[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 11.6.2007

KOM(2007) 314 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY, PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO

„Śródokresowy przegląd Europejskiego planu działania na rzecz środowiska i zdrowia na lata 2004-2010”

{SEK(2007) 777}

KONTEKST

Obywatele europejscy są zaniepokojeni stanem środowiska, w którym żyją, swoim zdrowiem oraz jakością życia. Sześciu na dziesięciu obywateli Unii Europejskiej uważa za „bardzo prawdopodobne” albo „dość prawdopodobne”, że zanieczyszczenie środowiska zaszkodzi ich zdrowiu[1], oraz że Unia Europejska nie podejmuje wystarczających kroków aby temu zapobiec[2]. Obywatele europejscy wskazują również, że środowisko jest siłą napędową innowacyjności, i że polityki zmierzające do jego ochrony bardziej sprzyjają postępowi niż stanowią przeszkodę dla podnoszenia wydajności gospodarki[3].

W odpowiedzi na wyrażone niepokoje w czerwcu 2003 r. Komisja przyjęła Europejską strategię na rzecz środowiska i zdrowia[4] . Wśród najważniejszych celów strategii znalazło się zmniejszenie występowania chorób spowodowanych czynnikami środowiskowymi w UE, identyfikacja nowych zagrożeń chorobowych wynikających z czynników środowiskowych i zapobieganie tym zagrożeniom oraz zwiększenie potencjału UE w celu kształtowania polityki w tym zakresie. Kolejnym dokumentem opublikowanym po strategii był Europejski plan działania na rzecz środowiska i zdrowia na lata 2004-2010[5] , w którym podkreśla się potrzebę stworzenia solidnej bazy informacyjnej, w szczególności skoordynowanego podejścia do biomonitoringu człowieka, oraz konieczność zintensyfikowania badań w zakresie środowiska i zdrowia w celu podniesienia wydajności oceny wpływu środowiska na zdrowie człowieka. Zarówno strategia jak i plan działania uzyskały poparcie ze strony innych instytucji UE[6].

Przyjęta przez Radę w czerwcu 2006 r. nowa Strategia zrównoważonego rozwoju [7] wyraźnie wskazuje, że waga, jaką przywiązuje się do wpływu środowiska na zdrowie publiczne, jest elementem europejskiej wizji przyszłości. Ponadto oszczędności w sektorze opieki zdrowotnej poczynione i planowane dzięki podjęciu właściwych działań przyczyniają się do osiągnięcia celów agendy lizbońskiej . Obecnie na całym kontynencie astmą dotkniętych jest 30 mln ludzi [8] a koszty opieki zdrowotnej związanej z tą chorobą wynoszą w przybliżeniu 17,7 mld euro rocznie[9].

Ponadto dotychczas uzyskane doświadczenia w dziedzinie integracji środowiska i zdrowia mogą zostać wykorzystane jako przykład efektywnej współpracy międzysektorowej na rzecz zdrowia we wszystkich politykach , która stanowiła priorytet prezydencji fińskiej i która jest kontynuowana przez Komisję w Europejskiej strategii na rzecz zdrowia.

Niniejszy komunikat ma na celu dokonanie przeglądu i przedstawienie postępów poczynionych w pierwszej połowie okresu realizacji planu działania, streszczenie działań podjętych w odnośnych obszarach wymienionych w planie działania, w szczególności w zakresie chemikaliów, powietrza, wody i hałasu oraz wskazanie obszarów, na które należy zwrócić szczególną uwagę w przyszłości.

INTEGRACJA ŚRODOWISKA I ZDROWIA

Oczywistym jest, że rozważania na tematy związane ze zdrowiem miały znaczący wpływ na powstanie ram legislacyjnych w zakresie ochrony środowiska w ciągu ostatnich 30 lat. Podobnie, szkody wyrządzone środowisku naturalnemu pociągnęły za sobą działania w zakresie zdrowia publicznego oraz wpłynęły na kształt licznych polityk w tym obszarze. Jednak strategia i plan działania pobudziły nowe inicjatywy dążące do wypracowania wspólnego podejścia do spraw środowiska i zdrowia. W dokumentach tych zauważono, że wiele działań politycznych w dziedzinie ochrony środowiska zawiera ważny komponent dotyczący zdrowia człowieka, podkreślając jednocześnie potrzebę ich skutecznej realizacji oraz skoordynowanego podejścia. Aby tego dokonać niezbędne jest wzmocnienie bazy informacyjnej służącej do dokonania oceny skuteczności istniejących polityk oraz potrzeby podejmowania nowych działań.

