[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 18.12.2006

KOM(2006) 828 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI

KOMUNIKAT KOMISJI W SPRAWIE PRZEGLĄDU WSPÓLNOTOWEGO SYSTEMU KONTROLI EKSPORTU PRODUKTÓW I TECHNOLOGII PODWÓJNEGO ZASTOSOWANIA [KOM(2006) 829 wersja ostateczna][SEK(2006) 1696]

KOMUNIKAT KOMISJI

KOMUNIKAT KOMISJI W SPRAWIE PRZEGLĄDU WSPÓLNOTOWEGO SYSTEMU KONTROLI EKSPORTU PRODUKTÓW I TECHNOLOGII PODWÓJNEGO ZASTOSOWANIA

STRESZCZENIE

Kontekst i cele wniosków

Kontrola eksportu produktów i technologii podwójnego zastosowania jest kluczowym elementem walki z rozprzestrzenianiem broni masowego rażenia. Jej celem jest zagwarantowanie, aby towary lub technologie w normalnych warunkach stosowane do celów pokojowych (zwane produktami podwójnego zastosowania) nie trafiały do państw, które mogłyby je zastosować w programach proliferacji lub do organizacji, które mogłyby ich użyć do celów terrorystycznych lub wojskowych.

W następstwie ataków z 11 września 2001 r. społeczność międzynarodowa uznała kontrolę produktów i technologii podwójnego zastosowania za jeden z kluczowych aspektów zwalczania proliferacji i zintensyfikowała prace mające na celu jej wzmocnienie. W związku z tym Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła w 2004 r. rezolucję nr 1540 wzywającą do upowszechnienia kontroli eksportu oraz do wprowadzenia kontroli tranzytu i pośrednictwa w handlu produktami podwójnego zastosowania. W unijnym planie działań i strategii przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia, przyjętych przez Radę Europejską odpowiednio w czerwcu i w grudniu 2003 r. wezwano do wprowadzenia szeregu środków wzmacniających kontrolę, w tym do ustanowienia sankcji karnych za naruszenia przepisów dotyczących kontroli eksportu. Wezwano w nich również do przeglądu funkcjonowania systemów kontroli stosowanych przez państwa członkowskie, który został przeprowadzony w 2004 i 2005 r.; w jego wyniku określono, w jakich dziedzinach można wprowadzić ulepszenia, jak również rozpoczęto intensywne dyskusje z państwami członkowskimi oraz konsultacje z przemysłem UE w sprawie możliwości wprowadzenia ulepszeń w systemie kontroli eksportu UE.

Do produktów podwójnego zastosowania należy wiele towarów i technologii, np. produkty chemiczne i biologiczne, technologie jądrowe, urządzenia optyczne i laserowe stosowane w awionice i niektóre rodzaje oprogramowania. Tego rodzaju towary i technologie cechują się wysoką wartością dodaną, a wytwarzający je przemysł wspólnotowy utrzymuje przewagę konkurencyjną. Określając politykę UE w tej dziedzinie należy dążyć do osiągnięcia równowagi między ochroną bezpieczeństwa i zapobieganiem proliferacji broni masowego rażenia, a wspieraniem konkurencyjności przemysłu UE i zwiększaniem w UE zatrudnienia w sektorze zaawansowanych technologii.

W wyniku wstępnych prac wykonanych w ciągu ostatnich dwóch lat Komisja przedkłada wniosek będący przekształceniem tekstu rozporządzenia Rady dotyczącego wspólnotowego systemu kontroli eksportu produktów i technologii podwójnego zastosowania (rozporządzenie Rady (WE) nr 1334/2000), wraz z kilkoma wnioskami dotyczącymi działań niemających prawnego charakteru. Cel tego wniosku jest potrójny; ma on za zadanie:

- zwiększyć bezpieczeństwo poprzez poprawę skuteczności kontroli eksportu w rozszerzonej UE, która obecnie obejmuje 25, a wkrótce 27 państw członkowskich

- stworzyć korzystniejsze otoczenie regulacyjne w celu zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstw w skali międzynarodowej; cel ten zostanie zrealizowany poprzez uczynienie systemu kontroli eksportu UE bardziej zrozumiałym, zmniejszenie obciążenia regulacyjnego eksporterów z państw UE związanego z wdrażaniem kontroli, zapewnienie większej spójności i jednolitości stosowania przepisów UE dotyczących kontroli eksportu na terenie całej Unii oraz ułatwienie handlu na rynku wewnętrznym;

- zwiększyć koordynację kontroli eksportu na szczeblu międzynarodowym.

Streszczenie wniosków

Szereg wniosków w sprawie zmiany rozporządzenia dotyczącego produktów i technologii podwójnego zastosowania poprawi skuteczność kontroli w celu zwiększenia bezpieczeństwa , np.:

- zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1540 kontrole obejmą w pewnym stopniu towary w tranzycie na terenie UE, wprowadzone zostaną również kontrole pośrednictwa w handlu towarami i technologiami, które mogą zostać wykorzystane w programach proliferacji broni masowego rażenia.

- państwa członkowskie wprowadzą możliwość stosowania sankcji karnych w przypadku poważnych wykroczeń związanych z kontrolą eksportu

- poprawi się wymiana informacji między państwami członkowskimi oraz między różnymi organami administracji krajowych

- stworzone zostaną odpowiednie możliwości przeprowadzenia przeglądu w przypadku, gdy państwo członkowskie zamierza zezwolić na eksport uważany przez inne państwo członkowskie za sprzeczny z jego podstawowymi interesami w zakresie bezpieczeństwa lub taki, w stosunku do którego inne państwo członkowskie wydało decyzje odmowną.

- poprawi się współpraca państw członkowskich w zakresie stosowania systemu krajowych kontroli produktów niewymienionych w wykazie.

Inne wnioski w sprawie zmian rozporządzenia dotyczącego produktów i technologii podwójnego zastosowania mają na celu poprawę otoczenia regulacyjnego dla przemysłu UE , ułatwiając działalność na terenie UE i zwiększając jego konkurencyjność w skali międzynarodowej, np.:

- zastąpienie obecnych wymogów dotyczących wcześniejszego uzyskania zezwolenia mających zastosowanie do transferu niektórych produktów na terenie UE wymaganiem wcześniejszego powiadamiania, które umożliwi państwom członkowskim ewentualne zablokowanie niepożądanego transferu;

- wyjaśnienie niektórych przepisów rozporządzenia, np. dotyczących niematerialnego transferu technologii, które są obecnie stosowane w różny sposób przez poszczególne państwa członkowskie;

- ustanowienie zasady, że działającym w dobrej wierze eksporterom z państw UE, którzy dokonali wywozu z UE zgodnie z przepisami UE dotyczącymi kontroli eksportu zapewnia się bezpieczeństwo prawne w przypadku uznania takiego wywozu za nielegalny przez kraj trzeci i wezwanie do pogłębionej współpracy z krajami trzecimi w przypadku zaistnienia podobnych sytuacji;

- promowanie stosowania globalnych licencji opierających się w większym stopniu na kontrolach wewnętrznych prowadzonych przez przedsiębiorstwa oraz korzystania w większym stopniu ze wspólnotowych i krajowych generalnych zezwoleń na eksport.

- umożliwienie państwom członkowskim ustanowienia orientacyjnych terminów rozpatrywania wniosków o zezwolenie na eksport.

Proponuje się również zwiększenie spójności w stosowaniu niniejszego rozporządzenia przez państwa członkowskie poprzez przyjęcie wskazówek lub najlepszych praktyk w zakresie jego wykonania.

Ponadto celem kilku wniosków jest zwiększenie koordynacji kontroli eksportu na szczeblu międzynarodowym np. zwiększenie koordynacji stanowisk UE w międzynarodowych systemach kontroli eksportu, zwiększenie zaangażowania przemysłu UE w określanie produktów, które powinny być poddawane kontroli oraz zapewnienie członkowstwa wszystkich państw członkowskich w systemach kontroli. Komisja stworzyła również program pomocy technicznej mający na celu pomoc krajom trzecim w tworzeniu odpowiednich systemów kontroli eksportu. Wniosek dotyczący rozporządzenia obejmuje również klauzulę umożliwiającą podjęcie negocjacji z krajami trzecimi w sprawie umów dotyczących wzajemnego uznawania kontroli eksportu oraz przepis umożliwiający przyjęcie procedur kontroli eksportu ad hoc dla celów programów badawczych UE i innych projektów, w których uczestniczą kraje trzecie.

Wreszcie Komisja proponuje powołanie komitetu regulacyjnego, w szczególności w celu wprowadzenia zmian w załącznikach do rozporządzenia, zawierających wykazy produktów podlegających kontroli i inne przepisy techniczne. Procedura ta, zgodnie z którą Komisja przyjmowałaby te zmiany po uzyskaniu pozytywnej opinii komitetu złożonego z przedstawicieli państw członkowskich przyspieszyłaby aktualizację wykazu kontrolowanych produktów; obecnie aktualizacji dokonuje się na mocy decyzji Rady przyjmowanej na podstawie wniosku Komisji.

