52006DC0779

Komunikat wyjaśniający w sprawie zastosowania artykułu 296 Traktatu w zakresie zamówień publicznych w dziedzinie obronności {SEK(2006) 1554} {SEK(2006) 1555} /* COM/2006/0779 końcowy */


[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 7.12.2006

KOM(2006) 779 wersja ostateczna

KOMUNIKAT WYJAŚNIAJĄCY

w sprawie zastosowania artykułu 296 Traktatu w zakresie zamówień publicznych w dziedzinie obronności

(przedstawiony przez Komisję){SEK(2006) 1554}{SEK(2006) 1555}

KOMUNIKAT WYJAŚNIAJĄCY

w sprawie zastosowania artykułu 296 Traktatu w zakresie zamówień publicznych w dziedzinie obronności (Tekst mający znaczenie dla EOG)

Wstęp

Zamówienia w dziedzinie obronności stanowią znaczną część zamówień publicznych w Unii Europejskiej. Połączone budżety obronne państw członkowskich wynoszą około 170 mld EUR, z czego ponad 80 mld EUR stanowią zamówienia publiczne.

Większość z tych wydatków jest podzielona pomiędzy stosunkowo małe i zamknięte rynki krajowe. Sektor obronny w Europie jest rozdrobniony na szczeblu krajowym, mając 25 różnych klientów i 25 różnych ram regulacyjnych. Rozdrobnienie to stanowi główną przeszkodę dla wewnątrzeuropejskiej współpracy i konkurencji. Powoduje powstanie dodatkowych kosztów i niewydolności, mając w ten sposób negatywny wpływ na konkurencyjność europejskiej bazy przemysłowej i technologicznej sektora obronnego oraz na działania państw członkowskich mające na celu odpowiednie wyposażenie sił zbrojnych.

Ważnym czynnikiem takiego rozdrobnienia rynku jest prawo zamówień publicznych w dziedzinie obronności. Większość zamówień w dziedzinie obronności jest zwolniona z przepisów rynku wewnętrznego i udzielana jest według krajowych przepisów zamówień publicznych, które mają bardzo zróżnicowane kryteria wyboru, procedury ogłaszania itp. Jednocześnie liczba ogłoszeń publikowanych przez ministerstwa obrony znacznie różni się w poszczególnych państwach członkowskich. To wszystko może ograniczać dostęp do rynku dostawcom zagranicznym, ograniczając w ten sposób konkurencję wewnątrzeuropejską.

W swoim komunikacie z marca 2003 r.[1] Komisja wskazała więc prawo zamówień publicznych jako jeden z obszarów działania na rzecz utworzenia europejskiego rynku wyposażenia obronnego (European Defence Equipment Market – EDEM). Doprowadziło to do opublikowania we wrześniu 2004 r. zielonej księgi w sprawie zamówień publicznych w dziedzinie obronności[2], w której poproszono zainteresowane strony o przedstawienie uwag do różnych wariantów zwiększenia przejrzystości i otwartości rynków obronnych pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi UE. Konsultacje potwierdziły, że istniejące ramy legislacyjne dla zamówień publicznych w dziedzinie obronności nie funkcjonują prawidłowo:

- Utrzymuje się niepewność co do zakresu stosowania art. 296 Traktatu WE, który pozwala państwom członkowskim na niestosowanie się do przepisów rynku wewnętrznego, kiedy stawką są podstawowe interesy bezpieczeństwa. Ponieważ granica pomiędzy zakupami w dziedzinie obronności, które są związane z podstawowymi interesami bezpieczeństwa, a zakupami, które nie są z takimi interesami związane, nie jest jednoznaczna, nie zawsze jest jasne, jakie zasady należy stosować do danego zamówienia. W rezultacie zastosowanie art. 296 Traktatu WE nadal sprawia problemy i znacznie różni się w poszczególnych państwach członkowskich.

- Obowiązująca dyrektywa o zamówieniach publicznych, nawet w poprawionej wersji (2004/18/WE), uważana jest za niedostosowaną do wielu zamówień publicznych w dziedzinie obronności, ponieważ nie uwzględnia specyfiki zamówień w tej branży. W rezultacie wiele państw członkowskich niechętnie stosuje tę dyrektywę do zamówień publicznych na wyposażenie obronne, nawet jeżeli nie zostaną spełnione warunki zastosowania art. 296.

