[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH | Bruksela, dnia 21.6.2007 KOM(2007) 349 wersja ostateczna KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Sprawozdanie roczne 2007 na temat wspólnotowej polityki rozwoju i realizacji pomocy zewnętrznej w 2006 r. {SEK(2007) 840} KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Sprawozdanie roczne 2007 na temat wspólnotowej polityki rozwoju i realizacji pomocy zewnętrznej w 2006 r. SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Lepsze ramy dla polityki rozwoju: spójność polityk 3 3. Lepsze ramy dla strategii regionalnych 5 4. Lepsze ramy dla pomocy zewnętrznej – uproszczenie oraz wyjaśnienie przepisów 6 5. Lepsze ramy dla wspólnego działania: efektywność pomocy 8 6. Wyniki 10 Wprowadzenie Unia Europejska pozostaje największym na świecie ofiarodawcą pomocy na rzecz rozwoju, przekazując na ten cel 46,9 mld EUR, co stanowi 56,67 % zadeklarowanej Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju na 2006 r. oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA). Pomoc zewnętrzna zarządzana przez Komisję Europejską wyniosła około 12,1 mld EUR w postaci nowych zobowiązań w 2006 r., z czego 9,8 mld EUR zostało sklasyfikowane jako oficjalna pomoc rozwojowa. Ponad 160 państw korzysta z tej pomocy. W 2006 r. nastąpiły istotne zmiany w sposobie zarządzania stosunkami pomiędzy EU a resztą świata. Po pierwsze podjęto starania, aby w ramach realizacji polityk sektorowych, które mają wpływ na państwa rozwijające się, realizowane były także wyznaczone cele rozwoju; po drugie przyjęto strategie regionalne, które odzwierciedlają ich główne założenia; po trzecie uproszczono wachlarz instrumentów, które stanowią podstawę prawną pomocy zewnętrznej; po czwarte wprowadzono środki umożliwiające zacieśnienie współpracy z państwami partnerskimi oraz innymi podmiotami uczestniczącymi w rozwoju, w celu podniesienia skuteczności świadczonej pomocy i wreszcie ulepszono sposoby mierzenia wyników i wyciągania wniosków. Niniejszy komunikat ma na celu przedstawienie głównych cech zaistniałych zmian. Lepsze ramy dla polityki rozwoju: spójność polityk Od chwili przyjęcia w grudniu 2005 r. europejskiego konsensusu w sprawie rozwoju, Komisja coraz więcej uwagi poświęcała znaczeniu, jakie w osiąganiu milenijnych celów rozwoju (MDG) mogą odegrać działania w dziedzinach wykraczających poza politykę rozwoju, takich jak handel, rolnictwo, środowisko, bezpieczeństwo, migracja, społeczny wymiar globalizacji, zatrudnienie oraz godna praca, międzynarodowa współpraca naukowa, w tym badania w zakresie zdrowia. Powszechnie uważa się, że sama polityka rozwoju nie przyniesie wystarczających rezultatów i że wiele z pozostałych obszarów polityki może mieć w tym przypadku znaczny wpływ. Celem Unii Europejskiej jest maksymalizacja pozytywnych aspektów polityki wspólnotowej przy jednoczesnym minimalizowaniu ich negatywnego wpływu na państwa rozwijające się. Z inicjatywy prezydencji UE opracowano trwający program prac na lata 2006–2007 w zakresie spójności polityki na rzecz rozwoju (PCD), w którym określono wspólne priorytety działania. W październiku 2006 r. w swoich konkluzjach Rada wypowiedziała się zarówno na temat trwającego programu prac, wprowadzonego z inicjatywy prezydencji UE, jak i uwzględniania kwestii rozwoju w podejmowanych na forum Rady decyzjach. Komisja odnotowała istotny postęp w szeregu dziedzin, w tym w dziedzinie handlu, a w szczególności poczyniła postępy w negocjacjach umów o partnerstwie gospodarczym z krajami AKP, które mają na celu wzmożenie wymiany handlowej oraz integracji regionalnej będącej bodźcem dla długoterminowego rozwoju. Walka z chorobami zakaźnymi będącymi skutkiem ubóstwa, prowadzona w ramach Partnerstwa pomiędzy Europą a Krajami Rozwijającymi się w zakresie Badań Klinicznych (EDCTP), jest kolejnym obszarem, na którym Komisja dokonała postępu. Poczyniono również znaczne postępy w dziedzinie migracji – posunęły się prace prowadzone w ramach strategii UE dla Afryki [1] , rozpoczęto realizację opiewającego na kwotę 380 mln EUR programu tematycznego dotyczącego migracji na