Przeprowadzona w 2006 r. szczegółowa analiza dostępnych informacji [10] wykazała, że stworzonych zostało wiele systemów informacyjnych dotyczących ochrony środowiska oraz zdrowia, jednakże, w dłuższej perspektywie, należy kontynuować wysiłki zmierzające do lepszego zintegrowania i poprawy kompatybilności między tymi systemami, gdzie zachodzi taka potrzeba, oraz do poprawy jakości i porównywalności danych. W szczególności reprezentatywne dane odnoszące się do rzeczywistego narażenia ludzi na środki zanieczyszczające środowisko oraz dane dotyczące potencjalnego wpływu takich zanieczyszczeń na zdrowie, uzyskane w ramach biomonitoringu człowieka (HBM)[11], powinny być gromadzone w sposób umożliwiający ich porównanie. Mając to na uwadze, Komisja zapoczątkowała intensywną współpracę między państwami członkowskimi, w ramach której mają być poruszane podstawowe problemy (interpretacja danych, kwestie etyczne, komunikacja) wymagające rozwiązania zanim biomonitoring stanie się w pełni funkcjonalny.

W ścisłej współpracy z państwami członkowskimi udało się Komisji skoncentrować środki przewidziane w ramach szóstego programu ramowego na rzecz badań naukowych (FP6) (2002-2006)[12]na badania dotyczące chorób uznanych za priorytetowe oraz wzajemnego oddziaływania między obszarami środowiska i zdrowia. Zarówno Rada, jak i Parlament poparły ideę wzmożenia wysiłków w tej dziedzinie w ramach siódmego programu ramowego na rzecz badań naukowych (FP7) (2007-2013)[13], w szczególności w zakresie biomonitoringu człowieka, jakości powietrza wewnątrz pomieszczeń, długoterminowego wpływu na zdrowie wczesnego narażenia na środowiskowe czynniki stresogenne. Komisja będzie nadal dokładać starań aby zbadać rezultaty projektów oraz ich przydatność do podjęcia ewentualnych działań. Wykorzystanie tych rezultatów przy kreowaniu działań politycznych stanowi priorytet długookresowy i zapewne nabierze znaczenia w trakcie realizacji planu działania.

Odpowiedzialność za faktyczny postęp w tej złożonej dziedzinie musi spoczywać zarówno na państwach członkowskich, jak i na Komisji, organizacjach międzynarodowych, takich jak Światowa Organizacja Zdrowia, oraz innych zainteresowanych stronach. Z tego względu Komisja od początku włącza w ten proces państwa członkowskie oraz zainteresowane strony i z pewnością będzie kontynuować wysiłki w tym względzie. Zacieśniona współpraca między polityką w zakresie ochrony środowiska i polityką w zakresie zdrowia publicznego a analogicznymi obszarami badań naukowych jest jednym z głównych osiągnięć na przestrzeni trzech ostatnich lat. Doprowadziło ono do powstania zintegrowanego obszaru działania łączącego środowisko naturalne i zdrowie, który musi być brany pod uwagę w różnych dziedzinach polityki, takich jak transport, energia, chemikalia, czy zatrudnienie. Komisja wzmoże wysiłki w tym kierunku, w szczególności w kwestii powietrza wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń oraz wpływu zmian klimatycznych na zdrowie, gdzie spójne podejście wydaje się niezbędne. Aby to osiągnąć, niezbędne jest przyjęcie spójnego podejścia w ramach wspólnotowej strategii zrównoważonego rozwoju.

Skoncentrowano się również na nowych dziedzinach , takich jak nanotechnologia. W tym względzie Komisja proponuje podjęcie konkretnych kroków zmierzających do „bezpiecznego, zintegrowanego i odpowiedzialnego” rozwoju nanotechnologii, co oznacza, że aspekty środowiskowe, zdrowotne i społeczne nanotechnologii wymagają refleksji na możliwie wczesnym etapie[14]. Skoncentrowano się również na nowych kwestiach, takich jak odporność na środki przeciwdrobnoustrojowe i problem środowiskowy mający wpływ na zdrowie człowieka[15]. Komisja przygotowuje wniosek o wydanie opinii na temat skutków odporności biocydów na antybiotyki przez właściwe organy powołane do oceny ryzyka. Wpływ zmian klimatycznych na zdrowie był przedmiotem różnych projektów[16] finansowanych przez UE a badania w tym zakresie będą kontynuowane w ramach szóstego i siódmego programu ramowego. W 2008 r. zostanie przedstawiony „Komunikat w sprawie wpływu zmian klimatycznych na zdrowie”.

W kilku projektach Komisja zwróciła szczególną uwagę na najbardziej narażone grupy , takie jak dzieci, które są szczególnie wrażliwe na szkodliwy wpływ środowiska. Najbardziej narażone grupy pozostaną w zasięgu szczególnej uwagi Komisji.

POSTĘPY WE WDRAŻANIU PLANU DZIAŁANIA – NAJWAŻNIEJSZE ELEMENTY

W planie działania wyszczególniono 13 działań, kładąc szczególny nacisk na: 1) poprawę przepływu informacji poprzez wypracowanie spójnych danych z zakresu środowiska naturalnego i zdrowia; 2) uzupełnienie wiedzy poprzez wzmożenie badań w zakresie środowiska naturalnego i zdrowia oraz identyfikację pojawiających się problemów; 3) przegląd i dostosowanie działań związanych z redukcją ryzyka oraz poprawę komunikacji.

