[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 5.12.2006

KOM(2006) 762 wersja ostateczna

SPRAWOZDANIE KOMISJI

SPRAWOZDANIE O KONWERGENCJI Z GRUDNIA 2006 R.

(przygotowane zgodnie z art. 122 ust. 2 Traktatu){SEK(2006) 1570}

1. CEL SPRAWOZDANIA

Zgodnie z art. 122 ust. 2 Traktatu przynajmniej co dwa lata lub na żądanie państwa członkowskiego objętego derogacją Komisja i Europejski Bank Centralny (EBC) składają Radzie sprawozdanie w sprawie postępów państw członkowskich w wypełnianiu ich zobowiązań w zakresie urzeczywistnienia unii gospodarczej i walutowej.

Ostatnie okresowe sprawozdania Komisji i EBC przyjęte w październiku 2004 r. dotyczyły dziesięciu państw członkowskich, które przystąpiły do Unii Europejskiej w maju 2004 r. oraz Szwecji[1]. Na wniosek Litwy i Słowenii oba te kraje zostały ocenione w sprawozdaniach przedłożonych w maju 2006 r.[2] Niniejsze sprawozdanie dotyczy pozostałych dziewięciu państw członkowskich objętych derogacją: Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru, Łotwy, Węgier, Malty, Polski, Słowacji i Szwecji[3]. Bardziej szczegółowa ocena stopnia konwergencji w tych krajach dostępna jest w załączniku technicznym do niniejszego sprawozdania [SEC(2006) 1570].Treść sprawozdań przygotowywanych przez Komisję i EBC reguluje art. 121 ust. 1 Traktatu. Artykuł ten wymaga, by sprawozdania te określały, czy krajowe ustawodawstwo jest zgodne z artykułami 108 i 109 Traktatu i ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) oraz Europejskiego Banku Centralnego (EBC). Sprawozdania określają również, czy osiągnięty został wysoki poziom trwałej konwergencji w przedmiotowych państwach członkowskich poprzez odniesienie do spełnienia kryteriów konwergencji (stabilność cen, sytuacja budżetowa, stabilność kursu walutowego, długoterminowe stopy procentowe), a także biorąc pod uwagę szereg innych czynników określonych w ostatnim akapicie art. 121 ust. 1. Cztery kryteria konwergencji opisane zostały bardziej szczegółowo w Protokole załączonym do Traktatu (Protokół nr 21 w sprawie kryteriów konwergencji).

Analiza zgodności ustawodawstwa krajowego , w tym statutu krajowego banku centralnego, z art. 108 i 109 Traktatu, jak również ze Statutem ESBC/EBC wymaga oceny przestrzegania zakazu finansowania ze środków banku centralnego (art. 101 TWE), zakazu uprzywilejowanego dostępu (art. 102 TWE); zgodności z celami ESBC (art. 105 ust. 1 TWE), niezależności banku centralnego (art. 108 TWE), oraz integracji prawnej krajowych banków centralnych z ESBC (kilka artykułów TWE oraz Statutu ESBC).

Kryterium stabilności cen zostało określone w tiret pierwszym art. 121 ust. 1 Traktatu jako: „osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen [...] wynikające ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej w co najwyżej trzech państwach członkowskich, które mają najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilności cen”.

Artykuł 1 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi dalej, że „kryterium stabilności cen […] oznacza, że państwo członkowskie ma trwały poziom stabilności cen, a średnia stopa inflacji, odnotowana w tym państwie w ciągu jednego roku poprzedzającego badanie, nie przekracza o więcej niż 1,5 punktu procentowego inflacji trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Inflacja mierzona jest za pomocą wskaźnika cen artykułów konsumpcyjnych na porównywalnych podstawach, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych.” Wymóg stabilności cen oznacza, że zadowalający poziom inflacji musi zostać osiągnięty dzięki odpowiedniemu kształtowaniu się kosztów produkcji i innych czynników mających wpływ na strukturalny rozwój cen, nie odzwierciedla natomiast wpływu czynników tymczasowych. Dlatego też badanie konwergencji zawiera ocenę zasadniczych czynników kształtujących inflację oraz perspektywy średnioterminowe. Ocenia się też czy dany kraj ma szansę osiągnąć wartość referencyjną w ciągu najbliższych trzech miesięcy.

W październiku 2006 r. wartość referencyjną inflacji określono na 2,8%[4], a trzema państwami osiągającymi najlepsze rezultaty w zakresie stabilności cen były Polska, Finlandia i Szwecja.

Kryterium kursu walutowego zostało określone w tiret trzecim art. 121 ust. 1 Traktatu jako „poszanowanie zwykłych marginesów wahań kursów przewidzianych mechanizmem wymiany walut europejskiego systemu walutowego przez co najmniej dwa lata, bez dewaluacji w stosunku do waluty innego państwa członkowskiego”.

Artykuł 3 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi, że „kryterium udziału w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego [...] oznacza, że państwo członkowskie stosowało normalne granice wahań, przewidziane w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego, bez poważnych napięć przynajmniej przez dwa lata przed badaniem. W szczególności, państwo członkowskie nie zdewaluowało dwustronnego centralnego kursu swojej waluty wobec żadnej innej waluty państwa członkowskiego z własnej inicjatywy przez ten sam okres.”

W przypadku niniejszego sprawozdania dwuletni okres badania stabilności kursu walutowego trwał od listopada 2004 r. do października 2006 r.

Kryterium konwergencji dotyczące sytuacji budżetowej zostało określone w tiret drugim art. 121 ust. 1 Traktatu jako „stabilna sytuacja finansów publicznych; będzie to wynikało z sytuacji budżetowej, która nie wykazuje nadmiernego deficytu budżetowego w rozumieniu art. 104 ust. 6”. Ponadto art. 2 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi, że kryterium to oznacza, iż „w czasie badania państwo członkowskie nie jest objęte decyzją Rady zgodnie z art. 104 ust. 6 traktatu, stwierdzającą istnienie nadmiernego deficytu”.

