KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program „zero odpadów dla Europy” /* COM/2014/0398 final/2 */
Ku
gospodarce o obiegu zamkniętym: program „zero odpadów dla Europy” 1. Wprowadzenie:
gospodarka o obiegu zamkniętym na rzecz trwałego wzrostu gospodarczego Z naszych gospodarek wyciekają cenne materiały. W
świecie, w którym popyt na określone i niekiedy ograniczone zasoby oraz
konkurencja w tym obszarze będą coraz większe, a presja wywierana na zasoby
powoduje narastającą degradację i niestabilność środowiska, Europa może odnieść
korzyści gospodarcze i środowiskowe z lepszego wykorzystania tych zasobów. Od
czasu rewolucji przemysłowej w naszych gospodarkach utrwalił się model wzrostu „weź,
wyprodukuj, zużyj i wyrzuć” – model linearny oparty na założeniu, że zasoby
występują w obfitych ilościach, są dostępne, łatwo pozyskiwalne i można je
usunąć niewielkim kosztem. Staje się coraz bardziej oczywiste, że zagraża to
konkurencyjności Europy. Przechodzenie
na gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu jest nieodzowne do realizacji
inicjatywy na rzecz zasobooszczędności przewidzianej w ramach strategii „Europa
2020” na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu
społecznemu[1]. Dalsza trwała poprawa w zakresie
zasobooszczędności jest osiągalna i może przynieść znaczne korzyści
gospodarcze. Systemy
gospodarki o obiegu zamkniętym pozwalają zachować możliwie jak najdłużej
wartość dodaną produktów i wyeliminować odpady. Zachowują one zasoby w
obrębie gospodarki, kiedy cykl życia produktu dobiega końca, pozwalając na ich
ponowne wielokrotne wykorzystanie w sposób produktywny i tworząc w ten
sposób kolejną wartość. Przejście na gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu
wymaga zmian w każdym ogniwie łańcucha wartości, od fazy projektowania produktu
do nowych modeli biznesowych i rynkowych, od nowych sposobów przekształcania
odpadów w zasoby do nowych zachowań konsumentów. Wiąże się to z kompletną
zmianą systemową oraz innowacjami nie tylko w technologiach, ale
również w organizacji, społeczeństwie, metodach finansowania i polityce.
Nawet w gospodarce, która w dużym stopniu opiera się na obiegu zamkniętym,
pozostanie pewien element linearności, ponieważ istnieje zapotrzebowanie na
zasoby dotąd nieeksploatowane, a także usuwa się odpady resztkowe. Przemysł
dostrzega już solidne argumenty biznesowe przemawiające za zwiększeniem
produktywności zasobów. Szacuje się, że poprawa zasobooszczędności w całym
łańcuchu wartości może zmniejszyć zapotrzebowanie na nakłady materiałowe o 17–24
% do roku 2030[2], a lepsze wykorzystanie zasobów
może przynieść europejskiemu przemysłowi łączne oszczędności wynoszące 630 mld
EUR rocznie[3]. Z badań przeprowadzanych na potrzeby
biznesu opierających się na modelowaniu na poziomie produktu wynika, że
podejście oparte na gospodarce o obiegu zamkniętym oferuje duże możliwości
zaoszczędzenia kosztów materiałów przez przemysł UE, a dzięki tworzeniu nowych
rynków i nowych produktów oraz wartości dla biznesu, może przyczynić się do
wzrostu PKB nawet o 3,9 %[4]. Nie dziwi zatem, że przedsiębiorstwa
nieustannie dążą do poprawy zasobooszczędności, choć napotykają przy tym na
szereg barier rynkowych. Europejska
platforma wysokiego szczebla ds. efektywnego gospodarowania
zasobami[5], skupiająca wybrane rządy,
przedsiębiorstwa i organizacje społeczeństwa obywatelskiego, wezwała do
podjęcia działań na rzecz wprowadzenia modelu gospodarki o bardziej zamkniętym
obiegu, która w większym stopniu opierałaby się na ponownym wykorzystaniu
materiałów i wysokiej jakości recyklingu, a w dużo mniejszym na surowcach
pierwotnych. W
Planie działania na rzecz zasobooszczędnej Europy z 2011 r.[6]
Komisja zaproponowała ramy działania, uwydatniając konieczność wypracowania
zintegrowanego podejścia w wielu różnych obszarach polityki i na wielu
poziomach. Podstawowe założenia tego planu rozwinięto w siódmym unijnym
programie działań w zakresie środowiska[7]. Przejście
na modele gospodarcze o bardziej zamkniętym obiegu wiąże się z obietnicą dużo
jaśniejszej przyszłości dla europejskiej gospodarki. Pozwoliłoby to Europie
sprostać aktualnym
i przyszłym wyzwaniom związanym z globalną presją na zasoby i coraz
mniejszym bezpieczeństwem dostaw. Wielokrotne przekierowywanie zasobów
z powrotem do zastosowań produkcyjnych, ograniczanie ilości odpadów i
zmniejszenie uzależnienia od niepewnych dostaw to niezawodny sposób na
zwiększenie odporności i konkurencyjności gospodarki. Pomagając oddzielić
wzrost gospodarczy od wykorzystywania zasobów i skutków tego wykorzystywania,
podejście takie zapewnia możliwość zrównoważonego i trwałego rozwoju
gospodarczego. W
okresie 2000–2011 produktywność zasobów w UE wzrosła o 20 %, lecz
można to przypisać częściowo skutkom recesji. Utrzymanie tej stopy wzrostu
zapewniłoby dalszy wzrost o 30 % do 2030 r. oraz wzrost PKB o blisko 1 %,
prowadząc do stworzenia o ponad dwa miliony miejsc pracy więcej niż w przypadku
dotychczasowego scenariusza postępowania[8]. Podjęcie
intensywniejszych wysiłków na rzecz zwiększenia produktywności zasobów jest
zgodne z celami polityki UE, takimi jak ograniczenie emisji gazów
cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej, zrównoważona
reindustrializacja gospodarki UE oraz zagwarantowanie dostępności surowców,
przy jednoczesnym ograniczeniu oddziaływania na środowisko. Istnieje
szeroka gama sprawdzonych sposobów propagowania zasobooszczędności, które
okazały się opłacalne i nadają się do bardziej systematycznego zastosowania. Podejmuje
się również kroki, aby zagwarantować, że zmiany te będą skutkowały tworzeniem
nowych miejsc pracy, o czym mowa zwłaszcza w komunikacie w sprawie
zielonego zatrudnienia[9] oraz w planie
działań ekologicznych dla MŚP[10]. 2. Opracowanie
sprzyjających ram polityki Rynki
to ważny czynnik stymulujący zasobooszczędność i gospodarkę o obiegu
zamkniętym, ponieważ dla wielu przedsiębiorstw materiały i energia reprezentują
obecnie główne koszty nakładów. Jednak choć rynki już dążą do zmiany, istnieje
szereg barier rynkowych dla sprawnego i skutecznego gospodarowania zasobami.
