KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Plan działania na rzecz strategii morskiej w obszarze Oceanu Atlantyckiego Realizacja inteligentnego i zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu /* COM/2013/0279 final */
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I
KOMITETU REGIONÓW Plan działania na rzecz strategii
morskiej w obszarze Oceanu Atlantyckiego Realizacja inteligentnego i
zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu
społecznemu (Tekst mający znaczenie dla EOG) 1. Wprowadzenie Sektory morskie składające się na
„niebieską gospodarkę” dysponują potencjałem stworzenia w
Europie do 2020 r. 7 mln miejsc pracy. Nowe miejsca pracy pojawią się
nie tylko w sektorach wschodzących, takich jak odnawialna energia morska,
lecz również dzięki odnowie tradycyjnych sektorów przemysłu
morskiego. Obszar Oceanu Atlantyckiego może znacząco przyczynić
się do realizacji tego „niebieskiego wzrostu”. Jednocześnie dla
przyszłych pokoleń musi zostać zachowana stabilność
środowiskowa i ekologiczna największych i najważniejszych
ekosystemów Europy. W niniejszym planie
działania wyznacza się zatem priorytety w zakresie badań i
inwestycji w celu zaawansowania „niebieskiej gospodarki” w obszarze Oceanu
Atlantyckiego. Pięć atlantyckich państw członkowskich[1] oraz ich regiony mogą
skorzystać z planu działania, by pomóc w tworzeniu
zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu
społecznemu w obszarach przybrzeżnych. Plan działania opiera się
na strategii Komisji na rzecz obszaru Oceanu Atlantyckiego[2] i jest wynikiem konsultacji
przeprowadzonych przez forum atlantyckie. Forum pozwoliło państwom
członkowskim, Parlamentowi Europejskiemu, władzom regionalnym i
lokalnym oraz przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego i
zainteresowanych sektorów wnieść wkład w opracowanie planu
działania oraz rozpatrzenie odpowiedzi na wyzwania, które niesie ze
sobą tworzenie wzrostu gospodarczego, zmniejszenie śladu węglowego
w obszarze Oceanu Atlantyckiego, zapewnienie zrównoważonego wykorzystania
morskich zasobów naturalnych, kształtowanie skutecznych sposobów
reagowania w przypadku zagrożeń i sytuacji nadzwyczajnych oraz
wdrażanie zarządzania opartego na podejściu ekosystemowym w
wodach Atlantyku. Forum wykorzystało również uwagi zainteresowanych
stron uzyskane z cyklu warsztatów i w odpowiedzi na internetowe zaproszenie do
składania propozycji, jak również opinie przekazane przez
państwa członkowskie i władze regionalne. Ramy czasowe planu działania zostały dobrze
dopasowane do realizacji wspólnych ram strategicznych dotyczących
europejskich funduszy strukturalnych i funduszy inwestycyjnych[3]. Cele tematyczne wspólnych ram
strategicznych mają rozległe znaczenie dla strategii na rzecz
Atlantyku, w szczególności: –
wspieranie przejścia w kierunku gospodarki
niskoemisyjnej; –
zwiększanie zdolności w zakresie
badań i innowacji poprzez kształcenie i szkolenie oraz
zacieśnienie więzi między przemysłem i sferą
badań; oraz –
podnoszenie konkurencyjności małych i
średnich przedsiębiorstw (MŚP), które dominują w UE w
takich sektorach jak turystyka, rybołówstwo i akwakultura. Plan działania ma na celu uzyskanie silnego
efektu sygnalizacyjnego dla regionów i sektora prywatnego. Powinny one
przystąpić do rozpatrywania możliwości współpracy, w
tym także transgranicznej, w celu wdrażania uzgodnionych priorytetów.
Proces opracowywania planu działania, prowadzony w ramach partnerstwa z
pięcioma atlantyckimi państwami członkowskimi, zachęcił
zainteresowane strony, w tym regiony, miasta portowe i podmioty sektora
prywatnego, do rozważenia sposobów podjęcia działań
mających na celu rozwój „niebieskiej gospodarki” oraz wniesienia
wkładu w zrównoważony rozwój w obszarze Oceanu Atlantyckiego.
Działanie takie powinno pomóc przyciągnąć inwestycje i
zachęcić prywatne podmioty gospodarcze do podjęcia
działalności w sektorze „niebieskiej gospodarki”, a przez to do
wsparcia rewitalizacji regionów nadmorskich w obszarze Oceanu Atlantyckiego. Pełne wykorzystanie potencjału przez
„niebieską gospodarkę” w obszarze atlantyckim wymaga wsparcia udanego
wdrożenia planu działania przez połączenie wysiłków w
trzech obszarach: ukierunkowanych inwestycji, zwiększenia potencjału
badawczego oraz bardziej zaawansowanych umiejętności: –
działalność inwestycyjna: inwestycje będą musiały być ukierunkowane na
innowacje, możliwości technologiczne i strategie inteligentnej
specjalizacji, a szczególne znaczenie przypadnie MŚP. Skuteczne
wykorzystanie europejskich funduszy strukturalnych i funduszy inwestycyjnych w
tych dziedzinach ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia
nadrzędnych celów wzrostu, konkurencyjności i tworzenia miejsc pracy.
