podstawowe prawa i wartości stanowiące fundament Unii Europejskiej. Niektóre wydarzenia w państwach członkowskich pokazały, że poszanowania wartości i praw zapisanych w Karcie praw podstawowych Unii nie powinno się przyjmować za pewnik.

Unia Europejska stanęła w obliczu wielu wyzwań: konsekwencji bezprecedensowego napływu uchodźców przekraczających granice zewnętrzne Unii, zakłócenia równowagi ekonomicznej oraz szeregu ataków terrorystycznych. Ludzie odczuwający skutki licznych sytuacji kryzysowych stracili wiarę, że ich dzieciom będzie się wiodło lepiej niż im. Kwestionują to, czy instytucje są nadal w stanie chronić ich przed problemami i zagrożeniami, jakie niosą za sobą migracja, zawirowania na rynkach finansowych oraz terroryzm. W tym kontekście nacjonalizm, populizm i nietolerancja znajdują podatny grunt i wspierają wykluczenie i izolacjonizm jako jedyny sposób na pokonanie obecnych trudności.

W kontekście rosnącej nietolerancji istotne jest również, aby Unia Europejska stanowczo potwierdziła i wspierała równość praw dla wszystkich. Odbywające się w 2017 r. trzecie doroczne sympozjum na temat praw podstawowych będzie poświęcone kwestiom wspierania praw kobiet oraz równości płci. Będzie to okazja do poruszenia zagadnień związanych ze wzmocnieniem gospodarczej i politycznej pozycji kobiet, prawami kobiet w życiu publicznym i prywatnym oraz zwalczaniem wszelkich form przemocy wobec kobiet, stanowiącym także przedmiot ukierunkowanych działań prowadzonych przez cały rok.

Obecna sytuacja ogólna ma wpływ na prawa podstawowe w Unii Europejskiej. UE musi przyjąć zdecydowaną postawę w obronie wspólnych wartości, takich jak demokracja, prawa podstawowe oraz praworządność, przed siłami, które próbują podzielić nasze społeczeństwa i które zagrażają naszemu modelowi otwartości i solidarności. Instytucje europejskie i krajowe muszą odzyskać zaufanie obywateli, udowadniając, że są w stanie zagwarantować wolność, bezpieczeństwo i dobrobyt. Najważniejszym elementem tych starań będzie skuteczna ochrona i wspieranie praw podstawowych obywateli oraz wspólnych wartości UE, przy czym instytucje unijne powinny dawać tego przykład. W tym względzie Karta praw podstawowych jest nieocenionym narzędziem i należy wykorzystać jej pełny potencjał.

2. Stosowanie Karty praw podstawowych Unii

2.1 Wspieranie i ochrona praw podstawowych

Ochrona danych osobowych w Unii Europejskiej i na innych obszarach

Kolejnym kluczowym obszarem zainteresowania w 2016 r. była ochrona danych osobowych (art. 8 Karty praw podstawowych). Ważnym krokiem naprzód w tym względzie było przyjęcie ogólnego rozporządzenia o ochronie danych 9 oraz dyrektywy o ochronie danych na potrzeby policji i organów wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych 10 .

Ogólne rozporządzenie o ochronie danych wzmacnia i unowocześnia dotychczasowe zasady: obywatele będą mieli łatwiejszy dostęp do własnych danych osobowych, prawo do przenoszenia danych, sprecyzowane prawo do „bycia zapomnianym” oraz określone prawa mające zastosowanie w przypadku naruszenia ochrony danych osobowych. Ponadto zgodnie z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych przedsiębiorstwa i organizacje muszą niezwłocznie powiadamiać krajowy organ nadzorczy o poważnych naruszeniach ochrony danych, aby użytkownicy mogli podjąć odpowiednie działania. Co więcej, ogólne rozporządzenie o ochronie danych, jako jednolity unijny akt prawny, ustanawia jeden zestaw zasad zapewniających osobom fizycznym ten sam poziom ochrony bez względu na to, w jakim miejscu Unii Europejskiej się znajdują. 

Celem dyrektywy (UE) 2016/680 jest ustanowienie skutecznego systemu wymiany informacji między krajowymi organami ścigania oraz zapewnienie należytej ochrony danych ofiar, świadków oraz podejrzanych w kontekście postępowania przygotowawczego w sprawach karnych lub ścigania przestępstw. Przetwarzanie danych do wszelkich celów ścigania przestępstw w Unii będzie musiało być zgodne z zasadami konieczności, proporcjonalności i legalności, przy zapewnieniu odpowiednich gwarancji dla osób fizycznych.

