14.6.2014   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 183/22

1.

Wysokiej jakości nauczanie powszechnie uważa się za jeden z najważniejszych czynników decydujących o pozytywnych efektach uczenia się, gdyż pozwala ono rozwijać wiedzę, umiejętności, postawy i wartości, których potrzebują uczący się, by w pełni zrealizować swój potencjał zarówno jako osoby indywidualne, jak i aktywni członkowie społeczeństwa i pracownicy.

2.

W szybko zmieniającym się świecie zmieniają się także rola nauczycieli oraz oczekiwania względem nich – nauczyciele stają przed wyzwaniami w postaci zapotrzebowania na nowe umiejętności, szybkich zmian technologicznych oraz rosnącej różnorodności społecznej i kulturowej, a także konieczności zapewnienia bardziej zindywidualizowanego nauczania i zaspokojenia specjalnych potrzeb edukacyjnych.

3.

Edukatorom nauczycieli przypada kluczowa rola w podtrzymywaniu i podnoszeniu jakości pracy nauczycieli. Zapewnienie wysokiej jakości wstępnego kształcenia nauczycieli, wsparcia ułatwiającego im start w zawodzie (wdrożenie się do pracy) oraz ciągłego rozwoju zawodowego to jeden z istotnych czynników gwarantujących, że do zawodu nauczyciela trafiać będą odpowiedni kandydaci oraz że nauczyciele będą posiadać i utrzymywać stosowne kompetencje, od których w dzisiejszej szkole uzależniona jest skuteczność.

4.

Aby móc ulepszyć programy kształcenia nauczycieli i proces rekrutacji, należy uprzednio określić kompetencje zawodowe potrzebne nauczycielom na poszczególnych etapach kariery zawodowej. Aby podnieść standardy jakościowe, można użyć ram kompetencji zawodowych, określając wiedzę, umiejętności i postawy, które powinni posiadać lub których powinni nabyć nauczyciele, także w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego oraz uczenia się dorosłych. Tego rodzaju ramy mogą być użyteczne także dla edukatorów nauczycieli przygotowujących nauczycieli do podejmowania zadań.

1.

Początkujący nauczyciele niekiedy wcześnie porzucają zawód, co może przynosić poważne straty zarówno indywidualnym osobom, jak i całym systemom. W radzeniu sobie z tym zjawiskiem mogą pomóc programy wstępnego kształcenia nauczycieli, które od samego początku zapewnią nauczycielom odpowiednie przygotowanie, a także środki wdrożeniowe, mentoring oraz szersze uwzględnianie osobistej i zawodowej satysfakcji nauczycieli.

2.

Kształcenie nauczycieli należy uznać za integralny element szerszego celu przedmiotowej polityki, którym jest podnoszenie atrakcyjności i jakości tego zawodu. Wymaga to odpowiedniej strategii wybierania, rekrutowania i zatrzymywania nauczycieli, skutecznego wstępnego kształcenia nauczycieli, udzielania im wsparcia ułatwiającego start w zawodzie, stałego uczenia się i rozwoju zawodowego w trakcie kariery, pedagogicznych informacji zwrotnych oraz zachęt.

3.

Programy kształcenia nauczycieli – bez względu na to, czy są skierowane do przyszłych nauczycieli, zanim rozpoczną oni karierę zawodową, czy też do praktykujących nauczycieli w kontekście ich ciągłego rozwoju zawodowego – powinny być odpowiednio elastyczne, by można je było dostosowywać do zmian w nauczaniu i uczeniu się. Powinny wykorzystywać doświadczenie nauczycieli i sprzyjać podejściu interdyscyplinarnemu opartemu na współpracy, tak by instytucje edukacyjne i nauczyciele uznawali za swój obowiązek współpracę z odpowiednimi zainteresowanymi stronami, np. z kolegami, rodzicami i pracodawcami.

4.

Szybka ekspansja cyfrowych narzędzi uczenia się i otwartych zasobów edukacyjnych stawia przed nauczycielami także zadanie odpowiedniego zapoznania się z nimi, tak by móc rozwijać stosowne kompetencje cyfrowe oraz skutecznie i właściwie wykorzystywać je w nauczaniu. Nowe narzędzia mogą także przyczynić się do zagwarantowania równego dostępu do wysokiej jakości edukacji dla wszystkich.

1.

Wstępne kształcenie nauczycieli powinno zapewniać przyszłym nauczycielom podstawowe kompetencje, niezbędne, by mogli zaoferować wysokiej jakości nauczanie, oraz powinno motywować ich do nabywania i uaktualniania kompetencji w trakcie całej kariery zawodowej. W pełni uwzględniając konteksty krajowe, kształcenie takie powinno nie tylko obejmować wiedzę przedmiotową i kompetencje pedagogiczne uzupełniane przewidzianymi w nim okresami zdobywania praktycznego doświadczenia zawodowego, lecz także sprzyjać autorefleksji i współdziałaniu, adaptacji do klas wielokulturowych oraz podejmowaniu roli lidera.

2.

Konkretne kwestie, którym programy kształcenia nauczycieli powinny poświęcić więcej uwagi, to m.in. skuteczne metody pomagania uczącym się w nabywaniu kompetencji przekrojowych, takich jak kompetencje cyfrowe, umiejętność uczenia się, przedsiębiorczość oraz myślenie kreatywne i krytyczne, a także w zwiększaniu kompetencji językowych. Ponadto należy poświęcić uwagę skutecznym sposobom wspierania zróżnicowanych grup osób uczących się, w tym osób o specjalnych potrzebach lub osób ze środowisk defaworyzowanych.

