[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH | Bruksela, dnia 7.10.2009 KOM(2009) 519 wersja ostateczna KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Inwestowanie w rozwój technologii niskoemisyjnych(plan EPSTE) {SEK(2009) 1295}{SEK(2009) 1296}{SEK(2009) 1297}{SEK(2009) 1298} KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Inwestowanie w rozwój technologii niskoemisyjnych(plan EPSTE) (Tekst mający znaczenie dla EOG) 1. Wprowadzenie Ważne wyzwanie Jednym z najważniejszych celów UE musi być stworzenie gospodarki niskoemisyjnej. UE przyjęła kompleksowe ramy polityki obejmujące między innymi: cele polityki w zakresie energetyki i klimatu do 2020 r. oraz ceny emisji CO2 w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji. Dąży się również do udanego zakończenia międzynarodowych negocjacji w sprawie zmian klimatu na konferencji w Kopenhadze[1] pod koniec 2009 r. Nadszedł więc czas na osiąganie konkretnych rezultatów, zarówno w odniesieniu do celów do roku 2020, jak i – w perspektywie długoterminowej – zmierzając ku obniżeniu do 2050 r. emisji gazów cieplarnianych o 80 % w stosunku do poziomów emisji z 1990 r. Jednym w najważniejszych wyzwań XXI wieku jest transformacja obecnego systemu energetycznego w oparciu o model niskoemisyjny. Obecnie 80 % zaopatrzenia w źródła energii pierwotnej w UE pokrywają paliwa kopalne. W minionych dziesięcioleciach sieci i łańcuchy dostaw udoskonalano pod kątem zaopatrywania społeczeństwa w energię pochodzącą z tych źródeł. Wzrost gospodarczy i dobrobyt budowano na ropie, węglu i gazie. Jednocześnie paliwa te były jednak źródłem podatności na zakłócenia w dostawach energii występujące poza UE, zmienność jej cen i zmiany klimatu. Istnieje wiele różnych sposobów przejścia na gospodarkę niskoemisyjną. Nie wystarczy jednak do tego pojedynczy środek czy technologia, a ich odpowiedni dobór w poszczególnych krajach będzie wypadkową decyzji politycznych, sił rynkowych, dostępności zasobów i społecznej akceptacji. Nacisk na ośrodki technologiczne Jak wiadomo, najważniejszy element tego wyzwania stanowią technologia i efektywne wykorzystanie zasobów. Należy motywować najwybitniejszych naukowców do poszerzania granic nauki w zakresie materiałoznawstwa, chemii, fizyki, nanotechnologii oraz biotechnologii, co pozwoli na znalezienie nowych i lepszych sposobów wytwarzania i zużywania energii. Jednocześnie nie można pozwolić sobie na bierne czekanie na opracowanie takich potencjalnie przełomowych rozwiązań w laboratoriach, a następnie ich często długotrwałą i niełatwą drogę do wprowadzenia na rynek. Koniecznie jest podjęcie działań już teraz, co przyspieszy rozwój technologii o największym potencjale. Stawia to pod presją środowiska naukowe i ośrodki technologiczne, aby szybko przedstawiły rozwiązania. Rynki same nie przedstawią rozwiązań Jest mało prawdopodobne, by rynki i przedsiębiorstwa energetyczne samodzielnie wypracowały przełomowe rozwiązania technologiczne w okresie wystarczająco krótkim, aby zrealizować cele polityki UE w zakresie energetyki i klimatu. Zamrożone inwestycje, interesy różnych podmiotów, a także poważne zagrożenia oraz potrzeba znacznych inwestycji w mniej opłacalne alternatywy świadczą o tym, że bez zdwojenia wysiłków przejście na gospodarkę niskoemisyjną będzie powolne. Polityka publiczna i inwestycje publiczne przy udziale sektora prywatnego stanowią jedyną wiarygodną drogę do realizacji wyznaczonych dla dobra publicznego celów. Plan EPSTE filarem technologicznym polityki UE w zakresie energetyki i klimatu Nieprawdopodobne jest również, by państwa członkowskie we własnym zakresie zechciały lub były w stanie przyspieszyć postęp w wystarczająco wielu technologiach. Europejski strategiczny plan w dziedzinie technologii energetycznych (plan EPSTE)[2] jest reakcją UE na wyzwanie, jakim jest przyspieszenie rozwoju technologii niskoemisyjnych, prowadzące do ich szerokiego upowszechnienia na rynku. W planie przedstawiono wizję Europy odgrywającej wiodącą rolę na świecie w zakresie wykorzystania szerokiej gamy czystych, wydajnych, niskoemisyjnych technologii energetycznych, będących motorem dobrobytu i głównym czynnikiem pobudzającym wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy. W planie zaproponowano wspólne planowanie strategiczne i skuteczniejszą realizację programów. Obecnie nadszedł czas na jego realizację. Wymiar ogólnoświatowy Przejście UE na gospodarkę niskoemisyjną byłoby jednak bezcelowe, gdyby takiego procesu nie podjęto na całym świecie. To właśnie dlatego wzmocnienie międzynarodowej współpracy stanowi integralną część negocjacji w sprawie klimatu, a G-8 wyraziła zgodę na wspieranie rozwoju, wprowadzanie i rozpowszechnianie zaawansowanych technologii w gospodarkach wschodzących i rozwijających się, natomiast forum największych gospodarek świata na stworzenie światowego partnerstwa na rzecz współpracy w zakresie rozwoju technologii niskoemisyjnych powodujących przekształcenie modelu gospodarki. Aktywna polityka w zakresie handlu międzynarodowego również promować będzie rozwój rynków w Europie i poza nią, a także zwiększenie upowszechnienia technologii niskoemisyjnych. Inwestowanie w przyszłość – szansa, a nie obciążenie Do zrealizowania ambitnego celu, jakim jest skuteczny rozwój technologii niskoemisyjnych celem wprowadzenia ich na rynek, niezbędne jest wspólne podejście europejskie: umożliwia ono współpracę głównych podmiotów w skali całego kontynentu; pomaga w identyfikowaniu i usuwaniu przeszkód utrudniających przyjęcie innowacyjnych produktów i usług na jednolitym rynku; a także umożliwia