lata 2007–2013 oraz – w dziedzinie bezpieczeństwa – udzielono wsparcia reformom sektora bezpieczeństwa w państwach partnerskich. Migracja jest dziedziną, w której szczególnie ważna jest spójność. W ramach szeroko zakrojonych porozumień o współpracy Unia Europejska prowadziła z różnymi państwami i regionami dialog na temat kwestii związanych z migracją. Europejska Polityka Sąsiedztwa jest tutaj dobrym przykładem, zaś proces dialogu kontynuowany jest z państwami partnerskimi z Afryki, Azji, Ameryki Łacińskiej oraz Karaibów[2]. Tego rodzaju rozmowy obejmują zazwyczaj szeroki zakres tematów, takich jak: powiązania między migracją a rozwojem gospodarczym, walka z nielegalną imigracją i handlem ludźmi, wpływ sytuacji uchodźców na rozwój gospodarczy, wspólne wysiłki w celu lepszego zarządzania migracją z pobudek ekonomicznych. Rezultatem dialogu może być decyzja o udzieleniu przez UE pomocy państwom partnerskim, tak aby wspomóc ich możliwości zarządzania przepływami migracyjnymi i zmaksymalizować pozytywne zależności między migracją a rozwojem. W kontekście spójności także kwestie praw człowieka oraz dobrych rządów poruszane są regularnie. W 2006 r. zorganizowano 13 misji UE obserwacji wyborów i wysłano około 1 400 obserwatorów UE. Misje te przyczyniły się do ograniczenia możliwości oszustw wyborczych, manipulacji czy zastraszania. Zapewniły też większą przejrzystość wyborów oraz przyczyniły się do zwiększenia zaufania publicznego do procesu wyborczego, wspierając tym samym postęp w dążeniu do demokracji i ładu politycznego. W niektórych przypadkach misje te odegrały ważną rolę w zapobieganiu konfliktom, jak w przypadku wysłania do Demokratycznej Republiki Konga najpoważniejszej w historii misji UE (300 obserwatorów), którzy obserwowali obie tury wyborów odbywających się w lipcu i listopadzie. Wybory te stały się pierwszym krokiem na drodze przywracania pokoju wewnętrznego, zaprowadzania ładu politycznego oraz wprowadzania zrównoważonego rozwoju w Demokratycznej Republice Konga, co przyczyniło się do stabilizacji całego regionu Wielkich Jezior. W kwestii sprawowania rządów Komisja zaproponowała nowe podejście, określone w komunikacie „Sposób sprawowania rządów w świetle konsensusu europejskiego w sprawie polityki rozwoju”[3]. Podejście to opiera się na ogólnej ocenie obejmującej lata 1994–2004. W jego ramach stwierdzono, że uznanie kwestii sprawowania rządów za jedno z głównych zadań agendy politycznej UE i agendy działań w zakresie rozwoju było słusznym posunięciem; Komisja poczyniła znaczne postępy w określeniu najbardziej skutecznych działań, które mogą przynieść trwałą poprawę. Komisja podkreśla również wagę wspierania systemu dobrych rządów w takich dziedzinach jak podatki, finanse, sądownictwo oraz współpraca naukowa. Spójność ma fundamentalne znaczenie dla wdrażania polityki UE w zakresie pomocy zewnętrznej. W stosunkach z państwami partnerskimi Komisja występuje w potrójnej roli – gracza politycznego, agencji ds. rozwoju oraz zarządcy środków pomocy przekazanych jej przez donatorów – i nie ustaje w wysiłkach, aby te trzy misje w skuteczny sposób wypełniać. Lepsze ramy dla strategii regionalnych Zgodnie z konsensusem Komisja skupia swoje wysiłki na zapewnieniu, aby jej cele oraz zasady były widoczne w strategiach interwencji na poziomie regionalnym. W szczególności Strategia Unii Europejskiej na rzecz Afryki jest pierwszym zastosowaniem konsensusu oraz pierwszymi zintegrowanymi ramami polityki europejskiej pozwalającymi na większą koordynację oraz spójność działań w odnośnych obszarach polityki oraz instrumentów prawnych Unii Europejskiej i państw członkowskich. Wagę przywiązywaną do kwestii Afryki dobrze ilustruje wprowadzenie w życie tej strategii oraz zobowiązanie UE do podjęcia prac nad wspólną strategią UE–Afryka, która ma zostać przyjęta podczas drugiego szczytu UE–Afryka mającego odbyć się w drugiej połowie 2007 r. w Lizbonie. Warto również podać przykład wspólnej sesji roboczej pomiędzy Komisją Europejską a Unią Afrykańską, podczas której spotkali się komisarze pod przewodnictwem przewodniczącego Barroso wraz z Komisją