KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie finansowania długoterminowego gospodarki europejskiej /* COM/2014/0168 final */
1. Wprowadzenie
1.1 Kontekst
gospodarczy Kryzys
gospodarczy i finansowy odbił się na zdolności sektora finansowego do
kierowania środków finansowych do gospodarki realnej, w szczególności na rzecz
inwestycji długoterminowych. Silne uzależnienie od pośrednictwa banków w
połączeniu z ograniczeniem udziału finansowania dłużnego przez te
instytucje i ograniczonym zaufaniem inwestorów poskutkowało ograniczeniem
finansowania wszystkich sektorów gospodarki. Unia podejmuje zdecydowane
działania zmierzające do odwrócenia tych tendencji i przywrócenia warunków dla
trwałego wzrostu gospodarczego i inwestycji. Skonsolidowano finanse publiczne
oraz wprowadzono w życie procedury usprawniające koordynację polityki
budżetowej i gospodarczej. EBC podejmuje stanowcze kroki w celu przywrócenia
zaufania do rynków, a ustanowienie unii bankowej przyczynia się do zmniejszenia
fragmentacji finansowej i odbudowy pewności w strefie euro. Realizacja
potencjału tych udoskonaleń wymaga długoterminowych inwestycji, mogących
stworzyć podstawy dla inteligentnego, trwałego i sprzyjającemu włączeniu
społecznemu wzrostu gospodarczego. Zdolność systemu finansowego do kierowania
środków na rzecz inwestycji długoterminowych będzie mieć podstawowe znaczenie
dla zabezpieczenia pozycji Europy na ścieżce trwałego wzrostu gospodarczego. 1.2 Potrzeba
finansowania długoterminowego Finansowanie
długoterminowe odznacza się szeregiem kluczowych cech[1]:
służy ono finansowaniu działalności
produkcyjnych i przez to wspiera wzrost gospodarczy poprzez ograniczanie
kosztów, dywersyfikację środki produkcji oraz tworzenie miejsca pracy w inteligentny,
trwały i sprzyjający włączeniu społecznemu sposób;
nie jest nastawione na
natychmiastowe wyniki, w tym znaczeniu, że inwestorzy
biorą raczej pod uwagę długoterminowe wyniki i ryzyko związane z ich
inwestycjami niż krótkoterminowe wahania cenowe. Ta długoterminowa
perspektywa oddziałuje antycyklicznie i sprzyja stabilności finansowej;
prowadzi do przyjmowania
zaangażowanej postawy, co oznacza, że inwestorzy w swoich
strategiach inwestycyjnych uwzględniają aspekty bardziej długoterminowe,
takie jak ochrona środowiska, polityka społeczna i ład korporacyjny.
Najważniejszy
wkład w trwały wzrost gospodarczy wnoszą infrastruktura i MŚP. Wysokiej jakości
infrastruktura podnosi wydajność innych sektorów gospodarki, umożliwiając
rozwój, a także sprzyja współdziałaniu na rynku wewnętrznym. Szacuje się, że w
okresie do 2020 r. potrzeby inwestycyjne w dziedzinie infrastruktury sieci
transportowych, energetycznych i telekomunikacyjnych mających znaczenie
dla UE wyniosą 1 bilion EUR[2].
W ramach strategii „Europa 2020” oraz pakietu klimatyczno-energetycznego na
okres do 2030 r. potrzebne będą również znaczne inwestycje w kapitał ludzki[3], badania
i rozwój, nowe technologie i innowacje[4]. MŚP zapewniają
około dwóch trzecich zatrudnienia i prawie 60 % wartości dodanej w UE. Wnoszą
istotny wkład we wzrost PKB ze względu na swoje ogólne znaczenie, a także swą
zdolność do innowacji, rozwijania się i tworzenia miejsc pracy. Klimat niepewności
i niechęci do ryzyka wywołany kryzysem finansowym i gospodarczym wpłynął
zarówno na popyt na finansowanie, jak i na jego podaż. Po stronie popytu
dowodzi tego zmniejszone zapotrzebowanie ze strony MŚP, partnerstw
publiczno-prywatnych i innych projektów inwestycyjnych wymagających
finansowania długoterminowego, co skutkuje niższym od optymalnego poziomem
długoterminowych inwestycji i finansowania. Po stronie podaży kryzys zwiększył
niechęć do ryzyka i skłonność do preferowania płynności, a to – w połączeniu
z delewarowaniem banków – wpłynęło na zdolność gospodarki do finansowania się
kredytami o długim terminie zapadalności. Niższe od optymalnych poziomy
finansowania długoterminowego odzwierciedlają również niedoskonałości i
niewydolności rynku w zakresie pośrednictwa[5]. Stawienie czoła
tym wyzwaniom jest dla Europy priorytetem. Zdolność gospodarki do udostępnienia
finansowania długoterminowego, wzmacniającego konkurencyjność gospodarki i
przemysłu Europy, zależy od jej zdolności do kierowania oszczędności przez
otwarty, bezpieczny i konkurencyjny sektor finansowy. To z kolei wymaga
pewności prawa i zaufania inwestorów. 1.3 Zielona
księga i konsultacje społeczne w sprawie finansowania długoterminowego W dniu 25 marca 2013
r. Komisja Europejska przyjęła zieloną księgę w sprawie finansowania długoterminowego,
która zainicjowała szeroką debatę dotyczącą różnych czynników decydujących o
zdolności gospodarki europejskiej do przyciągania funduszy potrzebnych do
podtrzymania i przyspieszenia procesów naprawy. Celem opracowania było
przeanalizowanie sposobów bardziej efektywnego udostępniania oszczędności
organów administracji, przedsiębiorstw i gospodarstw domowych na potrzeby
finansowania długoterminowego. Konsultacje
dotyczące zielonej księgi spotkały się z bardzo pozytywnym przyjęciem
i zgromadzono w ich trakcie 292 odpowiedzi ze wszystkich sektorów
gospodarki[6].
Zdecydowana większość zainteresowanych stron zgodziła się, że potrzebne jest
znalezienie dodatkowych źródeł długoterminowego finansowania w Europie, zarazem
uznając istotną rolę, którą nadal będą odgrywać banki, zwłaszcza dla MŚP.
Chociaż podkreślono bardzo duże znaczenie dobrze zdefiniowanego i stabilnego
otoczenia regulacyjnego, wiele zainteresowanych stron wskazało również na
potrzebę lepszego dostosowania reformy regulacyjnej, tak aby uwzględniała cele
długoterminowego finansowania. 1.4 Inne
europejskie i międzynarodowe inicjatywy polityczne Debata dotycząca
finansowania długoterminowego odbiła się echem na poziomie europejskim i
międzynarodowym. Komitet Ekonomiczno-Finansowy powołał grupę ekspertów
wysokiego szczebla, która w grudniu 2013 r. opublikowała sprawozdanie[7]
skupiające się na MŚP i infrastrukturze. W dniu 26 lutego 2014 r.
Parlament Europejski przyjął rezolucję[8]
w sprawie długoterminowego finansowania gospodarki europejskiej. W rezolucji
poruszono wiele spośród kwestii omawianych w niniejszym komunikacie. Na poziomie
międzynarodowym grupa G-20 zatwierdziła we wrześniu 2013 r. plan prac
w zakresie finansowania inwestycji[9]
i ustanowiła grupę roboczą mającą prowadzić dalsze prace dotyczące
długoterminowego finansowania. OECD opracowała ogólne zasady dotyczące
finansowania inwestycji długoterminowych dokonywanych przez inwestorów
instytucjonalnych[10]. *** W tym kontekście
i w oparciu o konsultacje dotyczące wspomnianej zielonej księgi
w niniejszym komunikacie przedstawia się zbiór konkretnych działań.
Opracowanie i dywersyfikacja sposobów finansowania inwestycji
długoterminowych to złożone i wielowymiarowe zadanie, które wymaga nie pojedynczego
działania czy „cudownego lekarstwa”, lecz szeregu reakcji i inicjatyw.
