KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Działania na rzecz odrodzenia przemysłu europejskiego /* COM/2014/014 final */
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I
KOMITETU REGIONÓW Działania na rzecz odrodzenia
przemysłu europejskiego 1.
WPROWADZENIE Unia Europejska
wychodzi z najdłuższej w swojej historii recesji. W trzecim kwartale 2013
r. PKB w 28 państwach członkowskich (UE-28) wzrósł o 0,2 %.
Polepszenie nastrojów gospodarczych i zaufania konsumentów świadczy o tym,
że dzięki reformom strukturalnym, poprawie zarządzania
makroekonomicznego oraz działaniom podjętym w sektorze finansowym
stan gospodarki europejskiej udało się ustabilizować. UE czyni
postępy we właściwym kierunku, jednak ożywienie gospodarcze
jest nieznaczne: Komisja przewiduje, że w 2014 r. w UE-28 PKB
wzrośnie o 1,4 %, a stopa bezrobocia w ciągu kolejnych dwóch lat
wyniesie około 11 %. Dlatego też wspieranie wzrostu
gospodarczego i konkurencyjności celem utrzymania i wzmocnienia
ożywienia koniunktury oraz w celu realizacji celów strategii „Europa 2020”
stało się głównym priorytetem dla Komisji i państw
członkowskich UE. Kryzys
podkreślił znaczenie gospodarki realnej i silnego przemysłu.
Powiązania przemysłu z pozostałą częścią
struktury gospodarczej Europy znacznie wykraczają poza przetwórstwo
przemysłowe, obejmując zarówno dostarczanie surowców i energii, jak i
usługi dla przedsiębiorstw (np. logistyka) oraz dla konsumentów (np.
usługi świadczone po sprzedaży w odniesieniu do towarów
trwałego użytku) i turystykę. Działalność przemysłowa
jest zintegrowana w ramach coraz bardziej różnorodnych i
złożonych łańcuchów wartości, które
łączą największe przedsiębiorstwa oraz małe i
średnie przedsiębiorstwa (MŚP) zarówno pomiędzy sektorami,
jak i między państwami. Znaczenie
gospodarcze działalności
przemysłowej znacznie przekracza to, co mogłoby wynikać z danych
dotyczących udziału przetwórstwa przemysłowego w PKB.
Przemysł odpowiada za ponad 80 % unijnego eksportu i 80 %
prywatnych nakładów na badania naukowe i innowacje w UE. Niemal jedna
czwarta miejsc pracy w sektorze prywatnym to stanowiska w przemyśle,
często wymagające wysokich kwalifikacji, natomiast każde
dodatkowe miejsce pracy w przetwórstwie przemysłowym prowadzi do powstania
0,5-2 miejsc pracy w innych sektorach[1].
Komisja jest zdania, że silna baza przemysłowa będzie
miała kluczowe znaczenie dla ożywienia gospodarczego i
konkurencyjności w Europie.. Ogólnie
rzecz biorąc, w obliczu kryzysu gospodarczego przemysł UE okazał
się bardzo odporny. Jest on światowym
liderem pod względem zrównoważonego rozwoju i generuje
nadwyżkę w wysokości 365 mld EUR w handlu produktami
przetworzonymi (1 mld EUR dziennie),[2]
uzyskiwaną głównie dzięki kilku branżom o wysokim i
średnim poziomie zaawansowania technologicznego. Należą do nich
branże takie jak: branża motoryzacyjna, branża maszyn i
urządzeń, sektor farmaceutyczny, sektor chemikaliów, aeronautyka,
sektor przestrzeni kosmicznej i sektor kreatywny, jak również sektor
towarów wysokiej klasy w wielu innych branżach, w tym sektorze
spożywczym. Skutki kryzysu
są jednak poważne: od 2008 r. liczba miejsc pracy w przetwórstwie
przemysłowym zmniejszyła się o 3,5 mln, w ostatnim roku
udział przetwórstwa przemysłowego w PKB obniżył się z 15,4
% do 15,1 %[3],
a wydajność UE w porównaniu z wydajnością konkurentów UE
nadal spada. W dwóch
przedłożonych ostatnio sprawozdaniach Komisji[4]
zidentyfikowano szereg słabych punktów, które hamują wzrost. Popyt
wewnętrzny nadal jest słaby, co pogarsza sytuację na
macierzystych rynkach przedsiębiorstw europejskich i ogranicza
dynamikę handlu wewnątrzunijnego po zakończeniu kryzysu. Otoczenie
biznesu w UE ogólnie poprawiło się, lecz w sposób nierównomierny.
Nieelastyczne otoczenie administracyjne i regulacyjne, ograniczenia na
niektórych rynkach pracy oraz słaba integracja na rynku wewnętrznym
nadal ograniczają potencjał wzrostu przedsiębiorstw, w
szczególności MŚP. Poziom inwestycji w badania i innowacje
pozostaje zbyt niski, hamując konieczną modernizację bazy
przemysłowej UE oraz utrudniając przyszłą
konkurencyjność Unii. Przedsiębiorstwa w UE płacą
wyższe ceny energii niż większość głównych
konkurentów UE[5]
i napotykają trudności w zakresie dostępu do podstawowych
czynników produkcji, takich jak surowce, wykwalifikowana siła robocza
i kapitał pozyskiwany na korzystnych warunkach. W tym
kontekście Komisja realizuje podejście polegające na zintegrowanej
polityce przemysłowej przedstawione w komunikatach w sprawie polityki
przemysłowej z 2010 r. i 2012 r.[6],
a w ramach europejskiego semestru wydaje zalecenia dla poszczególnych
państw członkowskich w sprawie pobudzania wzrostu gospodarczego. Pełne
wdrożenie tego podejścia na szczeblach europejskim i krajowym ma
podstawowe znaczenie dla zapewnienia przyszłej konkurencyjności i
zwiększenia potencjału wzrostu. Aby działania polityczne
były skuteczne, muszą być dobrze skoordynowane i spójne na wszystkich
poziomach – od regionalnego po unijny. Jako wkład
w debatę Rady Europejskiej dotyczącą polityki przemysłowej w
niniejszym komunikacie przedstawiono kluczowe priorytety Komisji w odniesieniu
do polityki przemysłowej. Niniejszy komunikat opiera się
na rocznej analizie wzrostu gospodarczego i zawiera przegląd
działań, które zostały już podjęte, a także
przedstawia nowe działania w celu przyspieszenia realizacji tych
priorytetów. W niniejszym komunikacie pokazano, że polityka
przemysłowa i inne obszary polityki UE stają się stopniowo coraz
bardziej zintegrowane, jak wskazano w podstawowym komunikacie w sprawie
polityki przemysłowej w 2010 r., oraz wyjaśniono, dlaczego taki
proces uwzględniania kwestii dotyczących przemysłu w innych
obszarach polityki musi być kontynuowany. Co najważniejsze, niniejszy
komunikat podkreśla znaczenie pełnego i skutecznego wdrożenia
polityki przemysłowej w UE i ma na celu to ułatwiać. W tym procesie
wdrażania reform mających na celu zwiększenie
konkurencyjności istotną rolę będą odgrywać
państwa członkowskie. Rozwój nowych instrumentów, takich jak
„partnerstwa na rzecz wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i
konkurencyjności”, może być bardzo pomocny dla podniesienia
efektywności wprowadzenia tych reform w życie[7]. 2.
ZINTEGROWANY I JEDNOLITY RYNEK EUROPEJSKI: STWORZENIE ATRAKCYJNEGO OTOCZENIA
DLA PRZEDSIĘBIORSTW I PRODUKCJI Rynek
wewnętrzny nadal stanowi najważniejszy element sukcesu gospodarczego
UE. W połowie lat osiemdziesiątych rynek wewnętrzny zmienił
perspektywy gospodarki europejskiej, a po kryzysie rynek wewnętrzny
może ponownie odegrać taką rolę polegającą na
ożywieniu gospodarki UE, co sprawi, że UE będzie bardziej
atrakcyjnym miejscem produkcji towarów i usług. Rynek
wewnętrzny zapewnia przedsiębiorstwom z UE ogromny rynek krajowy,
ułatwia poprawę wydajności poprzez zmniejszenie kosztów
czynników produkcji, umożliwiając wprowadzanie wydajnych procesów
biznesowych, a także podwyższa stopę zwrotu z innowacji. Rynek
wewnętrzny nadal jednak posiada znaczny niewykorzystany potencjał
wzrostu, a dalsze uproszczenie przepisów obowiązujących na rynku
wewnętrznym może jeszcze bardziej podnieść
efektywność gospodarczą. Pogłębienie rynku
wewnętrznego może zapewnić szybsze zmiany technologiczne.
Większe włączenie unijnych przedsiębiorstw w regionalne i
globalne łańcuchy wartości ma podstawowe znaczenie dla wzrostu
wydajności. Dobrze opracowane i terminowo wdrożone normy europejskie
będą przyspieszać rozpowszechnianie innowacji, a unijne reformy
w dziedzinie praw własności intelektualnej będą
również sprzyjać kreatywności i innowacyjności. Pełne
wykorzystanie potencjału rynku wewnętrznego wymaga jednak
większej integracji sieci infrastruktury, lepszego wdrażania i
upraszczania przepisów dotyczących towarów i usług, a także
przewidywalnych, stabilnych ram prawnych w połączeniu z
nowoczesną i wydajną administracją publiczną. 2.1.
Doprowadzenie do pełnej integracji sieci informacyjnych, energetycznych i
transportowych Rynek
wewnętrzny nie może działać płynnie bez zintegrowanej
infrastruktury. W Akcie o jednolitym rynku II przedstawiono cztery
działania mające na celu wspieranie rozwoju transportu morskiego,
lotniczego i kolejowego, jak również inicjatywę zmierzającą
do wzmocnienia wdrażania i egzekwowania przepisów trzeciego pakietu
energetycznego w celu zliberalizowania i zintegrowania europejskich rynków
energii. Na początku 2013 r. Komisja zaproponowała czwarty pakiet
kolejowy, aby ułatwić przewoźnikom kolejowym wchodzenie na rynek
UE i prowadzenie działalności na tym rynku[8]. W
sektorze morskim Komisja w lipcu 2013 r. określiła plany mające
na celu złagodzenie formalności celnych dla statków, prowadzące
do ograniczenia biurokracji, zmniejszenia opóźnień w portach i
podniesienia konkurencyjności sektora. Komisja podejmuje również
działania w celu egzekwowania w państwach członkowskich
zobowiązań wynikających z jednolitej europejskiej przestrzeni
powietrznej[9].
Obecnie przyjmowanie, pełne wdrażanie lub egzekwowanie tych inicjatyw
przebiega z opóźnieniami. Rozwój
wewnętrznego rynku energii wymaga zarówno pełnego wdrożenia ram
prawnych przez wszystkie państwa członkowskie, jak i zintegrowanych sieci
energetycznych, co powinno sprzyjać konkurencji w obrębie rynku
wewnętrznego i zmniejszeniu kosztów energii dla przedsiębiorstw
europejskich. Aby zmodernizować europejską infrastrukturę
energetyczną konieczne są znaczące inwestycje
służące podłączeniu „wysp energetycznych”,
umożliwieniu swobodnego przepływu energii w obrębie rynku
wewnętrznego i czerpaniu przez unijny przemysł korzyści z
większego bezpieczeństwa dostaw i niższych cen[10]. Infrastruktura
UE musi odpowiadać na potrzeby społeczne i uwzględniać
zmiany technologiczne. Stworzenie ekologicznie czystych pojazdów i
statków wodnych jest kluczowym wyzwaniem dla przemysłu UE
dążącego do utrzymania swojej przewagi konkurencyjnej. Dalszy
rozwój zależy zarówno od opracowania nowych technologii, jak i od
wprowadzenia niezbędnej infrastruktury dla użytkowników.