Tiret czwarty art. 121 ust. 1 Traktatu nakazuje „trwały charakter konwergencji osiągniętej przez państwo członkowskie i jego udziału w mechanizmie wymiany walut europejskiego systemu walutowego, co odzwierciedla się w poziomach długoterminowych stóp procentowych ”. Artykuł 4 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi dalej, że „kryterium konwergencji stóp procentowych [...] oznacza, że w ciągu jednego roku przed badaniem państwo członkowskie posiadało średnią nominalną długoterminową stopę procentową nie przekraczającą więcej niż o dwa punkty procentowe stopy procentowej trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Stopy procentowe oblicza się na podstawie długoterminowych obligacji państwowych lub porównywalnych papierów wartościowych, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych.”

W październiku 2006 r. wartość referencyjną stop procentowych określono na 6.2%.

Artykuł 121 Traktatu nakazuje również badanie innych czynników związanych z integracją gospodarczą i konwergencją, takich jak integracja rynków finansowych i rynków produktów, rozwój bilansu płatniczego na rachunkach bieżących oraz rozwój jednostkowych kosztów pracy i innych wskaźników cen, przedstawionych w ocenie stabilności cen.

2. OCENA POSZCZEGÓLNYCH PAńSTW CZłONKOWSKICH

2.1. Republika Czeska

W Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. stwierdzono, że Czechy spełniły dwa kryteria konwergencji (stabilność cen i długoterminowe stopy procentowych). Analiza prawa krajowego wykazała pewne niezgodności ustawodawstwa czeskiego z art. 109 Traktatu i Statutem ESBC i EBC.

Ustawa o Narodowym Banku Czech była kilkakrotnie zmieniana w ciągu ostatnich kilku lat, mianowicie w 2005 r. i 2006 r. Jednakże niezgodności, na które zwrócono uwagę w Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r., nie zostały usunięte.

W odniesieniu do integracji banku centralnego z ESBC w momencie przyjęcia euro ustawodawstwo czeskie, a zwłaszcza Ustawa o Narodowym Banku Czech, nie są w pełni zgodne z art. 109 Traktatu oraz Statutem ESBC i EBC.

Roczna inflacja HICP w Czechach utrzymywała się na poziomie poniżej 3,5 % od początku 2002 r., a średnia stopa inflacji w latach 1999-2005 wyniosła 2,3 %. Wydaje się, że w ostatnich latach udało się opanować presję inflacyjną. Inflacja płacowa została ograniczona przez zastój na rynku pracy, pomimo że uwarunkowania o charakterze cyklicznym uległy stopniowej poprawie w latach 2003-2005. Wzrost cen importowych znacznie ograniczało umacnianie się nominalnego efektywnego kursu korony. Jednakże stopa inflacji w Czechach podlegała pewnym wahaniom pod wpływem cen urzędowych oraz w wyniku przystąpienia do Unii Europejskiej i zmian cen żywności i cen importowych. Spodziewany jest niewielki wzrost inflacji w latach 2007-2008, spowodowany lepszymi warunkami cyklicznymi i planowanym wzrostem podatku akcyzowego i cen regulowanych. Zważywszy na dużą otwartość rynku czeskiego oraz charakter polityki fiskalnej Czech, średnioterminowa stopa inflacji będzie również zależała od kursów walutowych. Od kwietnia 2005 r. średnia dwunastomiesięczna inflacja w Republice Czeskiej utrzymuje się na poziomie lub poniżej poziomu wartości odniesienia. Średnia stopa inflacji w Republice Czeskiej w ciągu 12 miesięcy poprzedzających październik 2006 r. wynosiła 2,2%, a więc poniżej wartości odniesienia wynoszącej 2,8 %. Przewiduje się, że w ciągu najbliższych miesięcy inflacja utrzyma się poniżej wartości odniesienia. Republika Czeska spełnia kryterium stabilności cen.

Republika Czeska jest obecnie objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu (decyzja Rady z dnia 5 lipca 2004 r.)[5]. Rada zaleciła Republice Czeskiej trwałe i wiarygodne zmniejszenie deficytu do poziomu poniżej 3 % PKB do roku 2008. Wzrost deficytu budżetowego po roku 2000 w dużej mierze wynikał z jednorazowych kosztów związanych z okresem przejściowym, a zwłaszcza z transformacjami w sektorze przedsiębiorstw oraz z rosnących wydatków socjalnych. Znaczne zmniejszenie deficytu do 2,9 % PKB w 2004 r. nastąpiło głównie dzięki ożywieniu w gospodarce oraz umożliwieniu ministerstwom przenoszenia niewykorzystanych środków. Warunki ekonomiczne w ostatnich latach służyły konsolidacji fiskalnej, jednakże znaczny wzrost nie został w pełni wykorzystany do przyspieszenia procesu dostosowania fiskalnego. Pomimo że w porównaniu z rokiem 2000 dług publiczny znacznie wzrósł, pozostaje on na stosunkowo niskim poziomie ok. 30 % PKB. W 2005 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniósł 3,6 % PKB, natomiast dług publiczny – 30,4 % PKB[6]. Republika Czeska nie spełnia kryterium sytuacji budżetowej.

Korona czeska nie uczestniczy w systemie ERM II. Od 1998 r. Od 1998 r. Republika Czeska wdraża strategię bezpośredniego celu inflacyjnego w połączeniu z mechanizmem płynnego kursu walutowego. Nominalna wartość korony wzrastała od końca lat 90., z dwiema przerwami: w połowie 2002 r. i wiosną 2004 W okresie dwóch lat poprzedzających niniejszą analizę, czyli od listopada 2004 r. do października 2006 r., korona wzmocniła się do euro o ok. 10%. Czechy nie spełniają kryterium kursu walutowego.