Kolejne kroki

System kontroli eksportu produktów i technologii podwójnego zastosowania jest częścią wspólnej polityki handlowej Wspólnoty Europejskiej, jednak odgrywa ważną rolę również w polityce bezpieczeństwa UE i jest powiązany z polityką w szczególnie drażliwych dziedzinach, takich jak zwalczanie proliferacji broni masowego rażenia. Komisja ma zamiar kontynuować bardzo bliską współpracę z państwami członkowskim w tym zakresie by, zgodnie z oczekiwaniami obywateli Unii, system kontroli eksportu UE przyczyniał się do zwiększenia bezpieczeństwa w Europie i na świecie oraz do tworzenia korzystnego dla rozwoju badań naukowych i działalności przemysłowej w Europie otoczenia regulacyjnego, niezbędnego dla osiągnięcia dobrych wyników przez przedsiębiorców europejskich.

Komisja wzywa do szybkiego rozpatrzenia wniosków, co umożliwi Radzie niezwłoczne przyjęcie wniosku w sprawie przekształcenia rozporządzenia dotyczącego produktów i technologii podwójnego zastosowania oraz podjęcie działań w innych dziedzinach, nieuwzględnionych we wnioskach regulacyjnych.

PROJEKT KOMUNIKATU KOMISJI W SPRAWIE PRZEGLĄDU WSPÓLNOTOWEGO SYSTEMU KONTROLI EKSPORTU PRODUKTÓW I TECHNOLOGII PODWÓJNEGO ZASTOSOWANIA

I. Wstęp – cel komunikatu

Kontrola eksportu produktów i technologii podwójnego zastosowania jest kluczowym elementem w zwalczaniu proliferacji broni masowego rażenia. Jej celem jest zagwarantowanie, aby towary lub technologie w normalnych warunkach stosowane do celów pokojowych (zwane produktami podwójnego zastosowania) nie trafiały do państw, które mogłyby je zastosować w programach rozprzestrzeniania lub do organizacji, które mogłyby ich użyć do celów terrorystycznych lub wojskowych. Pomimo, iż celem takich kontroli jest zwiększenie bezpieczeństwa, to są one prowadzone przy pomocy środków polityki handlowej, które nakładają pewne ograniczenia na działania producentów i eksporterów w UE; zakres tych ograniczeń powinien być jak najmniejszy w celu wspierania konkurencyjności przedsiębiorstw w skali międzynarodowej.

Głównym celem komunikatu jest zaproponowanie środków mających na celu zwiększenie efektywności kontroli eksportu produktów podwójnego zastosowania w rozszerzonej Unii Europejskiej zgodnie z planem działań przeciwko broni masowego rażenia przyjętym przez Radę Europejską w czerwcu 2003 r. oraz strategią UE dotyczącą przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia UE przyjętą przez Rade Europejską w grudniu 2003 r. Jego celem jest także wyjaśnienie i zredukowanie obciążeń regulacyjnych związanych z wdrażaniem kontroli przez eksporterów z państw UE; uwzględnia on potrzebę dostosowania ram prawnych do rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1540.

II. Tło i kontekst

Proliferacja broni masowego rażenia i jej potencjalne użycie przez pozbawione skrupułów państwa lub grupy terrorystyczne są poważnym zagrożeniem dla międzynarodowego bezpieczeństwa. W Europejskiej strategii bezpieczeństwa określono proliferację tego rodzaju broni oraz środków jej uzyskiwania jako największe potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa Europy. W strategii tej stwierdzono wprost, że kontrole eksportu miały korzystny wpływ na spowolnienie proliferacji broni masowego rażenia. Jedną z dróg zwalczania rozprzestrzeniania takiej broni, stosowaną przez Wspólnoty Europejskie, jest wspólna polityka handlowa. W wyniku dwóch orzeczeń wydanych przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości w 1995 r., w których stwierdzono, że kontrole eksportu produktów podwójnego zastosowania wchodzą w zakres wspólnej polityki handlowej (zob. szczegółowy opis w załączniku II do niniejszego dokumentu), Rada przyjęła rozporządzenie (WE) nr 1334/2000 ustanawiające wspólnotowy system kontroli eksportu produktów i technologii podwójnego zastosowania.

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1334/2000 ustanawia wspólnotowy system kontroli eksportu produktów i technologii podwójnego zastosowania, wprowadzając wymóg uzyskania zezwolenia na ich eksport. W załączniku I do niniejszego rozporządzenia znajduje się wykaz produktów podlegających kontroli sporządzony na podstawie wykazów ustanowionych w ramach międzynarodowych systemów kontroli eksportu, które obejmują produkty biologiczne i chemiczne (Grupa Australijska), produkty jądrowe (Grupa Dostawców Jądrowych), komponenty do pocisków rakietowych (Reżim Kontrolny Technologii Rakietowych) oraz do broni konwencjonalnej (Porozumienie z Wassenaar). Szczegółowe informacje dotyczące międzynarodowych systemów kontroli eksportu znajdują się w załączniku III.

Rozporządzenie (WE) nr 1334/2000 jest bezpośrednio stosowane w całej UE, jednak jego wykonanie należy do krajowych administracji państw członkowskich, którym pozostawiono dość dużą swobodę, szczególnie w odniesieniu do możliwości wprowadzenia dodatkowych kontroli krajowych.

Wszystkie państwa członkowskie (w liczbie 25) są członkami Grupy Australijskiej (AG) i Grupy Dostawców Jądrowych (NSG), jednak Cypr nie jest jeszcze członkiem Porozumienia z Wassenaar, a siedem państw członkowskich (Cypr, Estonia, Łotwa, Litwa, Malta, Słowacja i Słowenia) nie są na razie członkami Reżimu Kontrolnego Technologii Rakietowych (MTCR), podobnie jak Rumunia (będąca w trakcie procesu przystępowania do UE). Komisja Europejska jest członkiem Grupy Australijskiej i ma status obserwatora przy NSG, nie posiada natomiast żadnego statusu w ramach MTCR i Porozumienia z Wassenaar, chociaż od momentu przyjęcia planu działań z Salonik może ona uczestniczyć w posiedzeniach wraz z Sekretariatem Rady jako członek delegacji prezydencji UE.

Po atakach terrorystycznych z 11 września 2001 r. początkowy mandat tych systemów, których celem było zapobieganie nabywaniu produktów podwójnego zastosowania przez państwa do celów produkcji broni masowego rażenia został zmieniony w taki sposób, aby zapobiegały one również nabywaniu produktów podwójnego zastosowania, które mogłyby zostać użyte do ataków terrorystycznych (zmasowanych lub z zastosowaniem środków konwencjonalnych) przez podmioty niepubliczne.

Wśród zmian, jakie zaszły w sytuacji międzynarodowej należy wymienić fakt, iż w wyniku zintensyfikowania wymiany międzynarodowej i pojawienia się nowych podmiotów gospodarczych wspomniane międzynarodowe systemy kontroli eksportu nie reprezentują wszystkich najważniejszych dostawców właściwych technologii podwójnego zastosowania, które mogą zostać wykorzystane do produkcji broni masowego rażenia.

Ta luka prawna powinna zostać częściowo naprawiona w średniej perspektywie czasowej poprzez wykonanie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1540, która nadaje kontroli charakter multilateralny. Do problematycznych kwestii należy również zagwarantowanie, aby decyzje podejmowane w ramach międzynarodowych systemów kontroli handlu nadążały za postępem technologicznym, aby kontrole nie dotyczyły produktów powszechnie dostępnych poza międzynarodowymi systemami kontroli, oraz aby zasady stosowane przez poszczególnych członków systemów międzynarodowych były w jak największym stopniu zharmonizowane.

Zagrożenie związane z użyciem broni masowego rażenia w atakach terrorystycznych spowodowało przyjęcie planu działań z Salonik, w którym wezwano do wzmocnienia kontroli eksportu w UE, poprawy wymiany szczególnie chronionych informacji oraz współdziałania z eksporterami, zwiększenia roli UE w międzynarodowych systemach kontroli eksportu oraz rozpoczęcia wzajemnej weryfikacji wykonania rozporządzenia przez państwa członkowskie. Wzajemne weryfikacje były koordynowane przez grupę zadaniową, której przewodniczyła Komisja; w listopadzie 2004 r. przedłożyła ona Radzie wnioski z weryfikacji. Od tego czasu Rada ds. Ogólnych regularnie dokonywała przeglądu postępów w realizacji wzajemnych weryfikacji (ostatnio w swoim oświadczeniu z grudnia 2005 r.). Ponadto w dniach 17/18 czerwca 2004 r. Rada Europejska przyjęła deklarację w sprawie sankcji karnych, w której odnowiono zobowiązanie podjęte przez państwa członkowskie w Europejskiej strategii przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia do przyjęcia wspólnej polityki związanej z sankcjami karnymi za nielegalny eksport, pośrednictwo w handlu i przemyt materiałów mających związek z bronią masowego rażenia.