połączenie różnych źródeł finansowania prywatnego i publicznego. Szacunki środków przedstawione w niniejszym komunikacie nie stanowią wniosku o finansowanie z budżetu UE. Stanowią natomiast próbę określenia głównych dziedzin wymagających inwestycji Europy w nadchodzących latach, a które faktycznie przyczynią się do ograniczenia emisji. Przedstawione liczby należy zatem uznać za wyznaczniki rzędu wielkości. Znaczną część niezbędnych środków będzie musiał zapewnić sektor prywatny i państwa członkowskie, przy pewnym wsparciu z budżetu UE. W ten sposób ograniczone zasoby dostępne z budżetu UE mogą być przeznaczone na dokonanie zasadniczej zmiany w nakładach inwestycyjnych na badania nad technologiami niskoemisyjnymi i ich demonstracje. W pełni uwzględniając ograniczenia budżetów publicznych w nadchodzących latach, Komisja jest głęboko przekonana, że dzięki wyasygnowaniu wystarczających środków realizacja planu EPSTE stanowi szansę, jakiej nie można zaprzepaścić. Podejmowanie już dziś nowych inwestycji zapewni oszczędności dla budżetów publicznych w długim okresie, prowadząc do realizacji celów politycznych niższym kosztem. 2. Co należy finansować? Plan działania UE w sprawie technologii niskoemisyjnych na lata 2010-2020 z kosztorysem Inwestycje w ciągu najbliższych 10 lat będą miały głębokie konsekwencje z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego, zmian klimatu, wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy w Europie. Przy współpracy z zainteresowanymi stronami Komisja sporządziła plany działania w sprawie technologii na lata 2010-2020 na potrzeby realizacji planu EPSTE. Plany działania oraz metodykę ich sporządzenia szczegółowo przedstawiono w dokumencie roboczym służb Komisji załączonym do niniejszego komunikatu[3]. W planach tych przedstawiono priorytety dotyczące różnych potrzeb w zakresie poszczególnych technologii w zależności od etapu ich rozwoju i wykorzystania komercyjnego, równoważąc potrzeby w krótkim okresie i potencjał w zakresie innowacji w perspektywie długoterminowej. Plany działania oraz powiązane z nimi kosztorysy zostały przygotowane zgodnie z najlepszą, dostępną na chwilę obecną wiedzą. Będą one podlegać okresowym przeglądom i będą zmieniane z uwzględnieniem postępów w realizacji, a także zmian okoliczności i priorytetów. Kosztorysy obejmują inwestycje prywatne oraz finansowanie publiczne, zarówno na szczeblu krajowym, jak i na szczeblu UE. Uwzględniono w nich koszty badań, rozwoju technologicznego, demonstracji i szybkiego wprowadzenia na rynek, nie uwzględniono natomiast kosztów upowszechnienia i bodźców rynkowych, takich jak taryfy gwarantowane na energię oddawaną do sieci[4]. Zarysowując ogólny obraz potrzeb w zakresie finansowania, nie powinny być traktowane jako propozycja przyszłego podziału środków UE. Przyszłe priorytety dla budżetu UE będą musiały zostać określone w ramach przeglądu budżetu i w kontekście przygotowania kolejnych wieloletnich ram finansowych. 2.1 Europejskie inicjatywy przemysłowe W świecie, w którym obowiązują ograniczenia w zakresie emisji dwutlenku węgla, dobrobyt i konkurencyjność będą w coraz większym stopniu zależeć od opanowania technologii. Dzięki wdrożonym ramom polityki UE europejski przemysł ma szansę przodować w świecie pod względem rozwoju czystych i efektywnych technologii energetycznych. Europejskie inicjatywy przemysłowe[5] mają na celu urzeczywistnienie tej szansy dzięki skoncentrowaniu się na kluczowych wyzwaniach i trudnych kwestiach, a także proponowaniu konkretnych działań na lata 2010-2020. Uruchomieniu inicjatyw będą towarzyszyły szczegółowe plany realizacji, przygotowane w oparciu o te plany działania i szeregujące zaproponowane działania w zależności od dostępnych zasobów i uzasadnienia interweniowania na różnych szczeblach. - Europejska inicjatywa na rzecz energii wiatrowej W celu wykorzystania ogromnego potencjału energii wiatrowej należy przyspieszyć ograniczanie kosztów, w coraz większym stopniu koncentrować się na morskiej energii wiatrowej oraz rozwiązać kwestię integracji z siecią przesyłową. W celu szybkiego zwiększenia wykorzystania tego źródła energii należy: lepiej określić zasoby wiatrowe w Europie za pomocą skoordynowanych pomiarów; zbudować 5-10 obiektów do testowania nowych podzespołów turbin; przygotować do 10 projektów demonstracyjnych turbin nowych generacji; zbudować co najmniej 5 prototypów nowych fundamentów do instalacji morskich testowanych w różnych środowiskach; przedstawić nowe procesy produkcji; oraz zbadać wydolność nowych strategii logistycznych i technik budowlanych w odległych lokalizacjach o często trudnych warunkach pogodowych. Podstawą wszystkich wymienionych działań musi być kompleksowy program badawczy służący zwiększeniu sprawności przekształcania energii wytwarzanej przez turbiny wiatrowe. Łączna kwota koniecznych w następnych 10 latach publicznych i prywatnych inwestycji w Europie szacowana jest na 6 mld EUR. Inwestycje te umożliwią w pełni konkurencyjne wytwarzanie energii wiatrowej, która może stanowić do 20 % energii wywarzanej w UE do roku 2020 i aż 33 % do roku 2030. Inwestycje doprowadziłyby do stworzenia ponad 250 000 miejsc pracy dla osób wykwalifikowanych. - Europejska inicjatywa na rzecz energii słonecznej Energia słoneczna , w tym fotowoltaika (PV) i skupianie energii słonecznej (CSP), musi stać się bardziej konkurencyjna i uzyskać szerokie poparcie ze strony rynku. Należy rozwiązać problemy wynikające z jej rozproszonego i niestabilnego charakteru. W celu wspierania rozwoju PV należy: opracować długoterminowy program badawczy