Poprawa przepływu informacji

Główna konkluzja dokonanego przez Komisję w 2006 r. przeglądu[17] istniejących systemów informacji i monitorowania środowiska naturalnego i zdrowia dotyczy faktu, iż na szczeblu UE funkcjonują obecnie liczne systemy monitorowania i informacji w zakresie środowiska naturalnego i zdrowia, oraz że dostępne są strategie oceny mające na celu objąć szereg czynników środowiska, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie człowieka. W wielu przypadkach opracowywane się dalsze działania w celu poprawy poziomu ochrony. W przeglądzie przedstawiono konkretne zalecenia mające na celu zwiększenie interakcji i spójności między istniejącymi systemami, skierowanie wysiłków na badania i biomonitoring człowieka oraz usprawnienie procedur gromadzenia danych.

Od 2004 r. Komisja w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi i ekspertami przygotowuje projekt pilotażowy UE[18] dotyczący biomonitoringu człowieka w celu przetestowania wykonalności wprowadzenia w Europie spójnego podejścia w tym zakresie. W pierwszych zaproszeniach do składania wniosków w ramach siódmego programu ramowego[19] zarezerwowano środki dla europejskiej sieci biomonitoringu człowieka[20], w ramach której zostanie przeprowadzony projekt pilotażowy UE. Faza pilotażowa projektu będzie się koncentrować na tworzeniu potencjału i harmonizacji procedur, przyszłej roli polityki dotyczącej biomonitoringu oraz właściwej komunikacji na szczeblu jednostki i Wspólnoty. W odniesieniu do kolejnego etapu projektu Komisja rozważa możliwość włączenia przyszłych działań związanych z biomonitoringiem w dobrze ugruntowany system, taki jak Europejski System Badania Zdrowia[21], oraz zapewni wpisanie biomonitoringu w istniejące ramy prawne. W ramach szóstego programu ramowego Wspólne Centrum Badawcze rozpoczęło badania nad zastosowaniem metabonomiki w biomonitoringu.

Uzupełnienie wiedzy

Aby uczynić bardziej spójnymi i wesprzeć badania UE w zakresie środowiska i zdrowia uruchomionych zostało kilka projektów finansowanych przez Wspólnotę. Od 2004 r. przeanalizowano i skonsolidowano końcowe wyniki tych projektów, które przedstawiono w trakcie specjalnie zorganizowanych konferencji i warsztatów. Przegląd najważniejszych wyników został zamieszczony w tabeli 2. Cele przyjęte na lata 2007-2010 obejmują następujące zagadnienia: okresowa i końcowa analiza wyników; organizacja warsztatów na wybrane tematy dotyczące środowiska i zdrowia w celu upowszechnienia wyników badań oraz określenia potrzeb badawczych, które mogłyby zostać uwzględnione w przyszłych zaproszeniach do składania wniosków realizowanych w ramach projektów wspólnotowych.

Komisja uruchomiła ukierunkowane projekty badawcze w dziedzinie chorób, zaburzeń oraz narażenia na niekorzystne czynniki. Od 2004 r. badania Wspólnoty skupiają się na następujących kwestiach: czynniki wywołujące astmę i alergię, przyczyny i mechanizmy zaburzeń neuroimmunologicznych[22], wpływ metali na zdrowie, rozwój europejskich sieci propagujących badania nad rzadkimi odmianami nowotworów oraz identyfikacja interakcji między genami a środowiskiem, odpowiedzialnych za rozwój nowotworów w populacjach o podwyższonym ryzyku zachorowania[23]. Cele przyjęte na lata 2007-2010 obejmują zbadanie przyczyn chorób uwarunkowanych środowiskowo oraz zbadanie długookresowego wpływu na zdrowie narażenia na środowiskowe czynniki stresogenne, wykorzystując istniejące kohorty lub, w zależności od potrzeb, tworząc nowe. Projekty te, poprzez umocnienie naukowych podstaw rozumienia powiązań między czynnikami ryzyka, szczególnie chemikaliów, a ich wpływem na zdrowie, wesprą wiele polityk UE dotyczących oceny ryzyka narażenia na chemikalia[24].