Produkcja i eksport produktów i technologii podwójnego zastosowania jest ważna nie tylko ze względu na swój wymiar związany z bezpieczeństwem, lecz także ze względu na fakt, iż wspomniane produkty i technologie mają różnorodny charakter, wysoką wartość dodaną i charakteryzują się znacznym udziałem technologii, a UE posiada znaczącą przewagę konkurencyjną w ich eksporcie. Ze względu na charakter produktów podwójnego zastosowania dokładne dane statystyczne nie są dostępne, jednak wiadomo, że eksport z UE towarów należących do linii taryfowych obejmujących produkty podwójnego zastosowania wyniósł 128 mld EUR w 2004 r. i 142 mld EUR w 2005 r., co stanowiło 13 % całkowitego eksportu towarów z UE[1]. Szacuje się , że w UE działa ponad 5 000 przedsiębiorstw eksportujących takie podlegające kontroli produkty.

III. Najważniejsze kwestie związane z kontrolą eksportu

Grupa zadaniowa ds. wzajemnych weryfikacji stwierdziła, że zmiany na szczeblu UE i państw członkowskich należy wprowadzić w następujących dziedzinach, odnotowanych przez Radę w jej oświadczeniu z 13 grudnia 2004 r.:

- zwiększenie przejrzystości i wiedzy na temat prawodawstwa wdrażającego system UE;

- zminimalizowanie wszelkich znaczących różnic w praktykach stosowanych przez państwa członkowskie;

- zbadanie możliwości wprowadzenia kontroli tranzytu i przeładunku produktów podwójnego zastosowania;

- świadczenie pomocy w rozpoznawaniu produktów podwójnego zastosowania podlegających kontroli;

- poprawa wymiany informacji dotyczących decyzji odmownych; należy rozważyć możliwość stworzenia bazy danych w celu wymiany szczególnie chronionych, niejawnych informacji;

- uzgodnienie najlepszych praktyk w zakresie wykonania kontroli;

- poprawa przejrzystości w celu ułatwienia skoordynowanego wykonywania kontroli produktów niewymienionych w wykazie (pełne wychwytywanie (catch-all)/kontrola końcowego zastosowania) na szczeblu UE;

- poprawa współdziałania z eksporterami;

- uzgodnienie najlepszych praktyk w zakresie kontrolowania niematerialnego transferu technologii.

Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1540 wprowadziła pewne nowe obowiązki, m. in. dotyczące przyjęcia odpowiednich przepisów w celu zapobiegania nielegalnemu przemytowi, tranzytowi, przeładunkowi, pośrednictwu w handlu i powrotnemu wywozowi produktów podwójnego zastosowania oraz ustanowiła zasadę nakładania sankcji karnych lub administracyjnych za naruszenia przepisów w dziedzinie kontroli eksportu. Jeśli chodzi o pośrednictwo w handlu, w rozumieniu Komisji polega ono na świadczeniu usług pośrednictwa przez podmiot, który jest świadomy, że zastosowanie końcowe przedmiotu transakcji wiąże się z bronią masowego rażenia, a mimo to przeprowadza transakcję.

Z doświadczenia wynika również, że eksterytorialne wykonywanie kontroli eksportu przez strony trzecie prowadzi do utrudnień dla importerów i eksporterów z UE. W celu uniknięcia sankcji administracyjnych lub nawet karnych za działania mające miejsce na terenie UE i zgodne z przepisami UE są oni czasami zmuszeni do stosowania restrykcji krajów trzecich na terenie UE w odniesieniu do powrotnego wywozu produktów niepochodzących z UE lub w odniesieniu do eksportu do krajów trzecich produktów niepodlegających ograniczeniom wyprodukowanych w UE, jeżeli zawierają one komponenty niepochodzące z UE. Obywateli UE dotyczyć mogą również wnioski o ekstradycję do kraju trzeciego, jeżeli eksport, którego dokonali jest zgodny z przepisami UE, ale zostanie uznany za nielegalny przez kraj trzeci. Należałoby podkreślić, że rozporządzenie w sprawie produktów podwójnego zastosowania zapewnia spójne ramy prawne dla eksportu produktów i technologii podwójnego zastosowania i powiązanych z nimi usług, oraz że należy zapewnić bezpieczeństwo prawne eksporterom produktów, technologii i usług podwójnego zastosowania wchodzących w zakres niniejszego rozporządzenia, którzy działają w zgodnie z jego przepisami oraz z przepisami przyjętymi w celu jego wykonania zgodnie z tym rozporządzeniem na wypadek uznania eksportu takich produktów za przestępstwo kryminalne przez różniące się od wspólnotowego prawodawstwo krajów trzecich. Najlepszym sposobem rozwiązania powyższych problemów jest poprawa współpracy między UE a zainteresowanymi krajami trzecimi, w celu zwiększenia spójności kontroli. W związku z tym Komisja zaproponowała wprowadzenie do rozporządzenia w sprawie kontroli eksportu przepisu dotyczącego wspierania opisanej wyżej współpracy z krajami trzecimi.

Z doświadczeń zgromadzonych w czasie realizacji projektów takich, jak Galileo, w których biorą udział kraje trzecie wynika, że należałoby wprowadzić procedury ad hoc w celu określenia szczegółowych przepisów UE dotyczących udostępniania unijnych technologii podwójnego zastosowania stronom trzecim w kontekście podobnych projektów.

Wreszcie, na podstawie regularnych kontaktów z przemysłem oraz uwag przekazanych przez eksporterów w kontekście badania dotyczącego oceny wpływu (zob. następna sekcja) stwierdzono, że przemysł za najważniejsze problemy w tej dziedzinie uznaje:

- potrzebę większej przejrzystości i przewidywalności przepisów;

- przyspieszenie procesu podejmowania decyzji przez administracje krajowe w sprawie wniosków o zezwolenie na eksport, w szczególności w przypadku produktów niewymienionych w wykazie;

- jednolite stosowanie rozporządzenia w sprawie produktów podwójnego zastosowania w całej UE w celu uniknięcia zakłóceń konkurencji, w tym w odniesieniu do interpretacji produktów podlegających kontroli oraz przeprowadzania krajowych kontroli produktów niewymienionych w wykazie;

- uproszczenie systemu poprzez zmniejszenie zawiłości wykazów produktów podlegających kontroli; dokonać tego można poprzez regularne sprawdzanie aktualności wykazów pod kątem dostępności produktów i innowacji za granicą, skupienie uwagi na wykrywaniu winnych naruszeniu przepisów, zamiast na produktach podlegających kontroli oraz poprzez stworzenie większej ilości instrumentów ułatwiających handel rzetelnym eksporterom;

- zredukowanie niektórych z wielu poziomów rozporządzenia (oprócz przepisów systemów międzynarodowych, UE i krajowych eksporterzy muszą przestrzegać przepisów dotyczących powrotnego wywozu stosowanych przez kraje trzecie);

- wprowadzenie udzielania licencji drogą elektroniczną

- problemy spowodowane eksterytorialnym stosowaniem kontroli przez niektóre kraje trzecie;

- zastąpienie wymogu uzyskania wcześniejszego zezwolenia na transfer w granicach UE obowiązującego obecnie w stosunku do najbardziej chronionych produktów systemem wcześniejszego powiadamiania.

IV. Zalecenia i wnioski dotyczące przeglądu systemu kontroli eksportu UE i jego wkładu w międzynarodowe wysiłki na rzecz zwalczania proliferacji broni masowego rażenia

Przed sformułowaniem konkretnego wniosku skierowanego do Rady Komisja wzięła pod uwagę nie tylko poglądy państw członkowskich i przemysłu, lecz także zasadę proporcjonalności, aby zagwarantować, że zmiany prawodawstwa przyniosą wartość dodaną nie ograniczając nadmiernie możliwości przedsiębiorstw UE w zakresie prowadzenia interesów za granicą.

Większość wprowadzonych w prawodawstwie zmian, oprócz zmian dotyczących tranzytu, przeładunku i pośrednictwa w handlu jest uzasadniona ze względu na wcześniejsze zaobserwowanie różnic w krajowych praktykach w zakresie wykonania niektórych przepisów rozporządzenia, potwierdzone w trakcie wzajemnych weryfikacji i w badaniu dotyczącym oceny wpływu. Przepisy te mogłyby zostać wzmocnione w celu zwiększenia skuteczności unijnego systemu kontroli eksportu produktów podwójnego zastosowania. W taki sam sposób określono, które obszary nie wymagają wprowadzenia zmian prawnych, lecz zastosowania środków administracyjnych lub przyjęcia najlepszych praktyk.