Zapobieganie wytwarzaniu odpadów, ekoprojekt, ponowne wykorzystanie odpadów i
tym podobne działania mogą przynieść przedsiębiorstwom w UE oszczędności netto
sięgające 600 mld EUR lub 8 % rocznego obrotu, prowadząc jednocześnie
do ograniczenia łącznych emisji gazów cieplarnianych o 2‑4 % rocznie[11]. Jednak
aby to umożliwić, należy usunąć bariery rynkowe utrudniające korzystanie z tych
możliwości. Produktywność
zasobów może przynieść nie tylko korzyści dla szerokiej gamy sektorów, ale
umożliwi również firmom europejskim odniesienie korzyści z szybkiego wzrostu na
rynkach przemysłu ekologicznego, które według prognoz mają zwiększyć się
dwukrotnie w okresie 2010–2020. W ujęciu międzynarodowym zapotrzebowanie na
poprawę efektywności korzystania z zasobów istnieje w bardzo wielu sektorach
przemysłu. Istniejąca
infrastruktura, modele biznesowe i technologia w połączeniu z utrwalonymi
zachowaniami sprawiają, że gospodarki tkwią przy wspomnianym modelu linearnym.
Przedsiębiorstwom może brakować informacji, pewności oraz zdolności do
przejścia na rozwiązania gospodarki o obiegu zamkniętym. System finansowy
często nie przewiduje inwestycji w zwiększenie efektywności czy
innowacyjne modele biznesowe, które uważa się za bardziej ryzykowne
i skomplikowane, co odstrasza wielu tradycyjnych inwestorów.
Przeszkodą dla
nowych produktów i usług mogą też być schematyczne nawyki konsumentów.
Przeszkody takie często utrzymują się w sytuacji, gdy ceny nie odzwierciedlają
ponoszonych przez społeczeństwo faktycznych kosztów wykorzystania zasobów i
brak jest zdecydowanych i konsekwentnych sygnałów ze strony polityki do
przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym. W
oparciu o dane dotyczące podstawowych produktów, materiałów i łańcuchów
wartości Komisja
będzie współpracowała z zainteresowanymi stronami nad opracowaniem ram
sprzyjających gospodarce o obiegu zamkniętym, korzystając ze środków
obejmujących jednocześnie inteligentne regulacje, instrumenty rynkowe, badania
i innowacje, środki zachęty, wymianę informacji oraz wsparcie dla metod
stosowanych dobrowolnie. Ramy takie przyczynią się do realizacji celu, jakim
jest zrównoważone odrodzenie przemysłu w UE i będą się opierać na zaangażowaniu
konsumentów i przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem MŚP. Na arenie
międzynarodowej UE powinna ściśle współpracować z innymi partnerami, zarówno w
wymiarze wielostronnym, jak i dwustronnym, z myślą o zapewnieniu maksymalnego
wpływu koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym. Komisja będzie: - dalej analizować najpoważniejsze
błędy rynkowe i administracyjne, które utrudniają eliminowanie bądź powtórne
wykorzystanie odpadów surowcowych – uwzględniając niejednorodność rodzajów
surowców i ich zastosowań – aby przyczynić się do wprowadzenia ram polityki
sprzyjających zasobooszczędności na poziomie UE. 2.1.
Projekty
i innowacje na rzecz gospodarki
o obiegu zamkniętym Podejścia
z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym zakładają minimalizację odpadów na
poziomie projektowania i standardowo obejmują innowacje w całym łańcuchu
wartości, a nie tylko rozwiązania na koniec cyklu życia produktu. Na przykład
mogą one uwzględniać: ·
ograniczenie
ilości materiałów wymaganych do świadczenia konkretnej usługi (ograniczenie
wagi); ·
przedłużenie
okresu użytkowania produktów (trwałość); ·
ograniczenie
zużycia energii i materiałów na etapach produkcji i użytkowania (efektywność); ·
ograniczenie
wykorzystania materiałów niebezpiecznych lub trudnych do recyklingu
w produktach i procesach produkcji (substytucja); ·
stworzenie
rynków dla surowców wtórnych (recyklatów) (w oparciu o normy, zamówienia
publiczne itd.); ·
projektowanie
produktów łatwiejszych do utrzymania, naprawy, modernizacji, przerobienia lub
recyklingu (ekoprojekt); ·
rozwój
koniecznych usług dla konsumentów w danym obszarze (konserwacje/naprawy itd.); ·
zachęcanie
konsumentów do ograniczania odpadów i wysokiej jakości segregacji oraz
wspieranie tych działań; ·
zachęcanie
do segregacji i stosowanie systemów zbiórki minimalizujących koszty recyklingu
oraz ponownego wykorzystania; ·
ułatwianie
grupowania działań mających na celu zapobieganie przeznaczaniu produktów
ubocznych na odpady (symbioza przemysłowa); oraz ·
stymulowanie
warunków sprzyjających szerszym i lepszym wyborom konsumentów za sprawą usług
dzierżawy, wynajmu lub współużytkowania, stanowiących alternatywę dla
posiadania produktów na własność, przy jednoczesnym zabezpieczeniu interesów
konsumentów (pod względem kosztów, ochrony, informacji, warunków umownych,
aspektów dotyczących ubezpieczenia itd.). Ważnym
punktem wyjścia jest projektowanie procesów produkcji, produktów oraz usług.
Produkty można przeprojektować, wydłużając okres ich użytkowania, zapewniając
możliwość naprawy, modernizacji, przerobienia lub ostatecznie recyklingu –
zamiast ich wyrzucania. Procesy produkcji można bardziej ukierunkować na
ponowne wykorzystanie produktów i surowców oraz zdolność zasobów
naturalnych do odtwarzania się, a innowacyjne modele biznesowe mogą prowadzić
do powstawania nowych relacji między przedsiębiorstwami a konsumentami. Poniższy
wykres koncepcyjny przedstawia w uproszczony sposób podstawowe etapy modelu
gospodarki o obiegu zamkniętym, z których każdy oferuje możliwości zmniejszenia
kosztów i uzależnienia od zasobów naturalnych, stymulując wzrost
gospodarczy i tworzenie miejsc pracy oraz ograniczając odpady i szkodliwe
emisje do środowiska. Etapy te są ze sobą wzajemnie powiązane, ponieważ
materiały mogą być wykorzystywane w systemie kaskadowym, np. sektory
przemysłu mogą wymieniać się produktami ubocznymi, produkty remontuje się lub
przerabia bądź konsumenci wybierają systemy usług dla poszczególnych produktów.
Ma to zminimalizować „wyciek” zasobów z obiegu, zapewniając optymalne
funkcjonowanie systemu. Niektóre
obszary polityki i instrumenty UE dostarczają już narzędzi oraz środków zachęty
sprzyjających modelowi gospodarki o obiegu zamkniętym. Hierarchia postępowania
z odpadami, stanowiąca podwaliny naszego prawodawstwa dotyczącego odpadów,
prowadzi stopniowo do przyjęcia preferowanych opcji zapobiegania wytwarzaniu odpadów,
przygotowywania odpadów do ponownego użycia i recyklingu oraz zniechęca do ich
składowania. Polityka w obszarze chemikaliów ukierunkowana jest na
stopniowe wycofywanie substancji toksycznych, które budzą poważne obawy.