Średnia długoterminowa stopa procentowa w Czechach za okres 12 miesięcy do października 2006 r. wyniosła 3,8%, czyli poniżej wartości odniesienia w wysokości 6,2%. Średnia długoterminowa stopa procentowa utrzymywała się poniżej wartości odniesienia od momentu przystąpienia Czech do Unii Europejskiej. Od początku 2005 r. dochody z obligacji państwowych odzwierciedlały dochody uzyskiwane w strefie euro, przy czym rozpiętość nie przekraczała 35 punktów bazowych. Po okresie umiarkowanie dodatnich marż cen w 2005 r., różnice w pierwszej połowie 2006 r. były nieco ujemne. Czechy spełniają kryterium długoterminowych stóp procentowych.

Zbadano również inne czynniki, takie jak np. integrację rynku produktów i rynku finansowego oraz kształtowanie się bilansu płatniczego. Gospodarka Czech jest w dużym stopniu zintegrowana z Unią Europejską. Dotyczy to zwłaszcza stosunków handlowych z innymi państwami członkowskimi oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) innych państw członkowskich w Republice Czeskiej. Poczynione zostały znaczne postępy w kwestii integracji czeskiego sektora finansowego z finansami całej Unii, głównie dzięki pośrednikom finansowym finansowanym przez kapitał zagraniczny. Pozycja Republiki Czeskiej na arenie międzynarodowej uległa poprawie w ostatnich latach. Deficyt na rachunku obrotów bieżących znacznie się zmniejszył z ok. 6% PKB w 2003 r. do ok. 2% PKB w 2005 r., przede wszystkim za sprawą gwałtownego wzrostu eksportu towarów. Nadwyżka w rachunku finansowym odzwierciedla znaczący wzrost w napływie bezpośrednich inwestycji zagranicznych netto, które w 2005 r. osiągnęły ok. 8% PKB.

W świetle powyższej analizy Komisja uznaje, że nie należy zmieniać dotychczasowego statusu Republiki Czeskiej jako „państwa członkowskiego objętego derogacją”.

2.2. Estonia

W sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. stwierdzono, że Estonia spełniła dwa kryteria konwergencji (stabilności cen i sytuacji budżetowej), stwierdzono również brak podstaw do uznania, że Estonia nie będzie w stanie spełnić kryterium stóp procentowych. Analiza prawa krajowego wykazała pewne niezgodności ustawodawstwa estońskiego z art. 109 Traktatu oraz Statutem ESBC i EBC.

W odniesieniu do integracji banku centralnego z ESBC w momencie przyjęcia euro, ustawodawstwo estońskie, a zwłaszcza ustawa o Narodowym Banku Estońskim (Eesti Pank), konstytucja, jak również prawo dewizowe czy ustawa o ochronie korony estońskiej zostały ocenione za nie w pełni zgodne z art. 109 Traktatu oraz Statutem ESBC i EBC.

Projekt ustawy zmieniającej ustawę o Narodowym Banku Estońskim został złożony w parlamencie estońskim (Riigikogu) we wrześniu 2005 r. i przyjęty dnia 7 czerwca 2006 r. W odniesieniu do ustawy o Banku Litwy, niezgodności stwierdzone w sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. zostały usunięte. Odnośnie do integracji centralnego banku z ESBC w momencie przyjęcia euro, artykuł 111 konstytucji estońskiej nie jest formalnie zgodny z wymogami Traktatu i Statutem ESBC. Jednakże orzeczenie estońskiego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2006 r. wyjaśnia kwestie prawne, dotyczące zwłaszcza niestosowania art. 111 konstytucji po wprowadzeniu euro w Estonii, stąd też nie ma potrzeby wprowadzania dalszych poprawek.

Ustawodawstwo estońskie można uznać za w pełni zgodne z wymogami Traktatu i Statutu ESBC, o ile z dniem wprowadzenia euro przestanie obowiązywać prawo dewizowe i ustawa o ochronie korony estońskiej.

Tempo inflacji HICP w Estonii w minionej dekadzie zdecydowanie zmniejszyło się, a najniższy poziom 1,4% został osiągnięty w 2003 r. Jednakże inflacja wzrosła do 3% w 2004 r. i do 4,1% w 2005 r. i od tamtej pory utrzymuje się na wysokim poziomie. Początkowo wzrost inflacji był spowodowany głównie szokiem cenowym (zwłaszcza światowymi cenami ropy) oraz zmianami wysokości podatków pośrednich; ostatnio natomiast nasiliły się główne presje inflacyjne, w miarę jak wzrost popytu i zacieśniający się rynek pracy ograniczają wydajność gospodarki. W najbliższym czasie spodziewane jest utrzymanie się inflacji na wysokim poziomie w związku ze zwiększonym popytem, wzrostem płac, wyższymi kosztami energii zużywanej w gospodarstwach domowych oraz wymaganym przez Unię Europejską podniesieniem podatków pośrednich. Średnia roczna inflacja w Estonii utrzymuje się powyżej wartości odniesienia od września 2004 r. Średnia stopa inflacji w ciągu 12 miesięcy poprzedzających październik 2006 r. wynosiła 4,3%, czyli powyżej wartości odniesienia wynoszącej 2,8%. Spodziewane jest, że w najbliższym czasie inflacja w Estonii będzie się utrzymywać powyżej wartości referencyjnej. Estonia nie spełnia kryterium stabilności cen.