kładący nacisk na zaawansowane koncepcje i systemy PV; zbudować do 5 pilotażowych obiektów na potrzeby zautomatyzowanej produkcji masowej; oraz opracować zbiór projektów demonstracyjnych zarówno zdecentralizowanego, jak i scentralizowanego wytwarzania energii PV. W odniesieniu do CSP nadrzędną potrzebą jest przemysłowe wykorzystanie zademonstrowanych technologii poprzez budowę do 10 pierwszych w swoim rodzaju elektrowni, wspieranych przez program badawczy mający na celu ograniczenie kosztów i poprawę efektywności, szczególnie w zakresie przechowywania ciepła. Łączna kwota koniecznych w następnych 10 latach publicznych i prywatnych inwestycji w Europie szacowana jest na 16 mld EUR. Na skutek takiego programu połączonego z bodźcami rynkowymi udział energii słonecznej w energii wytwarzanej w UE w 2020 r. mógłby wynosić do 15 %. Inwestycje doprowadziłyby do stworzenia ponad 200 000 miejsc pracy dla osób wykwalifikowanych. - Europejska inicjatywa na rzecz sieci elektroenergetycznych Sieci elektroenergetyczne muszą realizować trzy powiązane ze sobą zadania – stworzenie prawdziwego rynku wewnętrznego; integrację gwałtownego zwiększenia udziału źródeł energii o nieprzewidywalnych zdolnościach produkcyjnych; oraz zarządzanie kompleksowymi interakcjami pomiędzy dostawcami a odbiorcami. Aby sprawić, że sieci elektroenergetyczne będą odpowiadać potrzebom XXI wieku, potrzebny jest silnie zintegrowany program badawczo-demonstracyjny: badania ukierunkowane na rozwój nowych technologii służących monitorowaniu, kontrolowaniu i eksploatacji sieci w normalnych i nadzwyczajnych warunkach oraz opracowanie optymalnych strategii i struktur rynku, tak aby zapewnić wszystkim podmiotom właściwe bodźce do przyczyniania się do ogólnej efektywności i opłacalności łańcucha dostaw energii; realizacja do 20 dużych projektów demonstracyjnych w skali 1:1 w celu weryfikacji rozwiązań i ocenienia ich faktycznych korzyści systemowych przed wprowadzeniem ich w całej Europie. Łączna kwota koniecznych w następnych 10 latach publicznych i prywatnych inwestycji w Europie szacowana jest na 2 mld EUR. Celem jest doprowadzenie do tego, by do 2020 r. 50 % sieci w Europie umożliwiało bezproblemową integrację odnawialnych źródeł energii; sieci te działałyby w oparciu o „inteligentne” zasady, skutecznie dostosowując podaż i popyt, a także wspierając rynek wewnętrzny z korzyścią dla obywateli. - Europejska inicjatywa na rzecz zrównoważonej bioenergii Bioenergia musi doprowadzić do komercyjnego wykorzystania najbardziej obiecujących technologii, tak aby umożliwić zrównoważoną produkcję zaawansowanych biopaliw na dużą skalę oraz wysokosprawną kogenerację z biomasy. Różne metody wytwarzania bioenergii są na różnych etapach wykorzystania komercyjnego. W przypadku wielu z nich najważniejsza jest demonstracja technologii w odpowiedniej skali np. pilotażowej elektrowni, poprzedzającej komercyjne wykorzystanie demonstracji, lub w skali w pełni przemysłowej. Aby w pełni uwzględnić różne warunki geograficzne i klimatyczne, a także ograniczenia logistyczne, w Europie potrzebnych będzie do 30 tego typu obiektów. Program badawczy obejmujący dłuższy okres będzie wspierał rozwój zrównoważonego przemysłu bioenergetycznego po 2020 r. Łączna kwota koniecznych w następnych 10 latach publicznych i prywatnych inwestycji w Europie szacowana jest na 9 mld EUR. Do 2020 r. udział energii wytwarzanej w sposób opłacalny z biomasy i wykorzystywanej zgodnie z kryteriami zrównoważonego rozwoju określonymi w nowej dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii[6] w koszyku energetycznym UE mógłby wynosić przynajmniej 14 %. Inwestycje doprowadziłyby do stworzenia ponad 200 000 lokalnych miejsc pracy. - Europejska inicjatywa na rzecz wychwytywania, transportu i składowania CO2: Technologie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCS) muszą być wykorzystywane komercyjnie na dużą skalę, jeśli celem UE jest ograniczenie emisji z wytwarzania energii do niemal zera do 2050 r. i jeśli stanowiąca prawdopodobny scenariusz kontynuacja eksploatacji znacznych światowych zasobów węgla nie ma prowadzić do nasilenia zmian klimatu. Pilną potrzebę stanowi demonstracja w skali przemysłowej pełnego łańcucha CCS dla reprezentatywnej gamy różnych wariantów wychwytywania, transportu i składowania. Jednocześnie kompleksowy program badawczy doprowadzi do rozwoju ulepszonych elementów, zintegrowanych systemów i procesów umożliwiających komercyjne wykorzystanie CCS w wykorzystujących paliwa kopalne elektrowniach, których eksploatacja rozpocznie się po 2020 r. Łączna kwota koniecznych w następnych 10 latach publicznych i prywatnych inwestycji w Europie szacowana jest na 13 mld EUR. Celem jest ograniczenie kosztów CCS do 30-50 EUR/tonę CO2 do 2020 r., co przyczyni się do opłacalności tej technologii w sytuacji gdy emisja dwutlenku węgla obciążona jest opłatami. - Inicjatywa na rzecz zrównoważonego rozszczepiania jądrowego Rozszczepianie jądrowe musi zbliżyć się do celu, jakim jest zrównoważenie w długiej perspektywie wraz z reaktorem IV generacji. Reaktory te będą zaprojektowane w taki sposób, aby zagwarantować maksimum bezpieczeństwa, zwiększyć wydajność, ograniczyć ilość produkowanych odpadów radioaktywnych i zminimalizować zagrożenia związane z rozprzestrzenianiem materiałów jądrowych. Rozpoczęcie komercyjnej eksploatacji reaktorów przewidywane jest na rok 2040, ale aby osiągnąć ten cel, prace należy rozpocząć już teraz. Większość programu na okres do 2020 r. będzie stanowić projektowanie oraz budowa prototypów i demonstratorów, warsztaty na temat produkcji