Niektóre środki odnoszące się do ekoprojektu produktów związanych z energią
obejmują wymogi dotyczące trwałości oraz wymogi mające ułatwić recykling.
Strategia dotycząca biogospodarki[12] sprzyja
zrównoważonemu i zintegrowanego wykorzystaniu zasobów biologicznych i
strumieni odpadów do wytwarzania środków spożywczych, energii i produktów
pochodzenia biologicznego. Polityka przeciwdziałania zmianie klimatu oferuje
środki zachęcające do oszczędności energii i ograniczania emisji gazów
cieplarnianych. Wspólne i
spójne ramy UE na rzecz propagowania gospodarki o obiegu zamkniętym zespolą
takie elementy z inicjatywą „Horyzont 2020”, co pozwoli na podjęcie wyzwania,
jakim są badania naukowe i innowacje[13]. Aby wspierać projekty i innowacje
sprzyjające gospodarce o obiegu zamkniętym, Komisja: - w ramach programu UE w
dziedzinie badań i innowacji („Horyzont 2020”) przedstawi możliwości
przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym na poziomie europejskim za sprawą
innowacyjnych projektów na dużą skalę, ukierunkowanych na współpracę w obrębie
łańcuchów wartości i między tymi łańcuchami, stymulując rozwój umiejętności
oraz wspierając zastosowanie innowacyjnych rozwiązań na rynku; - zacieśni partnerstwo mające na celu
wspieranie polityki w obszarze badań i innowacji ukierunkowanych na gospodarkę
o obiegu zamkniętym; - ułatwi opracowanie modeli o bardziej
zamkniętym obiegu dla produktów i usług, również za sprawą spójniejszej
polityki produktowej, jak również rozszerzy zakres stosowania dyrektywy
w sprawie ekoprojektu, przez zwrócenie jeszcze większej uwagi na kryteria
dotyczące zasobooszczędności, w tym dla przyszłych priorytetowych grup
produktów uwzględnionych w planie pracy na okres 2015–2017; oraz - będzie zachęcała do przestrzegania
zasady kaskadowości w zrównoważonym wykorzystaniu biomasy, z uwzględnieniem
wszystkich sektorów korzystających z biomasy, tak aby można ją było
wykorzystywać w sposób możliwie najbardziej zasobooszczędny. 2.2.
Odblokowanie inwestycji w rozwiązania gospodarki o obiegu zamkniętym UE
i państwa członkowskie powinny zachęcać do inwestycji w innowacje w obszarze
gospodarki o obiegu zamkniętym i w przechodzenie na taką gospodarkę oraz, w
związku z reformą systemu finansowego, powinny wyeliminować przeszkody,
mobilizując większe nakłady finansowe na zasobooszczędność ze strony podmiotów
sektora prywatnego. W swoim niedawnym wniosku w sprawie ujawniania informacji
niefinansowych[14] oraz w
komunikatach w sprawie finansowania długoterminowego[15] i w
sprawie działalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych[16] Komisja
dokonała integracji wymogów dotyczących ujawniania stosownych informacji o
środowisku inwestorom lub uwzględniania ryzyka inwestycyjnego związanego z
niedoborem zasobów i zmianą klimatu. Aby
zmniejszyć ryzyko dla inwestorów, tworzy się innowacyjne instrumenty finansowe,
takie jak mechanizm finansowania kapitału naturalnego Komisji i EBI. Skutecznymi
instrumentami stymulującymi działania i inwestycje prywatnych podmiotów w
efektywną gospodarkę zasobami są również partnerstwa publiczno-prywatne. Do
realizacji celów gospodarki o obiegu zamkniętym aktywnie przyczynia się
partnerstwo publiczno-prywatne SPIRE (zrównoważone procesy przemysłowe poprzez
efektywne gospodarowanie zasobami i większą efektywność energetyczną) oraz
wspólna inicjatywa technologiczna na rzecz przemysłu opartego na surowcach
pochodzenia biologicznego. Dodatkowa
rola polityki polega na wysyłaniu właściwych sygnałów dla inwestycji
w zasobooszczędność przez wyeliminowanie szkodliwych dotacji oraz
przejście z opodatkowania pracy na opodatkowanie zanieczyszczenia i zasobów.
Reforma podatku środowiskowego w państwach członkowskich UE odbywa się
w ramach europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki
gospodarczej. Aby odblokować inwestycje w gospodarkę o
obiegu zamkniętym, Komisja: - podejmie działania w obszarach
określonych jako obiecujące przez okrągły stół na rzecz finansowania
zasobooszczędności[17], które obejmują innowacyjne
instrumenty finansowe, odzwierciedlenie kwestii związanych z zasobami w
zasadach rachunkowości dla przedsiębiorstw, doprecyzowania zadań instytucji
finansowych w zakresie zrównoważonego rozwoju (obowiązki powiernicze),
opracowanie metody przeprowadzania „testów warunków skrajnych w odniesieniu do
zasobów” dla przedsiębiorstw oraz przeprowadzenie analizy możliwości rynku
obligacji do kierowania dodatkowych środków finansowych na
projekty związane z zasobooszczędnością; - przygotuje wytyczne dotyczące
możliwości oferowanych przez nowe dyrektywy w sprawie zamówień publicznych
w dziedzinie zielonych zamówień publicznych oraz zalecenie w sprawie
monitorowania postępów państw członkowskich w realizacji indykatywnego celu 50 %
PKB[18], będzie wspierać innowacyjne
instrumenty, takie jak przedkomercyjne zamówienia publiczne i zamówienia
publiczne na innowacje, jak również ułatwi tworzenie sieci zielonych
zamówień publicznych wśród organów publicznych; oraz - zintegruje priorytety gospodarki o
obiegu zamkniętym z finansowaniem UE i będzie zachęcać państwa członkowskie do
wykorzystania dostępnych funduszy UE w programach i projektach
w dziedzinie gospodarki o obiegu zamkniętym, zwłaszcza europejskich
funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. 2.3.