Estonia nie jest objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu. W okresie od 2000 r. do 2005 r. w Estonii zanotowano średnią nadwyżkę sektora instytucji rządowych i samorządowych w wysokości 1,1 % PKB. Cele budżetowe były regularnie osiągane z lepszym rezultatem niż zakładano, głównie dzięki wzrostowi dochodów. W 2005 r. zanotowano nadwyżkę sektora instytucji rządowych i samorządowych finansów publicznych w wysokości 2,3 %, identycznie jak rok wcześniej[7]. Cyklicznie dostosowana nadwyżka nieco spadła w 2005 r., co sugeruje ekspansywną politykę fiskalną w okresie gwałtownego wzrostu. W 2005 r. zadłużenie brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniosło ogółem 4,5 % PKB i był najniższe wśród wszystkich państw członkowskich. Władze wykorzystały korzystną sytuację do zgromadzenia znacznych rezerw budżetowych. Estonia spełnia kryterium sytuacji budżetowej.

Korona estońska należy do ERM II od dnia 28 czerwca 2004 r., czyli od ponad dwóch lat. Przed przystąpieniem do ERM II, już od 1992 r., Estonia skutecznie stosowała system zarządu walutą (ang. currency board) polegający na sztywnym powiązaniu korony najpierw z marką niemiecką, a następnie z euro. W momencie przystąpienia do ERM II Estonia zobowiązała się jednostronnie do utrzymania systemu zarządu walutą. Dodatkowe czynniki, takie jak rozwój krótkoterminowych stóp procentowych czy rezerwy walutowe, nie stanowią potencjalnych źródeł presji na kurs walutowy. Zarząd walutą cieszy się dużym zaufaniem społecznym i rynków finansowych. W analizowanym okresie korona estońska zachowała parytet centralny i nie ulegała znacznym presjom. Estonia spełnia kryterium kursu walutowego.

Z uwagi na niski poziom zadłużenia publicznego brak jest długoterminowych obligacji skarbowych lub porównywalnych papierów wartościowych służących do oceny trwałości konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W ciągu dwunastu miesięcy poprzedzających wrzesień 2006 r wskaźnik oprocentowania kredytów długoterminowych udzielanych w koronach estońskich gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom niefinansowym kształtował się na poziomie 4,1%[8]. Zważywszy na kształtowanie się wskaźnika stóp procentowych oraz, między innymi, niski poziom zadłużenia publicznego nie ma podstaw by sądzić, że Estonia nie spełnia kryterium konwergencji dotyczące długoterminowych stóp procentowych.

Zbadano również inne czynniki, takie jak np. integrację rynku produktów i rynku finansowego oraz kształtowanie się bilansu płatniczego. Gospodarka Estonii jest w dużym stopniu zintegrowana z Unią Europejską. Dotyczy to zwłaszcza stosunków handlowych z innymi państwami członkowskimi oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) innych państw członkowskich w Estonii. Poczynione zostały znaczne postępy w kwestii integracji estońskiego sektora finansowego z finansami całej Unii, głównie dzięki pośrednikom finansowym finansowanym przez kapitał zagraniczny, jak też dzięki powszechnemu wykorzystaniu euro w kredytach i inwestycjach. Od 2002 r. deficyt na rachunku obrotów bieżących przekracza 10 % PKB. Wysoki deficyt na rachunku obrotów bieżących w dużej mierze odzwierciedla proces szybkiego nadrabiania zaległości gospodarczych, gdzie oszczędności zagraniczne są wykorzystywane za pośrednictwem pożyczek zagranicznych do zwiększenia krajowych inwestycji i wskaźnika efektywności. Z drugiej strony pozycja międzynarodowa Estonii wskazuje na znaczne potrzeby finansowe w średnim okresie, co oznacza konieczność skutecznego wykorzystania napływów. Niedobory są pokrywane głównie ze znacznych wpływów z bezpośrednich inwestycji zagranicznych i z wewnątrzgrupowych pożyczek bankowych.

W świetle powyższej analizy Komisja uznaje, że nie należy zmieniać dotychczasowego statusu Estonii jako „państwa członkowskiego objętego derogacją”.

2.3. Cypr

W Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. stwierdzono, że Cypr spełniła dwa kryteria konwergencji (stabilności cen i długoterminowych stóp procentowych). Analiza prawa krajowego wykazała pewne niezgodności ustawodawstwa cypryjskiego z art. 109 Traktatu oraz Statutem ESBC i EBC.

Do tej pory nie uchwalono żadnych ustaw usuwających niezgodności prawne wykazane w Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. Jednakże dnia 12 października 2006 r. w parlamencie Cypru przedłożono projekt ustawy zmieniającej ustawę o Centralnym Banku Cypru z 2002 r. i 2003 r. Projekt ten, w swojej obecnej formie, zakłada usunięcie z ustawy wszelkich niezgodności z traktatem i statutem ESBC i EBC wykazanych w sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r.

Do czasu przyjęcia nowej ustawy ustawodawstwo Cypru, a zwłaszcza ustawa o Centralnym Banku Cypru, nie jest w pełni zgodne z artykułem 109 Traktatu i Statutem ESBC i EBC w odniesieniu do integracji banku centralnego z ESBC w momencie przyjęcia euro.

Inflacja na Cyprze od lat utrzymuje się na niskim poziomie, choć czasami ulega wahaniom z uwagi na wrażliwość niewielkiej, otwartej gospodarki na szoki cenowe na rynku międzynarodowym. W okresie 1999-2005 inflacja HICP utrzymywała się średnio na poziomie 2,7 %, chociaż dwukrotnie – wiosną 2000 r. i zimą 2003 r. – wzrosła do 6 %. Za drugim razem wzrost był spowodowany głównie koniecznością podniesienia stawek podatku VAT i akcyzy w związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej. Inflacja ponownie wzrosła na początku 2006 r., ale w ciągu ostatnich miesięcy spadała i w październiku 2006 r. osiągnęła poziom 1,7 %. Wahania te są spowodowane zmianami w cenach żywności i energii. Obecnie ceny energii ustabilizowały się, w związku z czym spodziewany jest stopniowy spadek inflacji. Z drugiej strony oczekuje się, że inflacja znacznie wzrośnie najpóźniej pod koniec 2007 r., kiedy wygasną obecne derogacje. Będzie to związane z koniecznością podniesienia podatku VAT i akcyzy celem dostosowania do poziomów unijnych. W średnim okresie inflacja będzie w dużej mierze zależała od możliwości kontroli presji płacowych. Od sierpnia 2005 r. średnia dwunastomiesięczna inflacja utrzymuje się poniżej wartości odniesienia. Średnia stopa inflacji na Cyprze w okresie 12 miesięcy poprzedzających październik 2006 r. wyniosła 2,3%, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 2,8%. Przewiduje się, że w najbliższym czasie inflacja pozostanie poniżej wartości odniesienia. Cypr spełnia kryterium stabilności cen.