Przyjęcie proponowanej dyrektywy w sprawie rozmieszczania infrastruktury
paliw alternatywnych[11]
nałoży na państwa członkowskie obowiązek wprowadzenia
minimalnej infrastruktury paliw alternatywnych, w tym stacji ładowania
energią elektryczną i wspólnych norm dla interfejsów. Komisja
zwraca się do Rady i Parlamentu Europejskiego o przyjęcie tego
wniosku na początku 2014 r. Jak stwierdzono
w konkluzjach Rady Europejskiej z października 2013 r., produkty i
usługi cyfrowe są bardzo ważne dla modernizacji przemysłu
europejskiego. W celu udzielenia wsparcia dla rozwoju niezbędnych
usług telekomunikacyjnych we wrześniu 2013 r. Komisja
zaproponowała ambitny program na rzecz jednolitego rynku usług
telekomunikacyjnych, ukierunkowany na wspieranie inwestycji i podejmowanie
kroków mających na celu dalsze ograniczenie rozdrobnienia regulacyjnego w
UE, przy jednoczesnym wspieraniu konkurencji pod względem zapewniania
szerokopasmowego dostępu do internetu. Poza kwestiami
rozwoju infrastruktury, konwergencja technologii informacyjnych i
komunikacyjnych z sieciami energetycznymi i logistycznymi otwiera nowe
możliwości dla przemysłu i stawia go jednocześnie przed
nowymi wyzwaniami. Należy wprowadzić sieci cyfrowe o poziomach
bezpieczeństwa i odporności niezbędnych do wspierania
przedsiębiorstw w ich działalności. Wpływ tych zmian
zaczyna być widoczny, a w przyszłości zapewnią one nowe
możliwości rynkowe, zwłaszcza w dziedzinie kluczowych
technologii prorozwojowych. Wprowadzenie inteligentnych sieci będzie
również wymagało odpowiednich ram regulacyjnych oraz opracowania
właściwych norm interoperacyjności. UE, państwa
członkowskie, regiony i przemysł mają do odegrania
ważną rolę we wspieraniu digitalizacji procesów biznesowych, jak
również w rozwijaniu przemysłowych aspektów agendy cyfrowej. Infrastruktura
przestrzeni kosmicznej i jej zastosowania w sektorach przemysłu i
usług zapewniają potencjał
podniesienia konkurencyjności przemysłu, generowania wzrostu
gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. UE ma do odegrania ważną
rolę w tej dziedzinie, gdyż wysokie koszty projektów kosmicznych
sprawiają, że dla państw członkowskich bardziej
opłacalne jest wspólne dokonywanie inwestycji i wspólne korzystanie z
płynących z nich możliwości. We współpracy z
państwami członkowskimi i wyspecjalizowanymi organizacjami i
agencjami (takimi jak Europejska Agencja Kosmiczna oraz Europejska Agencja Globalnego
Systemu Nawigacji Satelitarnej), podczas realizacji kolejnym ram wieloletniego
planowania finansowego Komisja zakończy budowę infrastruktury
kosmicznej swoich głównych projektów, czyli Galileo i Copernicus. Komisja
zaproponuje przepisy, które umożliwią stworzenie technologicznych i
regulacyjnych warunków ich komercyjnego wykorzystania. Po
przedłożeniu odpowiednich wniosków Komisja zwraca się przede
wszystkim do Rady i Parlamentu o przyjęcie i wdrożenie wyżej
wymienionych środków i przepisów dotyczących sieci informacyjnych,
energetycznych, transportowych i komunikacyjnych oraz infrastruktury kosmicznej
w UE. Opóźnienie
realizacji tych infrastruktur negatywnie wpłynie na
konkurencyjność UE w przyszłości. Ponieważ obecna
sytuacja gospodarcza nie jest korzystna dla inwestycji długoterminowych,
Komisja będzie nadal wykorzystywała obligacje projektowe w
celu ułatwienia finansowania tych projektów infrastrukturalnych. 2.2. Otwarty i zintegrowany rynek
wewnętrzny towarów i usług Komisja
zapewniła nowe impulsy dla integracji rynku w całej UE poprzez Akty o
jednolitym rynku I i II, a teraz wzywa współprawodawców do przyjęcia
wniosków zawartych w tych pakietach, w szczególności inicjatyw
dotyczących nadzoru rynkowego i bezpieczeństwa produktów. Komisja nadal
aktywnie wspiera jednolity rynek towarów. Przegląd rynku wewnętrznego
towarów przemysłowych wykazał, że wewnętrzny rynek towarów
przemysłowych jest odpowiedni do zamierzonego celu[12].
Przemysł skorzystał z rozwoju rynku wewnętrznego i w ciągu
ostatnich lat wzrósł handel wewnątrzunijny wyrobami gotowymi. W inicjatywie na
rzecz jednolitego rynku produktów ekologicznych zaproponowano szereg
działań w celu rozwiązania problemów dotyczących swobodnego
przepływu tych produktów[13].
Jeżeli jednak państwa członkowskie nie podejmą dalszych
działań w kierunku wdrażania obowiązujących ram
prawnych, przedsiębiorstwa będą nadal napotykać
niepotrzebnie wyższe koszty i różnice w kosztach będą
się prawdopodobnie zwiększać. Komisja zapewni wprowadzanie w
życie harmonizacji i będzie przede wszystkim skupiać się
na wdrażaniu i egzekwowaniu obowiązujących ram prawnych, a
także ułatwi udział małych i średnich
przedsiębiorstw w rynku wewnętrznym. W
komunikacie zatytułowanym „Wizja rynku wewnętrznego produktów
przemysłowych” przedstawiono działania mające na celu stworzenie
bardziej zintegrowanego rynku wewnętrznego opartego na racjonalizacji
istniejących ram regulacyjnych. Komisja rozważy opracowanie wniosku
ustawodawczego na temat sposobów usprawnienia i harmonizacji sankcji
gospodarczych o charakterze administracyjnym lub cywilnoprawnym w przypadku
braku zgodności z unijnym prawodawstwem harmonizacyjnym, aby zapewnić
równe traktowanie wszystkich przedsiębiorstw na całym rynku
wewnętrznym produktów przemysłowych. Europejska Sieć
Przedsiębiorczości zostanie wzmocniona, aby zwiększyć
wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw na rynku
wewnętrznym i dalej rozwijać pomoc w uzyskaniu przez nie dostępu
do finansowania, w celu poprawy ich efektywności energetycznej i
efektywnego gospodarowania zasobami, a także zwiększania ich
zdolności zarządzania innowacjami. Przemysł
obejmuje zarówno handel towarami, jak i świadczenie usług. Pełne
wdrożenie dyrektywy usługowej jest nadal ważne dla
konkurencyjności przemysłu europejskiego. Istnieje wyraźny brak
równowagi między poziomem integracji na rynkach towarów i usług. Aby
umożliwić skuteczną modernizację przemysłu, nadal
należy udoskonalać funkcjonowanie wewnętrznego rynku usług.[14] Wiele już
osiągnięto, ale państwa członkowskie muszą nadal
przeprowadzać reformy i poprawiać wdrażanie zasad rynku
wewnętrznego w niektórych obszarach. W swoim komunikacie z 2012 r.[15]
Komisja Europejska zachęciła państwa członkowskie do
podejmowania dodatkowych starań na rzecz ambitnego wdrażania
dyrektywy usługowej. Pełne wdrożenie dyrektywy usługowej
poprawiłoby znacząco funkcjonowanie rynku wewnętrznego, w
szczególności dla małych i średnich krajów i konsumentów.
Zwiększanie konkurencyjności umożliwiłoby uzyskanie łącznych
korzyści gospodarczych wynoszących około 2,6 % PKB UE.
Postępy są monitorowane w kontekście europejskiego semestru, a
Komisja nawiązała dialog z państwami członkowskimi w celu
osiągnięcia uzgodnionych politycznie celów. Przemysł
europejski byłby bardziej konkurencyjny, gdyby wewnętrzny rynek
usług był bardziej zintegrowany, zwłaszcza w przypadku
usług dla przedsiębiorstw, które stanowią około 12 %
wartości dodanej generowanej w UE. Jest to dobry przykład
świadczący o tym, że uwzględnienie konkurencyjności
przemysłu w innych obszarach polityki może przyczynić się
do zwiększenia ogólnej konkurencyjności gospodarki UE. Usługi
dla przedsiębiorstw powinny być odpowiednio uwzględnione w
opracowywaniu i wdrażaniu strategii polityki przemysłowej. Po
komunikacie dotyczącym polityki przemysłowej z 2012 r. Komisja
ustanowiła na początku 2013 r. grupę wysokiego szczebla ds.
usług dla przedsiębiorstw. Komisja zbada konieczność
podjęcia dalszych działań po wydaniu przez tę grupę
zaleceń w marcu 2014 r. Niedawno
zaktualizowany europejski system normalizacji będzie
ściśle monitorowany w celu oceny, czy należy go jeszcze
dostosować do dynamicznie zmieniającego się otoczenia, tak by
mógł on w dalszym ciągu przyczyniać się do realizacji
strategicznych celów europejskich, w szczególności w dziedzinie polityki
przemysłowej, usług, innowacyjności i rozwoju technologicznego. Ponadto
skuteczne ustalanie norm oraz ochrona praw własności intelektualnej
(odpowiadających ogółem za 50 % wartości niematerialnych w
UE) mają kluczowe znaczenie dla wspierania innowacji i rozwoju nowych
technologii. Komisja będzie dokładnie śledzić
trwające dyskusje na temat wykorzystywania i roli praw własności
intelektualnej w normalizacji i oceni konieczność zajęcia
się tą kwestią w odrębnej inicjatywie. 2.3.
Otoczenie biznesu, ramy regulacyjne i administracja publiczna w UE Konkurencyjność
UE zawsze była oparta na solidnym i przewidywalnym otoczeniu
instytucjonalnym, dobrej infrastrukturze, wiedzy oraz zdrowej i
wykształconej sile roboczej. Tradycyjnie Europa jest uważana za dobre
miejsce do prowadzenia działalności gospodarczej i produkcji
przemysłowej. Obecnie jednak traci swoją pozycję
konkurencyjną w porównaniu z innymi regionami świata[16]. Fakt, że
rynek wewnętrzny (w szczególności w zakresie usług) nie jest w
pełni zintegrowany, jest ważnym czynnikiem hamującym wzrost
wydajności. Europa jako całość nie dostosowała
się w odpowiedni sposób do zmieniających się warunków.