Na podstawie tych ustaleń, w grudniu 2005 r. Komisja ogłosiła dwie inicjatywy mające na celu poprawę sytuacji[3]:

1. Przyjęcie „Komunikatu wyjaśniającego w sprawie zastosowania artykułu 296 Traktatu WE w zakresie zamówień publicznych w dziedzinie obronności”. Komunikat ten nie wprowadzi zmian w istniejących ramach prawnych, ale doprowadzi do ich wyjaśnienia;

2. Opracowanie ewentualnej nowej dyrektywy o zamówieniach publicznych na wyposażenie obronne, do których nie stosuje się zwolnienie przewidziane w art. 296 Traktatu WE. Dyrektywa ta mogłaby wprowadzić nowe, bardziej elastyczne zasady dostosowane do specyfiki sektora obrony.

Celem niniejszego komunikatu jest uniknięcie ewentualnej błędnej interpretacji i niewłaściwego zastosowania art. 296 Traktatu WE w zakresie zamówień publicznych w dziedzinie obronności. Aby osiągnąć ten cel, Komisja przedstawi swoje uwagi na temat zasad zastosowania art. 296 Traktatu WE i wyjaśni swoją interpretację warunków zastosowania zwolnienia w świetle orzecznictwa Trybunału. Ostateczna decyzja co do określenia zakresu zastosowania art. 296 należy do Trybunału Sprawiedliwości.

Niniejszy komunikat nie stanowi interpretacji podstawowych interesów bezpieczeństwa państw członkowskich ani nie określa z góry, do których zamówień publicznych stosuje się lub nie stosuje się zwolnienie przewidziane w art. 296 Traktatu WE. Zawiera raczej pewne wskazówki dla podmiotów udzielających zamówienia w zakresie ustalenia, czy zastosowanie zwolnienia jest zasadne.

Wyjaśnienie istniejących ram prawnych jest niezbędnym pierwszym krokiem w kierunku zwiększenia otwartości europejskich rynków obronnych. Jednocześnie Komisja ocenia również wpływ ewentualnej nowej dyrektywy dotyczącej zamówień w dziedzinie obronności. Połączenie niniejszego komunikatu z taką dyrektywą może w praktyce okazać się najwłaściwszą metodą pokonania na szczeblu wspólnotowym trudności związanych z zastosowaniem art. 296 Traktatu WE. Inicjatywy te stanowią uzupełnienie działań państw członkowskich mających na celu zwiększenie konkurencyjności wewnątrzeuropejskiej w dziedzinie wyposażenia obronnego, którego dotyczy art. 296 Traktatu WE, poprzez kodeks postępowania egzekwowany przez Europejską Agencję Obrony.

Niniejszy komunikat dotyczy wyłącznie zamówień publicznych w dziedzinie obronności udzielanych przez władze krajowe w ramach europejskiego rynku wewnętrznego. Nie obejmuje on handlu bronią z państwami trzecimi, który nadal będzie regulowany postanowieniami WTO, a w szczególności Porozumienia w sprawie zamówień rządowych (GPA)[4].

1. PODSTAWA PRAWNA

Zgodnie z obowiązującym prawem unijnym, zamówienia w dziedzinie obronności podlegają przepisom rynku wewnętrznego. Dyrektywa 2004/18/WE[5] w sprawie udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi stosuje się więc do „zamówień publicznych udzielanych przez instytucje zamawiające w dziedzinie obronności, z zastrzeżeniem art. 296 Traktatu” (art. 10 dyrektywy).

Artykuł 296 Traktatu WE brzmi następująco:

1. Postanowienia niniejszego Traktatu nie stanowią przeszkody w stosowaniu następujących reguł:

a) żadne państwo członkowskie nie ma obowiązku udzielania informacji, których ujawnienie uznaje za sprzeczne z podstawowymi interesami jego bezpieczeństwa;

b) każde państwo członkowskie może podejmować środki, jakie uważa za konieczne w celu ochrony podstawowych interesów jego bezpieczeństwa, a które odnoszą się do produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi; środki takie nie mogą negatywnie wpływać na warunki konkurencji na wspólnym rynku w odniesieniu do produktów, które nie są przeznaczone wyłącznie do celów wojskowych.

2 . Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, może wprowadzać zmiany do sporządzonej przez siebie 15 kwietnia 1958 roku listy produktów, do których mają zastosowanie postanowienia ustępu 1 lit. b).