Wykorzystanie działań przedsiębiorstw i konsumentów oraz wspieranie MŚP Kluczową
rolę w procesie przechodzenia na gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu odgrywają
przedsiębiorstwa i konsumenci. Należy zapewnić większą spójność decyzji
podejmowanych na wyższym i niższym szczeblu łańcucha wartości, dostarczając
spójnych zachęt producentom, inwestorom, dystrybutorom, konsumentom i podmiotom
zajmującym się recyklingiem, jak również zapewniając uczciwy podział kosztów i
korzyści. Aby zapewnić podział i wykorzystanie zasobów w możliwie najbardziej
efektywny sposób, należy zastosować mechanizmy rynkowe, eliminując wszelkie
niedoskonałości rynku i wąskie gardła dla innowacji. Należy rozwijać
funkcjonujące już rynki surowców wtórnych. Szczególną uwagę należy zwrócić na
stworzenie przedsiębiorcom możliwości wejścia na potencjalne nowe rynki
związane z gospodarką o obiegu zamkniętym, zapewniając też, by rynek pracy dysponował
koniecznym zasobem umiejętności. Konsumentom należy stworzyć możliwości
dokonywania świadomych wyborów poprzez lepsze informowanie o ekologicznych
aspektach różnych produktów. Europejska
Platforma Efektywnego Gospodarowania zasobami wskazała[19]znaczne
możliwości dla przedsiębiorstw na różnych etapach „obiegu”, polegające na
ponownym wprowadzaniu materiałów do procesów produkcyjnych, do różnych
segmentów pierwotnego łańcucha dostaw lub do innych łańcuchów dostaw.
Możliwości te zidentyfikowano na podstawie doświadczeń wyniesionych z udanych
inicjatyw, które można zastosować na większą skalę oraz w szerszym wymiarze,
i które obejmują: ·
na
etapie produkcji – zrównoważone środowiskowo standardy wyboru dostawców,
dobrowolne systemy w sektorach przemysłu i wśród sprzedawców detalicznych oraz
symbioza przemysłowa w celu stworzenia rynków produktów ubocznych; ·
na
etapie dystrybucji – lepsze informacje na temat zasobów zawartych w produktach
oraz sposobu naprawy lub recyklingu tych produktów, określane w zaleceniach platformy
jako „paszport produktu”; oraz ·
na
etapie konsumpcji – modele konsumpcji współdzielonej,
opierające się na pożyczaniu, wymianie, zamianie i wynajmowaniu produktów oraz
na systemach produktowo-usługowych w celu uzyskania
większej wartości z niedostatecznie wykorzystanych aktywów lub zasobów (np.
samochodów, narzędzi, pomieszczeń). Etap
pilotażowy oznaczania śladu środowiskowego, określony w komunikacie
Komisji Tworzenie jednolitego rynku dla produktów ekologicznych[20],
polega na współpracy zainteresowanych stron w celu opracowania wspólnego,
uzgodnionego sposobu pomiaru śladu środowiskowego produktów i organizacji. Po
zakończeniu etapu pilotażowego Komisja oceni, czy metody te są na tyle
skuteczne, aby można je było stosować w istniejących lub nowych instrumentach w
celu zwiększenia wskaźnika efektywności środowiskowej produktów. Działania
takie należy zintensyfikować, aby zapewnić dobre warunki ramowe oraz równe
szanse dla istniejących i nowych przedsiębiorstw, umożliwiając im dostosowanie
się do globalnych megatrendów w zakresie zasobów, nagradzając najlepsze
przedsiębiorstwa, zachęcając nowych przedsiębiorców do opracowywania rozwiązań
biznesowych dnia jutrzejszego i ich sprawdzenia na rynku oraz dostarczając
wiarygodnych informacji konsumentom. Wielostronny proces, zapoczątkowany w
kontekście Europejskiego programu na rzecz konsumentów[21],
uwydatnił zapotrzebowanie na skuteczne narzędzia ochrony konsumentów
przed wprowadzającymi w błąd twierdzeniami dotyczącymi ekologiczności produktu. Aby
przemiana była skuteczna i sprzyjała tworzeniu miejsc pracy, pracownicy muszą
posiadać stosowne umiejętności[22]. Ramy ułatwiające odblokowanie
możliwości w obszarze tworzenia miejsc pracy w gospodarce o obiegu
zamkniętym i w większym stopniu zasobooszczędnej stwarza komunikat w sprawie
zielonego zatrudnienia[23]. Ważną rolę w
wypracowaniu ukierunkowanego i skoordynowanego wsparcia w formie
inwestycji, infrastruktury, technologii i umiejętności, ze szczególnym
uwzględnieniem potrzeb MŚP, odgrywają władze krajowe,
regionalne i lokalne oraz partnerzy społeczni. Korzystając ze swojej pozycji,
mogą one także ułatwić zmianę preferencji konsumentów na rzecz bardziej
zrównoważonych produktów i usług i stymulować zmianę zachowań. Aby wspierać działalność przedsiębiorstw
– zwłaszcza MŚP – oraz konsumentów, Komisja: - będzie korzystać z wyników
pilotażowego etapu oznaczania śladu środowiskowego, realizowanego do 2016 r.,
oraz określi sposoby wykorzystania oceny wpływu na środowisko w produktach oraz
w procesie projektowania, jak również w celu dostarczenia konsumentom lepszych
informacji, służących ekologicznym wyborom; - zapoczątkuje współpracę
zainteresowanych stron na szeroką skalę, koordynując i wspierając
działania realizowane w ramach inicjatywy „Horyzont 2020” oraz instrumentów służących
jej wdrażaniu, do których należą: Europejski Instytut Innowacji
i Technologii, europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, plan
działania w zakresie ekoinnowacji, zielony plan działania na rzecz MŚP oraz
Europejski program na rzecz konsumentów; - będzie kontynuować działania w oparciu
o zobowiązania zainteresowanych stron europejskiego partnerstwa innowacji
w dziedzinie surowców odnoszące się bezpośrednio do produktywności
zasobów; - będzie wspierała tworzenie miejsce
pracy i rozwój umiejętności za sprawą lepszej koordynacji polityki,
przeznaczając fundusze europejskie na programy i systemy sprzyjające
ekologicznemu wzrostowi gospodarczemu, usprawniając procesy informowania
i monitorowania, również w ramach europejskiego semestru, jak również współpracując
z partnerami społecznymi, instytucjami odpowiedzialnymi za kształcenie
i szkolenie oraz z innymi zainteresowanymi stronami; oraz - będzie wspierała wymianę najlepszych
praktyk na poziomie międzynarodowym. 3.
Modernizacja
polityki dotyczącej odpadów i jej celów: wykorzystanie odpadów
w charakterze zasobów Przekształcanie
odpadów w zasoby to element procesu mającego na celu zamknięcie obiegu
w systemach gospodarki o obiegu zamkniętym. Cele i wartości docelowe
określone w prawodawstwie europejskim stanowią podstawowe czynniki warunkujące
lepsze gospodarowanie odpadami: stymulują innowacje w zakresie recyklingu i
ponownego wykorzystania, ograniczają ilość odpadów składowanych, zmniejszają
straty w zasobach oraz dostarczają środków zachęcających do zmiany zachowań.