Kolejnym kamieniem milowym było zawarcie w grudniu umowy ramowej 11 między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi, która zapewnia wyższy stopień ochrony danych w przypadku przepływu danych osobowych między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi w kontekście współpracy policyjnej i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych.

Ochrona praw osób wymagających szczególnego traktowania

W niespokojnych czasach najbardziej poszkodowane są zwykle osoby wymagające szczególnego traktowania. Kolejnym ważnym obszarem zainteresowania Unii Europejskiej w 2016 r. były próby rozwiązania problemu migracji, w szczególności zapewnienia ochrony prawa do azylu (art. 18 Karty praw podstawowych) oraz poszanowanie zasady non-refoulement (art. 19 Karty praw podstawowych). Po opublikowaniu w kwietniu 2016 r. komunikatu w sprawie reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego (WESA) 12 Komisja zaproponowała zmiany dotychczasowych zasad mające na celu:

(i) ustanowienie sprawiedliwszego i bardziej zrównoważonego systemu przydzielania osób ubiegających się o azyl państwom członkowskim (wniosek o przekształcenie rozporządzenia dublińskiego) 13 i zapewnienie jego skutecznego wdrożenia (wniosek o przekształcenie rozporządzenia Eurodac) 14 ;

(ii) większą harmonizację procedur azylowych oraz międzynarodowych norm ochrony w celu zapewnienia wysokich poziomów ochrony i przyjmowania oraz odpowiednich zabezpieczeń dla osób ubiegających się o azyl w całej UE, a także ograniczenia nielegalnych wtórnych przepływów (wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie procedur azylowych 15 , rozporządzenia w sprawie kwalifikowania 16 oraz przekształconej dyrektywy w sprawie warunków przyjmowania 17 );

(iii) umożliwienie wspólnego podejścia do bezpiecznego i legalnego przybywania do UE osób potrzebujących ochrony międzynarodowej, w ramach solidarności wobec krajów przyjmujących dużą liczbę wysiedleńców (wniosek dotyczący rozporządzenia ustanawiającego unijne ramy przesiedleń 18 );

(iv) przekształcenie Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu w pełnoprawną agencję Unii Europejskiej o rozszerzonych kompetencjach do eliminowania wszelkich słabych punktów w strukturze unijnego systemu azylowego (wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Azylu 19 ).

Głównym przedmiotem tych prac legislacyjnych było wspieranie i ochrona praw dziecka (art. 24 Karty praw podstawowych). Zwrócono szczególną uwagę na kwestię dzieci bez opieki w kluczowych obszarach, takich jak określenie nadrzędnego interesu dziecka, prawo dziecka do bycia wysłuchanym w ramach procedur azylowych oraz zapewnienie odpowiednich warunków przyjmowania oraz skutecznej opieki 20 . Kompleksowe podejście Komisji do kwestii ochrony wszystkich migrujących dzieci było głównym tematem 10. corocznego Europejskiego forum na rzecz praw dziecka , które odbyło się w listopadzie 21 . W grudniu 2016 r. Komisja zaproponowała wzmocnienie systemu informacyjnego Schengen 22 , który wspomoże funkcjonariuszy organów ścigania oraz straży granicznej w odnajdywaniu zaginionych dzieci, także w kontekście migracji.

Wspieranie otwartego i tolerancyjnego społeczeństwa, wolnego od rasizmu

Obecne nastroje doprowadziły w całej Europie do wzmożenia rasizmu i nietolerancji wobec mniejszości etnicznych, religijnych i innych 23 . Ma to wpływ na wiele praw podstawowych zapisanych w Karcie praw podstawowych, w tym prawo do niedyskryminacji (art. 21), prawo do godności (art. 1), prawo człowieka do integralności (art. 3) oraz prawo do życia (art. 2).

Komisja utworzyła platformę dla państw członkowskich, społeczeństwa obywatelskiego, agencji unijnych oraz organizacji międzynarodowych 24 umożliwiającą pracę nad skuteczniejszymi sposobami reagowania na przestępstwa z nienawiści oraz przypadki nawoływania do nienawiści. Główny nacisk położono na:

-gromadzenie i dokumentowanie informacji o przypadkach przestępstw z nienawiści we wszystkich państwach członkowskich;

- zwiększenie wsparcia dla ofiar; oraz

-przeciwdziałanie nielegalnemu nawoływaniu do nienawiści w internecie.