Zwolnienie zamówień publicznych w dziedzinie obronności z przepisów rynku wewnętrznego stanowi środek odnoszący się do produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi. Zatem jego podstawę prawną stanowi art. 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE. Państwa członkowskie mogą korzystać z tego zwolnienia w celu udzielania zamówień w dziedzinie obronności, pod warunkiem że spełnione zostaną warunki określone w Traktacie zgodnie z interpretacją Trybunału Sprawiedliwości. Jednocześnie zakres zastosowania art. 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE jest ograniczony koncepcją „podstawowych interesów bezpieczeństwa” oraz listą wyposażenia wojskowego, o której mowa w ust. 2 tego artykułu.

Artykuł 296 ust. 1 lit. a) Traktatu WE nie ogranicza się do sektora obrony, ma bowiem za ogólny cel ochronę informacji, których państwa członkowskie nie mogą nikomu ujawnić bez zaszkodzenia podstawowym interesom swojego bezpieczeństwa. Może to również dotyczyć zamówień publicznych na wrażliwy sprzęt, zarówno w sektorze obrony, jak i bezpieczeństwa. Jednak, ogólnie rzecz biorąc, ewentualne wymogi poufności w związku z procesem udzielania zamówień publicznych na sprzęt wojskowy są objęte art. 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE.

2. INTERESY BEZPIECZEŃSTWA A OBOWIĄZKI WYNIKAJĄCE Z TRAKTATU

Państwa członkowskie mają obowiązek określać i chronić interesy swojego bezpieczeństwa. Artykuł 296 Traktatu WE uwzględnia tę prerogatywę i przewiduje możliwość zwolnienia dla przypadków, w których przestrzeganie prawa europejskiego mogłoby zaszkodzić podstawowym interesom bezpieczeństwa państw członkowskich.

Jednakże zastosowanie art. 296 Traktatu WE dla zamówień publicznych w dziedzinie obronności skutkuje niezastosowaniem dyrektywy 2004/18/WE, która jest instrumentem prawnym mającym na celu zapewnienie poszanowania podstawowych postanowień Traktatu odnoszących się do swobodnego przepływu towarów i usług, a także do swobody przedsiębiorczości w obszarze zamówień publicznych (art. 28, 43 i 49 Traktatu WE). Reguły określone w tej dyrektywie stanowią wyraz podstawowych zasad i celów rynku wewnętrznego. Dlatego też wszelkie zwolnienia na mocy art. 296 Traktatu WE dotykają istoty Wspólnoty Europejskiej i ze względu na swój charakter stanowią poważną kwestię w sensie prawnym i politycznym.

Traktat zawiera więc restrykcyjne warunki zastosowania tego zwolnienia, równoważące interesy państw członkowskich w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa z fundamentalnymi zasadami i celami Wspólnoty. Warunki te mają na celu niedopuszczenie do ewentualnych nadużyć zwolnienia oraz zapewnienie, aby pozostało ono wyjątkiem ograniczającym się do przypadków, w których państwa członkowskie nie mają innego wyboru niż chronić interesy swojej obronności na szczeblu krajowym.

Trybunał Sprawiedliwości konsekwentnie dowodził, że wszelkie zwolnienia od zasad mających na celu zapewnienie skuteczności praw nadanych Traktatem należy interpretować w rygorystyczny sposób[6]. Ponadto potwierdził, że jest tak również w przypadku zwolnień stosujących się „w sytuacjach, które mogą wiązać się z bezpieczeństwem publicznym” . W sprawie Komisja przeciwko Hiszpanii Trybunał orzekł, że artykuły, w których Traktat przewiduje takie zwolnienia (w tym art. 296 Traktatu WE) „dotyczą wyjątkowych i jasno określonych przypadków. Ze względu na swój ograniczony charakter, artykuły te nie podlegają szerokiej interpretacji ” [7].

Dlatego też zarówno zakres, jak i warunki zastosowania art. 296 Traktatu WE należy interpretować w sposób restrykcyjny.

3. ZAKRES ZASTOSOWANIA

Artykuł 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE dopuszcza środki „które odnoszą się do produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi” , znajdujące się na liście, o której mowa w ust. 2. Lista ta została przyjęta w dniu 15 kwietnia 1958 r. jako decyzja Rady nr 255/58. Według Trybunału jest rzeczą jasną, że art. 296 ust. 1 lit. b) „w założeniu nie ma zastosowania do działań związanych z innymi produktami niż produkty wojskowe wskazane na [tej] liście” [8].