Cały czas jednak wytwarzamy w UE średnio około pięciu ton odpadów na osobę
rocznie i zaledwie niewiele więcej niż jedna trzecia z tej ilości jest
rzeczywiście poddawana recyklingowi. Unia
Europejska wyznaczyła sobie zobowiązanie polityczne[24] do
ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów, poddawania odpadów recyklingowi w
celu zapewnienia Unii ważnego i solidnego źródła surowców, odzyskiwania energii
z materiałów niepodlegających recyklingowi oraz praktycznego wyeliminowania
składowania na składowiskach. Dalszy rozwój polityki dotyczącej odpadów może
przynieść znaczne korzyści w kategoriach wzrostu gospodarczego i tworzenia
miejsc pracy przy stosunkowo niskich kosztach, przyczyniając się również do
poprawy stanu środowiska. Jeśli chodzi o rynki światowe, oczekuje się, że
ambitna polityka dotycząca odpadów będzie stymulowała innowacje i pomoże
przedsiębiorstwom z UE zwiększyć konkurencyjność w zakresie usług
gospodarowania odpadami, jak również zaowocuje nowymi szansami na rynku dla
eksporterów z UE. 3.1.
Określenie wartości docelowych dla odpadów z myślą o urzeczywistnieniu
„społeczeństwa recyklingu” Europa
poczyniła znaczne postępy w obszarze przekształcania odpadów w zasoby
i propagowania zrównoważonych sposobów gospodarowania odpadami, takich jak
recykling. Między poszczególnymi państwami członkowskimi występują jednak
znaczne różnice pod względem efektywności. Sześć z nich zdołało już skutecznie
zlikwidować składowanie odpadów komunalnych, odnotowując w ciągu ostatnich 20
lat spadek z 90 % do poniżej 5 % i osiągając współczynniki
recyklingu w niektórych regionach na poziomie 85 %. W innych państwach
ponad 90 % odpadów nadal podlega składowaniu, a mniej niż 5 % jest
poddawanych recyklingowi. Aby
przywrócić gospodarce surowce wtórne uzyskane z takich materiałów jak tworzywa
sztuczne, szkło, metale, papier, drewno, guma i inne materiały podlegające
recyklingowi po konkurencyjnych cenach, konieczne są zdecydowane sygnały ze
strony polityki, pozwalające zapewnić w dłuższej perspektywie czasowej
przewidywalność inwestycji i zmian. Przewidywalność taką zapewni ustalenie
wartości docelowych dla recyklingu do roku 2030. Selektywna zbiórka u źródła z
solidnymi metodami obliczania współczynników recyklingu zaowocuje wysoką
jakością recyklingu i przyczyni się do rozwoju rynków dla dostaw wysokiej
jakości surowców wtórnych. W tym celu należy doprecyzować obecną metodę
pomiaru, co rzeczywiście poddaje się recyklingowi, ponieważ obecnie niektóre
państwa członkowskie zgłaszają odpady gromadzone jako odpady poddane
recyklingowi, mimo znacznych strat materiałowych między tymi etapami. Od roku 2025
należy wprowadzić zakaz składowania wszelkich odpadów nadających się do
recyklingu. Państwa członkowskie powinny dążyć do faktycznego wyeliminowania
składowania odpadów do roku 2030. Swoją rolę do spełnienia, jeśli chodzi o
odpady nienadające się do ponownego wykorzystania i recyklingu, będzie
miał odzysk energii, w tym odzysk energii z odpadów, jak
również zastosowanie biopaliw. Będzie to wymagało efektywniejszego
wykorzystania nierówno rozłożonego w UE potencjału w zakresie odzysku
energii w połączeniu ze środkami zapobiegającymi nadmiernym mocom produkcyjnym. Pomyślne
wdrożenie powyższych celów może doprowadzić do stworzenia w UE do 2030 r.
ponad 180 000 bezpośrednich miejsc pracy, nie licząc ok. 400 000
miejsc pracy, które powstaną za sprawą wdrożenia obowiązującego prawodawstwa dotyczącego
odpadów[25]. Pozwoli to zaspokoić od 10 do 40 %
popytu na surowce w UE, jednocześnie przyczyniając się do realizacji
wyznaczonego na 2030 r. celu, jakim jest ograniczenie emisji gazów
cieplarnianych o 40 %, czyli wyeliminowanie w 2030 r. 62 Mt ekwiwalentu CO2
w skali roku. Aby zwiększyć korzyści gospodarcze,
społeczne i środowiskowe z lepszego gospodarowania odpadami komunalnymi,
Komisja proponuje: - zwiększyć ponowne wykorzystanie i
recykling odpadów komunalnych do co najmniej 70 % do 2030 r.; - zwiększyć współczynnik recyklingu
odpadów opakowaniowych do 80 % do 2030 r., wyznaczając pośrednie cele
na poziomie 60 % do roku 2020 i 70 % do roku 2025, w tym cele dla
konkretnych materiałów; - od 2025 r. zakazać składowania
podlegających recyklingowi tworzyw sztucznych, metali, szkła, papieru i tektury
oraz odpadów ulegających biodegradacji, przy czym państwa członkowskie powinny
dążyć do praktycznego wyeliminowania składowania do roku 2030[26]; - nadal wspierać rozwój rynków dla
surowców wtórnych wysokiej jakości, m.in. poprzez ocenę wartości dodanej
kryteriów utraty statusu odpadu dla poszczególnych materiałów; - doprecyzować metodę obliczeniową dla
materiałów poddawanych recyklingowi w celu zapewnienia wysokiej jakości
recyklingu. 3.2.
Uproszczenie i lepsze wdrożenie prawodawstwa dotyczącego odpadów Wyznaczone
cele pozostawiają państwom członkowskim swobodę w kwestii decydowania
o sposobach ich realizacji. Istnieją jednak znaczne możliwości dalszego
uproszczenia i lepszego wdrożenia prawodawstwa dotyczącego odpadów na
poziomie krajowym oraz zmniejszenia występujących obecnie dysproporcji. W
2012 r. Komisja opracowała tablicę wyników gospodarowania odpadami oraz
plany działania ze szczególnymi zaleceniami dla państw członkowskich osiągających
najsłabsze wyniki. Komisja nadal będzie zwracała szczególną uwagę na państwa
członkowskie, które mają najdalej do realizacji celów, dążąc do wyeliminowania
słabych stron na wczesnym etapie wspólnie z tymi państwami. Swojej
skuteczności w usprawnieniu gospodarowania odpadami na poziomie krajowym
dowiodły środki ekonomiczne, zwłaszcza za sprawą podatków od składowania i
spalania, systemów opłat proporcjonalnych do ilości wyrzucanych odpadów i
systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta czy środków zachęcających
władze lokalne do propagowania zapobiegania wytwarzaniu odpadów, ponownego ich
wykorzystania i recyklingu. Skuteczne okazały się również zakazy składowania.