Oprócz wsparcia dla realizacji polityki Komisja kontynuowała także dwustronny dialog z państwami członkowskimi w kwestii głównych braków w ich procesie transpozycji prawa Unii 25 . W rezultacie wiele państw znowelizowało przepisy swojego prawa karnego.

Aby ograniczyć rozprzestrzenianie się nawoływania do nienawiści w internecie oraz wzmocnić pozycję nowych podmiotów medialnych, Komisja zawarła w dniu 31 maja porozumienie z przedsiębiorstwami Facebook, Twitter, YouTube oraz Microsoft w sprawie Kodeksu postępowania dotyczącego zwalczania nielegalnego nawoływania do nienawiści w internecie 26 . Przedsiębiorstwa te zobowiązały się między innymi do:

-zbadania w czasie krótszym niż 24 godziny większości ważnych powiadomień otrzymanych od obywateli oraz społeczeństwa obywatelskiego w sprawie usunięcia nielegalnych treści publicznie nawołujących do przemocy i nienawiści; oraz

-dokonania ich oceny również w świetle przepisów krajowego prawa karnego transponujących prawo Unii.

Komisja wraz ze społeczeństwem obywatelskim, państwami członkowskimi oraz przedsiębiorstwami z branży IT dokładnie monitoruje postępy i w grudniu przedstawiła wstępne wyniki 27 .

Oddolne wspieranie umiejętności korzystania z mediów, krytycznego myślenia oraz wyważonych przekazów to kolejne kluczowe działania, które Unia Europejska wspiera w celu zwalczania nietolerancji (w tym w internecie), stanowiące uzupełnienie edukacji (zob. pkt 4).

2.2. Zapewnienie poszanowania praw podstawowych

Unijne instytucje, organy i jednostki organizacyjne muszą przestrzegać Karty praw podstawowych we wszystkich swoich działaniach; wszelkie przypadki braku zgodności z jej postanowieniami można zgłaszać do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Komisja dokłada wszelkich starań, aby uwzględnić aspekt praw podstawowych w swych pracach, mianowicie zapewnić ich pełne przestrzeganie we wszystkich swoich wnioskach ustawodawczych i politycznych.

Dobrym przykładem tych starań jest nowa dyrektywa w sprawie zwalczania terroryzmu, w sprawie której Parlament Europejski i Rada zawarły porozumienie w grudniu 2016 r. 28 . Zawiera ona wyraźną (pierwszą w swoim rodzaju) klauzulę dotyczącą praw podstawowych, zaś w procesie negocjowania i sporządzania dyrektywy uwzględniono kilka aspektów praw podstawowych, w tym konieczność i proporcjonalność ingerencji w prawa do swobodnego przemieszczania się, ochrony danych oraz wolności słowa (art. 45, 8 i 11 Karty praw podstawowych). Należytą uwagę zwrócono także na zasady legalności oraz proporcjonalności kar do czynów zabronionych pod groźbą kary (art. 49 Karty praw podstawowych) oraz prawa ofiar, w tym prawo do skutecznego środka prawnego (art. 47 Karty praw podstawowych). Ocena ex post dyrektywy będzie obejmowała również jej wpływ na podstawowe prawa i wolności.

W 2016 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący aktualizacji rozporządzenia w sprawie unijnego systemu kontroli wywozu w odniesieniu do produktów wrażliwych (podwójnego zastosowania) 29 . Rozporządzenie to ustanawia solidne ramy kontroli wywozu technologii inwigilacji informatycznej w przypadku, gdy zachodzi ryzyko ich niewłaściwego wykorzystania w celu poważnego naruszenia praw człowieka lub międzynarodowego prawa humanitarnego. Ponadto na podstawie wniosku Komisji unijne zasady zakazujące wywozu oraz przywozu towarów, które mogłyby być użyte do wykonywania kary śmierci lub tortur w innych krajach, zostały wzmocnione poprzez przyjęcie w listopadzie zmiany do rozporządzenia w sprawie przeciwdziałania torturom 30 .