Unii Afrykańskiej w jej siedzibie głównej w Addis Abeba. Strategie UE w kontaktach z innymi regionami świata również opierają się na konsensusie, który promuje spójny punkt widzenia świata przy jednoczesnym uznaniu potrzeby zróżnicowania. W 2006 r. zawarte zostały partnerstwa strategiczne pomiędzy UE a Ameryką Łacińską, przy uwzględnieniu dwóch głównych założeń w zakresie współpracy: wprowadzeniu większej spójności społecznej oraz wspieraniu integracji regionalnej. UE pracuje również nad ustanowieniem strategicznych ram prawnych dla stosunków UE–Azja, w oparciu o silny dialog polityczny, wzmocnioną wymianę handlową oraz trwały poziom współpracy na rzecz rozwoju. Stosunki UE z dwoma największymi państwami regionu – Chinami oraz Indiami – rozwijają się w oparciu o ramy partnerstwa strategicznego. Zasięg tych partnerstw jest rozległy, obejmując zarówno współpracę gospodarczą, jak i aspekty polityczne. Europejska Polityka Sąsiedztwa (EPS) również przyśpieszyła kroku. Stanowi ona jeden z głównych priorytetów UE w zakresie stosunków zewnętrznych. Za pomocą Europejskiej Polityki Sąsiedztwa Unia Europejska stara się wspierać system dobrych rządów oraz rozwój gospodarczy w sąsiedztwie. W ciągu pierwszych osiemnastu miesięcy jej stosowania polityka ta położyła trwałe podwaliny pod umocnienie stosunków pomiędzy UE a państwami z nią sąsiadującymi. W dniu 4 grudnia 2006 r. Komisja przedstawiła nowe wnioski mające na celu wzmocnienie oraz dalszy rozwój europejskiej polityki sąsiedztwa. Wnioski te zakładają możliwość zagwarantowania państwom partnerskim lepszej perspektywy w zakresie wymiany handlowej oraz inwestycji, ułatwienia kontaktów międzyludzkich oraz w zakresie krótkich i odpowiednio uzasadnionych podróży, a także zwiększenia wysiłków w rozwiązywaniu starych konfliktów oraz stworzenia większych możliwości uruchamiania środków. W oparciu o politykę w zakresie rozszerzenia a także proces stabilizacji i stowarzyszenia Unia Europejska pomaga perspektywicznym członkom w stopniowym przystępowaniu do Unii. W 2006 r. polityka w zakresie rozszerzenia objęła Bułgarię, Rumunię, zachodnie państwa bałkańskie oraz Turcję. Bułgaria i Rumunia przystąpiły do Unii Europejskiej w dniu 1 stycznia 2007 r. Negocjacje akcesyjne z Chorwacją i Turcją trwają nadal, podczas gdy zachodnie państwa bałkańskie poczyniły znaczne postępy w kierunku wyznaczonym w mapie drogowej, która została określona w ramach procesu stabilizacji i stowarzyszenia. W 2006 r. Komisja podjęła zdecydowane kroki zmierzające do wzmocnienia polityki i instrumentów tej polityki wobec zachodnich Bałkanów w celu ukazania mieszkańcom tego regionu perspektywy członkowstwa w bardziej konkretny sposób. Lepsze ramy dla pomocy zewnętrznej – uproszczenie oraz wyjaśnienie przepisów Aspekty polityki z zakresu pomocy zewnętrznej zostały uwzględnione w trakcie prac nad nowymi instrumentami, które stanowią część całościowego przeglądu unijnej struktury współpracy zewnętrznej. W 2006 r. te nowe instrumenty, stanowiące uproszczone ramy pomocy w latach 2007–2013, zostały sfinalizowane. Stanowią one spójną podstawę podejmowanych działań, łącząc procedury oraz instrumenty niezbędne do osiągnięcia jasno określonych celów polityki. Szereg istniejących przepisów obejmujących zakres geograficzny lub tematyczny został zastąpiony 9 instrumentami finansowania. Sześć instrumentów będzie wspierać poszczególne obszary polityki o geograficznym bądź tematycznym ukierunkowaniu: – instrument pomocy przedakcesyjnej (IPA); – Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI); – instrument na rzecz rozwoju (DCI); – instrument na rzecz współpracy z państwami uprzemysłowionymi (ICI); – europejski instrument na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka (EIDHR); – instrument na rzecz bezpieczeństwa jądrowego (INSC). Trzy instrumenty będą miały zastosowanie w sytuacjach kryzysowych: – instrument na rzecz stabilności (IfS); – istniejąca pomoc humanitarna obejmująca żywnościową pomoc nadzwyczajną w ramach nowych perspektyw finansowych; – instrumenty pomocy makro-finansowej. Współpraca zostanie zrealizowana na podstawie