Komisja finansuje kilka projektów mających na celu opracowanie systemów metodycznych umożliwiających analizę interakcji zachodzących między środowiskiem a zdrowiem . Projekty te mają za zadanie udoskonalić metody i modele niezbędne do przeprowadzenia zintegrowanej oceny ryzyka, w tym czynników mieszanych, oraz poprawić metody i narzędzia niezbędne do przeprowadzenia oceny wpływu na zdrowie oraz analizy kosztów i zysków. Cele przyjęte na lata 2004-2006 obejmowały opracowanie metodologii zintegrowanej oceny ryzyka oraz modeli pozwalających na ocenę kumulacji w organizmie, interakcji między czynnikami stresogennymi i ich wpływu na zdrowie człowieka; oraz metodologii, technik i modeli, umożliwiających zbadanie interakcji między środowiskiem a zdrowiem w całej ich złożoności[25]. Działania Komisji zmierzały również do utworzenia systemu księgowego, biorącego pod uwagę skutki uboczne związane z różnymi środowiskowymi czynnikami stresogennymi, do dokonania oceny kosztów zewnętrznych związanych ze zdrowiem oraz do określenia progów tolerancji. Ponadto zapoczątkowano badania zmierzające do rozszerzenia i zatwierdzenia metod i narzędzi wykorzystywanych przy ocenie wpływu na środowisko i zdrowie, analizie kosztów i zysków oraz identyfikacji źródeł zanieczyszczeń[26]. Badania te miały również na celu dokonanie oceny korzystnego wpływu na zdrowie wywieranego przez żywność w porównaniu do ryzyka, jakie stanowią dla zdrowia potencjalne substancje zanieczyszczające środowisko[27]. Cele na rok 2007-2010 obejmują analizę przydatności wyników piątego i szóstego programu ramowego pod względem i) metodologii i modeli wykorzystywanych do zintegrowanej oceny ryzyka; ii) metod i narzędzi niezbędnych do przeprowadzenia oceny wpływu na środowisko i zdrowie, analizy kosztów i zysków oraz identyfikacji źródeł zanieczyszczeń oraz iii) analizy ryzyka/kosztów żywności skażonej zanieczyszczeniami pochodzącymi ze środowiska.

Finansowane projekty, których celem jest identyfikacja potencjalnych zagrożeń dla środowiska i zdrowia i zmierzenie się z nimi dostarczą wsparcia naukowego działaniom podejmowanym w ramach polityki w zakresie zmian klimatycznych, jakości wody oraz oceny ryzyka nanotechnologii. Cele na lata 2004-2006 obejmowały zbadanie możliwości poprawy planowania w sektorze zdrowia, w sposób pozwalający na stawienie czoła przyszłym ekstremalnym zjawiskom klimatycznym, ułatwienie wczesnej oceny pojawiających się zagrożeń oraz zapoczątkowanie badań w zakresie oceny czynników wywołanych zmianami w skali świata związanych z ryzykiem pojawienia się i rozprzestrzeniania nowych chorób człowieka. Do celów należało również podęcie następujących kwestii: i) zmiany klimatyczne i zdrowie, ii) zanieczyszczenie wody (np. obecność nowych czynników chorobotwórczych w źródłach wody pitnej, oraz iii) potencjalny wpływ nanocząsteczek na środowisko i zdrowie[28].

W latach 2007-2010 badania będą dotyczyły skutków zmian klimatycznych dla zdrowia człowieka i zwierząt oraz potencjalnego ryzyka oddziaływania nanocząsteczek na zdrowie człowieka.

Przegląd i dostosowanie działań związanych z obniżeniem ryzyka oraz poprawa komunikacji

Zostały poczynione postępy w dziedzinie opracowania działań w zakresie zdrowia publicznego oraz w dziedzinie tworzenia sieci zajmującej się środowiskowymi czynnikami zdrowia. Środowisko i zdrowie stanowią główny priorytet programu „Zdrowie publiczne” [29] i zostały uwzględnione w każdym z rocznych programów prac. Rozpoczęto realizację szeregu projektów dotyczących jakości powietrza zmierzających do ograniczenia aktywnego i biernego palenia tytoniu (zob. poniżej). W wyniku zakończonego w 2005 r. projektu z dziedziny pól elektromagnetycznych[30] utworzona została sieć osób odpowiedzialnych za wyznaczanie kierunków polityki UE w obszarze pól elektromagnetycznych oraz funkcjonująca platforma służąca kontaktom między środowiskami naukowymi i politycznymi. Opracowano również narzędzia, które wpłynęły na poprawę komunikacji ze społeczeństwem.

Podjęto również wysiłki zmierzające do propagowania kształcenia specjalistów oraz zwiększenia potencjału organizacyjnego w dziedzinie środowiska i zdrowia. Edukacja podlega przede wszystkim kompetencjom państw członkowskich i w planie działania są one wzywane do podjęcia właściwych kroków. Na szczeblu UE przeprowadzono działania przygotowawcze w ramach programu „Zdrowie publiczne”. Żaden projekt nie został jednak zgłoszony. Aby podnieść poziom wiedzy specjalistów i personelu sektora ochrony zdrowia wydano materiały edukacyjne, do wykorzystania przez trenerów w trakcie szkoleń, obejmujące tematykę związaną z otoczeniem, zdrowiem i bezpieczeństwem dzieci [31]. Większość projektów finansowanych przez szósty program ramowy zawierało komponent polegający na opracowaniu, na szczeblu UE, obszernych programów szkoleniowych, przeznaczonych dla specjalistów i naukowców w dziedzinie środowiska i zdrowia. Składały się na nie m.in. specjalistyczne kursy lub szkoły letnie dostępne dla zainteresowanych podmiotów oraz inicjatywy oparte o wykorzystanie Internetu.