Obciążenia administracyjne i złożoność przepisów
eliminowane są zbyt powoli i nierównomiernie, a niektóre rynki pracy nie
są wystarczająco elastyczne. Procesy zmniejszania
zadłużenia w następstwie kryzysu finansowego nadal negatywnie
wpływają na nastroje gospodarcze i ograniczają przeprowadzanie
nowych inwestycji i przyznawanie kredytów dla przedsiębiorstw, a tym samym
mają negatywne skutki dla modernizacji unijnego przemysłu. Komisja
regularnie monitoruje wyniki UE w dziedzinie konkurencyjności i otoczenia
biznesu, w szczególności w kontekście europejskiego semestru i w
ramach sprawozdania na temat konkurencyjności państw
członkowskich na podstawie art. 173 TFUE. W najnowszych
sprawozdaniach stwierdzono oznaki poprawy, w miarę jak reformy
strukturalne zaczynają przynosić rezultaty, ale w poszczególnych
państwach członkowskich postępy są nierównomierne. Począwszy
od 2014 r. sprawozdanie dotyczące wyników i polityki państw
członkowskich w dziedzinie konkurencyjności na podstawie art. 173
TFUE zostanie rozszerzone w celu oceny i wyraźnego powiązania
wpływu poprawy otoczenia biznesu na postępy państw
członkowskich pod względem faktycznych wyników w zakresie
konkurencyjności. Komisja rozszerzy również zakres swoich rocznych
sprawozdań, tak by ocenić, w jaki sposób w poszczególnych krajach
konkurencyjność przemysłu jest uwzględniana we wszystkich
odnośnych obszarach polityki[17]. Na poziomie UE
Komisja stale pracuje nad polepszeniem jakości prawodawstwa i otoczenia
regulacyjnego w celu podniesienia ich stabilności i przewidywalności.
Realizacja programu sprawności i wydajności regulacyjnej, a
także podejmowanie działań następczych w odniesieniu do
dziesięciu największych obciążeń regulacyjnych
(wskazanych przez organizacje biznesowe i zainteresowane strony)
doprowadzą do uproszczenia unijnego prawodawstwa i zmniejszą
obciążenie regulacyjne dla przedsiębiorstw. Monitorowanie
znaczenia dla konkurencyjności zostało w pełni
włączone do przeprowadzanych przez Komisję ocen skutków
wszystkich głównych propozycji mających znaczący wpływ na
konkurencyjność. W szeregu sektorów (stal, aluminium) przeprowadzono
badania dotyczące oceny łącznych kosztów. Zostaną
one również przeprowadzone w innych sektorach (np. w sektorze chemicznym i
w przemyśle związanym z leśnictwem) w celu oszacowania ex
post łącznych kosztów różnych aspektów krajowych i unijnych
przepisów dotyczących sektorów przemysłowych. W 2014 r. zostaną
zakończone kontrole adekwatności prawodawstwa dotyczącego
przemysłu rafineryjnego. W przyszłości Komisja będzie
stopniowo przeprowadzać kompleksowe przeglądy konkurencyjności
oraz ram prawnych w każdym z głównych przemysłowych łańcuchów
wartości, dokonując kontroli adekwatności i ocen
łącznych kosztów[18]. Komisja
wzywa państwa członkowskie do podjęcia podobnych
działań na poziomie krajowym w celu zapewnienia, by działania
polityczne zwiększały konkurencyjność w całej UE.
Komisja będzie monitorować postępy w tym obszarze. Między 28
państwami członkowskimi istnieją znaczne różnice pod
względem podejścia administracji publicznej do sektora prywatnego. W
celu umożliwienia wszystkim państwom członkowskim korzystania z
doświadczenia innych Komisja przedstawi inicjatywę na rzecz administracji
publicznej sprzyjającej wzrostowi gospodarczemu, tak by zapewnić
kompleksowy przegląd najlepszych praktyk w administracji publicznej w
całej UE, w szczególności w odniesieniu do narzędzi
e-administracji i zamówień publicznych. 3.
MODERNIZACJA PRZEMYSŁU: INWESTYCJE W INNOWACJE, NOWE TECHNOLOGIE, CZYNNIKI
PRODUKCJI I UMIEJĘTNOŚCI Ze względu
na ograniczone zasoby naturalne i energetyczne oraz ambitne cele społeczne
i środowiskowe przedsiębiorstwa unijne nie mogą być
konkurencyjne w odniesieniu do produktów o niskich cenach i niskiej
jakości. Aby zapewnić swoją konkurencyjność na rynkach
światowych, muszą one stawiać na innowacyjność,
wydajność, efektywne gospodarowanie zasobami i wysoką
wartość dodaną. Przewaga komparatywna Europy w gospodarce
światowej będzie nadal znajdowała się po stronie towarów i
usług o wysokiej wartości dodanej, skutecznego zarządzania
łańcuchami wartości i dostępu do rynków na całym
świecie. Innowacyjność i rozwój technologiczny pozostaną
zatem głównym źródłem konkurencyjności dla przemysłu w
UE. Z tego względu konieczne są dalsze starania, by
osiągnąć cel strategii „Europa 2020”, jakim jest przeznaczanie 3 %
PKB na badania i rozwój. Podstawowe
znaczenie dla wzrostu wydajności przemysłu europejskiego mają w
szczególności technologie cyfrowe. Ich potencjał w zakresie
przekształceń i rosnący wpływ na wszystkie sektory
definiuje na nowo tradycyjną działalność gospodarczą i
modele produkcyjne. Technologie te doprowadzą do powstania szeregu nowych
produktów, w szczególności wprowadzania przez przemysł innowacji w
dziedzinie usług („przechodzeniem przemysłu na usługi”, ang.
„servitization of industry”). W całej gospodarce światowej
przeprowadzana jest obecnie digitalizacja i polityka przemysłowa musi
uwzględniać nowe możliwości technologiczne, takie jak:
chmury obliczeniowe, duże zbiory danych i rozwój łańcucha
wartości danych, nowe przemysłowe zastosowania internetu,
inteligentne zakłady produkcyjne, robotyka, drukowanie i projektowanie
trójwymiarowe. 3.1.
Stymulowanie inwestycji w innowacyjność i nowe technologie Od początku
kryzysu gospodarczego jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla
przyszłości przemysłu w Europie jest drastyczny spadek
inwestycji w innowacje. Aby
wspierać inwestycje w innowacje, państwa członkowskie, regiony i
przemysł mogą korzystać z coraz szerszego zakresu polityki,
przepisów i instrumentów finansowych, które daje im do dyspozycji Komisja. W
ramach programu „Horyzont 2020”, w szczególności jego filaru
„Wiodąca pozycja w przemyśle”, na badania i innowacje przeznaczonych
zostanie blisko 80 mld EUR. Obejmuje to wsparcie dla kluczowych technologii
prorozwojowych, które zmienią globalne łańcuchy wartości,
zwiększą efektywność gospodarowania zasobami i
przekształcą międzynarodowy podział pracy. Aby
ułatwić rynkowe wykorzystywanie wyników badań, program „Horyzont
2020” będzie również finansować prototypy bardziej
odpowiadające potrzebom rynku i projekty demonstracyjne. Kluczowym
elementem nowego programu ramowego jest połączenie sił z
sektorem prywatnym w ramach partnerstw publiczno-prywatnych w kluczowych
obszarach przemysłu, w celu wspierania dodatkowych inwestycji prywatnych. Ponadto wraz z
przyjęciem nowych wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020 z
europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych państwom
członkowskim udostępnionych zostanie co najmniej 100 mld EUR w celu
finansowania inwestycji w innowacje, zgodnie z priorytetami polityki
przemysłowej. W latach 2014-2020 inwestycje w innowacje przeprowadzone
przez europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne będą
zgodne z koncepcją „inteligentnej specjalizacji”, aby
umożliwić państwom członkowskim i regionom skoncentrowanie
inwestycji na dziedzinach, w których mają przewagę
konkurencyjną, a także zachęcić do tworzenia
ogólnoeuropejskich łańcuchów wartości. Wiele obszarów
tematycznych zaproponowanych przez państwa członkowskie i regiony w
ramach strategii inteligentnej specjalizacji jest związanych z
sześcioma strategicznymi obszarami wyznaczonymi na podstawie polityki przemysłowej
wprowadzającej kompleksowy pakiet finansowania do dyspozycji regionów. Ponieważ
państwa członkowskie coraz częściej pragną
wspierać inwestycje w strategicznych obszarach przemysłu, Komisja aktualizuje
zasady ramowe dotyczące pomocy państwa na rzecz badań, rozwoju i
innowacji oraz reformuje zasady udzielania zamówień publicznych
w celu stworzenia masy krytycznej po stronie popytu i poprawy efektywności
w przydzielaniu zasobów przy pełnym poszanowaniu reguł konkurencji i
rynku wewnętrznego. Konieczność
przyspieszenia inwestycji w przełomowe technologie w szybko
rozwijających się obszarach było główną przyczyną
określenia przez Komisję w komunikacie w sprawie polityki
przemysłowej z 2012 r. sześciu obszarów, w których należy
wspierać inwestycje. Do tych
strategicznych, przekrojowych obszarów należą: zaawansowane
przetwórstwo przemysłowe, kluczowe technologie prorozwojowe, czyste
ekologicznie pojazdy i transport, produkty biotechnologiczne, budownictwo i
surowce oraz inteligentne sieci. Prace sześciu, utworzonych rok temu, grup
zadaniowych umożliwiły Komisji zidentyfikowanie możliwości
i przeszkód dla innowacji, które wymagają dalszych działań
politycznych. W oparciu o wyniki tych prac, Komisja będzie nadal
dążyć do realizacji następujących priorytetów: ·
zaawansowane
przetwórstwo przemysłowe: wprowadzenie w życie wspólnoty
wiedzy i innowacji w odniesieniu do przetwórstwa o wartości dodanej oraz
ustanowienie partnerstwa publiczno-prywatnego dotyczącego
zrównoważonych procesów przemysłowych poprzez efektywne gospodarowanie
zasobami i większą efektywność energetyczną, fabryki
jutra, fotonikę i robotykę oraz modernizację zdolności do
innowacji i zwiększenie konkurencyjności europejskiego sektora
przetwórstwa przemysłowego. Włączenie technologii cyfrowych w
proces przetwórstwa przemysłowego będzie priorytetem dla
przyszłych prac w świetle rosnącego znaczenia internetu
przemysłowego. Stosowanie dużych zbiorów danych będzie coraz
bardziej włączone do procesu przetwórstwa przemysłowego[19]; ·
kluczowe
technologie prorozwojowe: ta grupa zadaniowa pracuje nad zidentyfikowaniem
potencjalnych projektów – o europejskim znaczeniu – z dziedziny kluczowych
technologii prorozwojowych w wielu obszarach (m.in. baterie, inteligentne
materiały, produkcja o wysokiej wydajności i bioprocesy
przemysłowe), ułatwia dostęp MŚP do infrastruktury
technologicznej w całej Europie oraz bada dalsze możliwości
oferowane przez protokół ustaleń podpisany z Europejskim Bankiem
Inwestycyjnym; ·
produkty
biotechnologiczne: zapewnianie dostępu do uzyskiwanych w
zrównoważony sposób surowców po cenach obowiązujących na rynku
światowym w celu produkcji produktów biotechnologicznych. Będzie to
wymagać stosowania modelu kaskadowego w wykorzystaniu biomasy i
eliminowania wszelkich możliwych zakłóceń w przydzielaniu
biomasy do zastosowań alternatywnych, które mogłyby wynikać z
pomocy i innych mechanizmów sprzyjających wykorzystywaniu biomasy do
innych celów (np. generowania energii)[20]; ·
ekologicznie
czyste pojazdy i statki: przyjęcie i pełne
wdrożenie wniosku Komisji w sprawie rozmieszczania infrastruktury paliw
alternatywnych, wdrożenie inicjatywy na rzecz ekologicznych samochodów i
innych inicjatyw w ramach programu „Horyzont 2020” wspierających
ekologicznie czysty i energooszczędny transport i mających na celu
wprowadzenie światowych norm dla samochodów elektrycznych oraz
wdrożenie priorytetów określonych w ramach planu działania CARS 2020; ·
zrównoważone
budownictwo i uzyskiwane w zrównoważony sposób surowce:
ustanowienie instrumentu pożyczkowego EBI w wysokości 25 mld EUR na
działania związane z efektywnością energetyczną w
budownictwie mieszkaniowym oraz udoskonalenie recyklingu i zrównoważonego
gospodarowania odpadami w budownictwie; ·
inteligentne
sieci i infrastruktura cyfrowa: zdefiniowanie kolejnych celów w
zakresie rozwoju elementów inteligentnych sieci, zmiana i rozszerzenie
zleceń dotyczących normalizacji oraz opracowanie wskaźników
skuteczności działania i wytyczne w ich zakresie.[21]
Infrastruktura i oprogramowanie na potrzeby łączności w ramach
internetu przemysłowego, który w świetle jego rosnącego
znaczenia jest priorytetowym obszarem, powinny umożliwić
integrację procesów o wysokiej wydajności, w tym chmur
obliczeniowych. W
oparciu o wyniki prac grup zadaniowych Komisja proponuje państwom
członkowskim łączenie narzędzi polityki regionalnej i
przemysłowej w celu stworzenia platform inteligentnej specjalizacji, tak
by pomóc regionom we wprowadzeniu programów inteligentnej specjalizacji poprzez
ułatwianie kontaktów między przedsiębiorstwami i klastrami, co
umożliwi dostęp do innowacyjnych technologii i możliwości
rynkowych. Wreszcie, w
oparciu o analizę mocnych stron i głównych atutów przemysłu w
Europie, Komisja zbada obszary działalności przemysłowej, w
których w przyszłości Europa powinna mieć przewagę
komparatywną. Ponadto monitorowanie trendów inwestycyjnych będzie
odgrywało coraz ważniejszą rolę w ocenie przeprowadzanej w
kontekście europejskiego semestru. 3.2.