krajowych, regionalnych i tematycznych dokumentów strategicznych, wieloletnich programów indykatywnych oraz rocznych programów działania, które podlegają nowej procedurze kontroli demokratycznej ustalonej w ramach porozumienia międzyinstytucjonalnego. Procedura przewiduje, że Komisja będzie regularnie informować Parlament Europejski i Radę, oraz konsultować się z tymi organami, przesyłając projekt dokumentów strategicznych. Komisja zobowiązała się do utrzymywania regularnego dialogu z Parlamentem Europejskim na temat dokumentów strategicznych oraz do odpowiedniego uwzględniania opinii Parlamentu Europejskiego przy wdrażaniu strategii. Środki dostępne w ramach instrumentu na rzecz rozwoju (DCI) wynoszą 10,1 mld EUR w odniesieniu do państw rozwijających się z Ameryki Łacińskiej, Azji, Bliskiego Wschodu oraz Południowej Afryki. Poza współpracą geograficzną instrument na rzecz współpracy i rozwoju (DCI) obejmuje również programy tematyczne zastępujące istniejące przepisy tematyczne. W styczniu 2006 r. Komisja przyjęła komunikat zatytułowany „Inwestowanie w ludzi”[4] w sprawie programu tematycznego dotyczącego rozwoju osobowego i społecznego. Instrument na rzecz współpracy i rozwoju (DCI) udostępni ponad 1 mld EUR na realizację tego programu mającego na celu wspieranie działań, które mają bezpośredni wpływ na poziom życia ludzi oraz na dobrobyt, kładąc główny nacisk na najbiedniejsze i najsłabiej rozwinięte państwa oraz na społeczności w najgorszym położeniu. Na tej podstawie opracowano strategię wsparcia działań wynikających z 4 głównych filarów – zdrowie dla wszystkich, wykształcenie, wiedza i umiejętności, równość mężczyzn i kobiet oraz inne aspekty rozwoju społecznego i osobowego (w tym spójność społeczna, zatrudnienie, godna praca i kultura). Jest to dobry przykład zintegrowanego podejścia, jakie Komisja stara się wspierać. Ochrona dzieci i młodzieży oraz wspieranie uczestnictwa dzieci i młodzieży w rozwoju gospodarczym, to dwa priorytetowe obszary programu tematycznego dotyczącego współpracy i rozwoju (DCI) zatytułowanego „Inwestowanie w ludzi”, jak również instrumentu na rzecz demokracji i praw człowieka. Przed wprowadzeniem uproszczonych instrumentów Komisja posługiwała się 75 różnymi instrumentami w odniesieniu do polityk i programów przeznaczonych dla dzieci, zarówno wewnątrz jak i poza granicami UE. W celu wprowadzenia większej spójności, zmaksymalizowania efektu synergii, wypełnienia luk oraz zwiększenia ogólnego wpływu instrumentów na polepszenie praw dziecka Komisja przyjęła w dniu 4 lipca 2006 r. komunikat zatytułowany „W kierunku strategii UE na rzecz praw dziecka”. Komunikat ten określa długofalowy i dogłębny proces zwiększania wpływu działań UE na korzyść dziecka. Komunikat ten proponuje wprowadzenie nowych mechanizmów w celu zapewnienia wewnętrznej koordynacji oraz konsultacji (np. w postaci europejskiego forum na rzecz praw dziecka) oraz zawiera zalecenia mówiące o czynnym uczestnictwie dzieci. Jednym z zobowiązań podjętych w komunikacie jest rozwój Planu Działania na rzecz Dzieci w ramach Współpracy na Rzecz Rozwoju. W budżecie na lata 2007–2013 dla krajów objętych Europejskim Instrumentem Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI) przewidziano około 12 mld EUR, co w porównaniu z poprzednim okresem budżetowym stanowi realny wzrost o 32%. Aby zoptymalizować skuteczność i zwiększyć efekt dźwigni wspomnianych funduszy unijnych, Komisja proponuje następujące działania, w ramach tego instrumentu (ENPI). – Ustanowienie Funduszu Inwestycyjnego na rzecz Sąsiedztwa, o wnoszenie wkładów na rzecz którego poproszone zostałyby również państwa członkowskie i który służyłby jako dźwignia finansowa w celu pozyskiwania dodatkowych środków z pożyczek od Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju i innych banków rozwoju. Wkład z budżetu wyniósłby 700 mln EUR. Szacuje się, że wspomniany fundusz inwestycyjny umożliwiłby udzielenie pożyczek na kwotę kilkakrotnie przewyższającą wartość przyznawanych dotacji. Jeśli państwa członkowskie wniosłyby środki w wysokości równej wkładowi Komisji, dzięki Funduszowi