Jednocześnie interpretacja art. 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE oraz określenie zakresu jego zastosowania muszą uwzględniać również zmienność technologii i polityki w zakresie zamówień publicznych. Jeżeli chodzi o technologię, lista z 1958 r. wydaje się być na tyle ogólna, by obejmować bieżące i przyszłe zmiany. Podobnie art. 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE może również obejmować zamówienia publiczne na usługi i roboty bezpośrednio związane z towarami znajdującymi się na liście, a także nowoczesne, ukierunkowane na możliwości metody dokonywania zakupów, zawsze jednak pod warunkiem, że spełnione zostaną pozostałe warunki zastosowania art. 296 Traktatu WE.

Z drugiej strony lista z 1958 r. obejmuje wyłącznie wyposażenie o charakterze i przeznaczeniu wyłącznie wojskowym . Prawdą jest, że bezpieczeństwo staje się coraz bardziej złożoną koncepcją, ponieważ nowe zagrożenia zacierają tradycyjną linię podziału pomiędzy wojskowym i niewojskowym, a także zewnętrznym i wewnętrznym wymiarem bezpieczeństwa. Ponieważ jednak role wojskowych i niewojskowych sił bezpieczeństwa nadal są różne, zazwyczaj możliwe jest rozróżnienie zamówień publicznych dla celów wojskowych i niewojskowych.

Charakter produktów znajdujących się w wykazie z 1958 r. oraz wyraźne odniesienie w art. 296 Traktatu WE do produktów przeznaczonych „wyłącznie do celów wojskowych” potwierdzają, że zwolnienie z przepisów wspólnotowych na podstawie art. 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE dotyczyć może wyłącznie zamówień publicznych dotyczących wyposażenia, które zostało zaprojektowane, opracowane i wyprodukowane specjalnie do celów wojskowych[9].

Natomiast zamówienia publiczne do celów związanych z bezpieczeństwem niewojskowym są wyłączone z zakresu zastosowania art. 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE. W przypadku takich zamówień, względy bezpieczeństwa mogą stanowić uzasadnienie dla zwolnienia z przepisów wspólnotowych na podstawie art. 14 dyrektywy 2004/18/WE, pod warunkiem, że spełnione zostaną warunki jego zastosowania[10].

W przeciwieństwie do art. 296 ust. 1 lit. b), art. 296 ust. 1 lit. a) Traktatu WE może obejmować również zamówienia publiczne na wyposażenie podwójnego zastosowania, do celów bezpieczeństwa wojskowego i niewojskowego, jeżeli zastosowanie przepisów wspólnotowych zobowiązywałoby państwo członkowskie do ujawnienia informacji szkodliwych dla podstawowych interesów jego bezpieczeństwa.

4. WARUNKI ZASTOSOWANIA

Artykuły wojskowe znajdujące się na liście z 1958 r. nie są automatycznie zwolnione z przepisów rynku wewnętrznego. Decyzja Rady nr 255/58 sama stwierdza, że lista obejmuje wyposażenie, co do którego państwa mają uzasadniony interes, aby móc zastosować środki przewidziane w art. 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE. Inaczej mówiąc, sama decyzja Rady nie przewiduje automatycznego zastosowania zwolnienia. Ponadto Trybunał potwierdził kilkakrotnie, że art. 296 Traktatu WE nie wprowadza automatycznego zwolnienia w dziedzinie obronności[11]. Wręcz przeciwnie, zwolnienie opiera się prawnie na art. 296 Traktatu WE, co oznacza, że elementy znajdujące się na tej liście mogą zostać zwolnione tylko pod warunkiem , że spełnione zostaną warunki zastosowania art. 296 Traktatu WE[12].