Działania proponowane w niniejszym komunikacie skupiają się na (i) uruchomieniu
prywatnych źródeł długoterminowego finansowania, (ii) lepszym wykorzystaniu
finansów publicznych, (iii) rozwoju rynków kapitałowych, (iv) poprawie dostępu
MŚP do finansowania, (v) pozyskaniu prywatnego finansowania dla infrastruktury
oraz (vi) ulepszeniu ogólnego otoczenia zrównoważonego finansowania. Ponadto
jednocześnie z niniejszym komunikatem Komisja przedstawia również:
wniosek dotyczący zmiany dyrektywy
w sprawie działalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych z
myślą o dalszym rozwoju takich instytucji, które stanowią ważny rodzaj
długoterminowego inwestora instytucyjnego w UE;
komunikat w sprawie finansowania
społecznościowego, będącego coraz ważniejszym źródłem finansowania MŚP.
2. Uruchomienie
prywatnych źródeł finansowania długoterminowego
Wspieranie
odpowiedzialnej działalności kredytowej banków i propagowanie innych niż banki
źródeł finansowania, takich jak inwestorzy instytucjonalni, w tym zakłady
ubezpieczeń, fundusze emerytalne, tradycyjne lub alternatywne fundusze
inwestycyjne, fundusze państwowe lub fundacje, ma podstawowe znaczenie: chociaż
banki nadal odgrywają istotną rolę, zróżnicowanie finansowania jest ważne w
perspektywie krótkoterminowej jako środek poprawy dostępności finansowania, a
także w perspektywie długoterminowej, ponieważ pomoże gospodarce europejskiej
skuteczniej stawić czoła przyszłym kryzysom. Banki Zgodnie
z rozporządzeniem w sprawie wymogów kapitałowych (CRR) i czwartą dyrektywą w
sprawie wymogów kapitałowych (CRD IV)[11],
które są wdrażane od stycznia 2014 r., banki mają obowiązek utrzymywania
wyższego kapitału, co zwiększa ich zdolność do absorpcji ewentualnych strat.
Komisja oceni adekwatność wymogów CRR do celów długoterminowego finansowania w
dwóch etapach, w 2014 i 2015 r. Banki
będą również podlegać nowym wymogom w zakresie zarządzania płynnością, co
pozwoli im na absorpcję nagłych szoków w tej dziedzinie. Chociaż powinno to
zwiększyć zaufanie do sektora finansowego, uważa się, że zaostrzone zasady
dotyczące płynności mogą mieć wpływ na zdolność banków do udzielania kredytów o
długich terminach zapadalności. W związku z wprowadzeniem w Europie wskaźnika
pokrycia wypływów netto (LCR, wskaźnik płynności z miesięcznym horyzontem) i
obecnymi międzynarodowymi dyskusjami dotyczącymi wskaźnika stabilnego
finansowania netto (NSFR, wskaźnik płynności z rocznym horyzontem) należy
znaleźć właściwą równowagę między poprawą odporności sektora bankowego na
wstrząsy związane z płynnością i uniknięciem nadmiernych ograniczeń
transformacji terminów zapadalności zniechęcających do długoterminowego
finansowania.[12]
Ponadto CRR przewiduje stopniowe wdrożenie LCR i wprowadza długi okres
obserwacji poprzedzający złożenie jakiegokolwiek wniosku ustawodawczego w
sprawie NSFR. Reformy
w sektorze bankowości, a zwłaszcza unia bankowa, mają zasadnicze znaczenie dla
przywrócenia zaufania do sektora finansowego i ograniczenia obecnej fragmentacji
rynku, w szczególności odbijającej się na finansowaniu MŚP. Po ukończeniu
tych reform kredytobiorcy i inwestorzy powinni odnieść korzyści dzięki
rozszerzonemu oraz głębiej i lepiej regulowanemu i nadzorowanemu rynkowi. Ważny
jest również niedawny wniosek dotyczący reformy strukturalnej europejskiego
sektora bankowego[13],
gdyż ma na celu zabezpieczenie podstawowych typów działalności finansowej,
takich jak kredytowanie gospodarki, poprzez oddzielenie ich od ryzykownych
działań spekulacyjnych. Może to ograniczyć również występujące obecnie
subwencjonowanie wewnętrzne działań spekulacyjnych przez depozyty, co zwiększy
motywację banków do kredytowania gospodarki realnej. Działania
Komisja sporządzi sprawozdania
dotyczące adekwatności wymogów CRR w odniesieniu do długoterminowego
finansowania w terminie do 2014 r.[14]
i 2015 r.[15].
Przygotowując akt delegowany w
sprawie LCR[16]
(oczekiwany w pierwszej połowie 2014 r.), Komisja weźmie pod uwagę
wszystkie odnośne czynniki, a ostateczne dostosowanie NSFR[17]
nie powinno nadmiernie ograniczać długoterminowego finansowania ze strony
banków. Ponadto okres monitorowania przewidziany w CRR należy w pełni
wykorzystać w celu skorygowania i wyeliminowania ewentualnych
niezamierzonych skutków nowych zasad dotyczących płynności dla inwestycji
długoterminowych.
Zakłady
ubezpieczeń Inwestorzy
instytucjonalni, tacy jak zakłady ubezpieczeń, są odpowiednimi dostawcami
finansowania długoterminowego. Chociaż inwestycje inwestorów instytucjonalnych
w mniej płynne aktywa, takie jak infrastruktura, są ograniczone, poszukiwanie
wysokiej rentowności przy niskich stopach procentowych zwiększa ich skłonność
do inwestowania w takie aktywa. Dyrektywa
Wypłacalność II[18],
która będzie miała zastosowanie od dnia 1 stycznia 2016 r., wyeliminuje
niektóre istniejące obecnie w państwach członkowskich przeszkody dla
inwestowania, zwłaszcza w mniej płynne klasy aktywów. Ubezpieczyciele będą mieć
swobodę inwestowania w aktywa każdego rodzaju z zastrzeżeniem zasady
„ostrożnego inwestora”, zgodnie z którą powinni być w stanie „właściwie
określić, mierzyć, monitorować” ryzyko związane z takimi aktywami, a także nim
„właściwie zarządzać, właściwie kontrolować i prowadzić sprawozdawczość”[19]
w jego zakresie. Uważa się, że
zaostrzenie wymogów kapitałowych w celu uwzględnienia wszystkich mierzalnych
rodzajów ryzyka, w tym ryzyka rynkowego (którego nie brano pod uwagę
w poprzednim systemie, dyrektywa Wypłacalność I) może mieć wpływ na
zachowania w dziedzinie inwestowania i długoterminowe perspektywy
ubezpieczycieli jako inwestorów instytucjonalnych[20].
Z tego względu we wrześniu 2012 r. Komisja zwróciła się do Europejskiego Urzędu
Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) o zbadanie,
czy sprecyzowanie i konstrukcja wymogów kapitałowych wymuszają jakiekolwiek
zmiany, bez stwarzania zagrożenia dla ostrożnościowego charakteru systemu, w
szczególności dla inwestycji w infrastrukturę, MŚP i przedsiębiorstwa społeczne
(w tym sekurytyzacji długu służącej tym celom). Analiza przeprowadzona przez
EIOPA została przedstawiona w grudniu 2013 r.[21]. Zaleca się
w niej kryteria służące zdefiniowaniu wysokiej jakości sekurytyzacji oraz
przewiduje się bardziej przychylne traktowanie takich instrumentów przez
obniżenie odpowiednich czynników skrajnych[22]. Jest to
ważny krok stanowiący element szerszego programu wspierania zrównoważonych
rynków sekurytyzacji (zob. sekcja 4 dotycząca sekurytyzacji). Komisja
uwzględni ostatnie sprawozdanie EIOPA, formułując odpowiednie akty delegowane
do celów dyrektywy Wypłacalność II, w tym ewentualne zmiany w traktowaniu klas
aktywów innych niż sekurytyzowane (infrastruktura, MŚP i przedsiębiorstwa
społeczne), zgodnie z pierwotnym mandatem udzielonym EIOPA. Ponadto
dyrektywa Omnibus II[23]
wprowadzi do systemu Wypłacalność II środki mające na celu w szczególności
wzmocnienie istniejących zachęt do dopasowania długoterminowych zobowiązań do
długoterminowych aktywów oraz utrzymywania ich do terminu zapadalności. Wykaz
aktywów kwalifikujących się do zastosowania korekty dopasowującej poszerzono
przez dodanie kluczowych inwestycji długoterminowych, takich jak
infrastrukturalne obligacje projektowe. Działania
Komisja zamierza przyjąć najpóźniej
we wrześniu 2014 r. akt delegowany dotyczący dyrektywy Wypłacalność II,
zawierający szereg zachęt, które mają stymulować inwestycje długoterminowe
ze strony ubezpieczycieli.