można byłoby udzielić znaczącej liczby pożyczek na preferencyjnych warunkach. – Ponadto przewidziano kwotę 300 mln EUR na instrument wspierania systemu sprawowania rządów, w ramach którego krajom partnerskim czyniącym największe postępy w realizacji swoich planów działań w dowód uznania i w celu wsparcia ich wysiłków udzielana będzie dodatkowa pomoc wykraczająca poza środki normalnie przypadające na każdy kraj. ENPI zawiera element współpracy transgranicznej, współfinansowany przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Nowe przepisy zostały ustalone, aby zaradzić zaistniałym w przeszłości niedociągnięciom oraz uczynić ten rodzaj współpracy łatwiejszym i bardziej skutecznym. Proces programowania dla państw z Azji, Ameryki Łacińskiej oraz państw sąsiadujących został nieomal zakończony i rozpoczęto nieformalny dialog dotyczący zaproponowanych strategii ENPI oraz instrumentu na rzecz współpracy i rozwoju (DCI), po uzgodnieniu politycznych umów co do instrumentów, tak aby w jak najmniejszym stopniu zahamować ewentualny przydział środków w 2007 r. Po oficjalnym wejściu w życie wszystkich instrumentów dialog będzie kontynuowany w 2007 r. dla powyższych strategii, przy demokratycznej kontroli ze strony Parlamentu Europejskiego. Szereg szczegółowych komunikatów określających zarówno podejście, jak i zawartość każdego programu tematycznego został przyjęty w styczniu. Szczegółowy proces programowania dla każdego programu tematycznego został następnie wprowadzony w życie; proces ten zostanie ukończony w pierwszej połowie 2007 r., aby umożliwić natychmiastową realizację programów. Współpraca z krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) wciąż finansowana jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju, ponieważ Rada w grudniu 2005 r. zadecydowała, że Europejski Fundusz Rozwoju powinien nadal być zasilany niezależnie od budżetu. Środki w wysokości 22,7 mld EUR do dyspozycji w ramach dziesiątej edycji Europejskiego Funduszu Rozwoju na lata 2008–2013 kładą podwaliny pod współpracę z krajami AKP. Wytyczne mające zastosowanie do procesu programowania w ramach dziesiątej edycji Europejskiego Funduszu Rozwoju zostały opracowane na podstawie konsensusu, obejmując definicję obszarów wspólnotowych działań oraz zasadę koncentracji na poziomie krajowym. Programowanie dla krajów AKP zostało zapoczątkowane na początku bieżącego roku. Dialog na temat programowania trwa dalej i powinien zostać zakończony opracowaniem regionalnych i krajowych dokumentów strategicznych gotowych do podpisania przed końcem 2007 r. Realizacja zostanie rozpoczęta w styczniu 2008 r. Lepsze ramy dla wspólnego działania: efektywność pomocy Skuteczność pomocy jest fundamentem strategii politycznej UE, zajmuje również ważne miejsce we wszystkich jej inicjatywach. Zarówno wspólna deklaracja w sprawie polityki rozwoju, jak i nowa strategia na rzecz Afryki podkreślają, że pomoc powinna być nie tylko większa, ale przede wszystkim lepsza i skuteczniejsza. Umowa dotycząca dziesiątej edycji Europejskiego Funduszu Rozwoju zawiera jasne oświadczenie na poparcie skuteczności pomocy. W celu praktycznej realizacji zobowiązań wprowadzono nowy plan działania („Pomoc UE: więcej, szybciej, skuteczniej”). Został on przyjęty w kwietniu 2006 r. wraz z wykazem dziewięciu konkretnych celów do zrealizowania przed końcem 2010 r. Zawierają one regularne planowanie unijnej pomocy na poziomie globalnym, regionalnym oraz lokalnym (tzw. Atlas donatorów UE[5]) , jak również wniosek w sprawie ustanowienia ram wspólnego programowania w UE (JPF). Atlas donatorów UE stanowi w chwili obecnej pożyteczne narzędzie zarówno monitorowania pomocy, jak i wzmacniania koordynacji pomocy UE oraz podziału pracy, tymczasem JPF wprowadzone są w pewnej liczbie państw, jako część procesu programowania w ramach dziesiątej edycji Europejskiego Funduszu Rozwoju trwa. Nadmierne rozdrobnienie pomocy na rozwój pochodzącej od społeczności międzynarodowej doprowadziło do rozproszenia tej pomocy, wielokrotnego użycia pomocy, lub nawet sprzecznych działań. To z kolei doprowadziło do obniżenia ewentualnego wpływu