Zgodnie z art. 296 Traktatu WE państwa członkowskie mogą podejmować środki, które uznają za konieczne w celu ochrony podstawowych interesów swojego bezpieczeństwa. Uznaje się, że postanowienie to zapewnia państwom członkowskim szeroką swobodę decydowania o sposobie ochrony podstawowych interesów swojego bezpieczeństwa[13]. Jednakże brzmienie zapisu ( „konieczne w celu ochrony...” ) dowodzi również, że swoboda ta nie jest nieograniczona. Samo istnienie art. 298 Traktatu WE, który określa specjalną procedurę, jaką należy zastosować w przypadku niewłaściwego zastosowania art. 296 Traktatu WE, dowodzi, że państwa członkowskie nie mają całkowitej swobody podejmowania decyzji o zwolnieniu danego zamówienia publicznego z przepisów rynku wewnętrznego. Wręcz przeciwnie, „ciężar dostarczenia dowodów na to, że przedmiotowe zwolnienia nie przekraczają granic takich [wyraźnie określonych] przypadków leży po stronie państw członkowskich, które starają się oprzeć na [art. 296 Traktatu WE]” , podobnie jak udowodnienie, „że zwolnienia … są niezbędne w celu ochrony podstawowych interesów ich bezpieczeństwa” [14] .

Celem uzasadniającym zwolnienie jest wyłącznie ochrona podstawowych interesów bezpieczeństwa państwa członkowskiego. Inne względy, w szczególności przemysłowe i gospodarcze, chociaż są powiązane z produkcją i handlem bronią, amunicją i materiałami wojennymi, nie mogą stanowić samodzielnego uzasadnienia dla zwolnienia na podstawie art. 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE. Na przykład pośrednie offsety niedotyczące wojskowości, które nie służą szczególnym interesom bezpieczeństwa, a tylko ogólnym interesom gospodarczym, nie są objęte art. 296 Traktatu WE, nawet jeżeli są związane z zamówieniem publicznym w dziedzinie obronności, które podlega zwolnieniu na mocy tego artykułu[15].

Jednocześnie należy również rozpatrywać interesy bezpieczeństwa państw członkowskich z perspektywy europejskiej. Mogą one różnić się między sobą, np. z przyczyn geograficznych lub historycznych. Z drugiej strony integracja europejska prowadzi do coraz silniejszej zbieżności interesów narodowych wśród państw członkowskich. Powstanie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (CFSP) oraz wspólnej europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony (ESDP) dowodzi, że coraz częściej dzieje się tak również w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności. Państwa członkowskie w szczególności podzielają dążenia do zbudowania wspólnego rynku wyposażenia obronnego (Defence Equipment Market) oraz konkurencyjnej bazy przemysłowej i technologicznej sektora obronnego. Powinny wziąć to pod uwagę oceniając, czy zastosowanie unijnych przepisów o zamówieniach publicznych, które mają za zadanie sprzyjać konkurencji wewnątrzeuropejskiej, zaszkodzi podstawowym interesom ich bezpieczeństwa.

Ponadto art. 296 Traktatu WE nie odnosi się do ogólnej ochrony interesów bezpieczeństwa, ale do ochrony podstawowych interesów bezpieczeństwa. Sformułowanie to podkreśla wyjątkowy charakter zwolnienia i wynika z niego jasno, że szczególny charakter wojskowy wyposażenia znajdującego się na liście z 1958 r. nie stanowi sam w sobie wystarczającego uzasadnienia dla zwolnienia z przepisów unijnych w zakresie zamówień publicznych. Wręcz przeciwnie, wyjątkowo mocne sformułowanie („podstawowe”) ogranicza możliwe zwolnienia do zamówień publicznych o najwyższym znaczeniu dla możliwości wojskowych państw członkowskich.

Brzmienie art. 298 Traktatu WE oraz odpowiedniego orzecznictwa, które odnosi się ogólnie do art. 296 potwierdza, że takie rozumowanie powinno dotyczyć zastosowania zarówno ust. 1 lit. a), jak i ust. 1 lit. b) artykułu 296 Traktatu WE.

5. W JAKI SPOSÓB STOSOWAĆ ART. 296 TRAKTATU WE

Określenie podstawowych interesów swojego bezpieczeństwa stanowi prerogatywę państw członkowskich, a ochrona tych interesów jest ich obowiązkiem. Koncepcja podstawowych interesów bezpieczeństwa daje państwom członkowskim swobodę wyboru środków mających na celu ochronę tych interesów, ale nakłada na nie również szczególny obowiązek przestrzegania zobowiązań wynikających z Traktatu oraz nienadużywania tej swobody. Państwa członkowskie muszą przede wszystkim pamiętać o tym, że zwolnienie na mocy art. 296 Traktatu WE stosuje się tylko w wyraźnie określonych przypadkach, i że należy się upewnić, czy „nie przekracza granic takich przypadków ” [16].