Fundusze
emerytalne Fundusze
emerytalne to inwestorzy instytucjonalni z zobowiązaniami długoterminowymi.
W związku z tym są w stanie pełnić funkcję „cierpliwych” inwestorów. Komisja
z zadowoleniem przyjmuje fakt, że fundusze emerytalne w coraz większym stopniu
zwracają się ku instrumentom alternatywnym, takim jak niepubliczne instrumenty
kapitałowe i infrastruktura, w celu dywersyfikacji portfeli i uzyskania
wyższych zwrotów[24].
Przyjęty dziś wniosek dotyczący zmiany dyrektywy w sprawie instytucji
pracowniczych programów emerytalnych może przyczynić się do zintensyfikowania
inwestycji długoterminowych ze strony pracowniczych funduszy emerytalnych
poprzez zmniejszenie możliwości państw członkowskich ograniczania pewnych
rodzajów inwestycji długoterminowych. Oprócz
pracowniczych funduszy emerytalnych również indywidualne produkty emerytalne są
w stanie wspierać długoterminowe inwestycje. W listopadzie 2012 r. Komisja
zwróciła się do EIOPA o przygotowanie porad technicznych dotyczących rozwoju
ogólnounijnych ram działalności w dziedzinie indywidualnych produktów
emerytalnych i nadzoru nad taką działalnością[25]. Stworzyłoby
to możliwość uruchomienia większych ilości oszczędności na potrzeby
finansowania inwestycji długoterminowych, przyczyniając się zarówno do większej
adekwatności dochodów emerytalnych, jak i wzrostu gospodarczego. EIOPA
poproszono o rozważenie co najmniej dwóch podejść: (i) opracowania
wspólnych zasad umożliwiających działalność transgraniczną indywidualnych
programów emerytalnych; lub (ii) opracowania 29. systemu, w ramach którego
przepisy unijne nie zastępują krajowych, lecz stanowią dla nich alternatywę.
EIOPA przedstawił wstępne sprawozdanie dotyczące indywidualnych produktów
emerytalnych w lutym 2014 r. Działania
W drugiej połowie 2014 r. służby
Komisji wystosują do EIOPA kompleksowy wniosek o poradę, dotyczący
utworzenia jednolitego rynku emerytur indywidualnych, a co za tym idzie
potencjalnego uruchomienia większej ilości oszczędności
z indywidualnych programów emerytalnych na potrzeby finansowania
długoterminowego.
Prywatne
rachunki oszczędnościowe Zielona
księga uzyskała pewne wsparcie zainteresowanych stron na rzecz rozważenia
sposobów zwiększenia transgranicznych przepływów oszczędności, w tym przez
wprowadzenie rachunku oszczędnościowego UE z myślą o udostępnieniu
ustandaryzowanych ram, które zachęcą oszczędzających do udziału w
długoterminowym finansowaniu. W ramach takiej analizy przede wszystkim oceniono
by modele krajowe i rozpatrzono aspekty, takie jak stawki wynagrodzeń, krajowa ochrona
depozytów, komplementarność z istniejącymi programami krajowymi, gromadzenie
funduszy i kryteria kredytowania. Działania
Przed końcem 2014 r. służby Komisji
przeprowadzą badanie dotyczące możliwych niedoskonałości rynku i innych
problemów w zakresie transgranicznego przepływu oszczędności, obejmujące
przegląd krajowych modeli rachunków oszczędnościowych i ocenę możliwości
wprowadzenia rachunku oszczędnościowego UE.
3. Lepsze wykorzystanie finansów publicznych Sektor publiczny
wnosi największy wkład w akumulację brutto w postaci inwestycji materialnych i
niematerialnych. Niezbędne są działania mające na celu zapewnienie bardziej
przejrzystego i efektywnego wykorzystania funduszy publicznych oraz
maksymalizację zwrotów z inwestycji publicznych, ich wkładu we wzrost
gospodarczy i zdolności do lewarowania inwestycji prywatnych. Komisja będzie
nadal monitorować politykę finansową państw UE-28, w tym jakość wydatków
publicznych i przestrzeganie procedury nadmiernego deficytu w ramach
europejskiego semestru. Ponadto potrzebne jest szerokie ukierunkowanie, także
na działalność krajowych banków na rzecz rozwoju i agencji kredytów
eksportowych. Krajowe banki na
rzecz rozwoju Krajowe i
regionalne banki na rzecz rozwoju odgrywają ważną rolę jako katalizatory
długoterminowego finansowania wraz z EBI/EFI i innymi wielostronnymi bankami
rozwoju, takimi jak EBOR. W ostatnich latach zintensyfikowały one swoją
działalność, dążąc do zrównoważenia wpływu kurczących się bilansów komercyjnych
kredytodawców. Biorąc pod uwagę stabilizującą się sytuację gospodarczą i
ograniczoną zdolność tych instytucji do udzielania pożyczek, potrzebne jest
skoncentrowanie się na niedoskonałościach rynku i na działaniach generujących wartość
dodaną. W trakcie konsultacji odnotowano potrzebę podejmowania większej liczby
wspólnych unijno-krajowych lub międzynarodowych inicjatyw oraz do uproszczenia
procedur w odniesieniu do wspierania współdziałania i synergii między budżetem
UE a EBI/EFI, wielostronnymi bankami rozwoju i krajowymi bankami na rzecz
rozwoju, a także w odniesieniu do zwiększonego zaangażowania tych ostatnich w
politykę UE i dostęp do funduszy UE. Polityka ta obejmuje efekty zewnętrzne
związane ze środowiskiem i klimatem, innowacje oraz rozwój kapitału społecznego
i ludzkiego. Ponadto kwestię koordynacji między wielostronnymi bankami i
bankami na rzecz rozwoju uznano za istotną dla optymalizacji synergii i
komplementarności oraz dla uniknięcia dublowania wysiłków i finansowania. Działania
Komisja wyda w 2014 r. komunikat w
sprawie banków na rzecz rozwoju, prezentujący wytyczne dotyczące ogólnych
zasad, ładu korporacyjnego i przejrzystości, jako kluczowych czynników
zapewniających zaufanie inwestorów i korzystne warunki dla finansowania,
aspektów nadzoru i regulacji, a także roli krajowych banków na rzecz
rozwoju w zakresie wspólnego inwestowania i zapewnienia środków z budżetu
UE na wsparcie priorytetów polityki europejskiej w okresie do 2020 r. i
później.
Zgodnie z życzeniem wyrażonym przez
Radę Europejską w czerwcu 2013 r. Komisja będzie promować i monitorować
współpracę krajowych banków na rzecz rozwoju z EBI/EFI i ewentualnie
z innymi wielostronnymi bankami oraz w grudniu 2014 r. przedstawi Radzie
sprawozdanie.
Agencje kredytów
eksportowych Agencje kredytów
eksportowych to zarówno inwestorzy, jak i gwaranci ryzyka dla długoterminowego
finansowania. W rezultacie mogą odgrywać istotną rolę, wspierając inwestycje
transgraniczne w UE, a także eksport dóbr kapitałowych poza UE. Jest to obszar,
w którym napięcia w odniesieniu do ryzyka związanego z niewypłacalnością
państwa mają bezpośredni wpływ na finansowanie długoterminowe, zwłaszcza w
przypadku gwarancji długoterminowych. Działania
Służby Komisji opublikują
sprawozdanie dotyczące propagowania lepszej koordynacji i współpracy
między istniejącymi programami krajowymi w zakresie kredytów eksportowych.
4. Rozwój europejskich rynków kapitałowych W Europie
konieczne jest podejmowanie wysiłków politycznych zmierzających do dywersyfikacji
kanałów finansowania. Europejskie rynki kapitałowe są przeciętnie stosunkowo
słabo rozwinięte i w chwili obecnej niewystarczające dla wypełnienia
luki powstałej wskutek delewarowania banków. Wymagane są również właściwe
instrumenty finansowania, które umożliwią rynkom finansowym odgrywanie czynnej
i efektywnej roli w kierowaniu środków finansowych na inwestycje
długoterminowe. Dotyczy to innowacyjnych instrumentów finansowych związanych z
głównymi wyzwaniami trwałego wzrostu gospodarczego w Europie, takich jak
obligacje infrastrukturalne, klimatyczne i społeczne (zob. sekcja 6). Rynki akcji i
obligacji korporacyjnych Finansowanie
rynków kapitałowych znacznie ucierpiało od czasu kryzysu, lecz tendencja
zniżkowa była widoczna już w latach 90. Liczba pierwszych ofert publicznych
(IPO) w Europie i USA zmalała mniej więcej pięciokrotnie w porównaniu z
poziomem sprzed 1999 r.[26].