Podniesienie wydajności i efektywności gospodarowania zasobami oraz
ułatwienie dostępu do przystępnych cenowo czynników produkcji Mimo że
przedsiębiorstwa w UE muszą mieć stały dostęp do
kluczowych czynników produkcji na jak najlepszych warunkach, nadal
istnieją poważne problemy na rynkach kapitałowych oraz rynkach
energii i surowców. a)
Dostęp do finansowania Dzięki
reformom regulacyjnym na rynkach finansowych, rozsądnym ramom polityki
pieniężnej i nowej strukturze nadzoru w kontekście
działań na rzecz unii bankowej udało się przywrócić
stabilność finansową. Zmniejszanie przez banki udziału
finansowania dłużnego utrudnia jednak przedsiębiorstwom
dostęp do kredytów bankowych, zwłaszcza w przypadku MŚP w
państwach członkowskich, w których kryzys miał szczególnie
dotkliwe skutki. Działania
polityczne przyczyniają się obecnie do łatwiejszego zaspokojenia
potrzeb kapitałowych przeznaczonych na konkretne cele. W latach 2014-2020
polityka spójności będzie w dalszym ciągu zapewniać
przedsiębiorstwom dostęp do finansowania za pośrednictwem
instrumentów finansowych. W nowym okresie programowania przewidziano, oprócz
tradycyjnych instrumentów finansowych utworzonych na poziomie krajowym lub
regionalnym, względnie transnarodowym lub transgranicznym,
możliwość wnoszenia wkładu w instrumenty finansowe
utworzone na szczeblu unijnym. Należy do nich inicjatywa dotycząca
MŚP, która jest posiadającym gwarancje UE instrumentem opartym na
podziale ryzyka, zgodnie z wnioskiem Rady Europejskiej z października 2013
r. Jest ona wynikiem inicjatywy zaproponowanej przez Komisję i
EBI i umożliwiającej państwom członkowskim, na zasadzie
dobrowolności, wykorzystanie europejskich funduszy strukturalnych i
inwestycyjnych w celu wspierania instrumentów finansowych zapewniających
kredyty dla MŚP. Państwa członkowskie są proszone o
wniesienie wkładu do tej inicjatywy ze środków krajowych
przydzielonych im w ramach europejskich funduszy strukturalnych i
inwestycyjnych, dzięki czemu instrument może
osiągnąć masę krytyczną i mieć znaczący
wpływ na zwiększenie akcji kredytowej dla MŚP. Przyjęcie
programów COSME i „Horyzont 2020” znacząco zwiększy również
możliwości finansowania z funduszy sektora publicznego poprzez
inwestycje kapitałowe za pośrednictwem pośredników finansowych,
takich jak fundusze venture capital i właściwie
funkcjonujący ogólnoeuropejski rynek venture capital. Pełne
wdrożenie dyrektywy w sprawie opóźnień w płatnościach[22]
również poprawi możliwości finansowania dla
przedsiębiorstw. Wprowadzone ostatnio zmiany legislacyjne będą
ułatwiały dostęp MŚP do finansowania. Na przykład w rozporządzeniu
w sprawie wymogów kapitałowych przewidziano współczynnik korygujący,
który obniża wymogi kapitałowe związane z ryzykiem kredytowym z
tytułu ekspozycji wobec małych i średnich przedsiębiorstw.
W zmienionej dyrektywie w sprawie rynków instrumentów finansowych (dyrektywa
MiFID) przewidziano utworzenie specjalnych platform obrotu nazywanych „rynkami
na rzecz wzrostu MŚP”. Zmieniona dyrektywa w sprawie przejrzystości
znosi wymóg publikacji kwartalnych informacji finansowych, a nowe zasady
dotyczące europejskich funduszy venture capital i europejskich
funduszy na rzecz przedsiębiorczości społecznej doprowadzą
do powstania specjalnego paszportu UE dla zarządzających funduszem
inwestującym w MŚP, które rozpoczynają
działalność, i w przedsiębiorstwa społeczne. Mimo
podjęcia tych działań przewiduje się, że dostęp
do finansowania nadal będzie stanowić problem. Mimo że duże
przedsiębiorstwa coraz częściej szukają źródeł
finansowania na rynkach obligacji, europejskie MŚP nadal w znacznym
stopniu, bardziej niż ma to miejsce w innych częściach
świata, zależą od banków jako ich głównego źródła
finansowania. Wskutek kryzysu w UE doszło do fragmentacji rynku
wewnętrznego kredytów bankowych, a w niektórych państwach
nieproporcjonalnie wzrosły stopy oprocentowania kredytu. Cel
polegający na utworzeniu wewnętrznego rynku kapitału, na którym
MŚP mogłyby mieć transgraniczny dostęp do finansowania,
nadal nie został zrealizowany. W tym
kontekście nadal dokłada się starań, aby poprawić
kanały udostępniania kredytu i zdywersyfikować źródła
finansowania przedsiębiorstw. Poczyniono pewne postępy w realizacji
kilku inicjatyw zawartych w aktualizacji z 2012 r. komunikatu w sprawie
polityki przemysłowej. W wyniku analizy odpowiedzi udzielonych na zieloną
księgę w sprawie długoterminowego finansowania zostaną
przedstawione propozycje działań mających na celu
dywersyfikację źródeł finansowania dla MŚP i
ułatwianie inwestycji długoterminowych. Ponadto
potrzebne są dodatkowe środki w celu zmniejszenia wpływu
niedoborów w zakresie finansowania, z którymi borykają się niektóre
przedsiębiorstwa. W związku z tym Komisja będzie
kontynuować współpracę z grupą EBI i wspierać
inicjatywy dwustronne między państwami członkowskimi
służące rozwiązaniu problemu tych niedoborów. b) Energia Pomimo wzrostu
wydajności oraz stopniowego otwarcia rynków energii na konkurencję,
co doprowadziło do obniżenia cen hurtowych energii elektrycznej i
gazu, ceny detaliczne energii dla przemysłu wzrosły. W latach 2008-2012
ceny detaliczne energii elektrycznej dla przemysłu wzrastały w UE
średnio o 3,5 % rocznie, a ceny gazu – o 1 %. W rezultacie
zgodnie z danymi Międzynarodowej Agencji Energetycznej[23]
szacuje się, że ceny energii elektrycznej dla przemysłu są
w UE dwa razy wyższe niż w USA i Rosji oraz o 20 % wyższe
niż w Chinach. Różnica cen jest jeszcze większa w przypadku
gazu: w UE ceny gazu dla przemysłu są od trzech do czterech razy
wyższe niż dla konkurencji w USA, Rosji i Indiach, o 12 %
wyższe niż w Chinach, ale niższe niż w Japonii. Ceny
faktycznie zapłacone przez użytkowników przemysłowych mogą
jednak być różne w poszczególnych państwach członkowskich. W komunikacie w
sprawie cen energii i w towarzyszącym mu dokumencie roboczym
służb Komisji przedstawiono dobrze udokumentowaną ewolucję
cen energii i ich trzech głównych składników, tj. kosztów energii,
kosztów sieci oraz podatków i opłat, w tym wsparcia na rzecz odnawialnych
źródeł energii. Największym składnikiem cen energii
pozostają koszty energii, choć ich udział stale się
zmniejsza. Ponadto pod tym względem istnieją znaczne różnice
między poszczególnymi państwami członkowskimi. Za wzrost cen
energii odpowiadają głównie koszty sieci oraz podatki i opłaty,
które w coraz większym stopniu wpływają na ostateczną
cenę detaliczną. [24] Ewolucja kosztów
energii jest kwestią, która ma zasadnicze znaczenie dla
konkurencyjności energochłonnych sektorów przemysłu. Koszty
energii odpowiadają za znaczną cześć całkowitych
kosztów produktów papierniczych i poligraficznych, materiałów chemicznych,
szkła i ceramiki, żelaza i stali oraz metali nieżelaznych, chociaż
między poszczególnymi fabrykami, technologiami i państwami
istnieją istotne różnice. Konkurencyjność
przemysłu i efektywność energetyczna pozostają
głównymi celami Unii, co stwierdzono w strategii „Europa 2020”. Do
osiągnięcia tych celów w najbardziej opłacalny sposób przyczynia
się polityka UE w różnych obszarach. -
Pod
względem zapewniania finansowania w programie „Horyzont 2020” przewidziano
bezpośredni dostęp do finansowania badań i innowacji
dotyczących energii i klimatu, głównie poprzez cel szczegółowy
„Bezpieczna, ekologiczna i efektywna energia” i inicjatywy dotyczące
wyzwań społecznych i wiodącej roli przemysłu, takie jak
SPIRE (zrównoważone procesy przemysłowe poprzez efektywne
gospodarowanie zasobami i większą efektywność energetyczną),
EPSTE (europejski strategiczny plan w dziedzinie technologii energetycznych),
SILC II (plan trwałego ograniczenia emisji w przemyśle), które
mają na celu opracowanie i wspieranie przełomowych technologii
niezbędnych do osiągnięcia celów związanych z klimatem i
energią. -
Utworzenie
w pełni zintegrowanego rynku wewnętrznego energii i zwiększenie
konkurencji na rynkach energii umożliwi użytkownikom
przemysłowym i mieszkańcom UE korzystanie z niższych cen
hurtowych energii. -
Dalszy
rozwój wydajnej ogólnoeuropejskiej infrastruktury w odniesieniu do gazu i
energii elektrycznej oraz do transportu głównych składników tych
surowców, takich jak etylen i propylen, pomoże obniżyć koszty
transportu i ograniczyć zagrożenia dla energochłonnych sektorów
przemysłu. Istniejących rurociągi powinny zostać
powiązane w szczególności z południową i wschodnią
częścią Europy w celu zwiększenia synergii między
przedsiębiorstwami z różnych państw członkowskich i
osiągnięcia wyższej efektywności energetycznej w całej
Europie. -
Ważne
jest, aby uniknąć nieproporcjonalnych podwyżek kosztów energii
wskutek podatków, opłat i innych instrumentów wprowadzanych przez
państwa członkowskie w celu wdrożenia polityki w różnych
dziedzinach. Jest to niezbędne, aby zapewnić
opłacalność i przyczynić się do poprawy
konkurencyjności UE. Wraz z
niniejszym komunikatem Komisja przyjęła pakiet
klimatyczno-energetyczny, w którym przedstawiła swoją politykę w
tej dziedzinie do 2030 r.[25].