Do najważniejszych celów zaleceń Komisji należy:

- osiągnięcie większej zrozumiałości, przejrzystości oraz, tam gdzie to możliwe, uproszczenie systemu kontroli eksportu produktów podwójnego zastosowania;

- zagwarantowanie spójnego stosowania rozporządzenia w UE, większej skuteczności i efektywności kontroli i wyeliminowania zakłóceń konkurencji między eksporterami z różnych państw członkowskich;

- zmniejszenie obciążenia regulacyjnego eksporterów z państw UE, biorąc pod uwagę fakt, że należy zapobiec obniżeniu się ich konkurencyjności w porównaniu do eksporterów z krajów trzecich;

- zredukowanie przeszkód w handlu na rynku wewnętrznym UE.

W wyniku dyskusji z państwami członkowskim zalecenia Komisji zawarte w niniejszym komunikacie podzielono na pięć części:

a) Wnioski dotyczące przekształcenia rozporządzenia WE nr 1334/2000 . Są one przedmiotem osobnego wniosku Komisji, zawierającego szczegółowe informacje na temat wyników badania dotyczącego oceny wpływu. Dziedziny, które zostały w nim uwzględnione, to m. in.: rozszerzenie zakresu kontroli o tranzyt, przeładunek,[2]pośrednictwo w handlu i powrotny wywóz; wyjaśnienie, co ma być przedmiotem kontroli w ramach niematerialnego transferu technologii, ustanowienie procedury komitologii do przyjmowania wykazów produktów podlegających kontroli; zwiększenie wymiany informacji na temat krajowych kontroli produktów niewymienionych w wykazie zgodnie z odpowiednimi normami bezpieczeństwa; zwiększenie wymiany informacji na temat udzielanych decyzji odmownych wraz z możliwością wprowadzenia zabezpieczonego systemu elektronicznego łączącego Komisję, państwa członkowskie i Radę; międzynarodowa współpraca z krajami trzecimi, stworzenie możliwości przyjmowania przepisów dotyczących kontroli eksportu ad hoc w przypadku szczególnych projektów finansowanych ze środków Wspólnoty, w ramach których kraje trzecie mogą mieć dostęp do technologii podwójnego zastosowania UE; wprowadzenie do przekształconego artykułu 21 odesłania do sankcji kryminalnych przynajmniej za poważne naruszenia przepisów rozporządzenia oraz rozporządzeń przyjętych w państwach członkowskich w celu jego wykonania, co stanowi odpowiedź na wezwanie zawarte w deklaracji Rady Europejskiej dotyczącej sankcji kryminalnych z czerwca 2004 r. oraz odpowiedź na zawarte w rezolucji Rady Bezpieczeństwa nr 1540 wezwanie do wprowadzenia odpowiednich sankcji cywilnych lub karnych za naruszenia takich przepisów dotyczących kontroli eksportu; zastąpienie pozostałych kontroli wewnątrzwspólnotowych systemem wcześniejszego powiadamiania o przesyłkach; stworzenie możliwości ustanowienia przez krajowe organy orientacyjnych terminów rozpatrywania wniosków o zezwolenia na eksport oraz terminów udzielania odpowiedzi na wnioski o udzielenie informacji składane przez organy przyznające licencje, dotyczące zastosowania krajowych kontroli do produktów i technologii niewymienionych w wykazie.

b) Określenie obszarów, dla których możliwe byłoby opracowanie wytycznych i najlepszych praktyk. Wytyczne i najlepsze praktyki podają sposób wykonania niektórych przepisów rozporządzenia, będący wynikiem uzgodnień na szczeblu grupy roboczej Rady ds. produktów podwójnego zastosowania i przygotowany przez ekspertów w "grupie koordynacyjnej". Nie byłyby one prawnie wiążące, lecz opisywałyby normy w zakresie zastosowania kontroli eksportu oraz, w odpowiednich przypadkach, byłyby udostępniane ogółowi społeczeństwa, podobnie, jak najlepsze praktyki w zakresie działań skierowanych do przemysłu przyjęte w grudniu 2005 r. W niektórych przypadkach wytyczne te mogłyby polegać na dostosowaniu wytycznych dotyczących systemów międzynarodowych w celu uwzględnienia specyficznej sytuacji w UE, w szczególności istnienia jednolitego rynku i wspólnych granic UE. Proponuje się, aby najlepsze praktyki i wytyczne objęły następujące obszary: kontrole niematerialnego transferu technologii, w tym pomoc techniczną i definicję odstępstw związanych ze sferą publiczną i podstawowymi badaniami naukowymi; globalne zezwolenia na eksport; praktyki w zakresie wykonania, takie jak wspólna analiza ryzyka; programy spójności wewnętrznej; dokumenty pomocnicze do oceny wniosków o zezwolenie na eksport; koordynowanie krajowych kontroli produktów niewymienionych w wykazie.

c) Określenie obszarów, w których wystarczające byłoby podjęcie działań administracyjnych , np.: przejrzystość; ulepszenie krajowych i wspólnotowych stron internetowych pełniących funkcję wspólnego punktu pierwszego kontaktu, bardziej skuteczne korzystanie z porad zespołu ekspertów w celu zapewnienia spójnej i jednolitej interpretacji załącznika I w UE; opracowanie narzędzi identyfikowania produktów podwójnego zastosowania; szkolenie urzędników odpowiedzialnych za udzielanie licencji i służb celnych.

d) Obszary, których będą dotyczyć przyszłe wnioski Komisji , w szczególności ustanowienie dodatkowych i nowych generalnych wspólnotowych zezwoleń na eksport w celu ułatwienia handlu produktami niepodlegającymi szczególnym ograniczeniom z miejscami przeznaczenia niepodlegającymi szczególnym ograniczeniom, które obecnie są uwzględnione przede wszystkim w krajowych generalnych zezwoleniach na eksport (szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w załączniku V).

e) Wreszcie należy zająć stanowisko wobec kilku kwestii wykraczających poza sposób funkcjonowania systemu kontroli eksportu UE, które zostały wskazane przez Radę (w szczególności w planie działań z Salonik), i które znalazły potwierdzenie w trakcie wzajemnych weryfikacji.

i) Ograniczenia międzynarodowych systemów kontroli eksportu

Systemy kontroli eksportu nie zapewniają całkowicie niezawodnego systemu kontroli, ponieważ m. in. nie wszystkie państwa są ich członkami, a zasady przez nie ustanowione nie są prawnie wiążące, pozostawiając szerokie pole manewru w zakresie ich wykonania w poszczególnych krajach. Ogólnie rzecz biorąc systemy nie nakładają ograniczeń na eksport do krajów, które nie ratyfikowały odpowiednich traktatów o nieproliferacji. Tę wadę systemu należałoby w idealnym przypadku usunąć, w celu zagwarantowania, że eksport podlegający ograniczeniom ma miejsce wyłącznie do bezpiecznych krajów, które nie używają towarów i technologii do celów działań proliferacyjnych.

Ponadto, biorąc pod uwagę szybkość, z jaką modernizuje się sektor produktów podwójnego zastosowania i jego ekspansję związaną m. in. ze zmianami w strategiach obronnych i z wykorzystywaniem w coraz większym stopniu nowych technologii, poważnym problemem dla systemów staje się wybór produktów, które należy poddać kontroli. W tym względzie należy podjąć intensywniejszą współpracę z przemysłem.

W konkretnym przypadku Porozumienia z Wassenaar, pewnym utrudnieniem jest brak przepisów stanowiących o obowiązku wcześniejszych konsultacji w przypadku, gdy jedno państwo członkowskie zamierza przyznać zezwolenie na eksport dla transakcji zasadniczo podobnej do transakcji, której zabroniło inne państwo członkowskie.

UE mogłaby dążyć do uczynienia systemów bardziej rygorystycznymi pod tym względem.

ii) Członkowstwo wszystkich państw członkowskich UE w międzynarodowych systemach kontroli

W czasie, kiedy nastąpiło ostatnie rozszerzenie UE tylko trzy z dziesięciu nowych państw członkowskich były członkami wszystkich międzynarodowych systemów kontroli. Spowodowało to poważne problemy, ponieważ fakt, iż dane państwo nie jest członkiem systemu oznacza, że jest ono zobowiązane do stosowania kontroli na mocy rozporządzenia o produktach podwójnego zastosowania, ale nie może uczestniczyć w dyskusjach na temat produktów podlegających kontroli lub na temat egzekwowania kontroli eksportu w ramach tych systemów. Państwa takie nie mają również dostępu do specjalnie chronionych informacji o podstawowym znaczeniu dla wdrożenia skutecznej kontroli na szczeblu krajowym i UE, takich jak decyzje odmowne w odniesieniu do zezwoleń na eksport wydane przez państwa niebędące członkami UE lub wykaz użytkowników końcowych podlegających szczególnym ograniczeniom.