Proces uwzględniania tych kwestii rozciąga się na inne obszary, takie jak wykorzystanie finansowania ze środków UE. W 2016 r. Komisja przyjęła wytyczne dotyczące zapewnienia poszanowania Karty praw podstawowych przy wdrażaniu przez państwa członkowskie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych 31 .

Jeśli chodzi o migrację, w kontekście wspólnego dochodzenia Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie oceny wpływu na prawa człowieka oświadczenia UE–Turcja z dnia 18 marca 2016 r., Komisja oświadczyła, że nadal będzie ściśle monitorowała wdrażanie oświadczenia, również w zakresie poszanowania praw człowieka, zarówno w Unii Europejskiej, jak i Turcji 32 .

Przystąpienie UE do europejskiej konwencji praw człowieka pozostaje priorytetem Komisji, także z uwagi na jej zobowiązanie prawne wynikające z Traktatu. Przystąpienie do konwencji umocni nasze wspólne wartości, zwiększy skuteczność prawa Unii i ugruntuje spójność ochrony praw podstawowych w UE. Mimo to Trybunał Sprawiedliwości w opinii z grudnia 2014 r. (w której stwierdził, że projekt porozumienia w sprawie przystąpienia z 2013 r. jest niezgodny z traktatami) podniósł szereg istotnych, złożonych kwestii, które wymagają dalszych negocjacji w sprawie określonych aspektów projektu porozumienia. Komisja, działając jako negocjator UE, bada rozwiązania różnych kwestii poruszonych przez Trybunał Sprawiedliwości w stosownej grupie roboczej Rady.

2.3. Podnoszenie świadomości w kwestii Karty praw podstawowych

Aby móc w pełni korzystać ze swoich praw podstawowych, obywatele muszą wiedzieć, jakie prawa podstawowe im przysługują. Muszą też wiedzieć, do kogo mogą się zwrócić w przypadku naruszenia ich praw. W październiku 2016 r. Komisja uruchomiła kreator praw podstawowych 33  – internetowe narzędzie pomocne w tym zakresie.

Na konferencji zorganizowanej przez prezydencję niderlandzką w lutym 2016 r. – „Stosowanie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej w ramach polityki krajowej” zaproponowano szereg najlepszych praktyk i narzędzi w celu wsparcia organów krajowych w dokonaniu oceny, kiedy i w jaki sposób należy stosować Kartę praw podstawowych przy opracowywaniu krajowej polityki i prawodawstwa.

Ponadto Komisja wykorzystuje finansowanie ze środków UE do wspierania projektów i sieci, które obejmują analizę krajowego orzecznictwa odnoszącego się do Karty praw podstawowych i zapewniają przedstawicielom zawodów prawniczych szkolenia w zakresie stosowania Karty.

W czerwcu, w następstwie opublikowanego przez Komisję sprawozdania ze stosowania Karty praw podstawowych UE za 2015 r., Rada przyjęła konkluzje dotyczące stosowania Karty 34 , zaś w grudniu Parlament Europejski przyjął rezolucję w sprawie sytuacji w zakresie praw podstawowych w Unii Europejskiej 35 . Dyskusje prowadzone w Radzie i Parlamencie Europejskim przyczyniły się do podniesienia świadomości w kwestii praw podstawowych oraz wyzwań występujących w tym względzie w Unii Europejskiej.

2.4 Kontrola instytucji unijnych dokonywana przez Trybunał Sprawiedliwości

W sprawach połączonych Ledra Advertising oraz Mallis i Malli 36 Trybunał oddalił, w postępowaniu odwoławczym, skargi o stwierdzenie nieważności i odszkodowanie złożone przez obywateli i przedsiębiorstwa przeciwko obniżeniu wartości ich depozytów w dwóch bankach na Cyprze. Uzgodniono to na mocy protokołu ustaleń zawartego w 2013 r. między władzami Cypru a Europejskim Mechanizmem Stabilności. Trybunał podkreślił, że Karta praw podstawowych ma zastosowanie do instytucji Unii Europejskiej, nawet gdy działają one poza ramami prawnymi Unii Europejskiej. Trybunał wskazał, że Komisja musi zapewnić spójność protokołu ustaleń z prawami podstawowymi wynikającymi z Karty. Ograniczenie prawa własności (art. 17 Karty praw podstawowych) uzasadniono realizacją wyznaczonego celu, mianowicie zapewnienia stabilności systemu bankowego strefy euro jako całości, a także nieuchronnym ryzykiem strat finansowych, na które zostaliby narażeni deponenci w razie bankructwa obu banków. Trybunał stwierdził zatem, że nie można było uznać, iż Komisja przyczyniła się do naruszenia Karty praw podstawowych.