Z wyjątkiem jednego przypadku pakiet nie ma charakteru legislacyjnego,
lecz umożliwi dyskusje w Radzie Europejskiej i Parlamencie Europejskim w
celu przyczynienia się do zdefiniowania stanowiska Unii Europejskiej w
odniesieniu do zwalczania zmiany klimatu oraz wzajemnych powiązań
między zwalczaniem zmiany klimatu a polityką energetyczną i
konkurencyjnością gospodarki UE. c)
Surowce i efektywne gospodarowanie zasobami Przemysł UE
jest przeważnie zależny od dostaw surowców z rynków
międzynarodowych[26],
zwłaszcza nieprzetworzonych minerałów i metali. Stoi on przed
szeregiem wyzwań dotyczących dostępu zarówno do surowców
pierwotnych, jak i surowców wtórnych w całym łańcuchu
wartości (poszukiwanie, wydobycie, przetwarzanie/rafinacja, recykling i
zastępowanie). Od 2008 r. Komisja jest zaangażowana w strategię
dotyczącą surowców („inicjatywę na rzecz surowców”). Komisja wspiera
również efektywne wykorzystanie zasobów oraz działalność
gospodarczą i modele produkcji wykorzystujące surowce wtórne. Inicjatywa
Komisji na rzecz surowców ma silny wymiar zewnętrzny, aby zapewnić
sprawiedliwy i pewny dostęp do surowców na całym świecie,
gwarantując w ten sposób równe szanse dla wszystkich podmiotów
uczestniczących w obrocie surowcami. UE osiągnęła sukces,
jeżeli chodzi o wynegocjowanie w dwustronnych i wielostronnych umowach
handlowych przepisów dotyczących eksportu surowców oraz nadzorowanie i
egzekwowanie przepisów w zakresie likwidowania barier wpływających na
obrót surowcami. Komisja
będzie nadal wykorzystywać wszelkie dostępne jej instrumenty, w
tym prowadzoną obecnie analizę dotyczącą polityki
zagranicznej w zakresie surowców, w celu zabezpieczenia stałego
dostępu do surowców. W ramach bieżących i przyszłych
negocjacji handlowych kwestie poruszone w niniejszym rozdziale będą
szczególnie uwzględniane. Komisja rozważy
opracowanie komunikatu w sprawie europejskiego partnerstwa innowacyjnego
dotyczącego surowców w celu wyjaśnienia, w jaki sposób Komisja
Europejska, państwa członkowskie, przemysł i środowisko
akademickie zamierzają współpracować w celu realizacji
przyjętego w 2013 r. strategicznego planu realizacji partnerstwa na rzecz
poprawy badań i innowacji, otoczenia prawnego i normalizacji. Do konkretnych
celów należy uruchomienie maksymalnie 10 projektów pilotażowych,
które mają służyć wspieraniu technologii w zakresie
produkcji i przetwarzania surowców pierwotnych i wtórnych, znalezieniu
substytutów dla co najmniej trzech zastosowań krytycznych lub rzadkich
surowców, a także stworzeniu lepszych warunków ramowych dla surowców
w Europie[27]. W celu
ułatwienia wprowadzenia tej zmiany w przemyśle Komisja przedstawi w 2014
r. inicjatywę ustawodawczą w sprawie efektywnego gospodarowania
zasobami i odpadów. Inicjatywa ta będzie opierać się na
postępach w realizacji Planu działania na rzecz zasobooszczędnej
Europy oraz będzie określać kluczowe elementy niezbędne do
odblokowania potencjału ekonomicznego UE w zakresie zwiększenia
wydajności przy jednoczesnym ograniczeniu zużycia zasobów i
zapewnianiu rozwoju w kierunku gospodarki obiegowej. Inicjatywa będzie
obejmowała wnioski płynące z opracowania odpowiednich
wskaźników i celów oraz przegląd głównych celów w prawodawstwie
UE dotyczącym odpadów (zgodnie z klauzulami przeglądu w dyrektywie
ramowej w sprawie odpadów, dyrektywie w sprawie składowania odpadów i
dyrektywie w sprawie opakowań), a także ocenę ex post
dyrektyw w sprawie strumienia odpadów, w tym ocenę możliwości
zwiększenia spójności między nimi. Ponadto, na
podstawie wstępnych ocen, Komisja będzie w miarę potrzeby
proponować środki mające na celu wyeliminowanie
nieprawidłowości cenowych, które uniemożliwiają
przedsiębiorstwom UE dostęp do głównych czynników produkcji
dla przemysłu po cenach obowiązujących na rynkach
międzynarodowych. Komisja zapewni neutralność
polityczną w dostępie do biomasy na potrzeby różnych celów, aby
umożliwić skuteczne stosowanie modelu kaskadowego w wykorzystaniu
biomasy na rzecz zapewnienia efektywnego i zrównoważonego wykorzystywania
zasobów naturalnych. Jeżeli zostanie to uznane za konieczne, Komisja
rozważy także środki umożliwiające dostęp
przemysłu po cenach obowiązujących na rynkach światowych do
głównych czynników produkcji, takich jak bioetanol lub skrobia, dla
działalności przemysłowej wywodzącej się z
tradycyjnych sektorów, takich jak przemysł chemiczny, papierniczy i inne
sektory związane z leśnictwem, ale opartej na wykorzystaniu
biotechnologii[28]. 3.3.
Podnoszenie umiejętności i ułatwianie zmian przemysłowych Umiejętności
uważane są za główny element polityki w strategii „Europa 2020”.
Komisja przygotowała ogólną strategię na rzecz poprawy systemów
kształcenia i szkolenia poprzez przewidywanie zmian i inwestycje w
kapitał ludzki wspierane za pomocą instrumentów finansowych UE,
udostępniła narzędzia służące monitorowaniu
umiejętności oraz potrzeb i tendencji szkoleniowych, a także
przedstawiła konkretne inicjatywy, które mają doprowadzić do
kontaktów i współpracy między właściwymi podmiotami
zajmującymi się praktykami zawodowymi (w tym zintegrowania partnerów
społecznych), szczególnie tymi dotyczącymi kluczowych technologii informacyjnych
i komunikacyjnych. Niedopasowanie
umiejętności i kwestie
dotyczące szkoleń prawdopodobnie pozostaną kluczowym wyzwaniem
dla przemysłu UE w nadchodzących latach, zwłaszcza że
postęp w dziedzinie technologii produkcyjnych zwiększy
zapotrzebowanie na konkretne umiejętności i szkolenia. Pomiędzy
poszczególnymi państwami członkowskimi istnieją znaczne
różnice pod względem osiągnięć w zakresie
umiejętności oraz skuteczności systemów szkolenia zawodowego.
Powyższe kwestie, a także wysokie wskaźniki bezrobocia w dotkniętych
kryzysem państwach członkowskich, wymagają natychmiastowych
działań służących zwiększeniu inwestycji w kształcenie
i szkolenia. Wymagają one również poprawy mobilności
transgranicznej. W tym celu Komisja przyjęła kompleksową
reformę EURES, która doprowadzi do intensywniejszej współpracy
między europejskimi publicznymi służbami zatrudnienia w UE i EOG
w celu ułatwienia mobilności i dopasowania umiejętności do
potrzeb za pośrednictwem szeregu nowych usług i produktów. Powszechnie
docenia się znaczenie przyuczania do zawodu dla wspierania
konkurencyjności przemysłu. Pomiędzy poszczególnymi
państwami członkowskimi istnieją znaczne różnice pod
względem zdobywania umiejętności i skuteczności systemów szkolenia
zawodowego, które są bezpośrednio skorelowane z wysokimi
poziomami bezrobocia w państwach członkowskich dotkniętych
kryzysem. Inicjatywy takie jak europejski sojusz na rzecz przygotowania
zawodowego nadal będą wspierać rozwój przyuczania do zawodu,
które byłoby wysokiej jakości i skuteczne w wyniku silnych partnerstw
między pracodawcami i systemami edukacji w całej UE. Ponadto Komisja
jest w trakcie opracowywania nowej edycji programu „Erasmus” dla młodych
przedsiębiorców, jak również innych instrumentów
służących umożliwieniu staży w
przedsiębiorstwach na zasadach transgranicznych[29]
poprzez aktywne zaangażowanie przemysłu i MŚP. W komunikacie
„Nowe podejście do edukacji”[30]
wezwano do przywiązywania dużej wagi do dostosowania oferowanych
umiejętności do potrzeb na rynku pracy w całej Europie, co
obecnie jest wzmacniane i wspierane przez nowy program finansowania Erasmus+. Komisja
zachęca państwa członkowskie do wspierania tych wysiłków. Obecnie w skali
rocznej tylko 0,3 % mieszkańców UE przeprowadza się do innego
państwa członkowskiego ze względów zawodowych, w porównaniu z
poziomem 2,4 % w USA. UE ma do odegrania wyjątkową rolę, aby ułatwić
mobilność edukacyjną między instytucjami kształcenia i
szkolenia w ramach programu Erasmus+ na wszystkich poziomach: przyuczania do
zawodu, staży i wymiany naukowej na poziomie szkolnictwa wyższego.
Przemysł i MŚP będą nadal zachęcane do wzięcia
udziału w takich inicjatywach. W szybko rozwijających się
sektorach i obszarach działalności gospodarczej wspólnoty wiedzy i
innowacji przyczynią się do udostępnienia
umiejętności potrzebnych na tych nowych rynkach. Zainteresowane
strony na wszystkich szczeblach powinny dążyć do przewidywania
zmian i odpowiedniego zarządzania w odniesieniu do zapotrzebowania na
umiejętności i szkolenia. Polityka przemysłowa musi również
ułatwiać przemiany w przemyśle oraz wspierać
modernizację struktur przemysłowych w celu uniknięcia
drastycznych i szkodliwych restrukturyzacji. Ponieważ
skutki restrukturyzacji są najbardziej bezpośrednio odczuwalne na
poziomie regionalnym, zarządzanie zmianami i przewidywanie zmian wymaga
aktywnego zaangażowania regionów. W duchu skutecznych strategii
„inteligentnej specjalizacji” inicjatywy polityczne na tym poziomie (w
odniesieniu do infrastruktury, szkoleń, badań i innowacji) powinny
zatem uwzględniać wpływ przyszłej restrukturyzacji. Aby wspomóc
regiony w modernizacji bazy przemysłowej poprzez przekierowanie
środków do bardziej wydajnych sektorów oraz aby wspierać starania o
zminimalizowanie ewentualnych skutków społecznych, Komisja przedstawi
propozycję kompleksowego podejścia do przewidywania i ułatwiania
przemian na poziomie regionalnym. Na początku
2014 r. Komisja przedstawi komunikat w sprawie tworzenia miejsc pracy w
gospodarce ekologicznej, tak by skoncentrować wysiłki na kluczowych
sektorach gospodarki, które mają potencjał tworzenia miejsc pracy,
oraz na rozwijaniu powiązanych nowych umiejętności.[31] 4.