We wrześniu 2003 r. służby Komisji zaproponowały państwom członkowskim przyjęcie strategii, której celem, zgodnie z planem działań z Salonik, było wsparcie członkowstwa wszystkich nowych państw członkowskich we wszystkich międzynarodowych systemach kontroli; strategia ta uzyskała wsparcie Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa Rady. Doprowadziło to do przyjęcia wszystkich nowych państw członkowskich UE do Grupy Australijskiej i Grupy Dostawców Jądrowych w maju 2004 r. Pełnym sukcesem nie zostały jednak zakończone starania o przyjęcie do MTCR – nie należy jeszcze do niego siedem nowych państw członkowskich i Rumunia, a Cypr nie jest członkiem porozumienia z Wassenaar. Należy zatem nadal aktywnie wspierać członkowstwo uwzględniając w należyty sposób fakt, iż konieczne jest objęcie systemami innych głównych dostawców technologii podwójnego zastosowania i utrzymanie efektywności systemów podejmowania decyzji. W międzyczasie należy poszukiwać praktycznego, krótkoterminowego rozwiązania (mógłby to być przejściowy status obserwatora) w celu zaspokojenia potrzeb nowych państw członkowskich w zakresie dostępu do odpowiednich szczególnie chronionych informacji, zwłaszcza w zakresie decyzji odmownych i informacji technicznych dotyczących produktów podlegających kontroli.

iii) Uczestnictwo WE w systemach i koordynacja stanowisk UE

W planie działań z Salonik oraz w strategii UE dotyczącej przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia wezwano do uczynienia z UE głównego współpracującego podmiotu w ramach systemów kontroli eksportu, np. poprzez zapewnianie koordynacji stanowisk w ramach systemów i umożliwienie większego zaangażowania Komisji w systemy. Służby Komisji zaproponowały Radzie w 2003 r. wdrożenie ukierunkowanej na te cele polityki, która została zrealizowana tylko częściowo. Jedną z przyczyn trudności Komisji w zwiększaniu koordynacji UE jest fakt nieposiadania przez nią odpowiedniego statusu w systemach, w szczególności w MTCR i Porozumieniu z Wassenaar, co osłabia zdolność Komisji do wnoszenia większego wkładu w obszarach wchodzących w zakres rozporządzenia o produktach podwójnego zastosowania.

Komisja zaleca zatem, aby jej status w międzynarodowych systemach został rozpatrzony wspólnie z państwami członkowskimi; na początkowym etapie należy zapewnić Komisji dostęp do elektronicznych systemów zarządzania dokumentami MTCR i Porozumienia z Wassenaar.

Zdaniem Komisji koordynacja działań i zaangażowanie UE, których znaczenie podkreślono w strategii UE dotyczącej przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia, stanowi polityczny priorytet UE; jego realizację umożliwi odpowiednie przygotowanie sesji i ułatwienie negocjacji wniosków z krajami trzecimi należącymi do systemów międzynarodowych; koordynacja działań okazała się szczególnie użyteczna dla obrony interesów UE w Grupie Australijskiej w momencie przyjmowania wytycznych Grupy, a także w MTCR i w ramach Porozumienia z Wassenaar w związku z takimi problemami, jak kontrola eksportu związana z technologiami, które mogą być stosowane w projekcie Galileo. Należy zatem kontynuować spotkania ad hoc przedstawicieli UE uczestniczących w międzynarodowych systemach kontroli eksportu i w odpowiednich grupach w ramach Rady. Należy również utrzymać i wspierać zwiększoną koordynację działań różnych grup Rady właściwych ds. broni masowego rażenia (CONOP, CODUN, COTER, Zagadnienia Nuklearne (Atomic Questions), COARM oraz grupa robocza ds. produktów podwójnego zastosowania; por. glosariusz terminów w załączniku I) w celu zapewnienia spójności i skuteczności realizacji strategii UE dotyczącej przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia.

Tego rodzaju zmiany umożliwiłyby Komisji podjęcie działań na rzecz ułatwienia regularnego dialogu między państwami członkowskimi UE a przemysłem UE przed rozpoczęciem rozpatrywania wykazów kontrolnych stosowanych w ramach systemów oraz zagwarantowanie udziału dostawców z UE w przygotowywaniu wniosków dostosowujących decyzje podejmowane w ramach systemów do możliwości UE w zakresie dostaw i innowacji w sektorach produktów podwójnego zastosowania.

iv) Pomoc techniczna na rzecz krajów trzecich i współpraca międzynarodowa

Komisja jest świadoma faktu, iż wysiłki wspólnoty międzynarodowej na rzecz wspierania ścisłej kontroli eksportu na szczeblu krajowym i nadania im multilateralnego charakteru mają na celu wypełnienie luk powstałych w wyniku zwiększającego się udziału w podaży produktów podwójnego zastosowania krajów, w których polityka i praktyka kontroli eksportu nie są optymalne. W strategii UE dotyczącej przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia zawarto wyraźne zobowiązanie do wzmocnienia polityki i praktyki związanych z kontrolą eksportu w UE i poza jej granicami oraz do koordynowania działań z partnerami na szczeblu międzynarodowym. Stwierdzono w niej potrzebę stworzenia programu pomocy na rzecz państw, które potrzebują wiedzy technicznej z dziedziny kontroli eksportu.

W listopadzie 2003 r. Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych przyjęła tekst dotyczący włączania polityk nieproliferacji do głównego nurtu szerzej pojętych stosunków UE z krajami trzecimi, m. in. poprzez włączenie klauzuli dotyczącej nieproliferacji do zawieranych z nimi umów. Celem UE jest obecnie włączenie przepisów dotyczących nieproliferacji do wszystkich nowych umów z krajami trzecimi, na wzór zmienionej umowy z Kotonu zawartej z krajami AKP (kraje te zgodziły się na współpracę z UE w zakresie zwalczania proliferacji broni masowego rażenia poprzez skuteczny system krajowych kontroli eksportu). Kluczowym elementem tej klauzuli jest stwierdzenie, że partnerzy UE mają obowiązek utworzenia skutecznego systemu krajowej kontroli eksportu towarów powiązanych z bronią masowego rażenia.W związku z tym UE jest obecnie zobowiązana od udzielania większej pomocy w zakresie kontroli eksportu.

Celem Komisji jest zintensyfikowanie pomocy technicznej w zakresie kontroli eksportu. W związku z tym podjęła ona wraz z Sekretariatem Rady (w szczególności z biurem Wysokiego Przedstawiciela do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa) oraz z państwami członkowskim szereg działań w zakresie pomocy technicznej na rzecz takich krajów, jak Chorwacja, Serbia, Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina, Federacja Rosyjska, Chiny, Ukraina i Zjednoczone Emiraty Arabskie. Prace te będą podstawą dla programu stałej pomocy w zakresie kontroli eksportu, który ma być finansowany ze środków nowego instrumentu na rzecz stabilności w okresie 2007-2013.

Celem Komisji jest pogłębianie współpracy z krajami trzecimi, głównymi partnerami handlowymi i organizacjami międzynarodowymi w oparciu o doświadczenia zdobyte w szczególności w trakcie jej współpracy z IAEA (Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej). W związku z tym zamierza ona w szczególności ułatwić przyjęcie środków kontroli eksportu powiązanych z konkretnymi projektami w celu ułatwienia uczestnictwa krajów trzecich w badaniach naukowych i projektach przemysłowych finansowanych przez UE, korzystając z bogatych doświadczeń uzyskanych w trakcie realizacji projektu Galileo.

V. Ocena wpływu wniosków

We wrześniu 2005 r. rozpoczęto gromadzenie opinii eksporterów na temat wykonania rozporządzenia oraz badanie dotyczące oceny wpływu w celu określenia, jakie skutki miałyby poszczególne projekty reformy kontroli eksportu. W badaniu dotyczącym oceny wpływu, którego częścią było publiczne zaproszenie do wyrażenia poglądów przez wszystkie zainteresowane strony, wzięły udział państwa członkowskie, a także przedsiębiorstwa zajmujące się eksportem, transportem i handlem. Wyniki opublikowane w lutym 2006 r.[3] poddano dyskusji, w której wzięły udział państwa członkowskie i eksporterzy.

Uwzględniono większość zaleceń i komentarzy przekazanych przez zainteresowane stowarzyszenia producentów, jednak w niniejszym komunikacie nie znalazły się niektóre sugestie, niemożliwe do zrealizowania ze względów politycznych (np. radykalne uproszczenie wykazów produktów podlegających kontroli lub krajowych kontroli).