Potrzebne mogą być również inwestycje w infrastrukturę. Na
przykład technika okrętowa i infrastruktura morska, taka jak porty i
przystanie jachtowe, mają do odegrania ważną rolę we
wspieraniu „niebieskiej gospodarki”. Forum atlantyckie określiło ich
możliwości zapewnienia nowych usług, na przykład na
rosnącym rynku turystyki rejsowej oraz w zakresie oferowania montażu
i konserwacji urządzeń dla nowych instalacji morskich. Do tej pory UE
udzieliła znacznego wsparcia finansowego dla tego procesu, między
innymi poprzez uzupełniające pożyczki Europejskiego Banku
Inwestycyjnego. Fundusze strukturalne i inwestycyjne umożliwią w
przyszłości wyższy poziom spójności między
mechanizmami finansowania przez UE, jednakże środki na
infrastrukturę lub inwestycje w turystykę będą nadal
musiały w znacznym stopniu pochodzić z sektora prywatnego; –
badania: zarządzanie zasobami oceanicznymi, zrównoważone wykorzystanie
zasobów morskich i zarządzanie nimi, bezpieczeństwo na morzu, ochrona
środowiska morskiego (w tym wyznaczenie przybrzeżnych i morskich
obszarów chronionych) wymagają nie tylko danych i zrozumienia
funkcjonowania ekosystemów oraz ich wzajemnych powiązań, ale
także zdolności modelowania, prognozy i przewidywania. Podejście
to ułatwia dokonywanie oceny i ograniczania ryzyka. Stanowi
zachętę do inwestycji i ogranicza wysokość kosztów
operacyjnych. Obserwacja oceanów, mapowanie i prognozowanie są zatem kluczowe
dla trwałego wzrostu aktywności gospodarczej w obszarze Oceanu
Atlantyckiego i pogłębienia naszego zrozumienia procesów oceanicznych
na Atlantyku, które odgrywają ważną rolę w
kształtowaniu klimatu. Szerokie udostępnienie tych informacji ma
decydujące znaczenie. Istnieje coraz więcej dowodów na znaczące
dążenie do innowacji, którego źródłem może być
lepszy dostęp do informacji sektora publicznego; –
bardziej zaawansowane umiejętności: w celu osiągnięcia przez
„niebieską gospodarkę” pełni potencjału należy
uporać się z problemem niedoboru odpowiednio przygotowanej siły
roboczej w niektórych sektorach przemysłu morskiego i związanego z
morzem, zarówno poprzez podnoszenie kwalifikacji obecnych pracowników, jak i
przyciąganie do tego sektora młodych ludzi. Jest to szczególnie
istotne w przypadku takich nowo powstających dziedzin jak energia
odnawialna, ale odnosi się również do bardziej tradycyjnych sektorów,
takich jak przemysł stoczniowy, rybołówstwo, akwakultura i
przetwórstwo produktów żywnościowych pochodzących z morza, gdzie
do konkurowania na światowym rynku potrzebne są innowacje,
specjalizacja i dostosowanie do nowych technologii. 2. Plan działania Rezultatem dyskusji z państwami
członkowskimi i uzyskania opinii forum atlantyckiego jest niniejszy plan
działania, który będzie wdrażany do 2020 r. Wskazane obszary
działania zostały określone z zamiarem sprostania wyzwaniom
strategii dla obszaru Oceanu Atlantyckiego oraz tworzenia zrównoważonego
rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu w obszarach przybrzeżnych
Niniejszy plan nie wyklucza innych możliwości działania. Zawarto
w nim orientacyjny zestaw obszarów działania w zakresie badań i
inwestycji wychodzących naprzeciw wspólnym wyzwaniom. Zainteresowane
państwa członkowskie, zarówno indywidualnie, jak i wspólnie,
zrobiły już wiele na rzecz rozwoju swojej gospodarki morskiej i
związanej z morzem. Dlatego niniejszy plan działania określa
obszary, w których istnieje przestrzeń dla dodatkowej wspólnej pracy.