MAŁE I ŚREDNIE PRZEDSIĘBIORSTWA I PRZEDSIEBIORCZOŚĆ Tradycyjnie w
ramach polityki przemysłowej UE dużo uwagi poświęcano
MŚP, których potrzeby zostały również uwzględnione w
niniejszym komunikacie. Do końca 2013 r. Program ramowy na rzecz
konkurencyjności i innowacji udzielił pomocy dla instytucji
finansowych w udostępnieniu nowego finansowania w wysokości
około 30 mld EUR dla ponad 315 000 MŚP i bezpośrednio
doprowadził do utworzenia lub przyczynił się do utrzymania
około 380 000 miejsc pracy. Ponadto w tym samym okresie z funduszy
strukturalnych przeznaczono około 70 mld EUR na wspieranie
przedsiębiorstw, głównie MŚP. Dofinansowanie
otrzymało blisko 200 000 projektów, z których każdy wspierał
kilka MŚP, w tym 78 000 przedsiębiorstw rozpoczynających
działalność, i utworzono co najmniej 268 000 stałych
miejsc pracy (i jeszcze więcej utrzymano). Koszty
regulacyjne i administracyjne mogą
wpływać na MŚP do dziesięciu razy bardziej niż w
przypadku dużych przedsiębiorstw. Komisja systematycznie wspiera
upraszczanie procedur dla MŚP poprzez wyłączenia dla
mikroprzedsiębiorstw i stosowanie zasady „najpierw myśl na
małą skalę”. Warunki ramowe dla MŚP uległy znacznej
poprawie od momentu przyjęcia programu Small Business Act pięć
lat temu. Średni czas i koszt rozpoczynania działalności
gospodarczej zostały ograniczone (z dziewięciu do pięciu dni
oraz z 463 EUR do 372 EUR). W niektórych państwach
członkowskich uzyskanie wszystkich pozwoleń wymaganych do
rozpoczęcie działalności nadal jednak wymaga dużej
ilości czasu i poniesienia znacznych kosztów. Nowe perspektywy
finansowe na lata 2014-2020 zawierają nowe, bardziej zaawansowane
instrumenty wspierające przedsiębiorczość i MŚP. Po
raz pierwszy obejmują one program, a mianowicie program COSME,
ukierunkowany specjalnie na MŚP. Program dysponuje łącznym
budżetem w wysokości 2,3 mld EUR, dodatkowo w stosunku do
wkładów związanych z polityką UE w innych obszarach. W ramach
nowej polityki spójności szczególną uwagę zwraca się na
konkurencyjność MŚP. Specjalny instrument w programie „Horyzont 2020”
zapewnia środki finansowe na wczesny etap rozwoju MŚP oraz badania
wysokiego ryzyka i innowacje dokonywane przez MŚP. Ponadto nowa polityka
rozwoju obszarów wiejskich przyczynia się do tworzenia nowych MŚP na
obszarach wiejskich oraz do podnoszenia ich konkurencyjności.[32] Oprócz tego
wsparcia finansowego wytyczne dotyczące pomocy państwa w celu
zapewnienia kapitału podwyższonego ryzyka w szczególny sposób
uwzględniają problemy, jakie napotykają MŚP w odniesieniu
do finansowania swojej działalności. Aby MŚP
mogły uwolnić swój pełen potencjał, muszą
pokonać przeszkody ograniczające ich rozwój. Średnie
MŚP w Europie jest mniejsze niż w USA. Istnieją również
różnice pod względem wielkości MŚP w obrębie samej UE.
MŚP w Niemczech mają średnio 7,6 pracownika, natomiast w
Hiszpanii – 3,6 pracownika, a we Włoszech – 3,2 pracownika. Ma to istotne
konsekwencje: im mniejsze przedsiębiorstwo, tym większe ma
trudności z inwestowaniem w innowacje, eksportem i włączaniem
się w światowe łańcuchy wartości, co obniża jego
konkurencyjność. Potencjał klastrów
w zakresie tworzenia otoczenia, które sprzyja innowacjom, dla wzajemnie
wspierających się grup MŚP musi być lepiej wykorzystywany
jako sposób wspierania ich rozwoju. Komisja ułatwi kontakty między
MŚP pragnącymi włączyć się do światowej
klasy klastrów w celu osiągnięcia doskonałości i
ogólnoeuropejskich łańcuchów wartości. Szczególne znaczenie
będą miały nie tylko sektory przemysłowe, ale także
ułatwianie współpracy i innowacji w wymiarze międzysektorowym i
transgranicznym. Konieczna jest
większa integracja łańcuchów wartości dodanej,
począwszy od pozyskiwania surowców, a skończywszy na usługach
dla przedsiębiorstw i dystrybucji, a także powiązań z
ośrodkami badań naukowych, szkoleń i kształcenia. Projekty
demonstracyjne, których realizacja będzie możliwa dzięki
klastrom i które będą dotyczyć innowacji łańcucha
wartości, będą również finansowane w ramach programu
„Horyzont 2020” w ramach wsparcia w zakresie wprowadzania w życie strategii
inteligentnej specjalizacji. Ponadto Komisja będzie wspierać plan
działania na rzecz przedsiębiorczości w celu rozwijania
umiejętności i postaw sprzyjających przedsiębiorczości
oraz ułatwienia osobom prywatnym rynkowego wykorzystania nowych pomysłów. Zaktualizowany
program Small Business Act może stworzyć więcej synergii z
procesem reform w ramach europejskiego semestru i tym samym pomóc MŚP w
rozwoju i tworzeniu miejsc pracy. Komisja rozważy działania i, w
odpowiednich przypadkach, zaproponuje nowe środki prawne w celu
zapewnienia możliwości założenia nowego
przedsiębiorstwa w każdym państwie członkowskim przy
maksymalnych kosztach w wysokości 100 EUR i w terminie trzech dni.
Jeżeli chodzi o uzyskanie koniecznych pozwoleń, zostanie
rozważony docelowy termin jednego miesiąca. Komisja bada obecnie
środki, które mają ograniczyć długość
postępowania sądowego w sprawach dotyczących dochodzenia
wierzytelności przez przedsiębiorstwa, które mają pomóc w
przezwyciężaniu trudności finansowych i uniknięciu niewypłacalności
poprzez dostęp do opłacalnych procedur restrukturyzacji
zadłużenia, celem zapewnienia drugiej szansy dla uczciwych
przedsiębiorców oraz w celu ułatwienia przekazywania
przedsiębiorstw. Komisja apeluje do państw członkowskich o
wprowadzenie testu MŚP lub równoważnego systemu w swoich procesach
decyzyjnych oraz do zmniejszenia obciążeń administracyjnych.[33] Komisja
analizuje również inne możliwości wspierania MŚP w
odniesieniu do rozwijania transgranicznych synergii, przy jednoczesnym
utrzymaniu elastycznych i nieobciążających ram regulacyjnych dla
MŚP. Sieci biznesowe zapewniają interesujące
możliwości biznesowe, w szczególności w celu wzmocnienia
współpracy transgranicznej. Dzięki pogłębionej
specjalizacji wewnątrzwspólnotowej sieci biznesowe mogą również
być istotnym czynnikiem przyczyniającym się do innowacji.
Komisja zbada, w jakim zakresie, np. w drodze praktycznych wskazówek,
możliwe byłoby zaproponowanie pewnych ukierunkowanych środków
(np. dotyczących kwestii norm, terminologii lub etykietowania), które
wspierałyby rozwój sieci biznesowych. 5. MIĘDZYNARODOWA
EKSPANSJA PRZEDSIĘBIORSTW Z UE Eksport i
nadwyżki handlowe UE odegrały ważną rolę w
łagodzeniu skutków kryzysu. Ponieważ szacuje się, że do 2015
r. 90 % światowego wzrostu gospodarczego będzie wynikiem
działalności gospodarczej na innych kontynentach, dostęp do
rynków państw trzecich nadal jest kluczowym czynnikiem dla
konkurencyjności Europy. Przemysł UE w znacznej mierze pozostał
konkurencyjny na rynkach międzynarodowych, jednak nie można
zakładać, że eksport zawsze będzie wykazywał tak dobre
wyniki. Przedsiębiorstwa europejskie muszą pozostać innowacyjne
oraz muszą włączyć się do rosnącej sieci
łańcuchów wartości obejmującej cały świat.
Integracja w ramach globalnej gospodarki musi iść w parze ze
wspieraniem otwartych i sprawiedliwych rynków na całym świecie. Polityka
handlowa stanowi podstawę działalności UE na rzecz ekspansji
międzynarodowej, nie tylko w celu otwarcia rynków, ale także celem
obrony interesów UE oraz aktywnego wspierania równych szans na rynkach
państw trzecich. UE jest zaangażowana w dalsze wspieranie wolnego
handlu w ramach WTO, o czym świadczy przyjęta niedawno umowa o
ułatwieniach w handlu. Równocześnie UE realizuje bezprecedensowy
program w zakresie handlu dwustronnego i inwestycji, a umowy o wolnym handlu
są obecnie najważniejszym środkiem mającym na celu
poprawę dostępu do rynku. Zakończenie trwających negocjacji
w sprawie umów o wolnym handlu może potencjalnie doprowadzić do
podwyższenia unijnego PKB o 2 % (250 mld EUR). Komisja
zaproponowała również zmianę instrumentów ochrony handlu i wzywa
Radę i Parlament do osiągnięcia szybkiego porozumienia w celu
wzmocnienia systemu instrumentów ochrony handlu i ograniczenia związanych z
tym kosztów w celu zwiększenia skuteczności tego systemu w
egzekwowaniu uczciwej konkurencji. 5.1.
Dostęp do rynku W wyniku
postępów wspólnej polityki zagranicznej, rozpoczęcia inicjatywy Misje
na rzecz wzrostu i opracowania strategii dostępu do rynku UE powinna
zintensyfikować wysiłki na rzecz zaangażowania się w
obszarze dyplomacji gospodarczej, opartej na solidarności między
państwami członkowskimi, i bardziej zdecydowanie bronić
inwestycji i interesów europejskich za granicą wobec partnerów gospodarczych.