Rozpatrzono różne opcje, a następnie, po otrzymaniu wyników badania oraz komentarzy państw członkowskich i eksporterów Komisja wybrała te z nich, które uznano za najbardziej opłacalne. Wszelkie propozycje zmian systemu regulacyjnego rozpatrzono biorąc pod uwagę potrzebę ograniczenia obciążeń dla producentów i eksporterów, a także dla administracji państw członkowskich do niezbędnego minimum. Więcej informacji na temat oceny wpływu znajduje się w uzasadnieniu wniosku Komisji dotyczącego zmiany i przekształcenia rozporządzenia Rady (WE) nr 1334/2000 oraz w nocie załączonej do wspomnianego wniosku.

Wniosek Komisji dotyczący kontroli tranzytu i przeładunku zezwoli na przejmowanie przez właściwe krajowe organy państw członkowskich produktów podwójnego zastosowania w tranzycie (zgodnie z definicją we wniosku dotyczącym przekształcenia rozporządzenia), jeżeli są one kierowane do kraju trzeciego tylko w przypadku, gdy z informacji zgromadzonych przez państwa członkowskie wynika, że dany produkt ma być wykorzystany do proliferacji broni masowego rażenia w sposób naruszający międzynarodowe traktaty i uzgodnienia dotyczące nieproliferacji. Nie przewiduje się zaistnienia wielu podobnych przypadków. Odrzucono jako nierealną możliwość przeprowadzania kontroli każdego przeładunku na obszarze UE.

Jeśli chodzi o przepisy dotyczące usług pośrednictwa w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania (zwanych również pośrednictwem w handlu ) w badaniu dotyczącym oceny wpływu stwierdzono, że na przeszkodzie wdrożeniu systematycznej kontroli działalności polegającej na pośrednictwie prowadzonej przez osoby fizyczne lub prawne z UE (udzielaniu zezwoleń na taką działalność) stoją trudności natury praktycznej, oraz że prowadzanie kontroli obywateli UE świadczących usługi pośrednictwa za granicą nie jest możliwe. W związku z powyższym Komisja zaproponowała, aby ograniczyć kontrole do działań prowadzonych z obszaru UE oraz do przypadków, gdy pośrednik w handlu jest świadomy faktu, iż dany produkt mógłby posłużyć do proliferacji broni masowego rażenia.

Badanie dotyczące oceny wpływu wskazało na korzyści płynące z zagwarantowania zwiększonej przejrzystości prawodawstwa UE i państw członkowskich.

Ponadto badanie to dostarczyło dodatkowych argumentów na korzyść bardziej szczegółowego zdefiniowania i wyjaśnienia na poziomie UE warunków stosowania generalnego wspólnotowego zezwolenia na eksport oraz generalnych krajowych zezwoleń.

Badanie dotyczące oceny wpływu wykazało również, że istnieje potrzeba stworzenia dodatkowych wspólnotowych generalnych zezwoleń na eksport w celu dostosowania praktyki UE do praktyki głównych dostawców i członków międzynarodowych systemów kontroli eksportu. Eksporterzy złożyli wnioski, na które Komisja zamierza odpowiedzieć, prawdopodobnie w terminie składania w 2007 r. wniosków dotyczących zmian załącznika I do rozporządzenia (szczegółowe informacje w załączniku V do niniejszego dokumentu). Wprowadzenie nowych wspólnotowych zezwoleń na eksport do niektórych krajów może wynagrodzić zaostrzenie kontroli eksportu do krajów, które nie są członkami systemów kontroli.

Przyjęcie najlepszych praktyk przyznawania globalnych zezwoleń na eksport powinno przyczynić się do upowszechnienia stosowania tych zezwoleń w celu zapobiegania zakłóceniom konkurencji między eksporterami z UE.

W badaniu dotyczącym oceny wpływu podkreślono również, że harmonizacja wykonania krajowych kontroli produktów niewymienionych w wykazie jest korzystna zarówno ze względów bezpieczeństwa, jak handlowych. Komisja Europejska zwróciła uwagę państw członkowskich na fakt, iż rosnący udział decyzji odmownych dotyczy produktów niewymienionych w wykazie, które z definicji mogą być swobodnie eksportowane w innych państwach członkowskich, chyba że państwa te stosują takie same kontrole końcowego zastosowania. W badaniu tym zaproponowano, aby krajowe urzędy celne mogły zatrzymać wszelkie nieuwzględnione w wykazie produkty podwójnego zastosowania podlegające krajowej kontroli końcowego zastosowania. Badanie ujawniło również, że jeżeli nie zwiększy się harmonizacja powiadamiania przemysłu o kontrolach i nie zostaną podjęte działania mające na celu zwiększenie świadomości w tej dziedzinie, to istnieje ryzyko nierespektowania decyzji odmownych dotyczących produktów niewymienionych w wykazie poprzez ich eksport z innego państwa członkowskiego.

Wprowadzenie procedury „komitologii” powinno przyspieszyć przyjmowanie aktualizacji załączników do rozporządzenia (WE) nr 1334/2000. Konieczne będzie również aktywne uczestnictwo Komisji w międzynarodowych systemach kontroli eksportu.

Wnioski dotyczące negocjacji z krajami trzecimi , dzięki którym uniknięto by wpływu przepisów krajów trzecich na jednolity rynek, w szczególności na przepisy dotyczące powrotnego wywozu stosowane na terenie UE, byłyby korzystne dla przemysłu UE, a także dla eksporterów z krajów trzecich. Wnioski dotyczące wprowadzenia, na zasadzie odstępstwa od obecnych przepisów ustanowionych rozporządzeniem, wspólnego procesu decyzyjnego UE, niezbędnego i wzorowanego na przykładzie projektu Galileo, a także możliwe wprowadzenie systemu kontroli eksportu powiązanego z konkretnymi projektami dla celów eksportu nowych lub szczególnie chronionych technologii podwójnego zastosowania wyprodukowanych w UE wymienionych w wykazie byłyby korzystne dla otwartych dla krajów trzecich projektów przemysłowych i naukowych współfinansowanych przez WE i państwa członkowskie.

Większość zaplanowanych działań, poza wyżej opisanymi, umożliwi większą koordynację i lepsze wykonanie działań związanych z kontrolą eksportu w UE oraz ich większą przejrzystość. Przyczynią się one do stworzenia sprawiedliwych reguł gry, niezbędnych w celu utrzymania konkurencyjności przemysłu UE. Realizacja większości proponowanych działań wymaga lepszego wykorzystania zasobów państw członkowskich, a w niektórych przypadkach - zmiany sposobu ich wykorzystania.

W celu pogłębienia współpracy między państwami członkowskimi konieczne może się okazać udostępnienie zasobów przez te państwa członkowskie, które są najbardziej zaawansowane w dziedzinie kontroli eksportu; przyczyni się to do wzmocnienia ogólnej skuteczności systemu UE. Niektóre państwa członkowskie będą być może musiały dostosować swoje działania w zakresie kontroli eksportu oraz przeznaczone na nie zasoby do wysokich standardów skuteczności oraz w odpowiedzi na wnioski eksporterów dotyczące sprawie przyspieszenia i zwiększenia skuteczności systemów; kwestie, na które należy zwrócić uwagę to: szybsze i w miarę możliwości terminowe rozpatrywanie wniosków o wydanie zezwolenia na eksport, zarządzanie w oparciu o ryzyko, zwiększenie świadomości przemysłu, rozszerzenie wewnętrznych kontroli zgodności lub zwiększenie wsparcia przemysłu w przypadku udzielania odpowiedzi na jego pytania.

VI. Konkluzje i kontynuowanie działań

Priorytetem powinno być szybkie przyjęcie przez Radę koniecznych zmian rozporządzenia zawartych we wniosku dotyczącym przekształconego tekstu.

Ponieważ jednak poprawa kontroli eksportu nie wymaga w każdym przypadku działań legislacyjnych, Komisja wzywa również Radę do odnotowania wszystkich dziedzin, w których zaproponowano podjęcie działań oraz do wsparcia konkretnych działań; Komisja proponuje, aby podjąć je zgodnie z następującym orientacyjnym harmonogramem: realizacja wszystkich środków do końca 2008 r., dostęp Komisji do WAIS oraz ePOC (elektroniczne systemy dystrybucji odpowiednio dla systemów Wassenaar i MTCR) na początku 2007 r. Komisja wzywa Radę, aby miała na uwadze wdrożenie w poszczególnych krajach niektórych zaleceń z wzajemnych weryfikacji, które będzie przedmiotem regularnych sprawozdań prezydencji dla Rady; najbliższe takie sprawozdanie jest zaplanowane na grudzień 2006 r.

W kolejnym sprawozdaniu[4] dotyczącym wykonania rozporządzenia Komisja Europejska dokona przeglądu wykonania rozporządzenia i postępów osiągniętych w dziedzinach wymienionych w niniejszym komunikacie, a także wskaże te obszary, w których pożądane byłoby podjęcie dalszych działań. Będzie ona również kontynuować refleksje na temat funkcjonowania kontroli eksportu; w przyszłości powinny się one opierać w większym stopniu na przestrzeganiu przepisów przez przemysł, a w mniejszym – na wydawaniu rozpatrywanych indywidualnie zezwoleń na eksport.