W zakresie zamówień publicznych w dziedzinie obronności, jedynym sposobem na pogodzenie przez państwa członkowskie swoich prerogatyw w dziedzinie bezpieczeństwa z obowiązkami nałożonymi przez Traktat jest dokonywanie w przypadku każdego zamówienia publicznego bardzo starannej oceny zasadności zwolnienia z przepisów wspólnotowych. Taka indywidualna ocena każdego przypadku musi być szczególnie rygorystyczna w przypadkach z pogranicza art. 296 Traktatu WE, gdzie zastosowanie zwolnienia może być przedmiotem kontrowersji.

Oznacza to w szczególności, że podmioty udzielające zamówienia muszą ocenić:

- Jaki podstawowy interes bezpieczeństwa wchodzi w grę?

- Jaki związek istnieje między tym interesem bezpieczeństwa a konkretną decyzją o zamówieniu publicznym?

- Dlaczego niezastosowanie dyrektywy o zamówieniach publicznych jest w tym konkretnym przypadku konieczne dla ochrony tego podstawowego interesu bezpieczeństwa?

Jednocześnie art. 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE stanowi, że środki podejmowane na mocy tego artykułu „nie mogą negatywnie wpływać na warunki konkurencji na wspólnym rynku w odniesieniu do produktów, które nie są przeznaczone wyłącznie do celów wojskowych” . Jeżeli chodzi o zamówienia publiczne w dziedzinie obronności, taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku offsetów, a w szczególności pośrednich offsetów niedotyczących wojskowości. Państwa członkowskie muszą więc upewnić się, czy umowy offsetowe związane z kontraktami w dziedzinie obronności objętymi art. 296 ust. 1 lit. b) Traktatu WE uwzględniają to postanowienie.

6. ROLA KOMISJI

Do zadań Komisji nie należy ocena podstawowych interesów bezpieczeństwa państw członkowskich ani tego, jakie wyposażenie wojskowe zamawiają państwa członkowskie, by chronić te interesy. Będąc jednak strażnikiem Traktatu, Komisja ma prawo sprawdzać, czy warunki zwolnienia zamówień publicznych na podstawie art. 296 Traktatu WE zostały spełnione.

W takich przypadkach do państw członkowskich należy dostarczenie na żądanie Komisji niezbędnych informacji oraz wykazanie, że zwolnienie jest konieczne w celu ochrony podstawowych interesów ich bezpieczeństwa. Trybunał Sprawiedliwości wielokrotnie stwierdzał, że „artykuł 10 Traktatu WE stanowi wyraźnie, że państwa członkowskie mają obowiązek współpracy w dobrej wierze we wszelkich postępowaniach wyjaśniających wszczętych przez Komisję w trybie art. 226 Traktatu WE oraz dostarczania Komisji wszelkich informacji żądanych przez nią w tym kontekście” [17]. Dotyczy to wszelkich postępowań prowadzonych przez Komisję jako strażnika Traktatu, w tym również ewentualnej weryfikacji zasadności zastosowania art. 296 Traktatu WE do zamówień publicznych w dziedzinie obronności.

Dlatego też kiedy Komisja prowadzi dochodzenie w sprawie zamówienia publicznego w dziedzinie obronności, do państwa członkowskiego należy wykazanie, że w szczególnych warunkach kwestionowanego zamówienia publicznego zastosowanie dyrektywy wspólnotowej zagroziłoby podstawowym interesom jego bezpieczeństwa. Nie wystarczą w tym kontekście ogólne nawiązania do sytuacji geograficznej i politycznej, historii i zobowiązań sojuszniczych.

W drodze art. 287 Traktatu WE gwarantuje się, że Komisja zapewni państwom członkowskim całkowitą poufność otrzymanych informacji.

Zgodnie z art. 298 Traktatu WE, jeżeli środki podjęte na mocy art. 296 Traktatu WE spowodują zakłócenie warunków konkurencji na wspólnym rynku, Komisja może, wraz z państwem, którego to dotyczy, sprawdzić w jaki sposób środki te można dostosować do zasad określonych w Traktacie.

Komisja może również przekazać sprawę bezpośrednio do Trybunału, jeżeli uważa, że państwo członkowskie w niewłaściwy sposób wykorzystuje prawa przewidziane w art. 296 Traktatu WE. W takim przypadku ciężar dowodu w sprawie zasadności zwolnienia leży po stronie państw członkowskich.