Ustalenie minimalnych wymogów w odniesieniu do systemów odpowiedzialności
producenta na poziomie UE pomoże zmniejszyć koszty i wyeliminować przeszkody, z
którymi borykają się producenci zobowiązani dostosować się do kilku krajowych
systemów w UE. Fundusze
europejskie mogą wspomóc państwa członkowskie w dążeniu do zintegrowanego
gospodarowania odpadami, w tym do zapewnienia infrastruktury na potrzeby
selektywnej zbiórki, ponownego wykorzystania i recyklingu odpadów. W
przyszłości nie należy wspierać składowania lub samego spalania. Możliwie
najlepsze wykorzystanie dostępnych zdolności w obszarze gospodarowania odpadami
w UE wymaga lepszego planowania i wymiany informacji oraz może wiązać się
z przemieszczaniem większej ilości odpadów w UE w związku z ich
transportem do najnowocześniejszych i efektywnych instalacji, przynajmniej jako
środek przejściowy. Nadal
zachodzi konieczność usprawnienia i ułatwienia procesu gromadzenia danych na
poziomie krajowym oraz sprawozdawczości, jak również zwiększenia wiarygodności
i spójności danych w całej UE. Przyjęcie wspólnych
wskaźników ułatwi lepsze monitorowanie i analizę porównawczą wyników państw
członkowskich[27]. Działania
mające na celu dalsze uproszczenie dorobku w dziedzinie odpadów oraz
zapewnienie efektywności i skuteczności będą bazować na dotychczasowych
wysiłkach służących zmniejszeniu kosztów administracyjnych polityki
gospodarowania odpadami, np. przez zwolnienia dla niektórych MŚP z obowiązków w
zakresie odbioru, lub wysiłkach na rzecz wdrożenia obowiązkowej elektronicznej
wymiany danych dotyczących przemieszczania odpadów. Aby zapewnić korzyści z uproszczenia i
lepszego wdrożenia prawodawstwa UE, Komisja proponuje, aby: - rozwiązać problem pokrywających się
wartości docelowych dla odpadów i dostosować definicje; - znacznie uprościć obowiązki
sprawozdawcze państw członkowskich, w tym doprecyzować i usprawnić metody
obliczeń wartości docelowych dla odpadów komunalnych, składowania i odpadów
opakowaniowych; - zezwolić państwom członkowskim na
zwolnienie MŚP
zbierających lub transportujących bardzo małe ilości odpadów innych niż odpady
niebezpieczne
z ogólnych wymogów dotyczących zezwolenia lub rejestracji na podstawie
dyrektywy ramowej w sprawie odpadów; - wprowadzić roczną sprawozdawczość za
pośrednictwem
jednego
punktu wprowadzania wszystkich danych o odpadach oraz dostosować statystyki do
wymogów prawodawstwa UE dotyczącego odpadów, dokonując analizy porównawczej
krajowych metod z normami statystycznymi; - zobowiązać państwa członkowskie do
stworzenia komputerowych systemów monitorowania danych i wprowadzenia
weryfikacji danych przez stronę trzecią; - stworzyć mechanizm wczesnego
ostrzegania w celu zapewnienia wprowadzenia przez państwa członkowskie
odpowiednich zestawów środków na rzecz terminowej realizacji celów; - ustanowić minimalne warunki operacyjne
dla systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta, zapewniając
jednocześnie możliwość ich rozwinięcia na poziomie krajowym lub w wytycznych
UE, jak również propagować stosowanie instrumentów ekonomicznych w państwach
członkowskich; oraz - propagować bezpośrednie inwestycje w
opcje gospodarowania odpadami znajdujące się na szczycie hierarchii
postępowania z odpadami (zapobieganie, ponowne wykorzystanie, recykling). 3.3.
Rozwiązanie szczególnych problemów związanych z odpadami Niektóre
szczególne problemy dotyczące odpadów, związane ze znaczną utratą zasobów lub
wpływem na środowisko, wymagają opracowania specjalnie dostosowanych rozwiązań.
Zapobieganie
powstawaniu odpadów: pierwszorzędne znaczenie na wszystkich etapach
gospodarki o obiegu zamkniętym należy przypisać dążeniom do wytwarzania mniejszej
ilości odpadów. Spełniając wymóg dyrektywy ramowej dotyczącej
odpadów, państwa członkowskie przyjęły ostatnio programy zapobiegania
powstawaniu odpadów, które aktualnie są poddawane przeglądowi przez Europejską
Agencję Środowiska. W następstwie ich oceny Komisja opracuje inicjatywy
propagujące dobre praktyki w obszarze zapobiegania powstawaniu odpadów w UE. Odpady
wyrzucane do morza: odpady wyrzucane do morza
zanieczyszczają plaże, są szkodliwe dla organizmów morskich i powodują
długotrwałe zanieczyszczenia odpadami, których usunięcie jest kosztowne. W
siódmym unijnym programie działań w zakresie środowiska wezwano do ustalenia
ogólnoeuropejskiego ilościowego celu w zakresie ograniczenia ilości odpadów,
popartego działaniami podejmowanymi u źródeł. Pełne
wdrożenie środków przewidzianych w zmienionym pakiecie aktów prawnych UE
dotyczących odpadów może zaowocować ograniczeniem odpadów wyrzucanych do morza
o 13 % do 2020 r. i 27 % do roku 2030. Ustalenie specjalnej
docelowej wartości dla ograniczenia odpadów na rok 2020 dałoby wyraźny sygnał
państwom członkowskim, które aktualnie opracowują środki ukierunkowane na
zapewnienie „dobrego stanu środowiska” w odniesieniu do wód morskich w
terminie wyznaczonym na podstawie dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej
na 2020 r., dostarczając też bodźca do opracowania planów działania w
zakresie odpadów morskich w ramach czterech regionalnych konwencji morskich. Do
realizacji celu przyczynią się również inne środki na poziomie UE, obejmujące
m. in. wyniki przeprowadzanej obecnie oceny dyrektywy w sprawie portowych
urządzeń do odbioru odpadów[28]. Drugi etap
realizacji celu w zakresie ograniczenia ilości odpadów zostanie opracowany we
właściwym czasie na podstawie dalszej analizy potencjału ograniczenia ilości
odpadów z innych źródeł lądowych i morskich oraz z uwzględnieniem przyjętego na
konferencji „Rio+20” zobowiązania do znacznego ograniczenia odpadów morskich do
2025 r. Odpady
z budowy i rozbiórki: rynki dla materiałów pochodzących z
recyklingu mają zasadnicze znaczenie dla podniesienia współczynnika recyklingu
odpadów z budowy i rozbiórki. Projekt na rzecz lepszego gospodarowania
odpadami z budowy i rozbiórki, zwiększenia ilości materiałów nadających się do
recyklingu oraz materiałów pochodzących z recyklingu w materiałach
budowlanych zostanie uwzględniony w ramach dotyczących oceny efektywności
środowiskowej budynków, jak określono w komunikacie Komisji w sprawie możliwości