pomocy z uwagi na kumulację niepotrzebnych obciążeń administracyjnych i zwiększyło obciążenia spoczywające na państwach partnerskich. Atlas donatorów UE podaje przykłady luk oraz wielokrotnego użycia pomocy. Wyższa komplementarność działań jest kluczowym czynnikiem zwiększenia skuteczności pomocy. W 2006 r. wytyczne dot. skuteczności pomocy zostały przyjęte i przeprowadzono szkolenia zarówno w miejscu siedziby, jak i na całym świecie. Do wzmożenia zaangażowania państw partnerskich oraz zwiększenia zaufania państw–donatorów do krajowych systemów zarządzania istniejących w państwach partnerskich (proces dostosowania), przyczyniła się decyzja o dostarczaniu pomocy w formie bezpośredniego wsparcia budżetowego, co oznacza, że jest ona całkowicie zarządzana w ramach własnych systemów państwa partnerskiego. Konsensus europejski określa pomoc z budżetu jako „preferowaną zasadę, gdy warunki na to pozwalają”. Komisja zintensyfikowała użycie systemów krajowych za pomocą wsparcia budżetowego do poziomu 35,5% pomocy programowalnej w ramach EDF w latach 2003–2005. Komisja jest bezpośrednio zaangażowana we wspieranie państw niestabilnych. Na terenie Palestyny Komisja współpracowała z Bankiem Światowym w celu opracowania i realizacji tymczasowego mechanizmu międzynarodowego, który ma na celu utrzymanie świadczonych niezbędnych usług publicznych oraz ochronę narodu palestyńskiego przed skutkami kryzysu, przy zaangażowaniu 14 państw członkowskich oraz Norwegii. W 2006 r. w ramach tymczasowego mechanizmu międzynarodowego wypłacono 88 mln EUR w postaci zasiłków socjalnych dla pracowników sektora publicznego, emerytów o niskich dochodach a blisko 24 mln EUR przeznaczono na bezpośrednią pomoc dla najbiedniejszych lub najbardziej potrzebujących Palestyńczyków bezpośrednio dotkniętych kryzysem. Ogólnie Komisja popiera wykorzystanie funduszy powierniczych, często zarządzanych przez Organizację Narodów Zjednoczonych lub Bank Światowy, jako sposobu na świadczenie pomocy w takich sytuacjach. Pomaga to zagwarantować, że pomoc taka (zwłaszcza pomoc na odbudowę) jest właściwie koordynowana i bezzwłocznie przekazywana potrzebującym. W 2006 r. całkowita kwota pomocy przekazanej przez Komisję za pośrednictwem Narodów Zjednoczonych oraz Banku Światowego wyniosła około 1,5 mld EUR. W ciągu roku zawarto umowy z obydwiema organizacjami na temat widoczności pomocy przyznawanej przez Komisję i związanych z nią działań. Odpowiada to oczekiwaniom wielu Europejczyków, aby wkład Komisji w niesiony ratunek oraz pomoc na wsparcie procesu pokojowego były bardziej widoczne zarówno dla Europejczyków, jak i dla beneficjentów tej pomocy. 70 % najbardziej potrzebujących ludzi na świecie żyje w państwach o średnich dochodach. Komisja zgadza się z argumentem, że wzrost gospodarczy jest niezbędnym warunkiem wstępnym do osiągnięcia rozwoju społecznego oraz ograniczania strefy ubóstwa w tych krajach. Jednakże sam wzrost gospodarczy nie jest wystarczający. W wielu państwach o średnich dochodach czynniki takie jak rewolucja technologiczna, globalizacja, zmiany demograficzne oraz zapotrzebowanie na wykwalifikowaną siłę roboczą przyczyniły się do pogłębienia się różnic w dochodach, co wynikało również z faktu, że wzrost gospodarczy nie wiązał się ze skuteczną strategią fiskalną nastawioną na poprawę sytuacji osób o niższych dochodach. Nie należy lekceważyć zagrożeń, jakie dla państw o średnich dochodach stwarza niewykorzystanie szansy rozwoju, a ryzyko ponownego popadnięcia w ubóstwo jest realne. W związku z tym w wielu niestabilnych lub potencjalnie niestabilnych państwach o średnich dochodach istnieje zapotrzebowanie na ukierunkowaną na poszczególne obszary polityk oraz wydajną pomoc, która pozwoli na ustabilizowanie ich sytuacji gospodarczej, wsparcie reform, promowanie rozwoju, wymiany handlowej oraz osiągnięcie spójności społecznej. W 2006 r. Komisja Europejska odgrywała coraz większą rolę w realizacji globalnych inicjatyw w zakresie zdrowia i edukacji, przy współpracy z państwami członkowskimi, donatorami oraz zainteresowanymi stronami. Od maja 2006 r. Komisja pełni funkcję