3. Stosowanie Karty praw podstawowych w państwach członkowskich i przez państwa członkowskie

Karta ma zastosowanie w odniesieniu do państw członkowskich wyłącznie przy wykonywaniu przez nie prawa Unii. W związku z tym postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego dotyczące naruszenia Karty praw podstawowych mogą być wszczynane tylko w przypadku stwierdzenia wystarczającego powiązania z prawem Unii.

Trybunał Sprawiedliwości w ramach systemu wniosków o wydanie orzeczeń w trybie prejudycjalnym nadal udzielał sędziom krajowym wskazówek dotyczących stosowania Karty i wykładni jej przepisów.

W sprawach połączonych Tele2 Sverige AB 42 oraz Tom Watson i in. 43 Trybunał zbadał przepisy prawa obowiązujące w dwóch państwach członkowskich, wymagające uogólnionego i niezróżnicowanego zatrzymywania danych o ruchu i danych o lokalizacji wszystkich abonentów i zarejestrowanych użytkowników wszystkich środków łączności elektronicznej. Trybunał stwierdził, że przepisy te ograniczały podstawowe prawa do poszanowania życia prywatnego oraz do ochrony danych osobowych (art. 7 i 8 Karty praw podstawowych). Z uwagi na szeroki zakres i ograniczone środki ochronne związane z tymi przepisami żadne ze wspomnianych ograniczeń nie zostało uznane za uzasadnione, nawet jeśli celem było zwalczanie poważnej przestępczości. Taki cel może jednak uzasadniać celowe zatrzymywanie danych o ruchu i danych o lokalizacji, pod warunkiem, że ogranicza się ono do tego, co jest ściśle niezbędne w zakresie kategorii danych podlegających zatrzymaniu, stosowanych środków łączności, zaangażowanych w ten proces podmiotów oraz okresu przechowywania danych.

W sprawie GS Media BV 44 Trybunał orzekł w przedmiocie umieszczenia hiperłączy w kontekście podstawowego prawa do wolności wypowiedzi (art. 11 Karty praw podstawowych). Spółka medialna umieściła na swojej stronie internetowej hiperłącze przekierowujące odbiorców do stron internetowych, na których udostępniono zdjęcia pewnej sławnej osoby zrobione przez magazyn „Playboy”. Jako że podmiot praw autorskich nie wydał zgody na publikację zdjęć na tych stronach, redakcja magazynu stwierdziła, że poprzez umieszczenie zdjęć naruszono prawa autorskie. Spółka medialna nadal udostępniała wspomniane lub inne podobne hiperłącza, mimo że niektóre z wcześniejszych hiperłączy stały się niedostępne. W świetle obowiązującej unijnej dyrektywy w sprawie praw autorskich 45 Trybunał orzekł, że na każde publiczne udostępnienie utworu podmiot praw autorskich powinien udzielić zezwolenia. Trybunał uznał, że rozpowszechnienie, bez zgody podmiotu praw autorskich, hiperłączy do utworów na przedmiotowych stronach internetowych stanowiło „publiczne udostępnienie”. Trybunał przyznał natomiast, że w indywidualnych przypadkach sprawdzenie, czy udzielono zezwolenia, może okazać się trudne dla podmiotów umieszczających linki. W tym kontekście należało utrzymać właściwą równowagę między prawem podmiotu praw autorskich a prawem do wolności wypowiedzi osoby umieszczającej link. Niemniej jednak w przypadku, gdy osoba umieszczająca link była lub powinna być świadoma naruszenia praw autorskich (jak miało to miejsce w omawianym przypadku), jej działania stanowiły „publiczne udostępnienie” bez zgody podmiotu praw autorskich.