Badania przeprowadzone w USA pokazują także, że okres działalności firmy przed
IPO wydłużył się dwukrotnie, z 4,8 lat we wczesnych latach 80. do ponad 9 lat
od 2007 r.[27].
Nawet biorąc pod uwagę cykliczny charakter IPO, tendencje te są niepokojące,
zwłaszcza pod względem tworzenia miejsc pracy, gdyż te same amerykańskie
badania wskazują, że 92 % wzrostu firmy ma miejsce po pierwszej ofercie
publicznej. Utworzenie w związku z tymi kwestiami Grupy Zadaniowej ds. IPO
przez kilka stowarzyszeń rynkowych[28]
jest właściwą inicjatywą. Obligacje
korporacyjne emitowane są przez duże spółki podlegające ratingom; obligacje te
są emitowane w wysokich denominacjach i kupowane przez instytucje finansowe. W
ostatnich latach rynek ten rośnie. Instrumenty te nie są jednak zwykle dostępne
dla MŚP/spółek o średniej kapitalizacji, chociaż w ostatnich latach
utworzono kilka rynków obligacji detalicznych w Niemczech (rynek BondM otwarty
w 2010 r.), Zjednoczonym Królestwie (ORB otwarty w 2010 w.), Francji (IBO
otwarty w 2012 r.) i we Włoszech (ExtraMOT PRO otwarty w 2013 r.). Pomimo
takich inicjatyw krajowych europejskie rynki zarówno obligacji, jak i akcji
pozostają rozdrobnione i niewystarczająco atrakcyjne dla MŚP i spółek o
średniej kapitalizacji, a poziom transgranicznych inwestycji w papiery
wartościowe inne niż akcje pierwszorzędne pozostaje niski. W dalszym ciągu
występują poważne przeszkody, takie jak różne przepisy dotyczące papierów
wartościowych i upadłości. Działania
Akt delegowany Komisji przewidziany
w drugiej dyrektywie w sprawie rynków instrumentów finansowych (MiFID 2)[29]
zagwarantuje, że wymogi dotyczące rynków na rzecz wzrostu MŚP
zminimalizują obciążenia administracyjne dla inwestorów na tych rynkach,
zarazem zachowując wysoki poziom ochrony inwestorów. Wymogi te będą
obejmować minimalny odsetek emitentów będących MŚP na tych rynkach,
odpowiednie kryteria dopuszczenia do obrotu, informacje dla inwestorów i
sprawozdawczość finansową.
Służby Komisji przeprowadzą badanie
dotyczące tego, czy po usprawnieniach wprowadzonych przez MiFID 2 w
odniesieniu do nieudziałowych papierów wartościowych konieczne są dalsze
środki umożliwiające stworzenie płynnego i przejrzystego rynku wtórnego
dla obrotu obligacjami korporacyjnymi w UE.
Przed końcem 2015 r. Komisja oceni
konsekwencje i skutki przepisów dyrektywy w sprawie prospektu
emisyjnego[30].
Oceniona zostanie przede wszystkim proporcjonalność zasad ujawniania informacji
obowiązujących emitentów MŚP i przedsiębiorstwa o ograniczonej
kapitalizacji rynkowej.
Komisja zbada, czy kryteria
kwalifikowalności dla inwestycji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w
zbywalne papiery wartościowe (UCITS) można rozszerzyć na papiery
wartościowe notowane na rynkach na rzecz wzrostu MŚP odznaczających się
określonymi parametrami płynności, zwłaszcza biorąc pod uwagę wdrożenie
zasad ramowych MiFID 2. Kwestia, czy europejskie długoterminowe fundusze
inwestycyjne (ELTIF) także powinny mieć możliwość inwestowania
w notowane MŚP, to kluczowy problem będący obecnie przedmiotem debaty
w kontekście wniosku Komisji dotyczącego ELTIF[31].
Wniosek Komisji obejmuje już nienotowane MŚP jako należące do klas aktywów
kwalifikujących się do inwestycji ELTIF.
Sekurytyzacja Transakcje
sekurytyzacyjne pozwalają bankom na refinansowanie kredytów przez łączenie
aktywów i przekształcanie ich w papiery wartościowe atrakcyjne dla inwestorów
instytucjonalnych. Z punktu widzenia banku takie transakcje odblokowują zasoby
kapitałowe, zwiększając zdolność banków do rozszerzenia oferty kredytowej i
finansowania wzrostu gospodarczego. Dla inwestorów instytucjonalnych takie
papiery wartościowe, jeśli są dostępne w wystarczającej ilości, oferują
możliwości przeprowadzania inwestycji o charakterze płynnym w klasy aktywów, w
które nie inwestują bezpośrednio, np. MŚP lub hipoteki. W
przeszłości niektóre modele sekurytyzacji nie były regulowane w sposób
adekwatny. Słabość tych modeli zidentyfikowano na wczesnym etapie i podjęto
odpowiednie kroki w ramach późniejszej reformy finansowej UE. Wymogi w
zakresie zatrzymania ryzyka (angażowanie własnych środków) obowiązują w
sektorze bankowym UE od 2011 r. i zostały rozszerzone na wszystkie sektory
finansowe. Ponadto rozbudowano obowiązki w zakresie ujawniania informacji, aby
umożliwić inwestorom dokładne zrozumienie instrumentów, w które inwestują. Władze
podejmują wiele konkretnych działań zmierzających do większej standaryzacji
i poprawy przejrzystości transakcji sekurytyzacyjnych, a co za tym idzie
do zwiększenia zaufania inwestorów[32].
Instytucje i agencje UE muszą pogłębić swoją współpracę i rozwinąć synergie,
np. pod względem standaryzacji szablonów sprawozdań. Do realizacji tych celów
przyczyniają się także inicjatywy podejmowane przez sektor, takie jak wdrożenie
etykiet. Pomimo
wspomnianych środków na rynku tym nie zaobserwowano dotychczas istotnej
poprawy. Wynika to w dużej mierze z nadal złej opinii na temat tych transakcji
oraz z ich traktowania w przepisach. Wiele zainteresowanych stron
wzywa do zróżnicowania produktów sekurytyzowanych w celach ostrożnościowych, z
myślą o wspieraniu rozwoju zrównoważonych rynków sekurytyzacji. Sprawozdanie
techniczne EIOPA dotyczące dyrektywy Wypłacalność II i wniosek Komisji
dotyczący strukturalnej reformy bankowości wprowadzają rozróżnienie dla
„wysokiej” jakości produktów sekurytyzowanych. Działania
Komisja będzie pracować nad
rozróżnieniem „wysokiej” jakości produktów sekurytyzowanych w celu
zapewnienia spójności między sektorami finansowymi oraz rozważy ewentualne
preferencyjne traktowanie regulacyjne zgodne z zasadami ostrożnościowymi.
Komisja weźmie pod uwagę wprowadzenie tego podejścia w odnośnych
przepisach UE dotyczących różnych sektorów finansowych. Komisja uwzględni
zwłaszcza możliwe przyszłe wzrosty płynności szeregu produktów
sekurytyzowanych w następstwie ich dalszego zróżnicowania i
znormalizowania.
Komisja będzie również
współpracować z instytucjami ustanawiającymi standardy,
w szczególności z Komitetem Bazylejskim i Międzynarodową Organizacją
Komisji Papierów Wartościowych (IOSCO), nad rozwijaniem i wdrażaniem
globalnych norm, zwłaszcza dotyczących zasad zatrzymania ryzyka, wysokiej
jakości normalizacji i przejrzystości, w celu zagwarantowania
spójności i uniknięcia arbitrażu regulacyjnego.
Obligacje zabezpieczone Obligacje
zabezpieczone stanowią standardowy sposób na pozyskanie z rynków kapitałowych
finansowania opartego na aktywach dobrej jakości. Podczas gdy inwestorom
instrumenty te zapewniają bezpieczeństwo i płynność wyższe niż w przypadku
uprzywilejowanych niezabezpieczonych papierów wartościowych, emitentom oferują
racjonalne pod względem kosztów finansowanie oraz zróżnicowanie finansowania.