Odnotowano postępy w dziedzinie koordynacji istniejących środków redukujących ryzyko wystąpienia chorób uznanych za priorytetowe . Najważniejsze środki redukcji ryzyka odnoszą się do chorób układu oddechowego, chorób układu krążenia, nowotworów, zaburzeń neurorozwojowych oraz zaburzeń funkcjonowania układu hormonalnego. Poczyniono znaczne postępy w zakresie lepszej identyfikacji mechanizmów służących koordynacji środków służących redukcji ryzyka. Należy jednak dołożyć dodatkowych starań w celu utworzenia powiązań między badaniami nad chorobami uznanymi za priorytetowe a właściwymi procesami politycznymi i systemami informacyjnymi. Wśród działań pomocnych w dalszym działaniu na szczególną uwagę zasługują: wwykorzystanie unijnego portalu „Zdrowie”, zakładka „Moje środowisko”, sformułowanie właściwych pytań do kwestionariuszy dotyczących zdrowia oraz sondaży dotyczących badań zdrowotnych, udostępnienie systemów informacji w zakresie wpływu chorób uznanych za priorytetowe i umieralności spowodowanej przez te choroby oraz kosztów związanych z opieką zdrowotną przy współpracy, gdzie zajdzie taka potrzeba, z europejskim systemem statystycznym. Różne działania wpłynęły na poprawę jakości powietrza wewnątrz pomieszczeń . W styczniu 2007 r. Komisja Europejska przyjęła Zieloną Księgę - „Europa wolna od dymu tytoniowego: alternatywy dla polityki ogólnoeuropejskiej” [32] i zapoczątkowała proces szeroko zakrojonych konsultacji w sprawie najlepszych metod prowadzących do rozwiązania problemu biernego palenia w UE. Obecnie Komisja przygotowuje kolejną inicjatywę propagującą ideę środowisk bez dymu tytoniowego, która ma zostać przyjęta w 2008 r., oraz sprawozdanie na temat wykonania zalecenia Rady [33] w sprawie zapobiegania paleniu tytoniu oraz w sprawie inicjatyw zmierzających do poprawy wyników w dziedzinie ograniczenia spożycia tytoniu.

W maju 2005 r. Komisja upoważniła Komitet Naukowy ds. Zagrożeń dla Zdrowia i Środowiska (SCHER) do wydania opinii na temat ewentualnej strategii oceny ryzyka, mając na celu wsparcie polityki w zakresie powietrza wewnątrz budynków, identyfikację potencjalnych wyzwań związanych z różnymi rodzajami zanieczyszczeń oraz zbadanie ryzyka związanego z użytkowaniem dezodorantów do pomieszczeń. SCHER wydał odrębną opinię w sprawie dezodorantów do pomieszczeń[34] w styczniu 2006 r. Pozostałe kwestie, w sprawie których Komitet miał zająć stanowisko, zostały omówione we wstępnym sprawozdaniu przeznaczonym do konsultacji społecznych wyznaczonych na styczeń 2007 r.

W październiku 2006 r. powołano ekspercką grupę roboczą, mającą za zadanie, w oparciu o opinię Komitetu Naukowego, odpowiedzieć na oczekiwania wyrażone przez polityków, państwa członkowskie oraz inne zainteresowane strony[35], którzy zwrócili się do Komisji o przyjęcie możliwie szerokiego podejścia i podjęcie konkretnych działań dotyczących różnych rodzajów zanieczyszczeń i dziedzin.

Dwa projekty finansowane przez szósty program ramowy dotyczą kwestii związanych z jakością powietrza w pomieszczeniach[36] [37]. W kilku miastach europejskich Wspólne Centrum Badawcze (WCB) przeprowadziło kampanie pomiarowe w celu monitorowania stężenia wybranych substancji wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń oraz związanych z nim czynników ryzyka dla człowieka[38]. W 2006 r. WCB opublikowało przełomowe sprawozdanie opisujące strategie mające na celu określenie i ograniczenie wpływu zanieczyszczenia powietrza wewnątrz pomieszczeń na całkowity poziom narażenia dróg oddechowych[39].

Komisja będzie nadal wspierać działalność badawczą w zakresie jakości powietrza wewnątrz pomieszczeń. Przyszłe działania skupią się na informowaniu społeczeństwa i specjalistów, wymianie najlepszych praktyk na szczeblu krajowym i lokalnym oraz na koordynacji bieżących polityk dotyczących jakości powietrza wewnątrz pomieszczeń.