Warunki konkurencji nie są takie same na wszystkich rynkach
światowych, a przedsiębiorstwom europejskim działającym na
kluczowych rynkach wschodzących narzucane są nieuczciwe warunki. Chociaż
europejski sektor zamówień publicznych jest najbardziej otwarty na
świecie, przedsiębiorstwa UE napotykają trudności
z wejściem na rynki zamówień publicznych za granicą. W
ostatnio zawartych umowach o wolnym handlu UE udało się
przeforsować poprawę sytuacji pod względem dostępu do
rynków zamówień publicznych. Na przykład negocjacje dwustronne z
Kanadą przyniosły znaczne postępy w zakresie otwarcia rynków
zamówień publicznych poniżej szczebla federalnego. Podobne cele
będą przyświecały innym negocjacjom dwustronnym,
zwłaszcza ze Stanami Zjednoczonymi i Japonią. Ponadto Komisja
zaproponowała nowy instrument, który, o ile zostanie zatwierdzony przez
państwa członkowskie i Parlament Europejski, umożliwi UE
wyeliminowanie zaburzeń równowagi na międzynarodowych rynkach
zamówień publicznych.[34]
W ramach tego nowego instrumentu w przypadku dużych zamówień instytucje
zamawiające w państwach członkowskich miałyby
możliwość wykluczenia oferentów, którzy korzystają z
towarów i usług pochodzących z państw spoza UE, w których rynki
zamówień publicznych są w dużym stopniu chronione. Jest to dobry
przykład ilustrujący, w jaki sposób zasada wzajemności może
przynieść pozytywne skutki dla UE w kontekście
międzynarodowym. Usługi
stanowią około 40 % wartości dodanej eksportu europejskich
wyrobów gotowych. Około jedna trzecia miejsc pracy stworzonych dzięki
temu eksportowi wyrobów gotowych znajduje się w przedsiębiorstwach,
które świadczą usługi pomocnicze eksporterom towarów. W
związku z tym dla konkurencyjności przemysłu podstawowe
znaczenie mają lepsze i tańsze usługi. Większa integracja
przedsiębiorstw z UE w globalnych łańcuchach wartości
ułatwi dostęp do wysokiej jakości usług oraz poprawi
konkurencyjność eksportu unijnych towarów i usług. Kwestią
szczególnie pilną jest podejmowanie wysiłków na rzecz
zwiększenia międzynarodowej ekspansji MŚP. W UE 10 %
przedsiębiorstw, które najwięcej eksportują, odpowiada za 70-80 %
wolumenu eksportu. Komisja podejmie działania w celu zwiększenia nie
tylko wolumenu wywozu, lecz także liczby eksportujących
przedsiębiorstw w celu ułatwienia integracji przedsiębiorstw z
UE w ramach globalnych łańcuchów wartości. Polepszenie
dostępu do rynków wymaga zastosowania zestawu różnorodnych
instrumentów polityki handlowej, których celem jest rozwiązanie
konkretnych problemów, przed którymi stoją przedsiębiorstwa z UE
podczas eksportu lub inwestowania w państwach trzecich. Strategia
dostępu do rynku odgrywa kluczową rolę w sprostaniu tym
wyzwaniom poprzez wspólne starania Komisji, państw członkowskich i
przedsiębiorstw. Wzmocnienie współpracy między różnymi
zainteresowanymi stronami doprowadzi do większej skuteczności i
większego powodzenia działań mających na celu zwalczanie
tych przeszkód. W
celu wspierania dostępu do rynków na całym świecie Komisja
będzie: •
kontynuować negocjacje w sprawie umów o wolnym handlu z
najważniejszymi partnerami handlowymi, m.in. USA, Kanadą,
Japonią i Indiami, w celu poprawy dostępu do rynków dla
przemysłu europejskiego i prowadzić działania następcze w
odniesieniu do istniejących umów o wolnym handlu poprzez regularne
monitorowanie, ocenę i wdrażanie; •
nadal dążyć do pogłębionych i wszechstronnych
negocjacji dotyczących umów o wolnym handlu i porozumień w sprawie
akredytacji i akceptacji wyrobów przemysłowych między UE a
państwami południowego regionu Morza Śródziemnego i państwami
partnerstwa wschodniego; •
nadal pracować w ramach organów WTO w celu przeciwdziałania tworzeniu
przez państwa trzecie barier technicznych w handlu i zwalczania takich
barier, w tym, w razie potrzeby, poprzez korzystanie z procedur rozstrzygania
sporów; •
wzmocnić Misje na rzecz wzrostu i korzystać z usług Europejskiej
Sieci Przedsiębiorczości w celu wspierania międzynarodowej
ekspansji MŚP, a także wspierać organizowanie Misji na rzecz
wzrostu i działania podejmowane w następstwie Misji na rzecz wzrostu; •
prowadzić dialogi MŚP i sprzyjać współpracy z
międzynarodowymi partnerami UE – dwustronnej z USA, Chinami, Rosją i
Brazylią, a także wielostronnej w ramach partnerstwa wschodniego,
współpracy przemysłowej między UE a państwami
południowego regionu Morza Śródziemnego, państwami
kandydującymi i państwami AKP; •
kontynuować wdrażanie strategii dostępu do rynku jako
instrumentu służącego rozwiązaniu konkretnych problemów
przedsiębiorstw europejskich, zwłaszcza MŚP, które często
stają przed olbrzymimi wyzwaniami związanymi z barierami w handlu w
państwach trzecich. 5.2.
Normalizacja, współpraca regulacyjna i prawa własności
intelektualnej Komisja
będzie nadal wspierać normy międzynarodowe i
współpracę regulacyjną, opierając się na roli UE
jako podmiotu faktycznie opracowującego normy, oraz przyjmie wiodącą
rolę we wzmacnianiu międzynarodowego systemu normalizacji.
Współpraca regulacyjna z innymi krajami będzie nadal priorytetem,
zwłaszcza podczas trwających negocjacji dwustronnych ze Stanami
Zjednoczonymi i Japonią, w których to negocjacjach główny nacisk
zostanie położony na bariery dla handlu i inwestycji leżące
„poza” granicami państwowymi. Zwiększenie poziomu przejrzystości
i konwergencji regulacyjnej w znacznym stopniu zwiększy
możliwości ekspansji międzynarodowej dla przedsiębiorstw z
UE i przyczyni się do obniżenia kosztów dostępu do rynków. W świecie,
w którym konkurencyjność często wynika z przewagi bycia
pierwszym na rynku i budowania marki, dla przedsiębiorstw z UE coraz
ważniejsze jest utrzymanie ich praw własności przemysłowej
na wszystkich istotnych rynkach, szczególnie w branży twórczej, w której
podrabianie stanowi poważny problem. Aby zwiększyć wsparcie dla
przedsiębiorstw Komisja rozszerzyła już swoją sieć
informacyjną na temat praw własności przemysłowej na
państwa należące do ASEAN i MERCOSUR w celu oferowania
usług na większym obszarze geograficznym i rozważa dalsze
geograficzne rozszerzenia takich usług polegających na udzielaniu
wsparcia. 6. Podsumowanie Europa pilnie
potrzebuje wzmocnienia podstawy dla trwałego wzrostu i modernizacji po
kryzysie. W tym celu musi dać wyraźny sygnał
świadczący o jej zaangażowaniu na rzecz reindustrializacji, na
rzecz modernizacji europejskiej bazy przemysłowej oraz na rzecz wspierania
konkurencyjnych ram dla przemysłu UE. Znaczenie tego
wyzwania dla przyszłości Europy wymaga uwagi i wytycznych
politycznych na najwyższym szczeblu politycznym, mianowicie Rady
Europejskiej. Jest to konieczne, aby zapewnić spójność i
odpowiednią rangę wszystkich instrumentów, jakimi dysponuje UE.
Strategia przemysłowa nie może zostać zrealizowana w praktyce
jako odrębna polityka, ponieważ jest w znacznej mierze powiązana
z innymi dziedzinami polityki i służy tym samym celom. W
związku z tym Komisja wzywa państwa członkowskie do uznania
kluczowego znaczenia przemysłu dla zwiększenia konkurencyjności
i trwałego wzrostu gospodarczego w Europie, a także do bardziej
systematycznego uwzględniania kwestii konkurencyjności we wszystkich
obszarach polityki. W
konsekwencji Komisja uważa, że w celu wspierania
konkurencyjności przemysłu europejskiego należy realizować
następujące działania priorytetowe: ·
W dalszym ciągu i w coraz
większym stopniu uwzględniać konkurencyjność
przemysłu w innych obszarach polityki w celu utrzymania
konkurencyjności gospodarki UE z uwagi na znaczenie wpływu konkurencyjności
przemysłu na ogólne wyniki Unii w zakresie konkurencyjności. Na
przykład szczególną uwagę należy zwrócić na
zwiększenie wydajności w sektorze usług dla przedsiębiorstw
celem zwiększenia konkurencyjności przemysłowej i
konkurencyjności całej gospodarki UE. ·
Zwiększać potencjał rynku
wewnętrznego poprzez stworzenie niezbędnej infrastruktury, oferowanie
stabilnych, uproszczonych i przewidywalnych ram regulacyjnych
sprzyjających przedsiębiorczości i innowacyjności, integrowanie
rynków kapitałowych, polepszanie możliwości szkoleń i
mobilności obywateli, a także zakończenie budowy rynku
wewnętrznego usług jako jednego z głównych czynników
konkurencyjności przemysłu. ·
Zdecydowanie wdrażać
instrumenty rozwoju regionalnego wraz z krajowymi i unijnymi instrumentami
wspierającymi innowacje, umiejętności i
przedsiębiorczość w celu osiągnięcia przemian
przemysłowych oraz wzmocnienia konkurencyjności gospodarki UE.
Aby
przeprowadzać inwestycje przedsiębiorstwa muszą mieć
dostęp do najważniejszych czynników produkcji, w
szczególności energii i surowców, po przystępnych cenach, które
odzwierciedlają międzynarodowe warunki w zakresie kosztów.
Opracowywanie i wdrażanie instrumentów polityki
służących różnym celom zarówno na szczeblu UE, jak i
na szczeblu krajowym nie może prowadzić do
nieprawidłowości cenowych pociągających za sobą
nieproporcjonalnie wysokie ceny tych czynników produkcji. Należy
również podjąć działania na rynku wewnętrznym
oraz na szczeblu międzynarodowym w celu zapewnienia odpowiedniej
podaży tych czynników produkcji, a także w celu podniesienia efektywności
energetycznej i efektywnego gospodarowania zasobami oraz ograniczenia
ilości odpadów.
·
Należy dołożyć
starań, aby ułatwić integrację przedsiębiorstw z UE w
ramach globalnych łańcuchów wartości w celu zwiększenia ich
konkurencyjności i zapewnienia dostępu do rynków światowych na
bardziej korzystnych warunkach pod względem konkurencyjności.
Cel
polegający na ożywieniu gospodarki UE wymaga podjęcia
wysiłków na rzecz reindustrializacji zgodnie z dążeniami
Komisji do zwiększenia udziału przemysłu w PKB do 20 %
do roku 2020.
[1] Rueda-Cantuche, José M.a, Sousa, N,
Andreoni, V. i Arto, I., „The Single Market as an engine for employment growth
through the external trade”, Wspólne Centrum Badawcze, IPTS, Sewilla, 2012 r. W
niniejszym komunikacie przetwórstwo przemysłowe odnosi się do sekcji
C i działów od 10 do 33 NACE Rev. 2. Przemysł odnosi się do
szerszego zestawu działalności, w tym również górnictwa i
wydobywania oraz działalności dotyczącej energii. [2] Dane szacunkowe oparte na statystykach handlowych Eurostatu. Liczba ta
odnosi się wyłącznie do produktów przetworzonych i w
związku z tym nie obejmuje ona obrotu energią i surowcami, w
przypadku których UE odnotowuje ujemny bilans handlowy. [3] Należy przy tym również zauważyć, że w
niektórych krajach (Słowacja, Litwa, Austria, Niemcy i Niderlandy)
udział przetwórstwa przemysłowego w PKB wzrósł od 2007 r., ale w
innych państwach nastąpił jego spadek. [4] Sprawozdania „Europejska konkurencyjność w 2013 r. – w kierunku
reindustrializacji opartej na wiedzy” na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/industrial-competitiveness/competitiveness-analysis/european-competitiveness-report/files/eu-2013-eur-comp-rep_en.pdf
oraz „Wyniki państw członkowskich w dziedzinie konkurencyjności
oraz wdrażanie polityki przemysłowej” na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/industrial-competitiveness/monitoring-member-states/files/scoreboard-2013_en.pdf.