Wyrok w sprawach połączonych Aranyosi oraz Caldararu 46 dotyczył zobowiązania państw członkowskich do poszanowania praw podstawowych wynikających z Karty praw podstawowych, w szczególności zakazu tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania przy wykonywaniu europejskiego nakazu aresztowania. Trybunał orzekł, że zgodnie z art. 4 (gwarantującym prawo bezwzględne), jeśli organy wykonujące nakaz dysponują danymi świadczącymi o rzeczywistym niebezpieczeństwie nieludzkiego lub poniżającego traktowania z uwagi na warunki pozbawienia wolności w państwie wydającym nakaz, muszą one – przy podejmowaniu decyzji o wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania – dokonać oceny rzeczonego niebezpieczeństwa w odniesieniu do osoby objętej nakazem. Gdy w odniesieniu do tej osoby stwierdza się istnienie niebezpieczeństwa, wykonanie europejskiego nakazu aresztowania należy zgłosić i może ono zostać zaniechane, jeśli nie można wykluczyć istnienia wskazanego niebezpieczeństwa w rozsądnym terminie. Przy dokonywaniu oceny niebezpieczeństwa organ odpowiedzialny za wykonanie nakazu powinien należycie uwzględnić przysługujące osobie podstawowe prawo do wolności oraz zasadę domniemania niewinności (art. 6 oraz 48 Karty praw podstawowych).

3.3. Orzecznictwo krajowe powołujące się na Kartę

Sędziowie krajowi nadal odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu poszanowania praw podstawowych i praworządności. Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej 47 stwierdziła, że w 2016 r. sądy krajowe nadal odnosiły się do Karty praw podstawowych, szukając w niej wskazówek i inspiracji, nawet w wielu sprawach wykraczających poza zakres prawa Unii.

Szczególnie ważne były prawa dziecka (art. 24 Karty praw podstawowych). Jedna ze spraw toczących się przed sądem brytyjskim 48 dotyczyła obywatela Nigerii, który mieszkał w Zjednoczonym Królestwie od 25 lat. Jego córki (w wieku 13 i 11 lat) były obywatelkami brytyjskimi. Nigeryjczyk zaskarżył nakaz deportacji wydany ze względów porządku publicznego. Sąd uchylił decyzję sądu niższej instancji, uznając, że nie uwzględniono istnienia prawa dzieci do utrzymywania stałego, osobistego związku i bezpośredniego kontaktu z obojgiem rodziców, chyba że jest to sprzeczne z ich interesami (art. 24). Ten przepis Karty zinterpretowano jako „samodzielne prawo” w kontekście prawa imigracyjnego.

W innej sprawie sąd szwedzki powołał się na art. 24 Karty praw podstawowych jako jedyne źródło dokonania wykładni krajowego prawa karnego na korzyść dziecka 49 . Standardowy wymiar kary dla osób pomagających odpłatnie cudzoziemcowi w przedostaniu się na terytorium Szwecji wynosi od trzech do czterech miesięcy pozbawienia wolności. W tej sprawie sąd uznał jednak, że rzeczona osoba kierowała się chęcią udzielenia pomocy dzieciom. Sąd wymierzył jedynie karę warunkową w połączeniu z pracą społeczną, w świetle art. 24 Karty praw podstawowych oraz zobowiązania organów państwa do uwzględnienia dobra dziecka.

4. Rozdział specjalny: Doroczne sympozjum na temat praw podstawowych z 2016 r. „Pluralizm mediów i demokracja”

5. Wniosek

Ostatnie zmiany w Unii Europejskiej i w innych miejscach stanowią poważne zagrożenie dla praw podstawowych. Komisja zachowuje czujność i dokłada starań, aby zapewnić wysoki poziom ochrony praw podstawowych w Unii Europejskiej. Chce nasilić swoje starania o zapewnienie pełnej zgodności wszystkich wniosków ustawodawczych oraz działań Unii Europejskiej z Kartą praw podstawowych. Komisja zamierza zagwarantować, aby wszystkie organy podlegające Karcie nadal przestrzegały jej zapisów.

Nie do przecenienia jest znaczenie systemu kontroli i równowagi w społeczeństwach demokratycznych, zwłaszcza kluczowa rola sądów najwyższych i trybunałów konstytucyjnych, dla utrzymania wspólnych wartości Unii Europejskiej; rolę tę należy wspierać, z pełnym poszanowaniem niezależności sądownictwa. W społeczeństwach demokratycznych niezbędny jest niezależny nadzór zewnętrzny (w tym na mocy europejskiej konwencji praw człowieka). Należy chronić i pielęgnować kluczową rolę organizacji społeczeństwa obywatelskiego w odnowieniu zobowiązania do ochrony demokracji, praworządności i praw podstawowych.