Komitet Naukowy ds. Pojawiających się i Nowo Rozpoznanych Zagrożeń dla Zdrowia wydał 21 marca 2007 r. opinię na temat „Potencjalnego oddziaływania pól elektromagnetycznych na zdrowie człowieka” [40]. Projekty dotyczące określonych obszarów nieobjętych badaniami będą nadal otrzymywały wsparcie w ramach programu „Zdrowie publiczne” oraz siódmego programu ramowego. Komisja może w dalszym ciągu liczyć na wsparcie EMF-NET[41], szerokiej unijnej sieci obejmującej naukowców i ekspertów, zajmującej się badaniem i oceną nowych dowodów naukowych dotyczących potencjalnego wpływu pól elektromagnetycznych na zdrowie człowieka. Ponadto w ramach prawodawstwa rynku wewnętrznego przyjęto normy dotyczące produktów oraz zaktualizowano je w sposób gwarantujący, że produkty wprowadzone na rynek oraz stosowane nie narażą społeczeństwa w wyższym stopniu, niż poziom przyjęty przez naukę jako bezpieczny.

STRESZCZENIE POSTĘPÓW POCZYNIONYCH W ZAKRESIE POLITYKI W DZIEDZINIE OCHRONY ŚRODOWISKA ZWIĄZANYCH ZE ZDROWIEM ORAZ ODNOŚNYCH POLITYK W DZIEDZINIE ŻYWNOŚCI

Zważywszy, że celem ogólnym planu działania jest zastosowanie wspólnego podejścia do kwestii środowiska i zdrowia oraz zapewnienie należytego potraktowania spraw związanych ze zdrowiem człowieka przy tworzeniu polityki ochrony środowiska i odwrotnie, jego rzeczywista realizacja jest uzależniona od poszczególnych polityk w dziedzinie środowiska i zdrowia. W związku z tym od 2004 r. przyjęto szereg nowych inicjatyw zmierzających do obniżenia ryzyka dla zdrowia człowieka oraz zgromadzenia lepszych informacji. Inicjatywy te zostały przedstawione poniżej.

Nastąpił dalszy rozwój Europejskiego Systemu Informacji o Wodzie (WISE), który został zatwierdzony przez służby Komisji, Europejską Agencję Ochrony Środowiska oraz państwa członkowskie. Szczegółowy plan realizacji WISE zakłada dalszy rozwój obejmujący uzupełnienie danych o informacje na temat wody pitnej. Opracowano nowe wytyczne w sprawie sprawozdawczości na potrzeby systemu a przewidywany termin ich zatwierdzenia wyznaczono na koniec 2007 r. Wniosek Komisji w sprawie poddania przeglądowi dyrektywy w sprawie wody pitnej przewidywany jest na koniec 2008 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący nowej dyrektywy w sprawie ochrony wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniem[42], w której zostanie ustalone najwyższe dopuszczalne stężenie w wodach gruntowych 41 substancji chemicznych, stanowiących ryzyko dla życia zwierząt i roślin występujących w środowisku wodnym oraz dla zdrowia człowieka.

W 2004 r. przyjęto ostatnią z pochodnych dyrektywy[43] w sprawie jakości powietrza, ustalając wartości docelowe dla arsenu, niklu, kadmu i enzo[a]pirenu w otaczającym powietrzu. W 2005 r. Komisja przyjęła strategię tematyczną dotyczącą zanieczyszczenia powietrza[44] oraz wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie jakości powietrza atmosferycznego i w sprawie czystszego powietrza dla Europy[45]. Wniosek Komisji dotyczący norm emisji EURO VI w odniesieniu do nowych pojazdów ciężarowych o dużej ładowności planowany jest na rok 2007. Termin ten odnosi się również do przeglądu obowiązującego prawodawstwa w zakresie emisji z obiektów przemysłowych[46].

Znaczne postępy poczyniono w sektorze chemikaliów . Oprócz przyjętej w 2005 r. strategii w zakresie rtęci [47] Komisja przyjęła od tamtej pory szereg wniosków zmierzających do zakazania w UE wykorzystywania rtęci do niektórych celów [48], zakazu wywozu rtęci z UE[49] od 2011 r. oraz nałożenia obowiązku bezpiecznego składowania rtęci niewykorzystanej. Komitet Naukowy ds. Pojawiających się i Nowo Rozpoznanych Zagrożeń dla Zdrowia (SCENIHR) bada obecnie wpływ amalgamatu dentystycznego i alternatywnych materiałów stosowanych do wypełniania ubytków zębowych na pacjentów i użytkowników[50]. Jednocześnie SCHER opracowuje wniosek o wydanie opinii w sprawie ryzyka środowiskowego oraz pośredniego wpływu amalgamatu dentystycznego na bazie rtęci[51].