3.

Wstępne kształcenie nauczycieli może zyskać na rozwiązaniach z zakresu zapewniania jakości oraz regularnych przeglądach, przy czym nacisk należy kłaść na osiąganie wymaganych efektów uczenia się, na jakość i odpowiedni okres praktycznego doświadczenia, a także na zapewnianie adekwatności nauczanych treści.

4.

Instytucje szkolnictwa wyższego oferujące wstępne kształcenie nauczycieli mogłyby zostać wzmocnione jako ośrodki kształcenia zarówno nauczycieli, jak i edukatorów nauczycieli oraz prowadzenia badań nad rozwojem kompetencji nauczycieli i nad skutecznymi metodami nauczania i uczenia się.

5.

Dialog i partnerstwa między organizatorami kształcenia nauczycieli a instytucjami edukacyjnymi, a także przedstawicielami rynku pracy i społeczności mogą skutkować użytecznymi spostrzeżeniami i pomysłami podczas opracowywania i realizowania programów kształcenia nauczycieli. Takie partnerstwa mogą też pomóc promować bardziej skoordynowane podejście do kwalifikacji, standardów kompetencji oraz odpowiadającej im oferty szkoleniowej, zwłaszcza w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego oraz uczenia się dorosłych.

6.

Zarówno wstępne kształcenie nauczycieli, jak i ciągły rozwój zawodowy nauczycieli powinny bazować na solidnych badaniach pedagogicznych i wykorzystywać metody uczenia się dorosłych oparte na wspólnotach praktyków, uczeniu się online oraz wzajemnym uczeniu się. Powinny one gwarantować, że nauczyciele będą mogli regularnie uaktualniać swoją wiedzę przedmiotową oraz otrzymywać wsparcie i być szkoleni w zakresie skutecznych, nowatorskich metod nauczania, w tym metod opartych na nowych technologiach.

1.

Starały się zadbać, by programy wstępnego kształcenia nauczycieli dawały przyszłym nauczycielom możliwość nabycia wszystkich stosownych kompetencji niezbędnych do pomyślnego rozpoczęcia kariery zawodowej.

2.

Promowały rozwój kompleksowych ram kompetencji zawodowych nauczycieli (2), w których to ramach definiuje się kompetencje i cechy wymagane na poszczególnych etapach kariery zawodowej lub w różnych okolicznościach nauczania. Takie ramy powinny być odpowiednio elastyczne, by można je było dostosowywać do ewoluujących potrzeb, oraz powinny zostać omówione we współpracy z odpowiednimi zainteresowanymi stronami.

3.

Zachęcały też do ustanowienia ram kompetencji zawodowych edukatorów nauczycieli, określających wymagane kompetencje, a jednocześnie wzmacniających współpracę i wzajemną wymianę informacji o stosowanych praktykach i rozwijających się dziedzinach, takich jak szkolny mentoring początkujących nauczycieli.

4.

Dalej badały potencjał ściślejszej współpracy, partnerstw i tworzenia sieci z szeregiem zainteresowanych stron przy opracowywaniu programów kształcenia nauczycieli.

5.

Promowały skuteczne cyfrowe nauczanie i uczenie się, dbając, by także edukatorzy nauczycieli i nauczyciele osiągali wystarczający poziom umiejętności cyfrowych oraz uczyli się, jak pomagać osobom uczącym się mądrze i bezpiecznie korzystać z zasobów cyfrowych oraz jak lepiej kierować indywidualnym procesem uczenia się – poprzez uaktualnione programy kształcenia nauczycieli oraz szerszy dostęp do dobrych jakościowo otwartych zasobów edukacyjnych i ich lepsze wykorzystanie.

6.

Korzystały z możliwości finansowania, które dają instrumenty UE, np. program Erasmus+, a w stosownym przypadku Europejski Fundusz Społeczny, po to by:

1.

Jak najlepiej wykorzystały struktury „ET 2020” dostępne w ramach otwartej metody koordynacji, by wzmocnić kształtowanie polityki na podstawie dowodów oraz rozwinąć i rozpowszechnić udane praktyczne rozwiązania w tej dziedzinie polityki w następującym zakresie:

2.

Wykorzystały wyniki stosownych analiz i badań, np. TALIS (3), aby zająć się wpływem, jaki na politykę mają poglądy i opinie nauczycieli i liderów edukacyjnych o kształceniu nauczycieli.

3.

Zidentyfikowały w drodze badań przykłady najskuteczniejszych metod i praktyk, dzięki którym nauczyciele mogliby pomagać osobom uczącym się skutecznie radzić sobie z nauką w dzisiejszym wielowymiarowym otoczeniu edukacyjnym.

1.

Budowała społeczności nauczycieli, zwłaszcza nauczycieli przyszłych i nowo zatrudnionych, korzystając z istniejących europejskich platform dla nauczycieli, np. eTwinning, w celu dalszego rozwijania wzajemnej współpracy w dziedzinie praktyk nauczycielskich w całej UE.

2.

Wspierała współpracę z partnerami, sieciami i organizacjami, które mogą zaoferować doświadczenie i know how w zakresie opracowywania skutecznych programów kształcenia nauczycieli, zwłaszcza programów wstępnego kształcenia nauczycieli.