Zajęcie się wskazanymi priorytetami może propagować
innowacje, przyczynić się do ochrony środowiska morskiego i
regionu przybrzeżnego Oceanu Atlantyckiego oraz poprawy ich stanu,
zwiększyć intensywność powiązań i stworzyć
efekty synergii służące modelowi zrównoważonego rozwoju
sprzyjającego włączeniu społecznemu. Niniejszy plan działania stanowi zaproszenie
dla sektora prywatnego, naukowców, regionalnych i krajowych organów publicznych
oraz innych podmiotów do rozpoczęcia tworzenia projektów
odpowiadających priorytetom. Priorytet 1: Propagowanie przedsiębiorczości
i innowacji Cele szczegółowe tego priorytetu
obejmują: –
wymianę wiedzy między istytucjami
szkolnictwa wyższego, przedsiębiorstwami i ośrodkami badawczymi Zwiększanie zdolności do wprowadzania
innowacji w obszarze Oceanu Atlantyckiego za pomocą badań i
rozwoju technologii poprzez wspieranie: a) tworzenia sieci kontaktów i
współpracy badawczej między ośrodkami badawczymi, instytucjami
szkolnictwa wyższego oraz przedsiębiorstwami w państwach
członkowskich, b) transferu wiedzy i praktyki, a także
umiejętności między szkolnictwem wyższym,
przedsiębiorstwami i sferą badań naukowych, w tym za
pośrednictwem regionalnych, krajowych i transgranicznych morskich klastrów
i platform technologicznych; –
zwiększanie konkurencyjności i
potencjału innowacyjnego gospodarki morskiej w obszarze Oceanu
Atlantyckiego Podnoszenie kwalifikacji w tradycyjnych
atlantyckich gałęziach przemysłu, takich jak przemysł
stoczniowy, akwakultura i rybołówstwo, a także w nowych sektorach
„niebieskiej gospodarki” poprzez: a) zastosowanie środków edukacyjnych i
szkoleniowych, w tym programów transgranicznych, oraz wzajemne uznawanie
krajowych programów kształcenia i szkolenia, b) podnoszenie świadomości
dotyczącej ścieżek kariery w instytucjach związanych z
morzem, wzbudzanie wśród młodych ludzi entuzjazmu wobec morskiej
kultury i rozwoju zawodowego oraz przezwyciężanie innych barier,
które zniechęcają młodych ludzi do podjęcia kariery
morskiej[4],
na przykład poprzez szkoły pod żaglami, szkolenia z zakresu
nowoczesnych technologii i inne wspólne inicjatywy atlantyckie; –
wspieranie dostosowania i dywersyfikacji
działalności gospodarczej poprzez propagowanie potencjału
obszaru Oceanu Atlantyckiego Wspieranie reformy wspólnej polityki
rybołówstwa i odnowa europejskiego sektora akwakultury poprzez: a) udoskonalone modelowanie wielogatunkowe,
opracowywanie lepszych narzędzi połowowych oraz związanych z tym
technik i technologii w celu minimalizacji śladu węglowego,
uszkodzeń dna morskiego, odrzutów i przyłowów, b) wymianę informacji na temat narzędzi,
które poprawiają rozumienie przez osoby zarządzające
rybołówstwem społeczno-gospodarczych i ekosystemowych skutków
środków zarządzania, c) prowadzenie badań naukowych w celu
poprawy w zakresie wzrostu i wydajności, konkurencyjności i równowagi
środowiskowej akwakultury (w tym akwakultury przybrzeżnej) oraz
zdolności reagowania przez sektor na potrzeby rynku, d) podniesienie pozycji rynkowej produktów
rybołówstwa i akwakultury pochodzących z UE poprzez poprawę
przetwórstwa, etykietowania, identyfikowalności i certyfikacji. Priorytet 2: Ochrona, zachowanie i rozwijanie
potencjału środowiska morskiego i przybrzeżnego Oceanu
Atlantyckiego Cele szczegółowe tego priorytetu
obejmują: –
poprawę bezpieczeństwa morskiego i
ochrony na morzu Wzmocnienie bezpieczeństwa i ochrony
marynarzy, ludności zamieszkującej obszary przybrzeżne, mienia
oraz ekosystemów poprzez: a) w razie potrzeby dokonanie oceny i
rozszerzenie istniejących systemów ostrzegania, sprawozdawczości i
mechanizmów reagowania na obecność szkodliwych inwazyjnych gatunków
morskich oraz wsparcie wymiany najlepszych praktyk w zakresie postępowania
w przypadku takich zagrożeń, b) wspieranie inicjatyw podejmowanych przez
państwa członkowskie w obszarze Oceanu Atlantyckiego, w tym ocen
ryzyka i skoordynowanych mechanizmów reagowania, oraz inwestycji w nowoczesne
urządzenia, które przyczyniają się we właściwy sposób
do zwiększenia koordynacji gotowości i reagowania na zagrożenia
morskie związane z klęskami żywiołowymi, katastrofami na
morzu, rozlewami ropy naftowej i materiałów niebezpiecznych oraz
nielegalnym handlem[5], c) rozwój, testowanie i wdrażanie
nowych technologii w celu usprawnienia inspekcji statków i zwiększania
bezpieczeństwa oraz ochrony portów i żeglugi poprzez lepszą