Zgłoszono również wniosek w sprawie usprawnienia procedur dotyczących wprowadzenia do obiegu środków ochrony roślin. Ponadto, w celu obniżenia globalnego ryzyka związanego ze stosowaniem pestycydów w UE, Komisja przyjęła strategię tematyczną dotyczącą zrównoważonego stosowania pestycydów[52] oraz wniosek w sprawie dyrektywy ramowej[53], które, między innymi, nakładają na użytkowników specjalistycznych obowiązek odbycia odpowiednich szkoleń, ograniczają stosowanie pestycydów na niektórych obszarach oraz wprowadzają odnośne wskaźniki. Niedawno utworzona lista substancji, które jako pierwsze powinny zostać poddane ocenie pod kątem ich roli w zaburzeniach układu hormonalnego, zostanie wzięta pod uwagę przez organy regulacyjne przy tworzeniu przepisów, gdyż dokonuje ona klasyfikacji substancji według ich możliwych skutków dla roślin i zwierząt, zdrowia człowieka oraz według czynników narażenia. W dziedzinie chemikaliów osiągnięty został ważny etap wraz z ostatecznym przyjęciem, w grudniu 2006 r., rozporządzenia REACH[54], które wchodzi w życie w czerwcu 2007 r. i nakłada obowiązek gromadzenia informacji w zakresie toksykologicznych właściwości chemikaliów za pośrednictwem Europejskiej Agencji Chemikaliów. Rozporządzenie REACH określa substancje wywołujące zakłócenia w funkcjonowaniu układu hormonalnego jako wymagające szczególnej ostrożności, w związku z czym zostaną one objęte systemem zezwoleń. Przyjęcie w 2004 r. rozporządzenia dotyczącego trwałych zanieczyszczeń organicznych[55] oraz wspólnotowego planu wdrażania w zakresie trwałych zanieczyszczeń organicznych[56], w którym wymienione są działania wspólnotowe, w szczególności działania zorientowane na przemysłowe i domowe źródła emisji dioksan w nadchodzących latach, stanowi ważny krok w realizacji strategii w sprawie dioksan, furanów i polichlorowanych bifenyli.

W odniesieniu do środowiskowych i przemysłowych zanieczyszczeń żywności , ich maksymalne dopuszczalne poziomy zostały ustalone w przepisach wspólnotowych. Przyjęto również przepisy dotyczące pobierania próbek i analizy na potrzeby monitorowania przestrzegania tych poziomó7w w trosce o zapewnienie bezpieczeństwa konsumentom.

Odnośnie narażenia na hałas i jego wpływu na zdrowie Komisja wzięła aktywny udział w trwającym przez ostatnie trzy lata projekcie Światowej Organizacji Zdrowia dotyczącym wytycznych w sprawie hałasu nocnego („Night Time Noise Guidelines”). Jego wyniki zostaną wykorzystane w ramach prowadzonych przez Komisję w 2007 r. badań wpływu hałasu na zdrowie. W strategii w sprawie nanotechnologii [57] oraz planie działania na lata 2005-2009 Komisja proponuje podjęcie konkretnych kroków zmierzających do bezpiecznego, zintegrowanego i odpowiedzialnego rozwoju nanotechnologii, co oznacza, że aspekty środowiskowe, zdrowotne i społeczne nanotechnologii wymagają refleksji na możliwie najwcześniejszym etapie. Jedno z działań przeprowadzonych w 2006 r. obejmowało przegląd obowiązujących ram prawnych mając za zadanie sprawdzić, czy we właściwy sposób uwzględniają one wytwarzane nanomateriały, oraz czy zapewniają wystarczającą ochronę przed ich wpływem.

WNIOSKI I DALSZE KROKI

Pomimo faktu, że trzy lata to krótki okres, aby zrealizować jakikolwiek dalekosiężny plan działania, zacieśnienie współpracy, zarówno na szczeblu Wspólnoty, jak i państw członkowskich, między obszarami środowiska, zdrowia i badań stanowi prawdziwe osiągnięcie.

W ciągu kolejnych trzech lat Komisja, w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, będzie kontynuowała realizację szeregu działań przewidzianych w planie działania. W tym celu będzie ona w dalszym ciągu kładła nacisk na włączanie wyzwań z dziedziny środowiska i zdrowia do innych obszarów polityki oraz na współpracę z wieloma zainteresowanymi podmiotami. Aby wzmocnić potencjał UE w sferze kształtowania polityki w tej dziedzinie, Komisja stopniowo wzmoże starania, by wykorzystać wyniki projektów badawczych oraz zgromadzić pozostałe informacje z zamiarem przełożenia ich następnie na konkretne działania.

W 2010 r. Komisja określi kwestie, które będzie należało podjąć w kolejnym cyklu.

Komisja przedstawi niniejszy średniookresowy przegląd w trakcie międzyrządowego spotkania przeglądu średniookresowego w sprawie środowiska i zdrowia, które odbędzie się w Wiedniu w czerwcu 2007 r.

[1] Badanie specjalne Eurobarometr 238, (2006) odnośnie czynników ryzyka

[2] Eurobarometr 217, (2005)

[3] Eurobarometr 215, (2005)

[4] COM(2003)338

[5] COM(2004) 416

[6] Konkluzje Rady dotyczące strategii, rezolucje Parlamentu Europejskiego dotyczące strategii i planu działania, opinia Komitetu Ekonomiczno-Społecznego na temat planu działania. Konferencje zorganizowane przez prezydencje niderlandzką i luksemburską odpowiednio w grudniu 2004 r. i czerwcu 2005 r.