Załączniki

I. Glosariusz podstawowych terminów i skrótów z dziedziny produktów podwójnego zastosowania

II. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawach dotyczących produktów podwójnego zastosowania

III. Ogólne informacje dotyczące międzynarodowych systemów kontroli eksportu

IV. Szczegółowe informacje dotyczące wniosku Komisji uzupełniające sekcję IV lit. a) i b) komunikatu

V. Propozycje dotyczące zakresu dodatkowych wspólnotowych generalnych zezwoleń na eksport

ANNEX I

Glossary of basic dual-use terms and acronyms

- AG (Australia Group): this international export control regime sets up guidelines for export controls of biological and chemical dual-use items and establishes lists of items that each Member commits, at political level, to integrate into its national legislation to the extent that this is compatible with its constitution and other national specificities of its legal and administrative system. Its name derives from the decision of Australia to chair this group. The first meeting of what subsequently became known as the Australia Group took place in Brussels in June 1985. Subsequently the meetings have taken place in Paris, to the exception of the 20th anniversary, in 2005, which was held in Sydney. The number of members including the EC participating in the AG has grown from the original 15 in 1985 to 40[5] at present. Website: http://www.australiagroup.net/ .

- Article 18 Coordination group: expert meeting chaired by the Commission whose mandate is set by the Article 18 of the Regulation No (EC) 1334/2000. The EU experts (one per Member State) are nominated by the Member States. The Group discusses any implementation issue related to the Regulation. It is opened to exporters on ad hoc basis. It has been opened to custom authorities in 2005 and to specialist technology experts in 2006.

- Research : experimental or theoretical work undertaken principally to acquire new knowledge of the fundamental principles or phenomena or observable facts, not primarily directed towards a specific practical aim or objective.

- BTWC – Biological and Toxin Weapons Convention.

- Catch-all or End Use Control : ad hoc controls applying to non-listed items and based on the assessment by the exporter and/or the governments of the risk attached to the end use of these items when exported to certain end-users. Those controls can be imposed by Member States at the national level via their notifications to exporters (Articles 4.1 to 4.3 of the Regulation) and rests also on the exporters who must report to national competent authorities if they are aware of certain transactions covering non listed items which may lead to proliferation of weapons of mass destruction or other purposes and cases referred to in Articles 4.1 to 4.5 of the Regulation. In those cases, exporters have to ask national governments if export authorisations are requested prior to the export.

- COARM is the EU General Affairs Council’s working group dealing with conventional arms.

- CODUN is the EU General Affairs Council’s Committee on Disarmament in the United Nations.

- " Comitology " is established Community shorthand for the work of committees, made up of representatives of Member States and chaired by the Commission, whose function is to assist the Commission in adopting measures implementing Community laws and Community policies.

- CONOP is the EU General Affairs Council’s Committee on Non-Proliferation.

- COTER is the EU General Affairs Council’s Terrorism Working Group (second pillar).

- CWC – Chemical Weapons Convention. It is a multilateral treaty on the prohibition of chemical weapons (178 Parties) which entered into force 29 April 1997.

- CGEA – Community General Export Authorisation established by the Council Regulation (EC) No 1334/2000 for control of exports of Dual-use Items and technology, which allows all exporters who respect its conditions of use set in the Regulation to export listed items (in Annex II of the Regulation) to Australia, Canada, Japan, New Zealand, Norway, Switerland, United States.

- " Dual-Use items " are goods and technology developed for civilian uses, but which can be used for military applications or to produce weapons of mass destruction.

- End-use – the particular way, in which a dual-use item can be used

- End-user – the final or ultimate user of the item.

- International Export control regimes – these regimes have been set up by like minded countries to address proliferation risks as they arose and to facilitate their members' compliance with international non proliferation treaties which encourage international cooperation for legitimate and peaceful purposes. The international regimes include: the Wassenaar Arrangement on Export Controls for Conventional Arms and Dual-Use Goods and Technologies, the Australia Group on chemical and biological weapons materials, the Nuclear Suppliers' Group and the Missile Technology Control Regime. These international export control regimes take decisions by unanimity on the basis of consensus.

- National General Export Authorisations are issued by national authorities and published in national official journal. They are valid for all exporters based in the Member State where they are published and who meets the conditions set in the national law, covering one or several specified countries as well as a number of dual-use items defined in the national law.

- Global export authorisation: granted to one specific exporter in respect of a type or category of dual-use item which may be valid for exports to one or more specified end users in one or more specified third countries.

- IAS : impact assessment study.

- Individual export authorisation is granted to one specific exporter for one end user in a third country and covering one or more dual-use items or technologies

- Items in the public domain : dual-use items and technologies made available without restrictions upon its further dissemination (copyright restrictions do not remove technology or software from being in the public domain)

- MTCR – Missile Technology Control Regime: this international export control regime was set up in 1987. The MTCR now has 34 member countries[6]. MTCR Website: http://www.mtcr.info. The aim of the MTCR is to restrict the proliferation of missiles, complete rocket systems, unmanned air vehicles, and related technology for those systems capable of carrying a 500 kilogram payload at least 300 kilometres, as well as systems intended for the delivery of weapons of mass destruction (WMD). The Regime’s controls are applicable to certain complete rocket systems (to include ballistic missiles, space launch vehicles (SLVs), and sounding rockets) and unmanned air vehicle (UAV) systems (to include cruise missiles, drones, UAVs, and remotely piloted vehicles [RPVs]). Partners also recognize the importance of controlling the transfer of missile-related technology without disrupting legitimate trade and acknowledge the need to strengthen the objectives of the Regime through cooperation with countries outside the Regime.

- NPT – the Treaty on Non proliferation of Nuclear Weapons. The NPT entered into force in 1970, and with 187 parties, it is one of the most widely-adhered to arms agreements in history.

- NSG – this international export control regime, the Nuclear Suppliers' Group, which consists of 45 member countries,[7] seeks to contribute to the non-proliferation of nuclear weapons through the implementation of Guidelines for nuclear exports and nuclear related exports. The NSG was created following the explosion in 1974 of a nuclear device in India, which demonstrated that nuclear technology transferred for peaceful purposes could be misused. Website: http://www.nuclearsuppliersgroup.org .

- PSC – Political and Security Committee is one of the GAERC preparatory committees and the lynchpin of the CFSP and the ESDP.

- Report of the Commission services on the implementation of Regulation No (EC) 1334/2000 from 2000 to May 2004: this report, in conformity with the obligations set in Article 20 of the Regulation, is available on the DG TRADE webpage at the following address: http://ec.europa.eu/comm/trade/issues/sectoral/industry/dualuse/legis/index_en.htm

- UNSCR – United Nations Security Council Resolution.

- The Wassenaar Arrangement on Export Controls for Conventional Arms and Dual-Use Goods and Technologies is the successor to "COCOM”.It began operations in September 1996. The Wassenaar Arrangement is presently composed of 40 countries[8]. The WA website: www.wassenaar.org . It sets up list of military and dual use items for which exports are to be controlled by the member countries according to the regime's guidelines and in conformity with country's legal and administrative framework. It has been established in order to contribute to regional and international security and stability, by promoting transparency and greater responsibility in transfers of conventional arms and dual-use goods and technologies, thus preventing destabilising accumulations. Participating States seek, through their national policies, to ensure that transfers of these items do not contribute to the development or enhancement of military capabilities which undermine these goals, and are not diverted to support such capabilities. Representatives of Participating States meet regularly in Vienna where the Wassenaar Arrangement's Secretariat is located.

- WMD – Weapons of Mass Destruction, which include nuclear, chemical and biological weapons as well as its means of delivery and in particular missile technology.

- WPDU – Council Working Party on Dual-Use Goods.

ANNEX II

Jurisprudence of the European Court of Justice on dual-use

Jurisprudence of the European Court of Justice in the area of dual-use goods has established that the rules restricting the exports of these goods to third countries fall within the scope of the common commercial policy, as set out in Article 133 of the EC Treaty.

The ECJ delivered preliminary rulings in the case of "Werner" (Case C-70/94) and "Leifer" (case C-83/94)

In the " Werner" (Case C-70/94), the Court stated that "a measure (…) whose effect is to prevent or restrict the export of certain products, cannot be treated as falling outside the scope of the common commercial policy on the ground that it has foreign policy and security objectives".

In the " Leifer " (Case C-83/94), the Court stated that "Article 113 (now Article 133) of the EC Treaty is to be interpreted as meaning that rules restricting exports of dual-use goods to non-member countries fall within the scope of that article and that in this matter the Community has exclusive competence, which therefore excludes the competence of the Member States save where the Community grants them specific authorization". It also ruled that the fact that "a trade measure may have non-trade objectives does not alter the trade nature of such measures". The Court also stated that "the fact that the restriction concerns dual-use goods does not affect that conclusion. The nature of those products cannot take them outside the scope of the common commercial policy.