integrację danych z satelitów oraz ze zlokalizowanej w powietrzu, na morzu
i na lądzie infrastruktury nadzoru, a także innowacyjnych
instrumentów umieszczonych in situ, służących poprawie
rozpoznania sytuacji na obszarach morskich, d) pomoc w świadczeniu regionalnych,
odnoszących się do basenów morskich usług informacyjnych w
ramach wspólnego mechanizmu wymiany informacji (CISE) w oparciu o uzgodnione
ogólnounijne normy i doświadczenia zdobyte przez państwa
członkowskie w projektach pilotażowych; –
badania i ochronę wód morskich i stref
przybrzeżnych Wytworzenie europejskich zdolności
obserwacyjnych i prognostycznych w odniesieniu do Oceanu Atlantyckiego w
oparciu o istniejące struktury, platformy i mechanizmy w celu wsparcia
wdrażania polityk UE, zmniejszenia kosztów ponoszonych przez przemysł,
organy publiczne i instytucje badawcze, stymulowania innowacji i zmniejszenia
niepewności co do zachowania Oceanu Atlantyckiego i skutków zmian
klimatycznych poprzez: a) wykorzystanie istniejących systemów
i mechanizmów do opracowania i utrzymania zrównoważonego zintegrowanego
programu badań i obserwacji wybrzeża, dna morskiego i słupa
wody, obejmującego wody państw członkowskich UE, regionów
najbardziej oddalonych oraz krajów i terytoriów zamorskich od wybrzeża do
otwartego morza, b) opracowanie nowych instrumentów i
platform obserwacji oraz, w razie potrzeby, monitorowania ekosystemu
(włącznie z mapowaniem dna morskiego), które zwiększają
liczbę parametrów mierzalnych automatycznie, obniżają koszty
obserwacji i przyspieszają rozpowszechnianie danych wśród
użytkowników, c) wniesienie wkładu w
wykształcenie skuteczniejszego systemu zarządzania, katalogowania i
rozpowszechniania interoperacyjnych danych morskich oraz wielorozdzielczej mapy
dna morskiego poprzez wkład na rzecz europejskiej sieci informacji i
obserwacji środowiska morskiego, d) stworzenie sieci nadmorskich
oceanograficznych systemów prognozowania (włącznie z ocenami ryzyka)
wykorzystujących usługi morskie systemu Copernicus. Przyczynianie się do rozwoju narzędzi i
strategii odpowiadających na światowe kwestie związane ze
zmianą klimatu, włącznie ze środkami
łagodzącymi skutki zmian klimatycznych i strategiami dostosowawczymi,
poprzez: a) wspieranie oceny śladu
węglowego „niebieskiej gospodarki” w obszarze Oceanu Atlantyckiego; b) tworzenie platformy wymiany najlepszych
praktyk w zakresie redukcji emisji oraz efektywności energetycznej; c) opracowywanie programów partnerstwa w
celu identyfikacji i monitorowania wpływu globalnej zmiany klimatu na
działalność morską, ekosystemy i społeczności
nadbrzeżne w obszarze Oceanu Atlantyckiego, w tym opracowanie lepszych
możliwości prognozowania i oceny ryzyka. Wspieranie ochrony środowiska morskiego oraz
działań zmierzających do osiągnięcia „dobrego stanu
środowiska” wód Oceanu Atlantyckiego do 2020 r.[6] poprzez następujące
działania: a) dalsze opieranie się na krajowych
planach, działaniach w ramach konwencji OSPAR oraz sieci Natura 2000 w
celu przyczynienia się do rozwoju spójnej sieci chronionych obszarów
morskich na europejskim wybrzeżu atlantyckim poprzez uzgadnianie dobrych
praktyk i wspólne procedury oceny, które mogłyby również
przynieść korzyść Makaronezji i regionom najbardziej
oddalonymi w rejonie Karaibów, b) zachęcanie do dalszej
współpracy między państwami członkowskimi, w tym za
pośrednictwem konwencji OSPAR, na przykład w zakresie skoordynowanych
i zintegrowanych programów monitorowania i wspólnych działań na rzecz
odbudowy ekosystemów. Ocena wartości społecznej i gospodarczej
oraz funkcjonowania ekosystemów i różnorodności biologicznej Oceanu
Atlantyckiego w celu wsparcia procesu decyzyjnego. Wnoszenie wkładu w procesy planowania
przestrzennego obszarów morskich oraz zintegrowane zarządzanie strefą
przybrzeżną przez państwa członkowskie, np. poprzez
wymianę najlepszych praktyk i ułatwianie koordynacji transgranicznej. –
zrównoważone zarządzanie zasobami
morskimi Doprowadzenie do lepszego zrozumienia
wykonalności technicznej, opłacalności gospodarczej i
oddziaływania na środowisko wydobycia minerałów z Oceanu
Atlantyckiego oraz opracowanie i wypróbowanie innowacyjnych technologii
górniczych. Ustanowienie podstaw trwałej europejskiej biotechnologii
morskiej o wysokiej wartości dodanej poprzez: a) badanie dna morskiego i ocenę jego