paliw i eksperymentalne obiekty do ich produkcji, a także program badawczy mający na celu opracowanie nowych materiałów i podzespołów na potrzeby poprawy wykonalności reaktorów pod względem przemysłowym i ich opłacalności ekonomicznej. Wysiłki podejmowane w tym zakresie będą mieć za podstawę solidne kwalifikacje i bogate doświadczenie zebrane w ramach stosowania obecnej technologii jądrowej, która przyczynia się do realizacji celów planu EPSTE do 2020 r. Łączna kwota koniecznych w następnych 10 latach publicznych i prywatnych inwestycji w Europie szacowana jest na 7 mld EUR. Do 2020 r. powinna się rozpocząć eksploatacja pierwszych prototypów generacji IV. W następnym dziesięcioleciu mogłyby również pojawić się jako projekty demonstracyjne pierwsze reaktory kogeneracyjne w celu przetestowania technologii pod kątem powiązania jej z procesami przemysłowymi. - Ogniwa paliwowe i technologie wodorowe Wspólna inicjatywa technologiczna (WIT) w sprawie ogniw paliwowych i technologii wodorowych została opracowana na lata 2008-2013 i na jej potrzeby przewidziano budżet w wysokości 470 mln EUR ze środków wspólnotowych oraz w przynajmniej tej samej wysokości ze środków udostępnionych przez przemysł. WIT osiągnęła minimalną masę krytyczną konieczną do rozwoju i weryfikacji wydajnych i konkurencyjnych pod względem kosztów technologii wielorakiego zastosowania. Realizacja wyznaczonych przez przemysł celów wejścia na rynek wymagać będzie jednakże podjęcia znacznych dodatkowych wysiłków. W szczególności w celu zbudowania konkurencyjnego łańcucha ogniw paliwowych i zrównoważonej infrastruktury na potrzeby technologii wodorowych w całej UE potrzebnych będzie więcej demonstracji o większej skali oraz więcej działań poprzedzających komercyjne wykorzystanie w odniesieniu do zastosowań przenośnych, stacjonarnych i transportowych, a także długoterminowe badania i rozwój technologii. Konieczne dodatkowe środki ze strony sektora publicznego i prywatnego w latach 2013-2020 szacowane są na 5 mld EUR. 2.2 Efektywność energetyczna – inicjatywa inteligentne miasta Efektywność energetyczna jest najprostszym i najtańszym sposobem ograniczania emisji CO2. Możliwości technologiczne dostępne w sektorze transportu, w budynkach i w przemyśle należy zamienić w szanse dla przedsiębiorców. Nowa europejska inicjatywa „inteligentne miasta” ma na celu stworzenie warunków umożliwiających upowszechnienie na rynku technologii efektywności energetycznej. Inicjatywa wesprze ambitne i pionierskie miasta (np. strony porozumienia między burmistrzami), które zajmą się modernizacją budynków, sieci elektroenergetycznych i systemów transportowych, uwzględniając koncepcje i strategie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną. Od miast i regionów uczestniczących w tej inicjatywie oczekiwać się będzie przetestowania i wykazania możliwości wykroczenia poza obecne cele UE w zakresie energetyki i klimatu tj. w kierunku ograniczenia o 40 % emisji gazów cieplarnianych poprzez zrównoważone wytwarzanie, dystrybucję i zużycie energii do 2020 r. Łączna kwota koniecznych w następnych 10 latach publicznych i prywatnych inwestycji w Europie szacowana jest na 11 mld EUR. Do 2020 r. w ramach inicjatywy „inteligentne miasta” 25-30 miast powinno przodować pod względem przejścia na gospodarkę niskoemisyjną. Miasta te będą stanowić ośrodki, w których powstaną inteligentne sieci, nowa generacja budynków i niskoemisyjne rozwiązania transportowe, i które tym samym będą stanowiły zalążek transformacji europejskiego systemu energetycznego. 2.3 Europejskie stowarzyszenie badań nad energią Europejskie stowarzyszenie badań nad energią (EERA) nadaje współpracy między krajowymi placówkami badawczymi nowy wymiar – z doraźnego uczestnictwa w nieskoordynowanych wspólnych projektach do wspólnego projektowania wspólnych programów i ich realizacji. Aby przyspieszyć rozwój technologii niskoemisyjnych nowych generacji należy wykorzystać dynamikę stowarzyszenia i zwiększyć skalę realizowanych za jego pośrednictwem wspólnych projektów za pomocą dodatkowych inwestycji. Okres od selekcji koncepcji wypracowanych w laboratoriach i ich rozwój do momentu, kiedy mogą zostać wykorzystane w przemyśle, należy znacząco skrócić. Udział uniwersytetów w stowarzyszeniu za pomocą platformy stworzonej przez Europejskie Stowarzyszenie Uniwersytetów zapewni mobilizację najwybitniejszych naukowców. W ciągu najbliższych dwóch lat stowarzyszenie uruchomi wspólne programy dotyczące głównych wyzwań planu EPSTE obejmujące konkretne cele technologiczne oraz będzie je realizować. Powstaną silne związki z inicjatywami przemysłowymi, tak aby zapewnić przydatność dla przemysłu. Na podstawie obecnych postępów szacuje się, że stowarzyszenie może powiększyć zakres realizowanych zadań, tak aby skutecznie zarządzać dodatkowymi środkami publicznymi w wysokości 5 mld EUR na szczeblu krajowym i szczeblu UE w przeciągu 10 lat. 2.4 Działania i inicjatywy uzupełniające - Inne możliwości technologiczne Na wniosek Rady i Parlamentu Komisja[7] analizuje inne możliwości o ogromnym potencjale, takie jak inne odnawialne źródła energii morskiej[8], przechowywanie energii oraz wykorzystywanie energii odnawialnej do ogrzewania i chłodzenia. Aby utrzymać obecny wkład sektora jądrowego w niskoemisyjne wytwarzanie energii elektrycznej, w planie EPSTE zidentyfikowano dwie głównie kwestie, które należy rozwiązać, a mianowicie: wydłużenie okresu eksploatacji obiektów jądrowych oraz unieszkodliwianie odpadów jądrowych. - Energia syntezy jądrowej Synteza jądrowa stanowi obiecujące źródło energii w perspektywie