[5] Zarówno w przypadku energii elektrycznej, jak i gazu, różnica cen
w porównaniu z cenami płaconymi przez głównych konkurentów
zewnętrznych (z wyjątkiem głównie Japonii) rośnie. [6] COM(2012) 582 final „Silniejszy
przemysł europejski na rzecz wzrostu i ożywienia gospodarczego” z 10.10.2012
r. i COM(2010) 614 final „Zintegrowana polityka przemysłowa w erze
globalizacji – Konkurencyjność i zrównoważony rozwój na
pierwszym planie” z 28.10.2010 r. W ostatnich latach kilka państw
członkowskich, w tym Francja, Hiszpania, Niemcy i Zjednoczone Królestwo,
również zdefiniowało polityki i strategie przemysłowe na
szczeblu krajowym i regionalnym. [7] Te
wspólnie uzgodnione przez państwa członkowskie ustalenia umowne
mogą wspierać wdrażanie odpowiednich aspektów polityki
przemysłowej, odzwierciedlając priorytety polityki gospodarczej
określone we wspólnej analizie Rady Europejskiej na temat sytuacji
gospodarczej w państwach członkowskich i w strefie euro na podstawie
zaleceń dla poszczególnych krajów. [8] Pakiet stanowi istotny krok na drodze do stworzenia sprawnie
funkcjonującego jednolitego europejskiego obszaru kolejowego, w ramach
którego objęte normalizacją pociągi i komponenty kolejowe
będą stopniowo zastępowały szereg zróżnicowanych
taborów kolejowych, a procedury wydawania zezwoleń dla pojazdów szynowych
zostaną uproszczone. Proces ten będzie wspierany przez wspólne
przedsiębiorstwo Shift2Rail poprzez łączenie funduszy
publicznych i prywatnych celem zintensyfikowania opracowywania i wprowadzania
nowych technologii i rozwiązań. [9] Aby osiągnąć dalsze otwarcie rynku w sektorze
transportu drogowego towarów, konieczne jest lepsze egzekwowanie przepisów
dotyczących dostępu do rynku. W sektorze tym przeprowadzono już
harmonizację przepisów bezpieczeństwa i przepisów technicznych, co
stanowi podstawę ewentualnej liberalizacji tego sektora na poziomie UE. [10] W dniu 14 października 2013 r. Komisja przyjęła
listę zawierającą 248 głównych projektów w dziedzinie
infrastruktury energetycznej, które – na podstawie nowych wytycznych
dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej (TEN-E) –
skorzystają z przyspieszenia i usprawnienia procedur przyznawania
pozwoleń i z ulepszonych regulacji. Ponadto Rada i Parlament Europejski
uzgodniły w grudniu 2013 r. ustanowienie instrumentu
„Łącząc Europę” w wysokości 33,2 mld EUR w celu
finansowania i przyciągania inwestycji służących
udoskonaleniu europejskich sieci: transportowej, energetycznej i cyfrowej.
Instrument „Łącząc Europę” przyczyni się do stworzenia
wysoce wydajnych i zrównoważonych pod względem środowiskowym
połączonych sieci w całej Europie. W ramach instrumentu
„Łącząc Europę” 5,85 mld EUR przeznaczono na
transeuropejską infrastrukturę energetyczną w latach 2014-20, co
przyczyni się do integracji rynku i bezpieczeństwa dostaw energii w
systemie energetycznym Unii Europejskiej. [11] COM(2013)
18 final z dnia 24.1.2013 r., wniosek w sprawie dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady w sprawie rozmieszczania infrastruktury paliw
alternatywnych. [12] Komunikat Komisji COM(2014) 25 final „Wizja rynku wewnętrznego
produktów przemysłowych” z 22.1.2014 r. [13] W ramach tej inicjatywy zaproponowano wspólne metody pomiaru
efektywności środowiskowej produktów i organizacji. Poprzez
zapewnienie porównywalnych i wiarygodnych informacji środowiskowych na
temat produktów pomiar ten ułatwi integrację rynków dla tych towarów
w całej UE. [14] Sprawozdanie w sprawie integracji jednolitego rynku znajduje się
na stronie:http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2013:0785:FIN:PL:PDF
[15] Komunikat z dnia 8 czerwca 2012 r. (COM(2012) 261 final, „Partnerstwo
na rzecz nowego wzrostu gospodarczego w sektorze usług 2012–2015”). [16] W sprawozdaniu Banku Światowego „Doing Business” z 2008 r. w
pierwszej dwudziestce najlepszych miejsc do prowadzenia działalności
gospodarczej znalazło się osiem państw członkowskich, a
trzy z nich zostały nawet zaliczone do najlepszych dziesięciu miejsc.
W 2013 r. w pierwszej dwudziestce było tylko sześć państw
członkowskich, a w pierwszej dziesiątce – dwa. [17] Zob. konkluzje Rady ds. Konkurencyjności z dnia 2-3 grudnia 2013
r. [18] Ponadto podejmowane są inne inicjatywy w celu ułatwienia
wdrażania przepisów w określonych dziedzinach. Na przykład
obszerne prawodawstwo UE dotyczące odpadów podlega przeglądowi w celu
uczynienia go bardziej jasnym i łatwiejszym do wprowadzenia w życie,
a także aby ułatwić recykling surowców wtórnych. [19] Zob. planowany dokument roboczy służb Komisji „Zaawansowane
przetwórstwo przemysłowe – postęp w Europie” (ang. „Advancing
Manufacturing – Advancing Europe”). [20] Opis i interpretacja modelu kaskadowego
znajdują się na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/research/bioeconomy/pdf/201202_commision_staff_working.pdf
– dokument roboczy służb Komisji towarzyszący komunikatowi
Komisji w sprawie strategii dotyczącej biogospodarki – zob. s. 25-26, akapit
drugi w sekcji 1.3.3.1. oraz
http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+REPORT+A7-2013-0201+0+DOC+PDF+V0//EN
– opinia Parlamentu Europejskiego na temat komunikatu Komisji w sprawie
strategii dotyczącej biogospodarki – zob. pkt 28, s. 6-7. [21] Komisja wybrała niedawno dwa projekty dotyczące
inteligentnych sieci jako projekty stanowiące przedmiot wspólnego
zainteresowania dla transeuropejskiej infrastruktury energetycznej. [22] Dyrektywa 2011/7/UE w sprawie zwalczania opóźnień w
płatnościach w transakcjach handlowych z 16.2.2011 r., dostępna
na stronie internetowej: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2011:048:0001:0010:pl:PDF
[23] Ceny te nie zostały skorygowane o różnice w jakości, w
UE dostawy energii elektrycznej są bowiem bardziej pewne i w UE dochodzi
do mniejszej liczby przerw w dostawach niż w tych państwach. [24] COM(2014) 21 final z dnia 22 stycznia 2014 r. „Ceny i koszty energii w
Europie”. W komunikacie tym szczegółowo przedstawiono ewolucję
kosztów i cen energii. [25] COM(2014)
15 final, „Ramy polityczne na okres 2020–2030 dotyczące klimatu i
energii”, COM(2014)
20 final, wniosek w sprawie decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady
dotyczącej ustanowienia i funkcjonowania rezerwy zapewniającej stabilność
rynku dla unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
i zmieniającej dyrektywę 2003/87/WE”, COM(2014)
23 final, „Komunikat w sprawie rozpoznawania i wydobycia
węglowodorów (takich jak gaz łupkowy) w UE z zastosowaniem
intensywnego szczelinowania hydraulicznego” oraz C(2014) 267 final, „Zalecenie
Komisji w sprawie podstawowych zasad rozpoznawania i wydobywania
węglowodorów (takich jak gaz łupkowy) z zastosowaniem intensywnego
szczelinowania hydraulicznego”, wszystkie z dnia 22.1.2014 r. [26] Zgodnie
z publikacją VDI (niemieckie stowarzyszenie inżynierów) „Struktura
kosztów sektorze przetwórstwa przemysłowego” koszty materiałowe
stanowią średnio ponad 40 % kosztów produkcji. Szacuje się,
że poprawa efektywnego gospodarowania zasobami mogłaby
ograniczyć zapotrzebowanie na materialne czynniki produkcji o 17-24 %
do 2030 r. Zob. „Badanie dotyczące modelu makroekonomicznego
zrównoważonego rozwoju i powiązań między gospodarką a
ochroną środowiska” (2011), GWS i inni na zlecenie Komisji na
stronie: http://ec.europa.eu/environment/enveco/studies_modelling/pdf/report_macroeconomic.pdf [27] W kontekście drugiego filaru inicjatywy na rzecz surowców w 2014
r. Komisja opublikuje sprawozdanie na temat wskaźników krajowej polityki w
dziedzinie surowców mineralnych w odniesieniu do wyników państw
członkowskich w zakresie wydawania pozwoleń i planowania
przestrzennego, jak również przeprowadzania konsultacji społecznych w
celu przeanalizowania ze wszystkimi zainteresowanymi stronami wariantów
działania w kierunku ewentualnej harmonizacji niektórych aspektów procedur
wydawania pozwoleń i planowania przestrzennego. [28] Zob. sekcje dotyczące przemysłu chemicznego i przemysłu
związanego z leśnictwem w załączonym dokumencie roboczym
służb Komisji. [29] Zob. wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie ram jakości
dla staży z dnia 4 grudnia 2013 r., COM(2013) 857 final. [30] COM(2012) 669 final „Nowe podejście do edukacji: inwestowanie w
umiejętności na rzecz lepszych efektów społeczno-gospodarczych”
z 20.11.2012 r. [31] Zatrudnienie i aspekty społeczne przewidywania zmian i
restrukturyzacji zostały omówione w komunikacie Komisji z dnia 13 grudnia 2013
r. (COM(2013) 882 final). [32] Szczegółowe informacje na temat „niebieskiego wzrostu”
znajdują się w komunikacie „Niebieski wzrost – szanse dla
zrównoważonego wzrostu w sektorach morskich”, COM(2012) 494 z 13.9.2012 r. [33] Propozycje te będą koordynowane i będą
uzupełniać inne przygotowywane działania w dziedzinie wymiaru
sprawiedliwości w celu ułatwienia transgranicznego dochodzenia wierzytelności.
Również w tej dziedzinie i w następstwie komunikatu z 2012 r. „Nowe
podejście do niepowodzeń biznesowych i niewypłacalności”
minimalne normy umożliwią przedsiębiorstwom w trudnej sytuacji
finansowej przeprowadzenie skutecznej restrukturyzacji ich zadłużenia
i uniknięcie niewypłacalności. [34] COM(2012)
124 final z dnia 21.3.2012 r., wniosek w sprawie rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady w sprawie dostępu towarów i usług z państw
trzecich do rynku wewnętrznego Unii w zakresie zamówień publicznych
oraz procedur wspierających negocjacje dotyczące dostępu
unijnych towarów i usług do rynków zamówień publicznych państw
trzecich.