cech genetycznych, różnorodności biologicznej i możliwości
pozyskiwania z niego surowców istotnych dla przemysłu biotechnologicznego,
z uwzględnieniem obowiązującego prawa międzynarodowego oraz
konieczności ochrony środowiska morskiego, b) wzmocnienie powiązań
między środowiskiem naukowym a sektorem przemysłowym w obszarze
Oceanu Atlantyckiego w celu utworzenia biobanków i identyfikacji rynków dla
innowacyjnych bioproduktów morskich (biomedycyna, inżynieria tkankowa,
wyroby farmaceutyczne, enzymy przemysłowe) oraz ukierunkowanie badań
naukowych na ukształtowanie procesów przemysłowych do ich produkcji. –
wykorzystanie potencjału energii
odnawialnej środowiska morskiego i przybrzeżnego obszaru Oceanu
Atlantyckiego Analiza sposobów przyspieszenia wdrażania
zrównoważonej produkcji morskiej energii odnawialnej poprzez: a) zachęcanie do dokonywania oceny i
mapowania potencjału europejskich zasobów energetycznych Oceanu
Atlantyckiego oraz określania sposobów łagodzenia oddziaływania
na środowisko oraz wpływu na żeglugę wywieranego przez
budowę, eksploatację i likwidację instalacji w ramach
regionalnych strategii inteligentnej specjalizacji w zakresie morskiej energii
odnawialnej, b) przyczynianie się do stworzenia
europejskiego systemu przesyłu energii elektrycznej, który umożliwia
równoważenie obciążeń między systemami krajowymi i
zapewnia lepsze powiązania pomiędzy źródłami energii na
morzu i na lądzie, c) propagowanie badań naukowych,
rozwoju i demonstracji technologii na rzecz budowy i utrzymania instalacji
wytwarzających energię odnawialną z morskiej energii wiatrowej,
energii fal i pływów morskich oraz biomasy, w tym integracji z
zakładami odsalania i wielozadaniowymi platformami morskimi, d) zachęcanie do wykorzystywania
specjalnych warunków geologicznych, oceanograficznych i meteorologicznych w
najbardziej oddalonych regionach Atlantyku w celu wsparcia uzyskania przez nie
samowystarczalności energetycznej oraz osiągnięcia celów w zakresie
zmniejszenia emisji dwutlenku węgla. Priorytet 3: Poprawa dostępności i
wzajemne powiązania Cele szczegółowe tego priorytetu
obejmują: –
propagowanie współpracy między portami
Ułatwienie rozwoju portów jako centrów
„niebieskiej gospodarki” poprzez: a) ułatwianie modernizacji
infrastruktury w celu zwiększenia możliwości w zakresie
połączeń z lądem, zwiększenia intermodalności
oraz propagowania dynamicznego rozładunku i ponownego załadunku statków
za pomocą takich środków jak dostarczanie energii elektrycznej z
nabrzeża, wyposażenie portów w urządzenia do tankowania
skroplonego gazu ziemnego oraz usuwanie przeszkód administracyjnych, b) umożliwienie dywersyfikacji
działalności gospodarczej portów w zakresie takich nowych
działań jak konserwacja instalacji wytwarzających energię
odnawialną na morzu lub turystyka, c) analizowanie i propagowanie sieci
portowych oraz szlaków żeglugowych bliskiego zasięgu między
portami europejskimi, w obrębie archipelagów oraz do wybrzeża Afryki
za pośrednictwem takich inicjatyw jak „autostrady morskie” w celu
zwiększenia ruchu morskiego. Priorytet 4: Stworzenie zrównoważonego
modelu rozwoju regionalnego sprzyjającego włączeniu
społecznemu Cele szczegółowe tego priorytetu
obejmują: –
wspieranie lepszej znajomości wyzwań
społecznych w obszarze Oceanu Atlantyckiego Wymiana najlepszych praktyk na rzecz poprawy stanu
zdrowia, włączenia społecznego i dobrobytu
społeczności przybrzeżnych oraz opracowywanie
właściwych i nadających się do użytku wskaźników
społeczno-ekonomicznych do pomiaru, porównywania i śledzenia
tendencji w rozwoju „niebieskiej gospodarki”, –
zachowanie i propagowanie atlantyckiego
dziedzictwa kulturowego Zwalczanie sezonowości i poprawa perspektyw
dla MŚP poprzez dywersyfikację produktów turystyki morskiej i
przybrzeżnej oraz rozwijanie rynków niszowych poprzez inwestycje w
zakresie: a) morskich sportów wodnych, przystani
żeglarskich i morskiej działalności rekreacyjnej, b) usług portowych, w tym
świadczonych pasażerom rejsów wycieczkowych, c) identyfikacji i promowania walorów
kulturowych i przyrodniczych wybrzeża atlantyckiego, takich jak tradycyjne
łodziowe rybołówstwo przybrzeżne, lokalne tradycje kulinarne i
dziedzictwo morskie, d) ochrony i odtwarzania atrakcji
turystycznych, w tym atrakcji przybrzeżnych i podwodnych oraz obiektów
dziedzictwa morskiego o wartości archeologicznej, ekologicznej lub
historycznej[7].