długoterminowej. Euratom (będący stroną umowy międzynarodowej ITER) pozostaje w pełni zaangażowany na rzecz powodzenia projektu ITER, wymagającego na etapie budowy wysokich nakładów inwestycyjnych. - Przełomy w nauce Technologie przyszłości to m.in. paliwa silnikowe wytwarzane bezpośrednio ze światła słonecznego, (cyfrowe) półprzewodnikowe źródła światła, które mogą być wykorzystywane przez dziesiątki lat; akumulatory o pojemności dziesięciokrotnie większej niż obecnie. Opanowanie tych technologii wymaga jednak zbadania nowych poziomów złożoności zjawisk fizykochemicznych będących przyczyną właściwości i interakcji materiałów[9]. Badania podstawowe pozostają notorycznie niedofinansowane w UE. Europejska Rada ds. Badań Naukowych zaczyna zajmować się tą kwestią, ale nie przewiduje odrębnego programu poświęconego energii. Stany Zjednoczone ogłosiły natomiast niedawno stworzenie 46 ośrodków badawczych ds. energii (Energy Frontier Research Centres) z budżetem w wysokości 777 mln USD (555 mln EUR) w najbliższych pięciu latach. Bez podjęcia podobnych wysiłków Europa pozostanie w tyle, podczas gdy nowe odkrycia naukowe zajmą miejsce obecnych technologii. Aby stworzyć podstawy przyszłej konkurencyjności Europy w świetle zaciętej konkurencji na arenie międzynarodowej, w następnych 10 latach na badania podstawowe należy przeznaczyć dalsze środki w wysokości 1 mld EUR. - Aktywowanie ośrodków naukowo-badawczych Oprócz europejskiego stowarzyszenia badań nad energią należy aktywować inne ośrodki naukowo-badawcze do rozpoczęcia prac nad wyzwaniami dotyczącymi energii i klimatu. W polityce spójności przewidziane są znaczne inwestycje na rzecz wzmocnienia i dalszego rozwoju potencjału badawczego UE w celu wspierania powstawania nowych centrów doskonałości i wzmacniania potencjału kapitału ludzkiego. Na potrzeby wsparcia polityki energetycznej UE wykorzystać można również specjalistyczną wiedzę, jaką dysponują inne branże. Przykładowo Europejska Agencja Kosmiczna mogłaby pomóc w zastosowaniu zaawansowanych materiałów izolacyjnych i systemów energetycznych o bardzo wysokiej sprawności w naziemnym sektorze energetycznym lub też w wykorzystaniu zastosowań kosmicznych do monitorowania systemów energetycznych i zarządzania nimi oraz do egzekwowania prawodawstwa. Proponowane w ramach Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT) wspólnoty wiedzy i innowacji (WWiI) ds. zrównoważonej energii, dostosowania się do zmian klimatu i łagodzenia ich skutków będą promować przedsiębiorczość, wspierać nowe talenty i w pełni wykorzystywać nowatorskie możliwości. Szacuje się, że roczny budżet każdej WWiI będzie rzędu 50-100 mln EUR, z czego jedna czwarta środków będzie pochodzić z EIT. Udział podmiotów zaangażowanych w WWiI w inicjatywach przedstawionych w planie EPSTE zapewni wzajemne uzupełnianie się obu projektów i pozwoli uniknąć pokrywania się podejmowanych działań. - Współpraca międzynarodowa Współpraca w zakresie rozwoju technologii będzie głównym elementem prowadzonych w Kopenhadze negocjacji, podczas których poruszona zostanie również tematyka związanych ze współpracą kosztów i ustalenia wdrożeniowe. Grupa G-20 zobowiązała się do promowania inwestycji w technologie niskoemisyjne i efektywność energetyczną, a także do zapewniania wsparcia finansowego i technicznego dla tego typu projektów w krajach rozwijających się. Obejmuje to podejmowanie działań ułatwiających upowszechnianie lub udostępnianie czystych technologii energetycznych przy jednoczesnym poszanowaniu praw własności intelektualnej. UE gotowa jest wnieść znaczny wkład w to międzynarodowe wsparcie za pomocą różnorodnych instrumentów, a także poprzez zacieśnienie oraz poszerzenie dwustronnej współpracy w zakresie technologii niskoemisyjnych. Wraz z USA i Japonią Komisja prowadzi już prace nad określeniem konkretnych planów działania na potrzeby wzmocnienia współpracy w zakresie badań nad energią. Zgromadzone w ramach tych prac doświadczenie posłuży do zacieśnienia współpracy z innymi głównymi partnerami strategicznymi. Jednocześnie nadal udoskonalana będzie koordynacja działań państw członkowskich i Komisji Europejskiej, co przyczyni się do nasilenia strategicznej współpracy z partnerami na całym świecie. Unijne strategiczne forum ds. międzynarodowej współpracy naukowo-technicznej[10] będzie motorem ulepszania ramowych warunków prowadzenia międzynarodowych badań. Różnorodne sytuacje krajów rozwijających się wymagają zróżnicowanych działań i założonego poziomu ambicji. W ciągu ostatnich kilku lat niektóre kraje rozwijające się, m.in. Chiny, Indie, RPA i Brazylia, opracowały krajowe strategie poświęcone zmianom klimatu. UE wspiera kraje rozwijające się w przechodzeniu na gospodarkę niskoemisyjną. Projekt UE-Chiny dotyczący technologii o niemal zerowej emisji dwutlenku węgla (NZEC) jest konkretnym przykładem współpracy w zakresie technologii, w tym przypadku wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. Globalny Fundusz Efektywności Energetycznej oraz Energii Odnawialnej (GEEREF)[11] zainwestuje w fundusze energii odnawialnej i infrastruktury zrównoważonej energii, a także podobne struktury inwestycyjne dostosowane do potrzeb i warunków regionalnych. Inne inicjatywy obejmują śródziemnomorski plan na rzecz energii słonecznej oraz wspólną strategię Afryka-UE. 3. Podział ryzyka i łączenie zasobów Zgodnie z obecnym poziomem wiedzy Komisja jest przekonana, że skuteczna realizacja działań przedstawionych w planie EPSTE wymaga zwiększenia inwestycji w UE z obecnego poziomu 3 mld EUR rocznie do 8 mld EUR rocznie[12]. Oznaczałoby to