[7] http://register.consilium.europa.eu/pdf/en/06/st10/st10917.en06.pdf

[8] GINA Światowa strategia rozpoznawania, leczenia i prewencji astmy. „The Global Burden of Asthma Report” (Raport dotyczący obciążenia astmą na skalę globalną), 2004 r.

[9] „The European Lung White Book: The First Comprehensive Survey on Respiratory Health in Europe 2003” (Europejska Biała Księga na temat Chorób Płuc: Pierwsza wyczerpująca ankieta w sprawie zdrowia układu oddechowego w Europie, 2003 r.)

[10] SEC(2006)1461 Przystępnie napisana broszura dostępna pod adresem http://europa.eu.int/comm/environment/health/index_en.htm

[11] W wyniku pomiaru zanieczyszczeń znajdujących się w ludzkich tkankach i płynach ustrojowych.

[12] http://cordis.europa.eu/fp6/

[13] http://cordis.europa.eu/fp7/home_en.html

[14] Plan działania na rzecz nanotechnologii 2005-2009

[15] http://www.who.int/foodborne_disease/resistance/en/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs194/en/http://www.emea.eu.int/pdfs/vet/regaffair/081899en.pdfhttp://www.antibioticos.msc.es/PDF/resist_emea_paper_on_antibiotic_resistance.pdfhttp://www.oie.int/eng/publicat/ouvrages/A_119.htmhttp://europa.eu/scadplus/leg/en/cha/c11561.htm

[16] http://ec.europa.eu/health/ph_information/dissemination/unexpected/unexpected_2_en.htm

[17] SEC(2006)1461

[18] www.http://www.eu-humanbiomonitoring.org

[19] http://cordis.europa.eu/fp7/home_en.html

[20] Obszar tematyczny „Środowisko” programu „Współpraca”, w ramach poddziałania „Środowisko i Zdrowie”

[21] http://ec.europa.eu/health/ph_information/dissemination/reporting/ehss_06_en.htm

[22] Całkowity wkład WE w projekty wynosi 28 mln euro (tabela 6).

[23] Całkowity wkład WE w projekty wynosi 30 mln euro.

[24] Zobacz tabele w załączniku III.

[25] Całkowity wkład WE w projekty wynosi 35 mln euro (tabela 9).

[26] Całkowity wkład WE w projekty wynosi 11 mln euro (tabela 10).

[27] Całkowity wkład WE w projekty wynosi 5 mln euro (tabela 11).

[28] Całkowity wkład WE w projekty wynosi 25 mln euro (tabela 12)

[29] http://ec.europa.eu/health/ph_programme/programme_en.htm

[30] http://www.jrc.ec.europa.eu/eis-emf/home.cfm

[31] Children's health, environmental and safety training – (Szkolenie w zakresie zdrowia, otoczenia i bezpieczeństwa dzieci) http://ec.europa.eu/health/ph_projects/2003/action3/action3_2003_09_en.htm

[32] http://ec.europa.eu/health/ph_determinants/life_style/Tobacco/keydo_tobacco_en.htm

[33] 2003/54/EC . http://europa.eu/scadplus/leg/en/cha/c11574.htm

[34] http://ec.europa.eu/health/ph_risk/committees/04_scher/scher_opinions_en.htm

[35] Rezolucja Parlamentu, wersja ostateczna 0008/2005; Konferencje zorganizowane przez prezydencje niderlandzką i luksemburską odpowiednio w grudniu 2004 r. i czerwcu 2005 r.

[36] http://indoorairenvie.cstb.fr/

[37] http://www.proneteurope.eu

[38] „European indor air monitoring and exposure assessment project” (Europejski projekt monitorowania powietrza wewnątrz pomieszczeń oraz oceny odnośnych czynników ryzyka), www.jrc.ec.europa/projects/airmex/index.htm

[39] STRATEX http://www.jrc.cec.eu.int/pce/modnoiseca_ecareports.htm

[40] http://ec.europa.eu/health/ph_risk/committees/04_scenihr/scenihr_opinions_en.htm. Streszczenie konkluzji zamieszczono w załącznikach technicznych.

[41] http://www.jrc.cec.eu.int/emf-net/.

[42] COM(2006) 397

[43] 2004/107/EC

[44] COM(2005)446

[45] COM(2005)447

[46] IPPC 96/61/EC

[47] COM(2005)20

[48] COM(2006)69

[49] COM(2006)636

[50] http://ec.europa.eu/health/ph_risk/committees/04_scenihr/docs/scenihr_q_009.pdf

[51] http://ec.europa.eu/health/ph_risk/committees/04_scher/docs/scher_q_050.pdf

[52] COM(2006)372

[53] COM(2006) 373

[54] http://ec.europa.eu/environment/chemicals/reach_intro.htm

[55] Rozporządzenie (WE) nr 850/2004 zmieniające dyrektywę 79/117/EWG, Dz.U. L 158 z 30.4.2004.

[56] SEC(2007)341

[57] COM(2004) 338