Oceniając ewentualne naruszenia prawa, Komisja będzie uwzględniała szczególną wrażliwość sektora obronności. Równocześnie Komisja będzie nadal prowadziła prace przygotowawcze nad ewentualną dyrektywą w sprawie zamówień publicznych na wyposażenie wojskowe, do których nie stosuje się art. 296 Traktatu WE.

[1] COM(2003) 113 z 11 marca 2003 r.

[2] COM(2004) 608 z 23 września 2004 r.

[3] COM(2005) 626 z 6 grudnia 2005 r.

[4] Artykuł 23 ust. 1 GPA mówi, że „Postanowienia Umowy nie będą w żadnym przypadku interpretowane w sposób uniemożliwiający Stronom podejmowanie działań lub nieujawnianie informacji, które, zgodnie z opinią Strony, są konieczne dla ochrony bezpieczeństwa Strony w zakresie zakupu broni, amunicji lub materiałów wojskowych lub też w przypadku zamówień niezbędnych dla zabezpieczenia bezpieczeństwa narodowego i obronności państwa” . Zgodnie z tymi postanowieniami aneks 1 część 3 w załączniku 1 do GPA zawiera wykaz materiałów i urządzeń kupowanych przez Ministerstwa Obrony krajów objętych tym porozumieniem. Wykaz ten obejmuje wyłącznie materiały niewojenne.

[5] Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi.

[6] Wyrok Trybunału z dnia 4 października 1991 r., sprawa C-367/89 Richardt i Les Accessoires Scientifiques , ust. 20; zamówienia publiczne w szczególności: wyrok z dnia 3 maja 1994 r., sprawa C-328/92 Komisja przeciwko Hiszpanii , ust. 15; wyrok z dnia 28 marca 1995 r., sprawa C-324/93 Evans Medical i Macfarlan Smith , ust. 48.

[7] Wyrok z dnia 16 września 1999 r., sprawa C-414/97 Komisja przeciwko Hiszpanii , ust. 21; wyrok z dnia 15 maja 1986 r., sprawa C-222/84 Johnston , ust. 26.

[8] Wyrok z dnia 30 września 2003 r., sprawa T-26/01 Fiocchi Munizioni przeciwko Komisji , ust. 61; patrz również opinia rzecznika generalnego Jacobsa z dnia 8 maja 1991 r., sprawa C-367/89 Richardt i Les Accessoires Scientifiques , ust. 30.

[9] Sprawa T-26/01 Fiocchi Munizioni przeciwko Komisji , ust. 59 i 61.

[10] Artykuł 14 dyrektywy 2004/18/WE stanowi: „Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do zamówień publicznych, określonych jako tajne, jeżeli ich realizacji muszą towarzyszyć szczególne środki bezpieczeństwa zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi i administracyjnymi obowiązującymi w danym państwie członkowskim, albo jeżeli wymaga tego ochrona podstawowych interesów tego państwa.”

[11] Wyrok z dnia 26 października 1999 r., sprawa C-273/97 Sirdar , ust. 15-16; wyrok z dnia 11 stycznia 2000 r., sprawa 285/98 Kreil , ust. 16; wyrok z dnia 11 marca 2003 r., sprawa C-186/01 Dory , ust. 30-31.

[12] Patrz również odpowiedź Rady z dnia 3 października 1985 r. dla członka Parlamentu Europejskiego, pani Marijke Van Hemeldonck (1985)0574/F; przez analogię: wyrok z dnia 13 lipca 2000 r., sprawa C-423/98 Albore , ust. 22-23.

[13] Sprawa T-26/01 Fiocchi Munizioni przeciwko Komisji , ust. 58.

[14] Sprawa C-414/97 Komisja przeciwko Hiszpanii , ust. 22.

[15] Offsety stanowią kompensację wymaganą przez wiele rządów od zagranicznych kontrahentów w dziedzinie obronności jako warunek zakupu wyposażenia wojskowego. Kompensacje te mogą obejmować szeroki zakres działań: offsety bezpośrednie są bezpośrednio związane z przedmiotem zamówienia publicznego, natomiast offsety pośrednie nie są związane z przedmiotem zamówienia i mogą mieć charakter wojskowy lub cywilny.

[16] Sprawa C-414/97 Komisja przeciwko Hiszpanii , ust. 22.

[17] Wyrok z dnia 13 lipca 2004 r., sprawa 82/03 Komisja przeciwko Republice Włoskiej , ust.15.