wyłożenie przez sektor publiczny i prywatny dodatkowych środków w łącznej wysokości 50 mld EUR w następnych10 latach. Pełna gama zagrożeń dla technologii niskoemisyjnych na różnych etapach ich rozwoju wymaga koncepcji podziału ryzyka, w ramach której wszystkie zaangażowane podmioty z sektora publicznego i prywatnego przyjmują na siebie część ryzyka odpowiadającego ich obszarowi działalności i interweniowania. Ogólnie rzecz ujmując, im większa niepewność technologiczna, tym więcej potrzeba wsparcia publicznego przy większym odsetku dotacji. W przypadku znacznego ryzyka rynkowego wynikającego z niedoskonałości rynku uzasadnione jest również wsparcie publiczne wyrównujące szanse, a w likwidacji tych niedoskonałości może również pomóc regulacja. W przeciwnym razie sektor prywatny powinien być zdolny do radzenia sobie we własnym zakresie. Przemysł musi być gotowy na przyspieszenie rozwoju nowych technologii i szybkie ich wprowadzenie. Banki i prywatni inwestorzy będą musieli finansować przedsiębiorstwa, które będą motorem przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, i znacznie w nie inwestować. Stanowi to oczywiście znaczne wyzwanie w kontekście kryzysu finansowego, kiedy to zwiększyła się awersja do ryzyka, a inwestowanie w nowe, obarczone większym ryzykiem technologie nie stanowi priorytetu inwestorów. Organy władzy publicznej muszą być zatem przygotowane na zaproponowanie odpowiednich bodźców i spójnych sygnałów politycznych, oraz, w razie potrzeby, na znaczne zwiększenie finansowania publicznego na rzecz rozwoju technologii niskoemisyjnych[13]. Ogólny podział finansowania badań nad energią inną niż jądrowa wynosił w 2007 r. 70 % środków prywatnych i 30 % środków publicznych. Uwzględniając, że przejście na energię ze źródeł odnawialnych leży w gestii polityki publicznej, a także mając na uwadze obecną sytuację gospodarczą, należałoby rozważyć znaczne zwiększenie środków publicznych na ten cel w krótkim okresie, w kierunku równego podziału finansowania. Obecnie 80 % środków publicznych na finansowanie badań nad energią inną niż jądrowa przydzielanych jest na szczeblu krajowym, a 20 % na szczeblu wspólnotowym. Uwzględniając potrzebę szybkiej realizacji ukierunkowanych, zintegrowanych programów dotyczących technologii o dużym potencjale wprowadzenia w całej UE, jednym z wariantów rozważanych w przeglądzie budżetu być może będzie musiało być zwiększenie proporcji środków przydzielanych na szczeblu wspólnotowym. Poziom wymaganego finansowania przez Wspólnotę zależałby m.in. od zainteresowania państw członkowskich współfinansowaniem inicjatyw przedstawionych w planie EPSTE, za pomocą wspólnego planowania[14] na zasadzie zmiennej geometrii. Taki proces umożliwi różnym partnerstwom państw członkowskich współpracę w zakresie technologii o największym dla nich znaczeniu, w zależności od preferowanego koszyka energetycznego tych państw członkowskich, rodzimej bazy surowcowej i potencjału eksploatacji. Uzasadnienie interweniowania na szczeblu wspólnotowym Finansowanie badań ze środków publicznych w UE obejmuje głównie program ramowy w zakresie badań, stanowiący wspólną europejską pulę zarządzaną przez Komisję, oraz programy krajowe zarządzane przez poszczególne państwa członkowskie. Na każdym z tych poziomów działania należy wykorzystać jego mocne strony i szanse, jakie niesie. Działania na szczeblu wspólnotowym mogą obejmować obarczone znacznym ryzykiem, kosztowne programy długoterminowe pozostające poza zasięgiem poszczególnych państw członkowskich, prowadząc do podziału ryzyka i zwiększenia zakresu oddziaływania i korzyści skali, których nie udałoby się inaczej osiągnąć. Pozwoli to na opracowanie optymalnego programu działań i doprowadzi do maksymalizacji wymiany wiedzy i rozpowszechniania informacji, zmniejszając jednocześnie łączne koszty realizacji danego celu. Działania na szczeblu UE mogą dotyczyć kwestii transgranicznych i prowadzić do szybkiego zgromadzenia większej puli autorytetów o odpowiednich kwalifikacjach i większej interdyscyplinarności niż na szczeblu krajowym. Ponadto dzięki wykorzystaniu instrumentów finansowania promujących europejską przestrzeń badawczą działania te mogą prowadzić do rozwoju przemysłu, a także udoskonalenia koordynacji prac podejmowanych na szczeblu krajowym. 4. Możliwe źródła finansowania publicznego Nowy europejski system handlu uprawnieniami do emisji[15] umożliwia od roku 2013 tworzenie, w ramach rozwoju wydajniejszych i tańszych czystych technologii, samonapędzającego się procesu reinwestowania przychodów ze sprzedaży uprawnień na szczeblu krajowym. Sposób wykorzystywania dochodów ustalany jest przez państwa członkowskie, ale co najmniej 50 % powinno być przeznaczone na działania dotyczące zmian klimatu, w tym w krajach rozwijających się. Trzysta milionów unijnych uprawnień wydzielonych z rezerwy dla nowych operatorów w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji zostanie wykorzystane na wspieranie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla oraz nowatorskich odnawialnych źródeł energii. Uprawnienia te zostaną udostępnione na finansowanie projektów demonstracyjnych wybranych w oparciu o kryteria określone na szczeblu wspólnotowym za pośrednictwem państw członkowskich. System ten nie obejmuje jednak ryzyka technologicznego, a jedynie ułatwia komercyjne wykorzystywanie istniejących technologii poprzez rekompensowanie dodatkowych kosztów wykraczających poza koszty tradycyjnych technologii. Na szczeblu unijnym obecne programy wspólnotowe, jak np. program ramowy w zakresie badań, program Inteligentna Energia–Europa oraz europejski plan naprawy gospodarczej[16] (w odniesieniu do CCS i morskiej energii wiatrowej), są naturalnymi instrumentami do osiągnięcia tych celów, ale obecne środki nie są wystarczające do podjęcia wszystkich działań zaproponowanych w planie EPSTE. Konkretne wnioski Komisji dotyczące wdrożenia planu EPSTE wynikają z potrzeby szybkiego działania, skoordynowanego podejścia w całej UE oraz dążenia do ograniczenia ogólnych kosztów poprzez optymalizację zbioru finansowanych projektów. Podejście to uzasadnione jest przekonaniem, że wraz z naciskiem na osiągnięcie konkretnych celów, skuteczną realizację i efektywniejsze wykorzystanie ograniczonych zasobów, działania na szczeblu UE zapewniają realną wartość dodaną. 