Cypr nie jest obecnie objęty decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu, gdyż decyzja o istnieniu nadmiernego deficytu przyjęta przez Radę dnia 5 lipca 2004 r.[9] została uchylona decyzją Rady z dnia 11 lipca 2006 r.[10] W 2003 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrósł gwałtownie do 6,3 % PKB, a w następnych latach znacznie spadł do poziomu 2,3 % PKB w 2005 r.[11] W ciągu 6 lat do 2005 r. zarówno całkowite przychody, jak i całkowite wydatki wykazywały tendencję wzrostową. Całkowite przychody wzrosły dzięki podjęciu różnych działań strukturalnych i jednorazowych. Działania strukturalne polegały, między innymi na dostosowaniu stawek podatku VAT do acquis oraz na zniechęcaniu do uchylania się od płacenia podatków, natomiast działania jednorazowe dotyczyły nadzwyczajnych dywidend od przeszłych zysków organizacji częściowo rządowych oraz amnestii podatkowej. Wzrost wydatków został zahamowany poprzez określanie w kolejnych budżetach maksymalnych stawek nominalnego wzrostu bieżących wydatków podstawowych i kapitałowych. W 2005 r. dług publiczny zmalał do 69,2 % PKB. Cypr spełnia kryterium sytuacji budżetowej.

Funt cypryjski uczestniczy w ERM II od dnia 2 maja 2005 r., czyli, w dniu przyjęcia niniejszego sprawozdania, od 19 miesięcy. Przed przystąpieniem do ERM II Centralny Bank Cypru wprowadził system ograniczenia wahań kursu funta cypryjskiego wobec euro w ramach „węża walutowego” ±2,25% w stosunku do centralnego kursu euro. Od 2001 r. maksymalne dopuszczalne odchylenia kursów walut wynoszą ±15%, jednak w praktyce nie są one stosowane na Cyprze. W analizowanym okresie sprzed przystąpienia do ERM II funt utrzymywał się blisko przyszłego kursu centralnego. Od momentu przystąpienia do ERM II funt pozostaje blisko kursu centralnego i nie ulega znacznym presjom. Cypr nie spełnia kryterium kursu walutowego.

W ciągu roku poprzedzającego październik 2006 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła 4,1 %, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 6,2 %. W ciągu ostatnich kilku lat średnie długoterminowe stopy procentowe na Cyprze znacznie się obniżyły i utrzymują się poniżej wartości referencyjnej od listopada 2005 r. Małe rozpiętości dochodu względem strefy euro świadczą o niskim ryzyku rezydualnym. Cypr spełnia kryterium długoterminowych stóp procentowych.

Zbadano również inne czynniki, takie jak np. integrację rynku produktów i rynku finansowego oraz kształtowanie się bilansu płatniczego. Gospodarka Cypru jest w dużym stopniu zintegrowana z Unią Europejską. Dotyczy to zwłaszcza stosunków handlowych z innymi państwami członkowskimi oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) innych państw członkowskich na Cyprze. Odnośnie do liczby oddziałów i filii banków zagranicznych cypryjski sektor finansowy jest ściśle związany z systemem finansowym Unii Europejskiej i innych państw. W ostatnich latach wzrósł deficyt na rachunku obrotów bieżących; w 2005 r. osiągnął on poziom 5,7 % PKB. Deficyt na rachunku obrotów bieżących odzwierciedla duże rozbieżności w obrocie towarami i usługami. Tradycyjnie duże nadwyżki w obrocie usługami nie były w stanie w pełni zrównoważyć znacznego deficytu w obrocie towarami oraz ujemnego salda dochodów. Wpływy z bezpośrednich inwestycji zagranicznych netto były wysokie, choć zmienne.

W świetle powyższej analizy Komisja uznaje, że nie należy zmieniać dotychczasowego statusu Cypru jako „państwa członkowskiego objętego derogacją”.

2.4. Łotwa

W sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. stwierdzono, że Łotwa spełniła dwa kryteria konwergencji (sytuacji budżetowej i długoterminowych stóp procentowych). Analiza prawa krajowego wykazała pewne niezgodności ustawodawstwa łotewskiego z art. 109 Traktatu oraz Statutem ESBC i EBC.

Ustawa o Banku Łotwy była zmieniana dwukrotnie od czasu przyjęcia sprawozdania o konwergencji z 2004 r. (w grudniu 2005 r. i w czerwcu 2006 r.). Zmiany te jednak usunęły tylko niektóre niezgodności wykazane w sprawozdaniu.

Jeżeli chodzi o integrację banku centralnego z ESBC w momencie przyjęcia euro, ustawodawstwo na Łotwie, w szczególności ustawa o Banku Łotwy, nie jest w pełni zgodne z art. 109 Traktatu i Statutem ESBC/EBC.