3. WYKONANIE 3.1. Kanały finansowania Niniejszy plan działania umożliwi
państwom członkowskim uwzględnienie priorytetów określonych
w zawartych przez nie z Komisją umowach o partnerstwie, które mają
być przedmiotem negocjacji przed końcem 2013 r. –
Umowy o partnerstwie na lata 2014–2020 w zakresie
europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych stanowią ważny
kanał finansowania, który państwa członkowskie mogą
wykorzystywać, w stosownych przypadkach, w celu realizacji priorytetów
planu działania. Przy określaniu priorytetowych obszarów
współpracy umowy o partnerstwie powinny uwzględniać odpowiednie
strategie na rzecz basenów morskich, takie jak strategia na rzecz Oceanu
Atlantyckiego. Dają one możliwość określenia
głównych potrzeb rozwojowych i rozwoju potencjału „niebieskiej
gospodarki” w atlantyckich państwach członkowskich i ich regionach
przybrzeżnych. Pozwalają one również państwom
członkowskim na wprowadzanie rozwiązań, które zapewnią
koordynację między europejskimi funduszami strukturalnymi i
inwestycyjnymi a innymi źródłami finansowania. Organy krajowe w
państwach członkowskich odpowiedzialne za negocjacje umów o
partnerstwie oraz organy odpowiedzialne za opracowanie programów operacyjnych
mają w związku z tym do odegrania ważną rolę w
procesie wdrażania planu działania w ciągu najbliższych
miesięcy. Plan działania może być również
źródłem inspiracji dla osób sporządzających programy
operacyjne na poziomie krajowym i regionalnym, w zależności od
potrzeb obszaru objętego programem. –
Ponadto plan działania posłuży samej
Komisji jako pomoc we wdrażaniu bezpośrednio zarządzanych
funduszy, w tym w ramach programu „Horyzont 2020”, LIFE+, COSME, oraz zarządzanych
bezpośrednio elementów Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego. W
istocie program „Horyzont 2020” będzie kluczowym wsparciem realizacji
planu działania i już uznaje się w nim „niebieski wzrost” za
jeden z głównych obszarów w dziedzinie badań w najbliższych
latach. Program może być też źródłem wsparcia programu
na rzecz „niebieskiego wzrostu” w zakresie zbadania i maksymalnego
wykorzystania potencjału różnorodności form życia morskiego,
zrównoważonej eksploatacji zasobów głębinowych oraz rozwoju
nowych technik obserwacji oceanów. Pomoże to w pobudzaniu rozwoju
gospodarki morskiej i związanej z morzem oraz środowiska morskiego
przez przyspieszanie transferu wyników badań naukowych i innowacji do
gospodarki. –
Właściwie ukierunkowane inwestycje publiczne
mogą i powinny być czynnikiem skłaniającym do inwestycji
prywatnych oraz inicjatyw w zakresie przedsiębiorczości. Państwa
członkowskie mogą również zdecydować się na
zbliżenie z sektorem prywatnym w celu zbadania możliwości
uzupełniającego zaangażowania i finansowania. –
Ponadto grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego
(grupa EBI[8])
jest gotowa do zmobilizowania swoich narzędzi finansowych i wiedzy
specjalistycznej na potrzeby wsparcia odpowiednich projektów w celu dalszej
realizacji priorytetów planu. EBI może rozszerzyć wsparcie zarówno
dla działalności sektora prywatnego, jak i publicznego, w formie
pożyczek, pożyczek uzupełniających[9] i doradztwa technicznego. W
celu wsparcia działań prowadzonych na różną skalę
grupa oferuje różnorodne instrumenty finansowe, począwszy od kredytów
inwestycyjnych na finansowanie zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie,
aż do funduszy kapitałowych oferowanych za pośrednictwem EFI. W związku z ograniczeniami budżetowymi
oraz potrzebą rozważenia przez organy w obszarze Oceanu Atlantyckiego
wielu priorytetów rozwojowych należy podkreślić, że
wdrażanie planu działania pozostaje dobrowolne, jednak powinno
być zgodne z priorytetami określonymi w umowach o partnerstwie
zawartymi przez pięć zainteresowanych państw członkowskich.
Wszystkie projekty składane do właściwych organów w odpowiedzi
na plan działania będą musiały być zgodne z kryteriami
ustalonymi w odpowiednich zasadach finansowania. W ramach dzielonego
zarządzania funduszami UE decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu
konkretnego projektu podejmie właściwa instytucja
zarządzająca. 3.2. Inteligentna współpraca W planie działania wskazano
możliwości współpracy w miarę potrzeby państw
członkowskich, władz regionalnych i lokalnych oraz instytucji UE w
celu stawienia czoła wyzwaniu, którym jest zrównoważony rozwój.
Jednak tego rodzaju współdziałanie nie jest oczywiście jedynym
sposobem możliwości wdrożenia planu działania.
Ważną rolę w jego realizacji działania mogą odgrywać
szczegółowe działania i projekty na poziomie krajowym, regionalnym i
lokalnym. W stosownych przypadkach należy wspierać
współpracę między różnymi programami ukierunkowanymi na
poszczególne kraje. Ukierunkowane współdziałanie może
przynieść wiele dodatkowych korzyści, zwłaszcza w zakresie
wymiany informacji, podziału kosztów, dzielenia się wynikami i
najlepszymi praktykami, a także tworzenia pomysłów dotyczących
innych obszarów współpracy. Konkretniej rzecz ujmując, przy wsparciu
z różnych źródeł finansowania państwa członkowskie i
regiony mogą pracować nad realizacją wspólnych projektów lub
innych przedsięwzięć. Program „Horyzont 2020” i inne programy UE oraz
instrumenty finansowe mogą wspierać współpracę w dziedzinie
badań poprzez ułatwianie realizacji projektów proponowanych przez
konsorcja instytucji publicznych i prywatnych. Na przykład projekty te
mogą służyć testowaniu różnych rozwiązań
wspólnych problemów lub porównywać wyniki różnych technologii.