5. Poprawa spójności i mobilizacja społeczności finansowej Środki finansowe to tylko połowa sukcesu. Trzeba je również dobrze wydatkować w celu maksymalizacji efektu dźwigni i bodźca, jakim jest finansowanie publiczne, oraz aby zapewnić jak największe korzyści społeczne. Zestaw instrumentów finansowania jest dość kompleksowy. Obejmuje on: programy w dziedzinie badań i rozwoju technologicznego oraz innowacji na szczeblu krajowym i szczeblu UE; finansowanie dłużne; fundusze kapitału podwyższonego ryzyka; fundusze infrastrukturalne; oraz instrumenty rynkowe. Pewien problem stanowią jednak niewystarczające zasoby, rozdrobnienie i brak synergii. Podmioty udzielające dotacji, subwencji, pożyczek czy kapitału często działają samodzielnie, nie kierując się ogólną strategią czy procesem optymalizacji. Plan EPSTE powinien pomóc w odwróceniu tej tendencji skłaniając do ściślejszej współpracy. Poprawa spójności programów publicznych W celu zwiększenia skuteczności i wydajności działań Komisja skoncentruje się na etapie wdrażania planu EPSTE i będzie nadal ulepszać koordynację realizacji istniejących programów wspólnotowych w dziedzinie energii, a także innych inicjatyw wspólnotowych, takich jak europejski program energetyczny na rzecz naprawy gospodarczej i wykorzystanie 300 milionów unijnych uprawnień wydzielonych z systemu handlu uprawnieniami do emisji na projekty demonstracyjne. W ramach wdrażania planu EPSTE nastąpi stopniowe odejście od obecnego modelu finansowania indywidualnych projektów na rzecz współfinansowania w ramach programów. Przyszłym modelem ogólnoeuropejskiej współpracy w dziedzinie badań nad energią powinno być skuteczne łączenie środków publicznych i tworzenie elastycznych partnerstw publiczno-prywatnych z przemysłem. Takie podejście wymaga skutecznych partnerstw publiczno-prywatnych, które zapewniając pełną ochronę finansowych interesów publicznych, zachowują właściwe proporcje pomiędzy kontrolą a ryzykiem i są wystarczająco elastyczne, aby umożliwiać efektywną współpracę z podmiotami z sektora prywatnego. Jednocześnie w celu zgromadzenia wystarczających środków na finansowanie dużych projektów demonstracyjnych poszukiwane są nowe możliwości łączenia środków pochodzących od różnych podmiotów i z różnych instrumentów, takich jak dotacje, pożyczki i gwarancje pożyczek. Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) mógłby odegrać kluczową rolę w ulepszaniu koordynacji i ciągłości dostępnego finansowania, czego przykładem jest mechanizm finansowania oparty na podziale ryzyka (RSFF), który łączy środki z budżetu 7PR i środki EBI na potrzeby finansowania obarczonych większym ryzykiem projektów B+R, w tym w sektorze energetycznym. W perspektywie średnio- i długoterminowej UE powinna opracować ramy zapewniające bardziej przewidywalne, stabilniejsze podejście do finansowania na większą skalę rozwoju technologii energetycznych. Ramy te obejmowałyby: zwiększenie spójności pomiędzy już podjętymi i nowymi działaniami; zwiększenie skuteczności polityki UE w różnych dziedzinach; ukierunkowanie na założony cel i adekwatność do tego celu; zwiększanie przejrzystości i unikanie pokrywania się podejmowanych działań; oraz ułatwienie zrozumienia działań podejmowanych na szczeblu wspólnotowym przez zainteresowane strony i obywateli Europy. Działania podejmowane przy współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) – mobilizacja społeczności finansowej Pożyczki udzielane przez EBI mają zdolność mobilizowania i przyciągania innych środków pochodzących z sektora publicznego i prywatnego. W ramach reakcji na kryzys finansowy i jak przewidziano w europejskim planie naprawy gospodarczej[17] EBI zwiększył pułap pożyczek w dziedzinie energetyki do poziomu 9,5 mld EUR w 2009 r. i 10,25 mld EUR w roku 2010, co stanowi znaczny wzrost w porównaniu z pułapem 6,5 mld EUR z 2008 r. Na tej podstawie Komisja i EBI współpracują w zakresie następujących inicjatyw, które umożliwią EBI realizację zwiększonego pułapu pożyczek na potrzeby finansowania planu EPSTE: - wzmocnienie RSFF, tak aby mógł wspierać plan EPSTE. W szczególności niezbędna będzie ocena jego bazy kapitału wysokiego ryzyka w celu uzyskania poziomu finansowania niezbędnego do osiągnięcia celów przedstawionych w planach działania w sprawie technologii do 2020 r. Ocena ta powinna być uwzględniona w śródokresowym przeglądzie RSFF; - znaczące zwiększenie środków na rzecz „Europejskiego Funduszu Roku 2020 na rzecz Energii, Zmiany Klimatu i Infrastruktury” (fundusz Marguerite) stworzonego przez EBI i inne instytucje publiczne państw członkowskich zajmujące się finansowaniem długoterminowym. - opracowanie odrębnego wspólnego instrumentu na rzecz efektywności energetycznej i energii odnawialnej na potrzeby finansowania wstępnego wprowadzenia technologii niskoemisyjnych na rynek. W 2009 r. uruchamiany jest – w