ANNEX III

The international export control regimes

The international export control regimes establish norms and guidelines to control nuclear, chemical, biological, missile-related exports as well as the exports of conventional arms and dual-use technologies. Between the 1970s and the 1980s, four international export control regimes were set up to enable their members to participate in international trade while complying with their obligation to facilitate international cooperation for legitimate purposes. These are: the Nuclear Suppliers' Group (NSG) and Zangger Committee for nuclear items; the Australia Group (AG) for chemical and biological dual-use items; the Missile Technology Control Regime (MTCR) for missile related technologies; and the Wassenaar Regime for dual-use items related to conventional weapons. Comprehensive lists of controlled items were developed in the Regimes as only one international treaty of non-proliferation (the Chemical Weapons Convention) lists the dual-use items and technologies subject to controls, whilst the other treaties or arrangements (Biological and Toxin Weapons Convention, the Non Proliferation Treaty, the Hague Code of Conduct on Missiles) do not list any dual-use technologies that can be used for WMD end uses.

Since the terrorist attacks of 11 September 2001, the initial mandates of those regimes, which were to prevent States to acquire dual-use items for producing WMD or conventional weapons, have been adjusted to prevent also the acquisition by non-State actors of dual-use items that could be used for terrorist attacks (either massive or via conventional means).

The threat of massive terrorist attacks using WMDs has led to increased workload in international export control regimes (in particular in the Australia Group) so as to adjust the criteria and guidelines of the regimes to the particular threats

Except for the Wassenaar Arrangement, the international regimes have no technical secretariat to manage the meetings. Except for the Australia Group, the regimes have rotating chairs changed every year. The international regimes hold a plenary meeting per year. This meeting which gathers the heads of delegations of each Member decides on all major issues in particular the entry of new members, the changes to the lists, the adoption of amendments to existing guidelines, outreach to non member countries. They adopt a press-release at that occasion. Decisions are taken at unanimity for all issues. Members have the capacity to make proposals on any subject in the mandate of the regime.

The preparation of the plenary meetings is made by technical expert groups. Those groups usually represent 3 different types of expertise: technical experts to prepare the lists of controls, custom and enforcement officers as well as licensing officers who exchange practices, intelligence expertise where information on sensitive issues regarding proliferation, terrorism and WMD acquisition are exchanged.

All the 25 EU Member States are members in the Australia Group (AG) and the Nuclear Suppliers Group (NSG), but Cyprus is not yet member of the Wassenaar arrangement. Seven new Member States (Cyprus, Estonia, Latvia, Lithuania, Malta, Slovakia and Slovenia) are not yet members of the MTCR nor is Romania (in the process of acceding to the EU). The European Commission is member of the Australia Group and observer in the NSG, but has no status in MTCR and Wassenaar although it can participate in the meetings, along with the Council Secretariat, as part of the EU Presidency delegation since the adoption of the Thessaloniki Action Plan.

Worth noting that the Chemical Weapons Convention mentioned in the Communication is not an international export control regime of the same nature as those 4 described. The fundamental difference is that it is a multilateral treaty (178 Parties) which entered into force 29 April 1997 and contains both provisions and a mechanism for inspections so as to verify State Parties' compliance and also lists of items, including dual use items, whose trade must be controlled. It is the only international non-proliferation treaty containing such lists of items .

ANNEX IV

Details of the Commission proposal mentioned in sections IV. a) and b) of the Communication

a) Proposals for amendment of current Regulation:

The following proposals for the amendment of the Regulation are made:

- introduction of certain controls on dual-use items in transit within the EU

- control of brokering of dual-use items if there are grounds to suspect a link to a WMD programme

- clarification and update of controls of intangible transfers of technology including the provision of technical assistance

- introduction of some limited adjustments regarding the application of national controls on items non-listed in the Regulation in order to improve their efficiency and the transparency of their operation, although leaving implementation to best practices

- as to general export authorizations, clarification of the conditions for the use of the Community General Export Authorisation (a notification requirement) and of national general export authorizations , and of the criteria for the granting of global authorizations

- proposals to improve the exchange of information among Member States and with the Commission and to ensure that denials of authorisations by one Member State are properly taken into account by the other MS

- introduction of provisions on relations with third countries, according to which negotiations could be conducted with third countries to improve the coordination of the functioning of export control regulations and facilitate the mutual recognition of such controls

- introduction of procedures for a speedier adoption of amendments to the annexes of the Regulation and for measures necessary to implement the Regulation (a comitology procedure)

- possible introduction of an electronic system for exchanging information on denials as well as other information and improvements of the notifications of denials

- replacement of EU intra-community controls with prior notification and a traceability system within the EU

- provision for the establishment by national authorities of indicative deadlines for the processing of applications for export authorisations, and of deadlines for the treatment of requests for information from licensing authorities concerning the application of national controls.

- introduction of a reference to criminal sanctions to be adopted for the most serious infringements to the Regulation in conformity with reported practices of the Member States.

b) Areas where guidelines/best practices could be elaborated:

Guidelines and best practices are modalities for implementing certain provisions of the Regulation which could be agreed at the level of the Council Dual-Use Working Group and prepared by the experts in the "Coordination Group". They would not be legally binding but provide standards for the application of export controls. In some cases, those guidelines could consist of an adjustment of the international regimes' guidelines to take account of EU specificities, in particular the existence of a single market and common EU borders. In some instances, these guidelines and best practices can be made public for the benefit of exporters, although in other cases their nature would require that they are kept within the relevant administrations as internal guidance. Among the areas where such guidelines and best practices could be prepared are the following:

- implementation and enforcement of controls of intangible transfers of technology including provision of technical assistance

- modalities for the implementation of certain aspects of the controls on non-listed items ("catch all" provision), destined to improve flows of information among Member States and to limit the possibilities of circumvention of controls applied by one Member State via exports through other Member States

- improvement of risk assessment, including possible elements for common risk analysis and enforcement as foreseen by Council Regulation No (EC) 648/2005 on the security amendments to the Customs Code and its implementing provisions to be adopted by the end of 2006

- implementation of global export authorizations (scope, conditions of use and how to check compliance)

- elements used to assess export applications including the compliance capacity of the exporter, supporting documents and end–user certificates

- establishment of target deadlines to decide on applications for authorisations

- internal compliance programmes.

ANNEX V

Suggestions for new Community General Export Authorisations

Areas which have been suggested for the scope of new Community General Export Authorisations:

- some chemical products covered by the Chemical Weapons Convention could benefit from new trade facilitation to a number of Parties to the CWC which are not covered by the Annex II to the Regulation (which defines the Community General Export Authorisation)

- small quantity /value shipments and samples

- Wassenaar non-sensitive items could benefit from the creation of a new Community authorisation covering certain countries which are members of Wassenaar and not listed in Annex II of the Regulation (which defines the Community General Export Authorisation)

- the new Community General Export Authorisations will contain implementing provisions based on those provided in the proposal to amend the Community General Export Authorisation and on those currently in force in the Member States who currently have adopted relatively similar national general export authorisations in their scopes and destinations.

[1] Wymienione wielkości eksportu dotyczą wszystkich linii taryfowych obejmujących produkty podwójnego zastosowania, a więc również towarów, które nie są produktami podwójnego zastosowania w ścisłym znaczeniu.

[2]Definicja tranzytu obejmuje częściowo przeładunek.

[3] Dokument dostepny na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/comm/trade/issues/sectoral/industry/dualuse/pr230206_en.htm

[4] Sprawozdanie z lat 2000-2004 jest dostępne na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/comm/trade/issues/sectoral/industry/dualuse/legis/index_en.htm

[5] The EU MS and the Commission, Australia, Argentina, Bulgaria, Canada, Iceland, Japan, New Zealand, Norway, Republic of Korea, Romania, Switzerland, Turkey, Ukraine, United States.

[6] Argentina, Australia, Austria, Belgium, Brazil, Bulgaria, Canada, Czech Republic, Denmark, Finland, France, Germany, Greece, Hungary, Iceland, Ireland, Italy, Japan, Luxembourg, Netherlands, New Zealand, Norway, Poland, Portugal, Rep. of Korea (South Korea), Russia Federation, South Africa, Spain, Sweden, Switzerland, Turkey, Ukraine, United Kingdom, United States.

[7] EU 25 Member States. Non EU Member States: Argentina, Australia, Brazil, Bulgaria, Canada, China, Croatia, Japan, Korea, New Zealand, Norway, Russian Federation, South Africa, Switzerland, Turkey, Ukraine, USA.

[8] Argentina, Australia, 24 EU MS (except Cyprus), Bulgaria, Canada, Croatia,Japan, New Zealand, Norway, Republic of Korea, Romania, Russian Federation, South Africa, Switzerland, Turkey, Ukraine, United States.