efektywnego gospodarowania zasobami w sektorze budowlanym[29]. Ponadto
w ramach proponowanego mechanizmu wczesnego ostrzegania wyniki
państw członkowskich będą monitorowane pod kątem realizacji celu zakładającego
recykling na poziomie 70 % do 2020 r., wprowadzone zostaną środki
obejmujące wyższe opłaty za składowanie odpadów z budowy i rozbiórki lub
dodatkowe obowiązki w odniesieniu do segregowania odpadów w miejscach większych
robót rozbiórkowych w celu poprawy jakości recyklatów. Odpady
żywnościowe:
według szacunków straty żywności i odpady żywnościowe stanowią nawet 30 %
całej żywności produkowanej na świecie. Komisja rozważa przedstawienie
konkretnych propozycji dotyczących ograniczenia odpadów żywnościowych. Odpady
niebezpieczne: prawidłowe gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi
nadal stanowi problem i brakuje danych dotyczących faktycznego procesu
przeróbki części odpadów, które zalicza się do tego strumienia. Pierwszy etap
obejmie udoskonalenie rejestrów i identyfikowalności za sprawą utworzenia
rejestrów odpadów niebezpiecznych oraz określenia zdolności systemów
gospodarowania odpadami niebezpiecznymi w państwach członkowskich i wąskich
gardeł w tych systemach. Rejestry te mogą być stopniowo rozszerzane na inne
rodzaje odpadów, jak ma to już miejsce w kilku państwach członkowskich. Odpady
z tworzyw sztucznych: przewiduje się, że wzrost
produkcji tworzyw sztucznych w UE będzie wynosił 5 % rocznie. Recyklingowi
poddaje się zaledwie 24 % odpadów z tworzyw sztucznych, blisko 50 %
składuje się, natomiast resztę poddaje się spaleniu. Jak wynika z
przeprowadzonych w 2013 r. przez Komisję konsultacji społecznych
dotyczących tworzyw sztucznych [30], możliwe jest osiągnięcie znacznie
bardziej zrównoważonego wykorzystania tworzyw sztucznych oraz istnieje silne
poparcie dla wyeliminowania składowania tworzyw sztucznych oraz dla
doskonalenia tworzyw sztucznych i wytwarzanych z nich produktów. Niedawny
wniosek Komisji umożliwiający państwom członkowskim ograniczenie korzystania z
lekkich plastikowych toreb[31] oraz przedstawione w niniejszym
komunikacie propozycje dotyczące recyklingu większej ilości odpadów i odstąpienia
od składowania to ważne kroki w kierunku usprawnienia gospodarowania odpadami z
tworzyw sztucznych. Recykling
surowców krytycznych: chociaż wszystkie surowce są ważne, na
szczególną uwagę zasługują surowce krytyczne, ponieważ ich światowa produkcja koncentruje
się w kilku krajach i wiele z tych surowców charakteryzuje niska
substytucyjność oraz niskie współczynniki recyklingu. Komisja
propaguje efektywne korzystanie z surowców krytycznych i ich recykling w ramach
inicjatywy na rzecz
surowców[32] oraz europejskiego
partnerstwa innowacji w dziedzinie surowców. Nielegalne
przemieszczanie odpadów: Komisja zaostrzy działania mające na
celu przestrzeganie stosownych przepisów prawa UE, zwłaszcza rozporządzenia
(WE) nr 1013/2006 w sprawie przemieszczania odpadów, ostatnio zmienionego
w celu zaostrzenia inspekcji ukierunkowanych na przemieszczanie odpadów. Recykling
fosforu: fosfor
jest ważnym zasobem na potrzeby produkcji żywności, lecz bezpieczeństwo jego
dostaw jest poważnie zagrożone, a jego wykorzystanie wiąże się aktualnie z
marnotrawstwem i stratami na każdym etapie jego cyklu życia. W następstwie
komunikatu konsultacyjnego w sprawie zrównoważonego stosowania fosforu[33] Komisja
opracowuje ramy dla dalszych działań. W celu rozwiązania szczególnych
problemów związanych z odpadami Komisja: - proponuje ambitny cel ograniczenia odpadów
wyrzucanych do morza o 30 % do 2020 r. w odniesieniu do
dziesięciu najpowszechniejszych rodzajów odpadów znajdowanych na plażach oraz
narzędzi połowowych znajdowanych w morzu, z dostosowaniem wykazu do każdego z
czterech regionów morskich w UE; - planuje środki mające
stymulować rynki materiałów pochodzących z recyklingu odpadów z budowy
i rozbiórki
oraz zamierza opracować wspólne unijne ramy oceny efektywności środowiskowej
budynków; - proponuje, aby państwa członkowskie
opracowały krajowe strategie zapobiegania powstawaniu odpadów żywnościowych i
podjęły dążenia do ograniczenia odpadów żywnościowych w sektorach
produkcji, sprzedaży detalicznej/dystrybucji, gastronomii/hotelarstwa oraz
gospodarstw domowych o co najmniej 30 % do roku 2025; - planuje opracować odpowiedni system
rejestracji przynajmniej dla odpadów niebezpiecznych we wszystkich
państwach członkowskich; - w uzupełnieniu do propozycji
ograniczenia używania lekkich plastikowych toreb, proponuje wprowadzenie
zakazu składowania tworzyw sztucznych, począwszy od roku 2025; - proponuje, aby państwa członkowskie
uwzględniły w krajowych planach gospodarowania odpadami środki dotyczące
zbiórki i recyklingu odpadów zawierających znaczne ilości surowców krytycznych;
oraz - rozważa opracowanie ram polityki dla fosforu
w celu zwiększenia ilości fosforu poddawanego recyklingowi, stymulowania
innowacji, poprawy warunków rynkowych oraz uwzględnienia zagadnienia
zrównoważonego stosowania fosforu w prawodawstwie UE dotyczącym nawozów,
żywności, wody i odpadów. 4.
Ustalenie
celu
w zakresie zasobooszczędności W
siódmym unijnym programie działań w zakresie środowiska państwa członkowskie
i Parlament Europejski uzgodniły, że Unia Europejska powinna ustalić
wskaźniki i cele dla zasobooszczędności i ocenić, czy główny wskaźnik i cel
należałoby uwzględnić w europejskim semestrze. Po szerokich konsultacjach
jako cel w zakresie produktywności zasobów zaproponowano produktywność zasobów
mierzoną stosunkiem PKB do zużycia surowców[34]. Realistyczny
cel w zakresie zwiększenia produktywności zasobów, zatwierdzony przez UE oraz
państwa członkowskie, skupiłby uwagę polityczną oraz pozwolił na wykorzystanie
obecnie niedostrzeganego potencjału gospodarki o obiegu zamkniętym do tworzenia
zrównoważonego wzrostu i miejsc pracy oraz zwiększenia spójności polityki UE.
Byłby to proporcjonalny sposób na zapewnienie spójności i zachęty do działań. Według
prognoz opierających się na dotychczasowym scenariuszu postępowania Unia Europejska
odnotuje wzrost produktywności zasobów o 15 % w okresie od 2014 do 2030 r.