Chociaż do obligacji zabezpieczonych odnoszą się rożne przepisy UE, w chwili obecnej
nie istnieją jednolite zharmonizowane ramy. W niektórych państwach
członkowskich brak jest odpowiednich przepisów. W następstwie przekształcenia
kryteriów kwalifikowalności dla preferencyjnych wymagań kapitałowych w sektorze
bankowym w ogólnie akceptowaną normę rynkową nastąpiło jednak pewne
ujednolicenie[33]. Działania
Przed końcem 2014 r. Komisja dokona
przeglądu traktowania obligacji zabezpieczonych w rozporządzeniu w sprawie
wymogów kapitałowych[34]
w celu stworzenia podstaw dla zintegrowanego europejskiego rynku obligacji
zabezpieczonych. W ramach przeglądu uwzględnione zostaną jakość kredytów,
zabezpieczenie kwalifikowane i przejrzystość. Rozważone mogą zostać także
aspekty możliwości wzmocnienia nadzoru, wykonalności preferencyjnych praw
oraz segregacji w przypadku upadłości.
Biorąc pod uwagę ustalenia
wspomnianego powyżej przeglądu, służby Komisji przeprowadzą badanie
odnoszące się do korzyści płynących z wprowadzenia unijnych zasad ramowych
dotyczących obligacji zabezpieczonych.
Oferta na rynku
niepublicznym Oferty
na rynku niepublicznym mogą stanowić alternatywę dla kredytów bankowych
i publicznych emisji obligacji korporacyjnych, potencjalnie zwiększającą
dostępność finansowania dla średnich i dużych nienotowanych spółek oraz
ewentualnie dla projektów infrastrukturalnych. Obecne ramy regulacyjne
dopuszczają oferty na rynku niepublicznym, a niektóre państwa członkowskie
rozwinęły już takie rynki (np. rynek „Schuldschein” w Niemczech i „Euro
PP” we Francji). Rośnie podaż i popyt w przypadku tego kanału finansowania,
czego dowodzi ekspansja istniejących rynków w UE oraz liczba europejskich
emitentów mających dostęp do amerykańskiego rynku niepublicznego[35].
Ten
rodzaj działalności nie upowszechnił się jednak szerzej w Europie. Do przyczyn
należy brak znormalizowanej dokumentacji i informacji o zdolności kredytowej
emitentów i brak płynności na rynku wtórnym. Ponieważ dla podmiotów
inwestujących w tego rodzaju produkty informacje o dochodzeniu wierzytelności
są szczególnie istotne, jako bariery dla rozwoju szerszego transgranicznego
rynku niepublicznego wskazano także różnice w europejskich przepisach
dotyczących niewypłacalności. Działania
Do końca 2014 r. służby Komisji
przeprowadzą badanie w celu zestawienia rynków niepublicznych w Europie z
innymi lokalizacjami/praktykami, przeanalizowania ich głównych czynników
sukcesu i opracowania zaleceń politycznych dotyczących możliwości
powtórzenia tego sukcesu na szerszą skalę w UE. Ocenione zostaną także
potencjalne czynniki ryzyka, gdyż rynki niepubliczne są z definicji mniej
przejrzyste niż publiczne rynki kapitałowe oraz są wysoce niepłynne.
Badanie będzie bazować na konsultacjach społecznych i ocenie skutków,
które przeprowadzono w latach 2007/2008[36].
5. Poprawa dostępu MŚP do finansowania Ze względu na swoją
szczególną zależność od finansowania przez banki MŚP ucierpiały najwięcej
podczas kryzysu. Nadal mają problemy z pozyskaniem kredytów, zwłaszcza
w gospodarkach peryferyjnych, częściowo ze względu na fragmentację sektora
bankowego[37].
Kluczową kwestią
dla finansowania MŚP jest ułatwienie przejścia z etapu rozpoczęcia działalności
gospodarczej do etapu MŚP, a następnie spółki o średniej kapitalizacji,
tj. podwyższanie tzw. „indeksu finansowania”. W trakcie swojego cyklu
życia MŚP wykorzystują kombinację źródeł finansowania, w tym zadłużenie w banku
i zewnętrzny kapitał pochodzący od aniołów biznesu, kapitał wysokiego ryzyka,
fundusze private equity i wreszcie rynki kapitałowe. MŚP często
napotykają na trudności w przejściu do jednej kombinacji źródeł finansowania do
drugiej. Pomiędzy fazami wzrostu przedsiębiorstwa stają w obliczu „luk
w finansowaniu” i „luk w edukacji”. Dzieje się tak zwłaszcza na
początkowym etapie i na etapie wzrostu, częściowo ze względu na ograniczoną
dostępność kapitału wysokiego ryzyka w Europie. W 2011 r.
Komisja przyjęła plan działania dotyczący finansowania MŚP. Wdrożono wiele
z tych działań, w tym środki regulacyjne, programy finansowe i inicjatywy
ułatwiające. Przegląd realizacji planu działania można znaleźć w dokumencie
roboczym służb Komisji towarzyszącym niniejszemu komunikatowi. Niektóre z tych
działań są nadal realizowane, np. inicjatywy zmierzające do wyeliminowania luk
edukacyjnych i informacyjnych, z którymi borykają się MŚP, poprzez Europejską
Sieć Przedsiębiorczości. Przyszła Sieć, która rozpocznie działalność w 2015 r.[38],
zapewni MŚP więcej porad i wsparcia w zakresie dostępu do finansowania oraz
będzie współpracować ściśle z innymi lokalnymi usługodawcami, takimi jak
pośrednicy finansowi i księgowi. Na poziomie krajowym opracowano także różne
programy coachingu, zwłaszcza przygotowujące MŚP do dostępu do rynków
kapitałowych. (takie jak program ELITE przygotowany przez Borsa Italiana)[39].
Problemem często
wskazywanym jako bariera tradycyjnie zwiększająca zależność MŚP od finansowania
przez lokalne banki jest brak adekwatnych, porównywalnych, wiarygodnych
i łatwo dostępnych informacji kredytowych o MŚP. W listopadzie 2013 r.
Komisja zorganizowała warsztaty dla szerokiego wachlarza zainteresowanych stron
w celu omówienia praktyk prywatnych i publicznych w poszczególnych krajach, a
także nowych inicjatyw, z myślą o znalezieniu sposobów poprawy informacji
o MŚP. Warsztaty potwierdziły, że istnieją oczywiste bariery utrudniające
inwestorom i podmiotom finansującym dostęp do wiarygodnych, dostępnych i
porównywalnych informacji o MŚP w całej UE. Bariery takie wynikają po części z
poważnych różnic między państwami członkowskimi pod względem zakresu informacji
publicznych i ich ujawniania, głównie ze względu na konstrukcję krajowych ram
prawnych. Działania
W 2014 r. służby Komisji opracują
zestawienie unijnych i krajowych przepisów i praktyk wpływających na
dostępność informacji kredytowej dotyczącej MŚP, z myślą rozważeniu
możliwych podejść UE do sektora oceny wiarygodności kredytowej i zbadaniu
wykonalności harmonizacji/zwiększenia porównywalności danych dotyczących
MŚP w całej UE.
Służby Komisji ożywią dialog między
bankami i MŚP w celu podniesienia poziomu wiedzy MŚP w zakresie finansów,
w szczególności w odniesieniu do odpowiedzi banków na wnioski kredytowe.
Służby Komisji ocenią również najlepsze praktyki w zakresie wspierania MŚP
w uzyskiwaniu dostępu do rynków kapitałowych.