wiceprzewodniczącego Światowego Funduszu na rzecz walki z HIV/AIDS, Gruźlicą i Malarią (GFATM). Od lipca 2006 r. Komisja pełni również funkcję wiceprzewodniczącego w ramach przyśpieszonej inicjatywy „Edukacja dla wszystkich” (FTI). Centralnym elementem obu inicjatyw jest: podejście oparte na zapotrzebowaniu, harmonizacja donatorów oraz skuteczność pomocy. Wyniki Od chwili uruchomienia w 2000 r. reformy zarządzania programami pomocy operacyjnej główny nacisk został położony na przyśpieszenie oraz podniesienie jakości świadczenia pomocy. Poziomy realizacji osiągnięte w 2006 r. wykazują, że szybkość przekazywania pomocy wciąż się polepsza. Ogółem w 2006 r. Komisja zobowiązała się do oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA) w wysokości 9,832 mld EUR, z czego 8,130 mld EUR zostało zapłacone. Z ogólnej kwoty zobowiązań, które mogą zostać przeznaczone na programy geograficzne, co stanowi 7,982 mld EUR, blisko połowa (3,552 mld EUR) była przeznaczona na kraje AKP, które otrzymały 2,848 mld EUR w porównaniu z całością udzielonej pomocy w wysokości 6,8 mld EUR. W celu dokonania oceny jakości świadczenia pomocy, Komisja wprowadziła procedury w celu zapewnienia, że nowe zobowiązania na projekty lub programy zostały przygotowane w możliwie najbardziej szczegółowy sposób oraz że odzwierciedlają one najlepsze praktyki w sektorze, do którego mają zastosowanie. W 2002 r. wprowadzono system monitorowania wyników projektów. Monitorowanie opiera się na systematycznych ocenach projektu dokonywanych w miejscu jego realizacji przez niezależnych ekspertów, którzy przyznają projektom punkty zgodnie z kryteriami ustalonymi na poziomie międzynarodowym. W ostatnich 5 latach oceny te wskazywały na stałe i statystycznie istotne poprawy wyników. Projekty i programy monitorowane w 2006 r. wykazały ogólnie dobry wynik. Po trzech latach wzrostu wydajności wykazały lekki spadek, ale wciąż pozostaje on dodatni. Ogółem wyniki za 2006 r. okazały się satysfakcjonujące. Wyciąganie wniosków z objętych finansowaniem działań stanowi niezbędny warunek w celu polepszenia skuteczności pomocy. Jednostki oceniające w głównych dyrekcjach generalnych zajmujących się pomocą na rozwój przeprowadzają ocenę strategii krajowych, kwestii tematycznych oraz innych aspektów strategicznych programów UE przy pomocy niezależnych ekspertów. Ogółem różne wskaźniki wskazują na znaczne postępy poczynione w zakresie zarządzania pomocą zewnętrzną od 2000 r. Wynika to w głównej mierze z istotnych zmian instytucjonalnych, jakie miały miejsce, takich jak przeniesienia odpowiedzialności za realizację programów na delegacje Komisji oraz restrukturyzacja służb w siedzibie głównej. Niektóre z programów zakończone istotnym i widocznym sukcesem mogą napawać optymizmem. Wiele jednak pozostaje jeszcze do zrobienia, w szczególności w zakresie, w jakim działania Komisji są uznawane za powolne i zbyt mało elastyczne, a to z uwagi na fakt, że przyszły kształt pomocy zewnętrznej będzie w coraz większej mierze opierał się na elastyczności oraz ściślejszej współpracy z innymi donatorami pomocy[6]. Za sprawą nowych instrumentów oraz nowych przepisów finansowych Komisja jest obecnie lepiej przygotowana do stawienia czoła tym wyzwaniom. W 2006 r. działania zewnętrzne Komisji były nastawione na realizację następujących celów: – Świadczenie pomocy na rzecz państw przystępujących, kandydujących i potencjalnych państw kandydujących w celu przybliżenia ich do UE poprzez realizację polityki rozszerzenia oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia na Bałkanach Zachodnich. Osiągnięcia: – zapewnienie pomyślnego przystąpienia Bułgarii i Rumunii do UE; – zawarcie Układu o Stabilizacji i Stowarzyszeniu (USS) z Albanią oraz otwarcie negocjacji w sprawie Układu o Stabilizacji i Stowarzyszeniu z Serbią i Czarnogórą oraz Bośnią i Hercegowiną; przyjęcie instrumentu pomocy przedakcesyjnej; przyjęcie komunikatu dot. Bałkanów Zachodnich oraz rocznego dokumentu strategicznego dot. rozszerzenia. – Zapewnienie skutecznego wdrożenia Europejskiej Polityki Sąsiedztwa . Osiągnięcia: trzy nowe plany działania: z