Od 2004 r. średnia roczna inflacja utrzymywała się zazwyczaj na poziomie powyżej 6 %, co było spowodowane szokiem cenowym na rynku międzynarodowym i zmianami cen urzędowych i podatków pośrednich, jak również znacznymi ograniczeniami wydajności w kontekście przedłużającego się, raptownego wzrostu rzeczywistego PKB. Ostatnio inflacja zasadnicza nieco spadła, do poziomu 5,6 % w październiku 2006 r. Podczas gdy w ostatnim czasie wzrost inflacji powodowały czynniki zewnętrzne (zwłaszcza ceny energii), wydaje się, że coraz większy wpływ na wysoki poziom inflacji mają czynniki popytu, co widać po stosunkowo wysokiej inflacji bazowej (ang. core inflation). Spodziewane jest utrzymanie się inflacji na wysokim poziomie w związku ze wzrastającymi kosztami pracy spowodowanymi zacieśniającym się rynkiem pracy, wzrostem gospodarczym, zwiększeniem akcyzy i procykliczną polityką fiskalną. Średnia dwunastomiesięczna inflacja utrzymywała się powyżej wartości odniesienia od momentu wstąpienia Łotwy do Unii Europejskiej. Średnia stopa inflacji w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc październik 2006 r. wynosiła 6,7 %, czyli powyżej wartości odniesienia wynoszącej 2,8 %. W najbliższym czasie spodziewane jest utrzymanie się inflacji powyżej wartości odniesienia. Łotwa nie spełnia kryterium stabilności cen.

Łotwa nie jest objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu. Po kryzysie waluty rosyjskiej w r. 1998, okres konsolidacji fiskalnej został gwałtownie przerwany w 1999 r., kiedy deficyt budżetowy wzrósł do 5,3 % PKB. W wyniku tego w latach 2000-2004 odnotowywano niewielki deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wynoszący średnio 1,8 %, natomiast w 2005 r. zanotowano niewielką nadwyżkę w wysokości 0,1% PKB Jednocześnie spadało obciążenie gospodarki podatkami: z 32 % PKB w 1999 r. do 29 % w 2005 r. Zarówno stosunek przychodów, jak i wydatków podstawowych do PKB stale spadał. W 2005 r. ogólna sytuacja budżetowa została zrównoważona, a dług publiczny wyniósł 12,1 % PKB[12]. Łotwa spełnia kryterium sytuacji budżetowej.

Łat łotewski uczestniczy w ERM II od dnia 2 maja 2005 r., czyli, w dniu przyjęcia niniejszego sprawozdania, od 19 miesięcy. Przed przystąpieniem do ERM II łat łotewski był do końca 2004 r. powiązany z SDR, a następnie od 1 stycznia 2005 r. – z euro. W analizowanym okresie sprzed przystąpienia do ERM II łat umiarkowanie tracił na wartości w stosunku do euro, po czym jego wartość ustabilizowała się po powiązaniu z euro. W momencie przystąpienia do ERM II Łotwa zobowiązała się jednostronnie do zachowania jednoprocentowego „węża walutowego” (±1%) wobec kursu centralnego. Od czasu przystąpienia do ERM II kurs łata pozostaje zbliżony do kursu centralnego i nie podlega większym presjom. Dodatkowe czynniki, takie jak rozwój krótkoterminowych stóp procentowych czy rezerwy walutowe, nie stanowią potencjalnych źródeł presji na kurs walutowy. Łotwa nie spełnia kryterium kursu walutowego.

Średnia długoterminowa stopa procentowa w ciągu roku poprzedzającego październik 2006 r. wynosiła 3,9 %, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 6,2 %. Średnie długoterminowe stopy procentowe utrzymywały się poniżej wartości referencyjnej od czasu przystąpienia Łotwy do Unii Europejskiej. Od czasu przystąpienia łata do ERM II różnice stóp procentowych względem strefy euro ulegają niewielkim wahaniom, co świadczy o stabilności kursu walutowego i o zaufaniu inwestorów. Łotwa spełnia kryterium długoterminowych stóp procentowych.

Zbadano również inne czynniki, takie jak np. integrację rynku produktów i rynku finansowego oraz kształtowanie się bilansu płatniczego. Gospodarka Łotwy jest w coraz bardziej zintegrowana z Unią Europejską. Dotyczy to zwłaszcza stosunków handlowych z innymi państwami członkowskimi oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) innych państw członkowskich na Łotwie. Poczynione zostały znaczne postępy w kwestii integracji łotewskiego sektora finansowego z finansami całej Unii, głównie dzięki pośrednikom finansowym finansowanym przez kapitał zagraniczny, jak też za sprawą połączenia łotewskiej giełdy papierów wartościowych z Grupą OMX, właścicielem największych giełd w Europie Północnej. Od 2004 r. deficyt na rachunku obrotów bieżących na Łotwie utrzymuje się na poziomie powyżej 10 % PKB; w maju 2005 r. wyniósł on 12,7 % PKB. Wysoki poziom deficytu na rachunku obrotów bieżących, spowodowany głównie znacznym deficytem w obrocie towarami częściowo zrównoważonym przez dodatnie saldo w obrocie usługami i transferach bieżących, w dużej mierze odzwierciedla proces szybkiego nadrabiania zaległości gospodarczych, gdzie oszczędności zagraniczne są wykorzystywane za pośrednictwem pożyczek zagranicznych do zwiększenia krajowych inwestycji i wskaźnika efektywności. Z drugiej strony pozycja międzynarodowa Łotwy wskazuje na znaczne potrzeby finansowe w średnim okresie, co oznacza konieczność skutecznego wykorzystania napływów. Deficyt na rachunku obrotów bieżących jest pokrywany głównie z dodatnich wpływów z bezpośrednich inwestycji zagranicznych netto i z wewnątrzgrupowych pożyczek bankowych, jak też z depozytów obcokrajowców.

W świetle powyższej analizy Komisja uznaje, że nie należy zmieniać dotychczasowego statusu Łotwy jako „państwa członkowskiego objętego derogacją”.

2.5. Węgry

W Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. stwierdzono, że Węgry nie spełniły żadnego kryterium konwergencji. Analiza prawa krajowego wykazała pewne niezgodności ustawodawstwa węgierskiego z art. 109 Traktatu oraz Statutem ESBC i EBC.