6. Zachęcanie do prywatnego finansowania
infrastruktury w ramach realizacji strategii „Europa 2020” Inwestycje w
infrastrukturę były pierwotnie ukierunkowane głównie na projekty o dużym
kapitale, takie jak sieci drogowe i kolejowe, rurociągi i sieci przesyłowe, a
także krajowe telekomunikacyjne sieci szkieletowe. Nowe podejście, utrzymane w
ramach instrumentu „Łącząc Europę” i europejskich funduszy strukturalnych i
inwestycyjnych, kładzie nacisk na trwały rozwój, efektywność energetyczną,
innowacje, interoperacyjność i powiązania w europejskiej infrastrukturze
multimodalnej. Oznacza to przesunięcie nacisku na kolej i inteligentne
zarządzanie ruchem w sektorze transportu, niskoemisyjną produkcję energii
i efektywność energetyczną w budynkach oraz powiązania między sektorami
energetyki i technologii informacyjno-komunikacyjnych. Wiele
zainteresowanych stron wskazało na unijną inicjatywę obligacji projektowych[40]
jako na pozytywny przykład przyciągania kapitału prywatnego do projektów
infrastrukturalnych; służby Komisji rozważają szereg usprawnień wspomnianej
inicjatywy, a także ewentualne rozszerzenie rozwiązań stosowanych w przypadku
obligacji projektowych na inne sektory infrastrukturalne, w tym zrównoważony
transport, produkcję energii ze źródeł odnawialnych i inteligentne sieci
energetyczne. W szczególności możliwe jest zbadanie praktycznych uzgodnień
dotyczących możliwych wkładów w ramach europejskich funduszy strukturalnych i
inwestycyjnych zgodnie z odpowiednimi regulacjami. W tym
kontekście Komisja będzie zachęcać instytucje zamawiające w całej UE do wzięcia
pod uwagę, o ile jest to korzystne z gospodarczego punktu widzenia,
zaangażowania sektora prywatnego w realizację projektów infrastrukturalnych;
będzie zachęcać władze do stosowania analizy pełnego cyklu życia oraz
opłacalności ekonomicznej i do wspierania ofert opierających się na szerszym
wachlarzu opcji finansowania, w pełnej zgodzie ze zmianami wprowadzonymi
niedawno w dyrektywach w sprawie zamówień publicznych. Poprawa dostępności i
przejrzystości informacji i danych o nowych partnerstwach publiczno-prywatnych
może również przyciągnąć do projektów europejskich inwestorów
instytucjonalnych. Pomimo
wagi inwestycji w infrastrukturę dostępnych jest bardzo niewiele spójnych
ogólnoeuropejskich danych dotyczących wyników osiąganych w przypadku takich
kredytów. W sprawozdaniu EIOPA dla Komisji z grudnia 2013 r. zwrócono uwagę na
brak danych jako na barierę uniemożliwiającą przeprowadzenie analizy niezbędnej
dla zalecenia bardziej ograniczonego dostosowania wymogów kapitałowych dla
aktywów infrastrukturalnych. Aktywa
infrastrukturalne są duże, a zatem liczebność prób jest mniejsza niż w
przypadku typowych kredytów korporacyjnych. Dane takie często stanowią
zastrzeżone informacje banków i podmiotów zapewniających kapitał, w związku z
czym objęte są wymogami ścisłej poufności. Udostępnienie takich danych dla szerszego
rynku nie tylko pomogłoby powiększyć bazę inwestorów instytucjonalnych, lecz
także pomogłoby regulatorom zbadać zalety zindywidualizowanego podejścia
ostrożnościowego do inwestycji w infrastrukturę. Działania
Służby
Komisji ocenią w 2014 r. wykonalność dobrowolnego udostępnienia, w miarę
możliwości za pośrednictwem jednego portalu, istniejących informacji o
inwestycjach i projektach infrastrukturalnych planowanych przez władze
krajowe, regionalne i gminne.
Służby
Komisji ocenią w 2014 r. wykonalność i aspekty praktyczne zgromadzenia i,
w miarę możliwości, udostępnienia kompleksowych i znormalizowanych statystyk
dotyczących zadłużenia na infrastrukturę w ramach pojedynczego punktu
dostępu. Stanowiłoby to wsparcie dla prac wykonanych w kontekście Rady Stabilności
Finansowej i G20 i mogłyby w tym brać udział EBI, EBOR, krajowe banki na
rzecz rozwoju i inwestorzy instytucjonalni.
7. Wzmocnienie szerszych ram zrównoważonego
finansowania Zdolność
gospodarki do kierowania funduszy na finansowanie długoterminowe zależy również
od szeregu czynników przekrojowych, w tym ładu korporacyjnego, rachunkowości
oraz otoczenia podatkowego i prawnego. Ogólne otoczenie biznesowe i regulacyjne
jest ważne dla inwestycji zarówno krajowych, jak i transgranicznych. Ład korporacyjny Sposób
zarządzania aktywami może odegrać istotną rolę w zakresie długoterminowego
finansowania pod względem dostosowania zachęt dla inwestorów instytucjonalnych,
podmiotów zarządzających aktywami i przedsiębiorstw do ich długoterminowych
strategii, a także pod względem łagodzenia obaw dotyczących
krótkowzrocznego podejścia, spekulacji i pośrednictwa. Wiele
zainteresowanych stron, a także wyniki wielu badań empirycznych i sprawozdań
podkreślają potencjalne korzyści płynące z finansowego zaangażowania
pracowników i akcjonariatu pracowniczego pod względem zwiększonej
wydajności i konkurencyjności z jednej strony oraz motywacji i
zatrzymywania pracowników z drugiej. Takie programy zapewniają również
długoterminową orientację i zaangażowanie akcjonariuszy. Istnieją również
mocne dowody świadczące o znaczeniu kwestii ochrony środowiska, polityki
społecznej i ładu korporacyjnego dla długoterminowych zrównoważonych wyników
przedsiębiorstw oraz inwestorów przywiązujących wagę do tych kwestii. Komisja
pracowała już nad kilkoma inicjatywami mającymi na celu zwiększenie
przejrzystości korporacyjnej w przedsiębiorstwach, takimi jak wniosek
dotyczący sprawozdawczości niefinansowej[41]. Niemniej
jednak tylko niewielka liczba inwestorów bierze pod uwagę wspomniane zagadnienia
przy budowie swoich portfeli, a niektórzy inwestorzy wręcz uważają, że
uwzględnianie takich czynników stałoby w sprzeczności z ich powierniczym
obowiązkiem maksymalizacji zwrotów dla beneficjentów. Działania
Komisja rozważy przedstawienie
wniosku dotyczącego zmiany dyrektywy w sprawie praw akcjonariuszy w
celu lepszego dostosowania długoterminowych interesów inwestorów
instytucjonalnych, podmiotów zarządzających aktywami i przedsiębiorstw.
W ramach programu pilotażowego
Parlamentu Europejskiego „Promowanie partycypacji i współwłasności
pracowników” Komisja w 2014 r. oceni programy akcjonariatu pracowniczego w
całej UE w celu ustalenia problemów z transgranicznym wdrażaniem programów
finansowego zaangażowania pracowników/akcjonariatu pracowniczego oraz
określenia możliwych działań UE służących wspieraniu finansowego
zaangażowania pracowników, a zwłaszcza akcjonariatu pracowniczego.
Komisja rozważy wydanie zalecenia
mającego na celu poprawę jakości sprawozdawczości w zakresie ładu
korporacyjnego oraz sporządzenie sprawozdania dotyczącego zachęt dla
inwestorów instytucjonalnym i podmiotów zarządzających aktywami do
uwzględniania przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych w większym stopniu
informacji o ochronie środowiska (np. ślad węglowy i zagrożenia dla
klimatu), polityce społecznej i ładzie korporacyjnym, a także przeprowadzenie
badania dotyczącego obowiązków powierniczych i trwałego rozwoju.
Standardy
rachunkowości W zielonej
księdze przeanalizowano kwestię wypracowania równowagi pomiędzy wymogiem przekazywania
inwestorom dokładnych informacji a wystarczająco silnymi zachętami do
utrzymywania aktywów długoterminowych i zarządzania nimi. W tym kontekście
wiele zainteresowanych stron skrytykowało księgowanie według wartości godziwej
jako wprowadzające zmienność rynkową do sprawozdań finansowych, a zatem
sprzyjające podejściu krótkowzrocznemu. Wielu respondentów odniosło się do
znaczenia koncepcyjnych ram RMSR dla zapewnienia, aby przyszłe standardy
rachunkowości były przygotowywane w sposób nieszkodzący długoterminowym
inwestycjom. Wskazali również na prowadzone przez RMSR prace nad przeglądem
księgowania instrumentów finansowych (MSSF 9). Rozporządzenie z
2002 r. w sprawie międzynarodowych standardów rachunkowości (MSR) poddawane
jest przeglądowi, w tym pod kątem tego, czy kryteria zatwierdzenia określone w 2002
r. są nadal adekwatne i odpowiednio solidne dla Europy dzisiaj i w przyszłości[42].