ramach pilotażowej wspólnej inicjatywy Komisji i EBI – instrument o wartości 15 mln EUR[18] zapewniający pomoc techniczną lokalnym organom władzy na potrzeby opracowania projektów mogących uzyskać finansowanie ze strony banków, w ramach ich planów działania na rzecz zrównoważonej polityki energetycznej; - zwiększenie wsparcia UE na rzecz rynków kapitału podwyższonego ryzyka, w szczególności aby zachęcić do zwiększenia inwestowania w technologie niskoemisyjne poprzez instrument na rzecz wysokiego wzrostu i innowacji w MŚP (GIF) w ramach programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP); - ocena optymalnych pakietów finansowych na potrzeby dużych projektów demonstracyjnych lub realizacji projektów w warunkach rynkowych, w tym ewentualne łączenie dotacji z pożyczkami lub produktami przewidującymi podział ryzyka; - zacieśnienie relacji pomiędzy EBI i wspólnotowym zespołem kierującym ds. strategicznych technologii energetycznych, w stosownych przypadkach zapraszając EBI do uczestnictwa w pracach zespołu. 6. Wnioski Stopniowe przejście na gospodarkę niskoemisyjną wymaga opracowania, przetestowania, a następnie wdrożenia nowych technologii. W tym celu UE zapewnia ukierunkowanie polityczne poprzez kompleksowe ramy polityki zaproponowane w ramach pakietu klimatyczno-energetycznego. Plan EPSTE jest filarem rozwoju technologii. Sektor prywatny musi teraz podjąć wyzwanie i pamiętać, że ze względu na istotność tworzenia gospodarki niskoemisyjnej otrzyma wsparcie ze środków publicznych, jeśli ryzyko okaże się zbyt wysokie. Okazuje się, że inwestycje publiczne i prywatne w rozwój technologii energetycznych muszą znacznie wzrosnąć w jak najszybszym tempie. Zasilenie środkami publicznymi jest w pełni uzasadnione, aby osiągać cele polityki publicznej i przezwyciężyć niewydolności rynku. Bardziej zdecydowana interwencja na szczeblu UE mogłaby być jednym z najskuteczniejszych sposobów realizacji pożądanej, szerokiej gamy technologii. W związku z tym Komisja zwraca się do Rady i Parlamentu Europejskiego o: - udzielenie wsparcia dla planów działania w sprawie technologii na lata 2010-2020 i na tej podstawie wezwania Komisji do uruchomienia europejskich inicjatyw przemysłowych w roku 2010; - wyrażenie zgody na ukierunkowanie istniejących programów wspólnotowych na wspieranie inicjatyw przedstawionych w planie EPSTE; - wezwanie państw członkowskich do zdwojenia wysiłków na rzecz wspierania finansowania technologii niskoemisyjnych, w tym poprzez odpowiednie ukierunkowanie instrumentów wsparcia, oraz do udziału w realizacji inicjatyw przedstawionych w planie EPSTE zgodnie z opartym na zasadzie zmiennej geometrii modelem wspólnego planowania, w których zachowana jest suwerenność w zakresie finansowania badań ze środków krajowych; - akceptację proponowanego wzmocnienia instrumentów finansowych dotyczących grupy EBI, takich jak RIFF, fundusz Marguerite i instrument na rzecz wysokiego wzrostu i innowacji w MŚP (GIF) na potrzeby wspierania finansowania planu EPSTE; - akceptację zamiaru Komisji i EBI, jakim jest ocena optymalnych pakietów finansowych na potrzeby dużych projektów demonstracyjnych i realizacji projektów w warunkach rynkowych oraz opracowanie odrębnego wspólnego instrumentu na rzecz efektywności energetycznej i energii odnawialnej na potrzeby finansowania wstępnego wprowadzenia technologii niskoemisyjnych na rynek; a także akceptację średnioterminowych koncepcji Komisji dotyczących postępów w zakresie finansowania technologii niskoemisyjnych; - wyrażenie zgody na wzmocnienie istniejących i nowych międzynarodowych inicjatyw ukierunkowanych na technologię. [1] W dokumencie COM(2009) 475 przedstawiono wniosek Komisji w sprawie europejskiego planu dotyczącego porozumienia w Kopenhadze. [2] COM(2007) 723 z 22.11.2007. [3] SEC(2009) 1296 z 7.10.2009. [4] Inne elementy wymagające finansowania, dotyczące głównie wprowadzania na rynek, na potrzeby realizacji celu, jakim jest udział energii ze źródeł odnawialnych na poziomie 20 % w 2020 r., zostaną przedstawione w komunikacie Komisji w 2010 r. [5] Zaproponowane w komunikacie dotyczącym planu EPSTE z listopada 2007 r. i zatwierdzone przez Radę dnia 28 lutego 2008 r., a następnie przez Parlament Europejski dnia 9 lipca 2008 r. (sprawozdanie J. Buzka). [6] Dyrektywa 2009/28/WE z 23.4.2009. [7] Za pomocą SETIS, systemu informacyjnego przewidzianego w planie EPSTE. [8] W tym fale, pływy, prądy i gradienty temperatury. [9] W dokumencie COM(2009) 512 z 30.9.2009 przedstawiono podstawy wspólnej strategii dotyczącej kluczowych technologii wspomagających w UE. [10] Forum zostało stworzone przez CREST, Komitet Badań Naukowo-Technicznych będący organem doradczym Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej. [11] Utworzony przez Komisję Europejską, Niemcy i Norwegię: http://www.eif.org/about/geeref.htm [12] Szczegółowe informacje na temat tych danych liczbowych przedstawiono w załączonej ocenie skutków SEC(2009) 1297 z 7.10.2009. [13] Finansowanie publiczne będące pomocą państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE wymaga zgłoszenia Komisji i musi być zgodne z obowiązującymi przepisami dotyczącymi pomocy państwa. [14] COM(2008) 468 z 15.7.2008. [15] Dyrektywa 2003/87/WE zmieniona dyrektywą 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. [16] Rozporządzenie (WE) Nr 663/2009 z 13.7.2009, Dz.U. L 200 z 31.7.2009, s. 31. [17] COM(2008) 800 z 26.11.2008. [18] Inicjatywa na rzecz finansowania zrównoważonej energii w ramach Europejskiego planu naprawy gospodarczej finansowana w ramach programu Inteligentna Energia – Europa II.