Pod koniec 2004 r. parlament Węgier wprowadził poprawki do ustawy o Banku Magyar Nemzeti. Wprowadzone zmiany nie usunęły jednak niezgodności stwierdzonych w Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. Dodatkowo nie jest przestrzegany zakaz finansowania ze środków banku centralnego.

Jeśli chodzi o integrację banku centralnego z ESBC w momencie przyjęcia euro, jak również o zakaz finansowania ze środków banku centralnego, ustawodawstwo węgierskie (zwłaszcza ustawa o Banku Magyar Nemzeti, konstytucja i ustawa o instytucjach kredytowych) nie jest w pełni zgodne z artykułem 109 Traktatu i Statutem ESBC i EBC.

Początkowo inflacja obniżyła się z poziomu około 10 % na początku dekady do około 4 % w 2003 r., następnie inflacja HICP ponownie gwałtownie wzrosła w 2004 r., zwłaszcza z powodu wzrostu cen żywności i energii. Po roku 2004 r. inflacja spadała i na początku 2006 r. osiągnęła poziom nieco powyżej 2%, co było w dużej mierze spowodowane nagłym spadkiem cen przetworzonej żywności i niższymi cenami energii. Inflacja na Węgrzech ostatnio ponownie wzrosła w związku z wyższymi cenami żywności i zmianami w podatkach pośrednich i cenach urzędowych wprowadzonymi latem tego roku, jak też w wyniku opóźnionego oddziaływania deprecjacji kursu walutowego w pierwszej połowie 2006 r. Spodziewany jest dalszy wzrost inflacji w wyniku działań podjętych w 2006 r. oraz w skutek znacznego wzrostu cen urzędowych i podatków pośrednich przewidywanego na 2007 r . Przewiduje się również, że reformy służby zdrowia i systemu edukacji, które mają być wprowadzone do końca 2007 r., mogą spowodować wzrost cen. Średnia roczna inflacja utrzymuje się powyżej wartości odniesienia od czasu przystąpienia Węgier do Unii Europejskiej. Średnia stopa inflacji w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc październik 2006 r. wyniosła 3,5 %, czyli powyżej wartości odniesienia wynoszącej 2,8 %. Przewiduje się, że w najbliższym czasie inflacja będzie nadal przekraczać wartość odniesienia. Węgry nie spełniają kryterium stabilności cen.

Węgry są objęte decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu (decyzja Rady z dnia 5 lipca 2004 r.)[13]. Rada zaleciła Węgrom podjęcie średnioterminowych działań celem trwałego i wiarygodnego zredukowania deficytu budżetowego do poziomu poniżej 3 % PKB do końca 2008 r. W listopadzie 2005 r. Rada zdecydowała, że środki podjęte przez Węgry są niewystarczające. Dnia 1 września 2006 r. Węgry przedstawiły zaktualizowany program konwergencji , na podstawie którego dnia 9 października 2006 r. Rada przyznała Węgrom dodatkowy rok na zmniejszenie deficytu budżetowego (do roku 2009). Od 2001 r. Węgry prowadzą ekspansywną politykę fiskalną napędzaną znacznym wzrostem wydatków publicznych (ponoszonych zwłaszcza na płace w sektorze publicznym i świadczenia socjalne) oraz obniżką podatków nie zrównoważoną przez redukcję wydatków. Od 2002 r. coroczny deficyt budżetowy kształtował się znacznie powyżej poziomu 6 % PKB, a w 2005 r. wyniósł on, po dodaniu kosztów reformy systemu emerytalnego, 7,8 % PKB. W 2006 r. rząd ogłosił niewykonanie budżetu. Po podjęciu działań naprawczych władze planują obecnie zmniejszenie deficytu do 10,1 % PKB w 2006 r [14]. Pomimo znacznych wpływów z prywatyzacji zadłużenie publiczne wzrosło do 61,7 % PKB. Węgry nie spełniają kryterium sytuacji budżetowej.

Węgierski forint, od 2001 r. jednostronnie powiązany z euro przy maksymalnym dopuszczalnym odchyleniu kursu w wysokości (15% w stosunku do kursu centralnego, nie uczestniczy w ERM II Od sierpnia 2005 r. forint tracił na wartości w stosunku do euro, a po osiągnięciu najniższego poziomu w czerwcu 2006 r., jego wartość zaczęła stopniowo wzrastać. W ciągu dwóch lat przed przeprowadzeniem niniejszej oceny, czyli w okresie od listopada 2004 r. do października 2006 r., forint uległ deprecjacji w stosunku do euro o około 9%. Węgry nie spełniają kryterium kursu walutowego.

Średnia długoterminowa stopa procentowa w roku poprzedzającym październik 2006 r. wynosiła na Węgrzech 7,1 %, czyli powyżej wartości odniesienia wynoszącej 6,2 %. Średnie długoterminowe stopy procentowe utrzymują się powyżej wartości referencyjnej od momentu przystąpienia Węgier do Unii Europejskiej. Różnica w dochodach z obligacji względem strefy euro wzrosła z ok. 280 punktów bazowych w czerwcu 2006 r. do ok. 350 punktów bazowych w sierpniu 2006 r. i do ok. 375 punktów bazowych w październiku 2006 r. Węgry nie spełniają kryterium długoterminowych stóp procentowych

Zbadano również inne czynniki, takie jak np. integrację rynku produktów i rynku finansowego oraz kształtowanie się bilansu płatniczego. Gospodarka Węgier jest w dużym stopniu zintegrowana z Unią Europejską. Dotyczy to zwłaszcza stosunków handlowych z innymi państwami członkowskimi oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) innych państw członkowskich na Węgrzech. Poczynione zostały znaczne postępy w kwestii integracji węgierskiego finansowego z finansami całej Unii, głównie dzięki pośrednikom finansowym finansowanym przez kapitał zagraniczny. W wyniku zmniejszenia deficytu w obrocie towarami i usługami deficyt na rachunku obrotów bieżących zmalał z 8,5 % PKB w 2004 r. do 6,8 % PKB w 2005 r. Znaczny deficyt na rachunku obrotów bieżących w ostatnich latach odzwierciedlający między innymi spadek oszczędnościach publicznych, był pokrywany głównie z wysokich wpływów z bezpośrednich inwestycji zagranicznych netto (z wyjątkiem 2003 r., kiedy liczba inwestycji znacznie spadła) i inwestycji portfelowych. W pierwszej połowie 2006 r. pogarszająca się ocena inwestorów zagranicznych dotycząca stanu gospodarki węgierskiej spowodowała spadek inwestycji portfelowych.