Ważną rolę
odgrywają w tym zakresie procedury rachunkowe dotyczące MŚP. Wiele
zainteresowanych stron sugerowało przygotowanie dla notowanych MŚP uproszczonej
wersji pełnego zestawu standardów MSSF, mającego zastosowanie do wszystkich
notowanych przedsiębiorstw, zarazem przyznając, że efektywne standardy są
niezbędne dla utrzymania zaufania inwestorów[43]. Ponadto
kompletne samodzielne ramy rachunkowości dla nienotowanych MŚP mogłyby być
przydatne dla grup transgranicznych. Obecnie nienotowane MŚP podlegają krajowym
regułom rachunkowości opartym na niedawno zmienionej dyrektywie UE w sprawie
rachunkowości, ustanawiającej wspólny zbiór zasad, których muszą przestrzegać
państwa członkowskie w procesie projektowania krajowych standardów
rachunkowości dla MŚP (zob. dokument roboczy służb Komisji). Działania ·
W
związku z zatwierdzeniem zmienionego MSSF 9 Komisja rozważy, czy właściwe jest
zastosowanie w tym standardzie wartości godziwej, zwłaszcza w odniesieniu do
modeli biznesowych opartych na długoterminowych inwestycjach. ·
Komisja
zwróci się do RMSR o należyte uwzględnienie wpływu jej decyzji na horyzonty
inwestycyjne inwestorów zarówno w określonych konkretnych projektach, jak i
przy rozwoju jej ram konceptualnych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na ponowne
wprowadzenie koncepcji ostrożności.
W ramach oceny rozporządzenia w
sprawie MSR służby Komisji wraz z zainteresowanymi stronami
przeanalizują w 2014 r. adekwatność kryteriów zatwierdzenia, z
uwzględnieniem potrzeb Europy w zakresie długoterminowego finansowania.
W 2014 r. służby Komisji
przeprowadzą konsultacje w celu zbadania (i) zasadności uproszczenia
standardów rachunkowości dla skonsolidowanych sprawozdań finansowych
notowanych MŚP, oraz (ii) przydatności kompletnych samodzielnych
standardów rachunkowości dla nienotowanych MŚP jako uzupełnienia do
dyrektywy w sprawie rachunkowości.
Otoczenie
podatkowe i prawne Znaczna
większość systemów opodatkowania osób prawnych w Europie (i poza nią)
faworyzuje finansowanie długiem w porównaniu z kapitałem udziałowym,
umożliwiając odliczenie kosztu odsetek, podczas gdy nie jest przewidziane
podobne rozwiązanie w stosunku do kosztów pozyskania kapitału
udziałowego.
Ta preferencja podatkowa dla finansowania długiem może zachęcać
przedsiębiorstwa do większego zadłużania się, a także stwarzać sytuację
niekorzystną dla firm innowacyjnych i nowo założonych, które finansują się
poprzez pozyskiwanie kapitału udziałowego. W trakcie konsultacji społecznych
kwestia ta wzbudziła znaczne zainteresowanie. W odniesieniu do
otoczenia prawnego dla długoterminowego finansowania rozbieżności między
przepisami państw członkowskich dotyczącymi niewypłacalności i brak
elastyczności w tych przepisach skutkują wysokimi kosztami dla inwestorów,
niskimi zwrotami dla wierzycieli i trudnościami dla przedsiębiorstw w związku z
działalnością transgraniczną lub własnością w różnych krajach UE. Te problemy
wpływają na dostępność finansowania, a także na zdolność firm do
wzmocnienia swojej pozycji i rozwoju, co w szczególności dotyczy MŚP. Ponadto
istnieją bariery prawne dotyczące przenoszenia wierzytelności, znanego w języku
prawa jako cesja wierzytelności i występującego w wielu transakcjach
finansowania transgranicznego, takich jak sekurytyzacja i faktoring. Brak
jasnych uregulowań na poziomie UE [44]
skutkuje niepewnością prawa w odniesieniu do transgranicznych cesji
wierzytelności. Działania
Komisja, poprzez wydawanie zaleceń
dla poszczególnych państw w ramach procesu europejskiego semestru, będzie
nadal zachęcać do inwestycji kapitałowych zwłaszcza w państwach
członkowskich, w których ma miejsce preferencyjne traktowanie zadłużenia w
systemie opodatkowania przedsiębiorstw.
Zgodnie ze swoim zaleceniem z marca
2014 r.[45]
dotyczącym najlepszych praktyk umożliwiających wczesną restrukturyzację
tych przedsiębiorstw, które mogą ponownie stać się rentowne, i oferujących
upadłym przedsiębiorcom możliwość skorzystania z drugiej szansy,
Komisja dokona przeglądu wdrożenia wspomnianego zalecenia i rozważy
ewentualne dodatkowe środki.
Służby Komisji opublikują w 2014 r.
sprawozdanie dotyczące prawa właściwego dla związanych ze stronami
trzecimi aspektów cesji wierzytelności.
8. Wniosek Wspieranie
finansowania długoterminowego ma zasadnicze znaczenie dla inteligentnego, trwałego
i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego w Europie. W
niniejszym komunikacie przedstawiono szeroki wachlarz inicjatyw podejmowanych
na różnych frontach. Niektóre mają związek z obowiązującymi przepisami,
natomiast inne mają bardziej rozpoznawczy charakter. Wszystkie mają na celu
poprawę efektywności systemu finansowego pod względem kierowania środków ku
inwestycjom długoterminowym. Komisja zobowiązała
się do wdrożenia tego planu działania. W tym celu będzie odbywać odpowiednio do
potrzeb regularne spotkania ze wszystkimi właściwymi zainteresowanymi stronami.
Komisja wzywa państwa członkowskie i Parlament Europejski do wsparcia inicjatyw
przedstawionych w niniejszym komunikacie. [1] Terminy wprowadzone
przez OECD w dokumencie „Promoting Longer-Term Investment by Institutional
Investors: Selected Issues and Policies” (Wspieranie inwestycji
długoterminowych inwestorów instytucjonalnych: wybrane problemy i polityki), 2011
r., http://www.oecd.org/daf/fin/private-pensions/48616812.pdf [2] Instrument „Łącząc
Europę”: ok 500 mld EUR na transport, 200 mld EUR na energetykę i 270 mld EUR
na szybkie sieci szerokopasmowe
(http://ec.europa.eu/transport/themes/infrastructure/connecting/doc/connecting/2012-10-02-cef-brochure.pdf).