Francja, Hiszpania, Irlandia, Portugalia i Zjednoczone Królestwo już
uczestniczą w wielu wspólnych projektach, sieciach badawczych, platformach
technologicznych oraz inicjatywie w zakresie wspólnego planowania
dotyczącej zdrowych mórz i oceanów. Mechanizmy te oferują
państwom członkowskim możliwości współpracy w sposób,
który może być wzmocniony przez „Horyzont 2020”. Ustanowienie
wewnątrzeuropejskiej koordynacji i współpracy może również
stanowić podstawę wzmocnionej transatlantyckiej współpracy w
zakresie badań naukowych. Wspólne projekty i działania nie
ograniczają się do dziedziny badań naukowych. Europejska współpraca
terytorialna (na przykład za pośrednictwem programu dla obszaru
Oceanu Atlantyckiego), która będzie finansowana ze środków
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), przewiduje mechanizm
współpracy sąsiadujących regionów i miast z różnych państw
członkowskich UE oraz ich wzajemnego uczenia się za pomocą
projektów, które dotyczą współdziałania związanego ze
wspólnymi wyzwaniami. W ramach programu „Erasmus dla wszystkich” zostaną
stworzone możliwości partnerstwa w dziedzinie kształcenia i szkolenia.
Współpraca może również
obejmować wspólne działania służące wymianie
informacji i dobrych praktyk. Ramy dla nich mogą zapewnić takie
inicjatywy jak Copernicus[10]
lub „Wiedza o morzu 2020[11]”.
Na przykład zrozumienie, w jaki sposób sąsiednie kraje i regiony o
podobnych warunkach oceanograficznych lub meteorologicznych walczą z
erozją wybrzeży, może sprzyjać skuteczności
operacyjnej. Wiedza na temat sukcesów i niepowodzeń może zapobiec
ponownemu popełnieniu tych samych błędów. Dobre praktyki
można wymieniać w ramach specjalnych warsztatów, poprzez wymianę
personelu lub na forach internetowych. 3.3. Wsparcie W celu skutecznej realizacji planu działania
na poziomie krajowym i regionalnym właściwy mechanizm wdrażania
zwiększy zaangażowanie podmiotów krajowych, regionalnych i lokalnych
oraz umożliwi monitorowanie postępów. Forum atlantyckie stało
się źródłem użytecznych wzorców organizowania dialogu i
koordynacji. W celu dalszego osiągania postępów w zakresie wdrażania
istotne będzie kontynuowanie tego dialogu z państwami
członkowskimi i regionami, w tym z podmiotami z sektora prywatnego.
Wdrożenie planu działania będzie zależeć nie tylko od
sektora publicznego, ale również od poziomu zaangażowania sektora
prywatnego. Każdy mechanizm wdrażania powinnien
być łatwy i wyraźnie ukierunkowany; powinien także
korzystać z dobrych praktyk, które sprawdziły się w innych
strategiach na rzecz basenów morskich, poprzez: –
zapewnienie politycznego zaangażowania i
nadzoru, –
podnoszenie świadomości w zakresie planu
działania oraz jego celów, –
propagowanie zaangażowania sektora prywatnego, –
zapewnienie oceny i oceny postępów. Mógłby również: –
służyć jako wytyczne dla
zainteresowanych stron i potencjalnych pomysłodawców projektów, –
ułatwiać współpracę w obszarze
Oceanu Atlantyckiego, –
stanowić ogniwo współpracy z organami
zarządzającymi programów finansowych UE, –
kojarzyć ze sobą możliwych partnerów
projektu w celu opracowania działań, które odpowiadałyby
priorytetom określonym w planie działania, –
wskazywać potencjalne źródła
finansowania projektów zarówno na poziomie UE, jak i na poziomie krajowym. Mechanizm wdrożeniowy planu działania
powinien zostać określony w porozumieniu z państwami
członkowskimi i zainteresowanymi stronami do końca 2013 r. W celu
dalszego wspierania tworzenia sieci oraz wymiany najlepszych praktyk w zakresie
opracowywania i realizacji projektów Komisja może organizować
konferencje z udziałem zainteresowanych stron. 4. Podsumowanie postępów W celu utrzymania tempa w latach 2014–2020 istotne
jest zrozumienie, w jaki sposób realizacja planu działania przyczynia
się do realizacji celów UE w zakresie przyrostu zatrudnienia, wzrostu
gospodarczego i celów związanych z rozwojem zrównoważonym. Zamierzamy
na przykład stwierdzić, czy udało nam się
osiągnąć prawdziwą zdolność prognozowania w
odniesieniu do istotnych rodzajów ryzyka oraz zmiany w dynamice cyrkulacji
oceanicznej Północnego Atlantyku; w jakim zakresie zmapowano krytyczne
obszary dna morskiego Oceanu Atlantyckiego; czy plan działania wspiera
rozwój licznych nowych i innowacyjnych produktów oraz usług; a także
czy wpłynął na poprawę środowiska zarządzania
operacyjnego i zarządzania ryzykiem w morskich gałęziach
przemysłu. Będziemy również dążyć do ustalenia
zakresu, w jakim osiągnięto rozwój sprzyjający
włączeniu społecznemu, odpowiedziano na potrzeby w zakresie
umiejętności oraz przekonać się, czy w obszarze Oceanu
Atlantyckiego wdrożono zarządzanie oparte na podejściu
ekosystemowym. Będziemy się również starać
wyciągnąć wnioski, które można będzie zastosować
w odniesieniu do innych basenów morskich. Monitorowanie postępów nie powinno
tworzyć nowych wymogów sprawozdawczych. Zamiast tego istniejące
podstawowe informacje posłużą do ukształtowania obrazu
zmian obszaru Oceanu Atlantyckiego następujących w wyniku realizacji
planu działania i innych czynników. Komisja rozpocznie szybko pracę z
pięcioma atlantyckimi państwami członkowskimi w celu okreslenia
i uzgodnienia metodyki przygotowania tego przeglądu. W miarę rozwoju innowacji i postępu
technicznego plan działania może wymagać dostosowania i
kontynuacji. Komisja będzie ściśle monitorować
realizację planu działania, wyciągać wnioski i
dokonywać oceny poczynionych postępów. Do końca 2017 r. Komisja
przygotuje śródokresowy przegląd realizacji planu działania.