Armenią, Azerbejdżanem i Gruzją; sfinalizowanie planów działania na rzecz Egiptu i Libanu; przyjęcie Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI); nieformalne przedstawienie dokumentów strategicznych komitetowi ENPI oraz Parlamentowi; rozpoczęcie przygotowania dokumentów dot. programu współpracy transgranicznej ENPI; przyjęcie nowego komunikatu dot. wzmacniania Europejskiej Polityki Sąsiedztwa. – zapewnienie konstruktywnego zaangażowania w proces pokojowy na Bliskim Wschodzie poprzez strukturę Czwórki i w bliskiej współpracy z zaangażowanymi stronami; Osiągnięcia: realizacja tymczasowego mechanizmu międzynarodowego (TIM): pomoc UE na rzecz narodu palestyńskiego wyniosła 339 mln EUR. – Dalsze udzielanie wsparcia na rzecz stabilizacji regionalnej, jak również odbudowy i politycznych przemian w Iraku . Osiągnięcia: przygotowanie międzynarodowego porozumienia „Compact” z Irakiem; otwarcie negocjacji w sprawie umów handlowych i porozumienia o współpracy; przyjęcie i realizacja programu pomocy w 2006 r. – Dalsza odbudowa i rekultywacja obszarów zniszczonych przez tsunami . Osiągnięcia: znaczne przyśpieszenie tempa realizacji; zobowiązania na działania w wysokości 180 mln EUR w związku z odbudową i rekultywacją obszarów zniszczonych przez tsunami, w szczególności w Indonezji, na Sri Lance i Maledywach. – Wdrożenie nowej polityki rozwoju celem promowania rozwoju zrównoważonego oraz zmniejszenia skali ubóstwa na podstawie ram zaproponowanych w 2005 r. oraz przeglądu milenijnych celów rozwoju, łącznie ze specjalnym programem dla Afryki. Osiągnięcia: włączenie treści konsensusu europejskiego do instrumentu na rzecz współpracy i rozwoju (DCI), wytycznych mających zastosowanie do procesu programowania oraz strategii regionalnych (np. strategii UE dla Afryki). – Potwierdzenie silnego zaangażowania w walkę o prawa człowieka . Osiągnięcia: znowelizowany instrument na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka przyjęty pod koniec roku. Oprócz wyżej wymienionych celów Komisja poczyniła postępy w poniższych dziedzinach, co do których ogłosiła kluczowe inicjatywy na 2006 r.: – Osiągnięcie znacznego postępu w negocjacjach dotyczących Umowy o Partnerstwie Gospodarczym z sześcioma regionami AKP celem umożliwienia jej wejścia w życie w 2008 r. Osiągnięcia: zaawansowanie wszystkich negocjacji, przeprowadzenie analizy oraz zrealizowanie działań na rzecz zwiększenia kompetencji, zapewnienie zależności między procesem negocjacji a programowaniem współpracy na rzecz rozwoju . – Przyczynienie się do dalszych kluczowych inicjatyw na rzecz rozwoju, szczególnie w dziedzinie finansowania, spójności, Afryki i międzynarodowych dóbr publicznych, w wyniku tegorocznego szczytu G8 oraz spotkania na wysokim szczeblu w sprawie milenijnych celów rozwoju. Osiągnięcia: przyjęcie planu działania w zakresie skuteczności pomocy ( „Pomoc UE: przyznanie większej, szybszej i lepszej pomocy ”) wraz z wykazem 9 konkretnych celów do zrealizowania przed końcem 2010 r. – Wzmocnienie możliwości reagowania Komisji na katastrofy humanitarne, zwiększenie jej możliwości zapobiegania klęskom oraz poprawa strategii gotowości, zajęcie się kwestią wkładu UE do Światowego Funduszu na rzecz walki z HIV/AIDS, Gruźlicą i Malarią. Osiągnięcia: rozpoczęcie konsultacji państw partnerskich i państw członkowskich UE w celu opracowania komunikatu dot. „ Europejskiego konsensusu w sprawie pomocy humanitarnej” do opublikowania w 2007 r.; roczna składka na rzecz Światowego Funduszu w wysokości 90 mln EUR. [pic] [pic] [pic] [pic] [pic] [1] Strategia Unii Europejskiej na rzecz Afryki: europejsko-afrykański pakt na rzecz przyspieszenia rozwoju Afryki COM(2005) 489 wersja ostateczna. [2] Równolegle toczone są rozmowy z krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP). [3] COM (2006) 421 z 30.8.2006. [4] COM (2006) 18 wersja ostateczna z 25.1.2006. [5] http://ec.europa.eu/development/body/publications/descript/pub7_29_en.cfm [6] Sprawozdanie roczne 2007 na temat wspólnotowej polityki rozwoju i realizacji pomocy zewnętrznej w 2006 r., sekcja 6,2: Ocena: Przegląd programu prac z 2006 r.