[3] Zob. Pakiet dotyczący
inwestycji społecznych, COM(2013) 83 z 20.2.2013. [4] Komunikat Ramy
polityczne na okres 2020–2030 dotyczące klimatu i energii: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2014:0015:REV1:PL:PDF
[5]
Szczegółowe wyjaśnienie można znaleźć w dokumencie roboczym służb Komisji
towarzyszącym Zielonej księdze w sprawie długoterminowego finansowania: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=SWD:2013:0076:FIN:EN:PDF [6] Szczegółowe podsumowanie
odpowiedzi, a także odpowiedzi niezawierające informacji poufnych można znaleźć
pod adresem: http://ec.europa.eu/internal_market/consultations/2013/long-term-financing/docs/summary-of-responses_en.pdf. [7] http://europa.eu/efc/working_groups/hleg_report_2013.pdf [8] http://www.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?reference=2013/2175(INI)&l=en
[9] Zob. http://en.g20russia.ru/news/20130906/782782178.html
[10] Zob. http://www.oecd.org/finance/private-pensions/G20-OECD-Principles-LTI-Financing.pdf
[11] Rozporządzenie
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w
sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm
inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 i dyrektywa
Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie
warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru
ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi,
zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE. [12] Por. motyw 100
rozporządzenia 575/2013. [13] COM(2014) 43. [14] Artykuł 505: Do dnia 31
grudnia 2014 r. Komisja przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie
sprawozdanie dotyczące „adekwatności wymogów niniejszego rozporządzenia w
świetle potrzeby zapewnienia właściwych poziomów środków dla wszelkich rodzajów
finansowania długoterminowego w gospodarce, w tym projektów w zakresie
infrastruktury krytycznej w Unii w dziedzinie transportu, energii i
komunikacji”. [15] Artykuł 516: Do dnia 31
grudnia 2015 r. Komisja sporządza sprawozdanie na temat wpływu niniejszego
rozporządzenia w zakresie zachęcania do inwestycji w infrastrukturę sprzyjającą
długoterminowemu wzrostowi gospodarczemu. [16] Art. 460 CRR. [17] Art. 510 ust. 3 CRR. [18] Dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady 2009/138/WE z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie
podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej
(Wypłacalność II). [19] Art. 132 dyrektywy
Wypłacalność II. [20] Wymogi kapitałowe to
tylko jeden z czynników inwestycyjnych (obok systemów podatkowych, zasad
rachunkowości i braku wiedzy specjalistycznej ubezpieczycieli w zakresie mniej
płynnych aktywów) wpływających na decyzje inwestycyjne. [21] Zob. https://eiopa.europa.eu/fileadmin/tx_dam/files/consultations/consultationpapers/EIOPA-13-163/2013-12-19_LTI_Report.pdf [22] Inaczej niż w sektorze
bankowym, wymogi kapitałowe zależne są od profilu ryzyka każdego
ubezpieczyciela i są znacznie niższe niż czynniki skrajne, ponieważ obliczenia
nie opierają się wyłącznie na czynnikach. Wymogi kapitałowe odpowiadają
potencjalnym stratom ubezpieczycieli w skrajnych warunkach rynkowych, po
uwzględnieniu szeregu czynników łagodzących właściwych dla każdego
ubezpieczyciela (obniżenie przyszłych premii dla ubezpieczających, ulgi
dotyczące podatków odroczonych, hedging, dywersyfikacja innymi źródłami ryzyka
itp.). Na podstawie najnowszych ogólnoeuropejskich ilościowych badań wpływu
Komisja szacuje, że wymogi kapitałowe dotyczące ryzyka rynkowego w typowym
zakładzie ubezpieczeń na życie z długoterminowymi zobowiązaniami są od dwóch do
trzech razy niższe niż czynniki skrajne dla każdego rodzaju inwestycji. [23] Dyrektywa zaproponowana
w 2011 r. (COM 2011/0008) z myślą o dostosowaniu systemu Wypłacalność II do
nowych ram wdrażania środków wprowadzonych traktatem lizbońskim i do sytuacji
po utworzeniu EIOPA. [24] Niemniej jednak odsetek
ich aktywów przeznaczanych na takie inwestycje pozostaje ograniczony, zwłaszcza
w przypadku aktywów infrastrukturalnych. Przykładowo w niedawno przeprowadzonym
badaniu OECD dotyczącym 86 dużych funduszy emerytalnych i funduszy rezerwy
emerytalnej (http://www.oecd.org/daf/fin/private-pensions/survey-large-pension-funds.htm)
stwierdzono, że tylko 1% ich aktywów zostało zainwestowanych w pozagiełdowe
inwestycje infrastrukturalne, a 12-15% zostało zainwestowanych w inne
alternatywne inwestycje (pozostała część aktywów została zainwestowana w
instrumenty o stałym oprocentowaniu, instrumenty rynku kasowego i instrumenty
kapitałowe notowane na giełdzie). [25] http://ec.europa.eu/internal_market/pensions/docs/calls/072012_call_en.pdf [26] W Zjednoczonym
Królestwie, Niemczech, Francji, Włoszech i Hiszpanii liczba IPO spadła z ok. 350
rocznie w latach 1996–2000 do ok. 70 rocznie w latach 2008–2012 {zob.
dokument roboczy OECD „Making Stock Markets Work to Support Economic Growth” [Wsparcie
wzrostu gospodarczego przez rynki akcji]} http://www.oecd-ilibrary.org/governance/making-stock-markets-work-to-support-economic-growth_5k43m4p6ccs3-en).
Podobne zmniejszenie się liczby IPO odnotowano w USA – z ok. 500 IPO rocznie
przed 1999 r. do ok. 100 po 1999 r. (zob. http://www.sec.gov/info/smallbus/acsec/ipotaskforceslides.pdf). [27] Zob. http://www.sec.gov/info/smallbus/acsec/ipotaskforceslides.pdf
[28] The Federation of
European Securities Exchanges (FESE), EuropeanIssuers and the European Private
Equity and Venture Capital Association (EVCA). Zob. http://www.fese.eu/en/?inc=cat&id=8 [29] Zgodnie z art. 35
dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rynków instrumentów
finansowych uchylającej dyrektywę 2004/39/WE (MiFID 2), w ostatecznym
kompromisowym brzmieniu. [30] Art. 4 dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/73/UE z dnia 24 listopada 2010 r.
zmieniającej dyrektywę 2003/71/WE w sprawie prospektu emisyjnego publikowanego
w związku z publiczną ofertą lub dopuszczeniem do obrotu papierów wartościowych
oraz dyrektywę 2004/109/WE w sprawie harmonizacji wymogów dotyczących
przejrzystości informacji o emitentach, których papiery wartościowe dopuszczane
są do obrotu na rynku regulowanym. [31] Zob. np. projekt
sprawozdania Kratsa-Tsagaropoulou dla Parlamentu Europejskiego odnoszącego się
do wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
europejskich długoterminowych funduszy inwestycyjnych. [32] Najważniejsze inicjatywy
to przepisy zawarte w rozporządzeniu w sprawie agencji kredytowych, wymagające
od ESMA utworzenia publicznej strony internetowej (CRA3, art. 8b), i
scentralizowana europejska baza danych (EDW) sponsorowana przez EBC. [33] Przepisy zawarte w CRD z
2006 r. i teraz w CRR doprowadziły już do istotnej harmonizacji pod względem
wachlarza kwalifikowalnych aktywów dla obligacji zabezpieczonych. Ponadto w
odniesieniu do przejrzystości minimalna norma została już ustanowiona
wspomnianym rozporządzeniem. [34] Zob. rozporządzenie w
sprawie wymogów kapitałowych, art. 503. [35] W 2012 r. 36 spółek
europejskich (w tym 11 mniejszych firm, z przychodami poniżej 500 mln USD)
przeprowadziło na niepublicznym rynku amerykańskim transakcje o wartości prawie
20 mld USD. Zob. http://www.thecityuk.com/research/our-work/reports-list/alternative-finance-for-smes-and-mid-market-companies/ [36] Zob. http://ec.europa.eu/internal_market/investment/private_placement/index_en.htm
[37] Zob. badanie EBC
dotyczące dostępu MŚP do finansowania w strefie euro, kwiecień–wrzesień 2013 r.
http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/accesstofinancesmallmediumsizedenterprises201311en.pdf?acff8de81a1d9e6fd0d9d3b38809a7a0.
W Grecji tylko 33 % MŚP ubiegających się o kredyt otrzymuje pełną kwotę, a w
Hiszpanii i Włoszech wskaźnik ten wynosi 50 % (w porównaniu ze średnią
wynoszącą 65 % w strefie euro i 87 % w Niemczech) . Niektóre dane jednak wykazują nieśmiałą
poprawę: 60 % MŚP w Irlandii zgłosiło uzyskanie całej wnioskowanej kwoty
kredytu, w porównaniu z 30 % w poprzednich sześciu miesiącach, natomiast w
Hiszpanii również nastąpił wzrost z 40 % do 50 %. [38] Zob. niedawne
zaproszenie do składania wniosków opublikowane przez Komisję (http://ec.europa.eu/enterprise/contracts-grants/calls-for-proposals/index_en.htm) [39] Zob. http://elite.borsaitaliana.it/en [40] Inicjatywa obligacji
projektowych to instrument podziału ryzyka stworzony przez Komisję i EBI w celu
umożliwienia realizującym projekty przedsiębiorstwom emisji obligacji
projektowych, które będą atrakcyjne dla inwestorów rynku kapitału dłużnego w
sektorach transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T), energetycznej (TEN-E),
a także sieci telekomunikacyjnych i szerokopasmowych. [41] COM(2013) 207. [42] Zob. sprawozdanie
Philippe'a Maystadta „Should IFRS Standards be More European?” (Czy
standardy MSSF powinny być bardziej europejskie?), http://ec.europa.eu/internal_market/accounting/docs/governance/reform/131112_report_en.pdf
[43] Rada Międzynarodowych
Standardów Rachunkowości (RMSR) opracowała zbiór uproszczonych standardów, tzw.
MSSF dla MŚP. Są one jednak przeznaczone dla spółek nienotowanych. [44] Rozporządzenie nr 593/2008
w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) w chwili obecnej
nie reguluje tej kwestii jednoznacznie. [45] C(2014) 1500.