Niezależna ocena próbki zakończonych projektów zostanie wykorzystana
w przeglądzie, który będzie przedmiotem dyskusji z państwami
członkowskimi i innymi zainteresowanymi stronami. 5. Umiędzynarodowienie strategii na
rzecz Atlantyku Ocean Atlantycki nie ogranicza się do Europy.
Jest to wspólne dobro i ujednolicony system łączący kontynent
europejski z Afryką oraz Ameryką Północną. Wszystkie kraje
nadbrzeżne mają wspólny interes i ponoszą odpowiedzialność
za zapewnienie dobrego zarządzania zasobami oceanicznymi, w tym za
pośrednictwem Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza[12], Międzynarodowej
Organizacji Morskiej[13]
oraz Międzynarodowej Organizacji Dna Morskiego. Wartość gospodarcza Oceanu Atlantyckiego
dla krajów położonych na jego wybrzeżach jest ogromna. Komisja
jest zdania, że w miarę upływu czasu plan działania
mógłby stworzyć solidną podstawę współpracy z innymi
narodami atlantyckimi. Potencjał wspólnych prac, na przykład w
obszarze badań oceanograficznych i obserwacji, jest oczywisty. Istnieje
już perspektywa rzeczywistego zaangażowania ze strony Stanów
Zjednoczonych i Kanady na rzecz ustanowienia transatlantyckiego porozumienia
badawczego w celu pogłębienia wzajemnego zrozumienia atlantyckiego
ekosystemu i jego potencjału w zakresie wspierania „niebieskiej gospodarki”.
Rozwój tego transatlantyckiego porozumienia na rzecz badań będzie
następował krok po kroku, po przeprowadzeniu przeglądu i
uzgodnieniu najbardziej obiecujących dziedzin współpracy.
Możliwe jest, że inne narody atlantyckie również będą
skłonne przedyskutować zaangażowanie w badania naukowe lub inne
kwestie. Komisja i państwa członkowskie powinny wspólnie
zastanowić się, jakie działania można podjąć w
celu zaangażowania partnerów międzynarodowych w stopniowy rozwój
strategii na rzecz Atlantyku. 6. Podsumowanie Komisja zwraca się do Parlamentu
Europejskiego i Rady o zatwierdzenie planu działania oraz kierunków
określonych w niniejszym komunikacie. [1] Francja, Hiszpania, Irlandia, Portugalia i Zjednoczone
Królestwo. [2] COM(2011) 782 z dnia 21 listopada 2011 r. [3] Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR),
Europejski Fundusz Społeczny (EFS), Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz Europejski Fundusz Morski i Rybacki
(EFMR). [4] Liczne zalecenia w tej kwestii zostały
przedstawione Komisji w dniu 9 czerwca 2011 r. przez grupę zadaniową
ds. zatrudnienia i konkurencyjności w sektorze żeglugi morskiej. [5] Istniejące inicjatywy obejmują morskie Centrum
Analiz i Operacji ds. Zwalczania Narkotyków (MAOC-N) oraz europejski system
nadzoru granic (EUROSUR), koordynowany przez Europejską Agencję ds.
Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych
Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej (FRONTEX). [6] Jak określono w dyrektywie ramowej w sprawie
strategii morskiej (2008/56/WE). [7] Z uwzględnieniem w stosownych przypadkach zasad
konwencji UNESCO o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego z 2001 r. [8] Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) i Europejski Fundusz
Inwestycyjny (EFI). [9] Pożyczki uzupełniające: finansowanie
pożyczek przez EBI w celu uzupełnienia wsparcia z dotacji UE lub
innych źródeł publicznych. [10] Copernicus, wcześniej Globalny monitoring
środowiska i bezpieczeństwa (GMES), jest europejskim systemem
satelitarnym służącym do monitorowania Ziemi (http://copernicus.eu). [11] „Wiedza o morzu 2020” jest unijnym projektem zebrania
danych morskich z różnych źródeł, którego celem jest pomoc dla
przemysłu, organów publicznych i instytucji badawczych w znalezieniu
danych i skuteczniejszym ich wykorzystywaniu do opracowania nowych produktów i
usług, jak również poprawa rozumienia zachowania mórz i oceanów (http://ec.europa.eu/maritimeaffairs/policy/marine_knowledge_2020/index_en.htm). [12] Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza
sporządzona w Montego Bay dnia 10 grudnia 1982 r. [13] Międzynarodowa Organizacja Morska.