Wzrost ten można byłoby podwoić przy pomocy inteligentnej polityki, mającej na
celu propagowanie przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym, do której wzywa
Europejska Platforma Efektywnego Gospodarowania Zasobami. Oprócz znacznego
wkładu w realizację celu zrównoważenia wzrostu, zwiększenie produktywności
zasobów o 30 % pozytywnie wpłynęłoby na tworzenie miejsc pracy i wzrost PKB[35]. Przemysł
skorzystałby na tej poprawie produktywności zasobów, zwiększając swoją
konkurencyjność[36]. Koszty zasobów mogą stanowić
istotną część całej struktury kosztów w przemyśle; istotna jest też
dostępność i przewidywalność dostaw[37]. Pojawiłyby się zarówno
natychmiastowe korzyści finansowe, jak i bardziej długofalowe korzyści
strategiczne, gdyż rosnący globalny popyt przyspiesza wzrost cen zasobów oraz
zwiększa zmienność tych cen. Zwiększenie zasobooszczędności pomoże zatem
Europie w osiągnięciu celu, jakim jest reindustrializacja. Cel
w zakresie produktywności zasobów, choć niewiążący i wyznaczony na poziomie UE,
zmobilizowałby te państwa członkowskie, które jeszcze nie posiadają celu na
szczeblu krajowym, do opracowania środków uwzględniających korzystanie z
zasobów. W ten sposób powstałyby bardziej wyważone środki, uwzględniające
szersze następstwa gospodarcze, społeczne i środowiskowe i wypełniające
istniejącą lukę. Państwa
członkowskie mogłyby wyważyć rozwiązania z zakresu polityki i działania
najkorzystniejsze pod względem gospodarczym i środowiskowym, zgodnie z szerzej
zakrojonymi celami politycznymi. Mogłyby przy tym odnieść korzyści z całej gamy
sprawdzonych, choć niezbyt rozpowszechnionych dobrych praktyk, przyjmując je
i dostosowując do własnych potrzeb i uwarunkowań. Przegląd strategii „Europa
2020” obecnie trwa[38], wspierany konsultacjami
społecznymi, które służą poznaniu wszystkich opinii na temat jej
dotychczasowego rozwoju. Stąd też Komisja uważa, że każda decyzja w sprawie
ustalenia głównego celu w zakresie produktywności zasobów powinna zostać
podjęta w ramach przeglądu, po uwzględnieniu rezultatów konsultacji
publicznych oraz zaleceń Europejskiej Platformy Efektywnego Gospodarowania
Zasobami. Aby
uświadomić decydentom ogólną sytuację, jeśli chodzi o presję na środowisko
związaną z eksploatacją zasobów, należy uwzględnić inne wskaźniki, w
szczególności te dotyczące zużycia wody i ograniczonych zasobów gruntowych. W
ramach wskaźników strategii „Europa 2020” Eurostat publikuje od 2013 r. tablicę
wyników dotyczących zasobooszczędności[39]. Ma to na celu
monitorowanie wdrażania Planu działania na rzecz zasobooszczędnej Europy,
uświadomienie powiązań między zasobami oraz większe zaangażowanie
zainteresowanych stron w proces pomiaru rozwoju społecznego niezależnie od PKB. Aby wykorzystać potencjał
zasobooszczędności w kontekście zrównoważonego wzrostu, Komisja: - uwzględni zalecenia Europejskiej
Platformy Efektywnego Gospodarowania Zasobami w sprawie głównego celu dla
zasobooszczędności wraz z wynikami konsultacji publicznych w ramach trwającego
przeglądu strategii „Europa 2020”; - jednocześnie udoskonalona zostanie
tablica wyników dotyczących zasobooszczędności, wykorzystywana do monitorowania
wskaźników zużycia zasobów innych niż węgiel i materiały (zwłaszcza gruntów i
wody); oraz - krajowe urzędy statystyczne powinny
współpracować w celu ustalenia w ramach europejskiego systemu statystycznego
powszechnie akceptowanej metody obliczania konsumpcji surowców na poziomie
krajowym. [1] COM(2010)
2020, COM(2011) 21. [2]
Macroeconomic
modelling of sustainable development and the links between the economy and the
environment (2011),
Meyer B. et al. [3] Guide
to resource efficiency in manufacturing: Experiences from improving resource
efficiency in manufacturing companies (2012), Europe INNOVA. [4] Towards the Circular Economy: Economic and business rationale
for an accelerated transition (2012) Ellen MacArthur Foundation. [5] http://ec.europa.eu/environment/resource_efficiency/re_platform/index_en.htm [6] COM(2011) 571. [7] Dz.U. L 354 z 28.12.2013,
s. 171–200. [8] Modelling the
Economic and Environmental Impacts of Change in Raw Material Consumption (2014),
Cambridge Econometrics et al. [9] COM(2014)
446. [10] COM(2014) 440. [11] The
opportunities to business of improving resource efficiency (2013), AMEC et
al. [12] COM(2012) 60. [13] Zob. załącznik do
niniejszego
komunikatu. [14] COM(2013) 207. [15] COM(2014) 168. [16] COM(2014) 167. [17] MEMO/13/110. [18] COM(2008) 400. [19] http://ec.europa.eu/environment/resource_efficiency/documents/erep_manifesto_and_policy_recommendations_31-03-2014.pdf [20] COM(2013) 196 i
zalecenie Komisji 2013/179/UE. [21] COM(2012) 225. [22] COM(2012) 173. [23] COM(2014) 446. [24] 7. unijny program
działań w zakresie środowiska. [25] SWD(2014) 207. [26] Pewna część odpadów resztkowych
nie może być odzyskana i dlatego może być kierowana na składowiska, ponieważ
obecnie nie jest dostępna alternatywna opcja przetwarzania. Wielkość ta byłaby
ograniczona do maksymalnie 5 %. [27] Dopuszcza się np. cztery
metody obliczeń wartości docelowej recyklingu odpadów komunalnych. Wyniki mogą
się znacznie różnić (o ok. 20 %), zależnie od wybranej metody. [28] Dyrektywa
2000/59/WE. [29] COM(2014)
445. [30] COM(2013) 123. [31] COM(2013) 761. [32] COM(2011) 25. [33] COM(2013) 517. [34] RMC to złożony wskaźnik pomiaru (w tonach)
wszystkich zasobów surowcowych zużytych w gospodarce, z uwzględnieniem
zużytych zasobów zawartych w towarach importowanych. Wskaźnik taki jest obecnie
dostępny dla UE i niektórych państw członkowskich. Kraje, dla których wskaźnik
RMC nie jest dostępny, mogą korzystać ze wskaźnika krajowej konsumpcji
surowców. [35] SWD (2014) 211. [36] Zainteresowane strony preferują RMC jako wskaźnik
pomiaru zużytych zasobów, ponieważ ujmuje on zużycie zasobów związane zarówno z
produktami importowanymi, jak i wytwarzanymi w kraju, umożliwiając tym samym
sprawiedliwe porównanie efektywności korzystania z zasobów dla tych produktów. [37] Opracowane w ostatnim okresie badania dotyczące
przemysłu stalowego i aluminiowego pokazują, że koszt surowców stanowi od 30 do
40 % całej struktury kosztów w tych branżach i jest większy niż np. koszt pracy. [38] COM(2014) 130 z 19.3.2014;
Podsumowanie realizacji strategii „Europa 2020” na rzecz inteligentnego,
trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. [39] http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/europe_2020_indicators/ree_scoreboard