W świetle powyższej analizy Komisja uznaje, że nie należy zmieniać dotychczasowego statusu Węgier jako „państwa członkowskiego objętego derogacją”.

2.6. Malta

W Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. stwierdzono, że Malta spełniła jedno kryterium konwergencji (długoterminowych stóp procentowych). Analiza prawa krajowego wykazała pewne niezgodności ustawodawstwa maltańskiego z art. 109 Traktatu oraz Statutem ESBC i EBC.

Pomimo, że ustawa o Centralnym Banku Malty była dwukrotnie zmieniana w 2005 r., wprowadzone poprawki nie usunęły wszystkich niezgodności wykazanych w Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. Dnia 13 listopada 2006 r. w parlamencie Malty złożono nowy projekt ustawy zmieniającej ustawę o Centralnym Banku Malty, który ma zapewnić pełną zgodność z Traktatem i Statutem ESBC i EBC. Projekt, w swojej obecnej formie, usuwa wszelkie niezgodności wykazane w sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r.

Przed przyjęciem nowego projektu ustawy, ustawodawstwo maltańskie, a zwłaszcza ustawa o Centralnym Banku Malty, pozostaje sprzeczne z art. 109 Traktatu i Statutem ESBC i EBC w kwestii integracji banku centralnego z ESBC w momencie przyjęcia euro.

W ciągu ostatnich kilku lat inflacja HICP na Malcie utrzymywała się na zmiennym poziomie około 2,5 %. Na wahania poziomu inflacji wpływa przede wszystkim otwarty charakter gospodarki, podatnej na gwałtowne zmiany zewnętrzne (głównie zmiany cen żywności i energii) oraz zmiany podatków pośrednich. Jesienią 2005 r. inflacja znacznie wzrosła w odpowiedzi na gwałtowny wzrost urzędowych cen energii i produktów związanych z energią. W 2006 r. inflacja ulegała znacznym wahaniom; w październiku 2006 r. nastąpił duży spadek w związku z korzystnymi cenami ropy. W 2006 r. średnia inflacja HICP bez uwzględnienia cen energii wynosiła poniżej 2 %. Mała dynamika inflacji bazowej sugeruje ograniczone oddziaływanie głównych presji inflacyjnych, co wiąże się z ujemną luką podażową i niskimi presjami płacowymi. Spodziewane jest utrzymanie się poziomu inflacji w średnim okresie w związku ze stabilizacją cen energii. Wciąż istnieje ryzyko pojawienia się pośrednich lub wtórnych skutków wzrostu cen energii, ale do tej pory nie zaobserwowano żadnych efektów ubocznych. Średnia dwunastomiesięczna inflacja utrzymywała się powyżej wartości odniesienia od maja 2006 r. Średnia stopa inflacji w ciągu 12 miesięcy poprzedzających październik 2006 r. wynosiła 3,1 %, czyli powyżej wartości odniesienia wynoszącej 2,8 % i w najbliższych miesiącach może ponownie osiągnąć poziom zbliżony do wartości odniesienia. Malta nie spełnia kryterium stabilności cen.

Malta jest obecnie objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu (decyzja Rady z dnia 5 lipca 2004 r.)[15]. Rada zaleciła Malcie podjęcie średnioterminowych działań celem trwałego i wiarygodnego zredukowania deficytu budżetowego do poziomu poniżej 3 % PKB do 2006 r. W ciągu ostatnich kilku lat deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych Malty utrzymywał się na dość wysokim poziomie (między innymi w wyniku operacji jednorazowych) osiągając najwyższy poziom – ok. 10% PKB – w 2003 r., po czym wdrażany przez rząd program konsolidacji fiskalnej spowodował stopniowy spadek deficytu. Wskaźnik przychodów wzrastał, a wydatki rosły do 2003 r., po czym zaczęły spadać. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w pierwszej połowie dekady znacznie wzrósł do około 75 % PKB w 2004 r. W 2005 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniósł 3,2 % PKB, natomiast dług publiczny został nieznacznie obniżony do 74,2 % PKB[16]. Malta nie spełnia kryterium sytuacji budżetowej.

Lira maltańska bierze udział ERM II od dnia 2 maja 2005 r., czyli, w dniu przyjęcia niniejszego sprawozdania, od 19 miesięcy. Przed przystąpieniem do ERM II lira była związana z koszykiem walutowym euro-dolar-funt szterling. W analizowanym okresie sprzed przystąpienia do ERM II kurs liry pozostawał zbliżony do przyszłego kursu centralnego. W momencie przystąpienia do ERM II maltańskie władze jednostronnie zobowiązały się utrzymać lirę w granicach kursu centralnego. Od początku uczestnictwa w ERM II lira zachowuje stabilny kurs względem kursu centralnego i nie ulega znacznym presjom. Dodatkowe czynniki, takie jak rozwój krótkoterminowych stóp procentowych czy rezerwy walutowe, nie stanowią potencjalnych źródeł presji na kurs walutowy. Malta nie spełnia kryterium kursu walutowego.

Średnia długoterminowa stopa procentowa w ciągu roku poprzedzającego październik 2006 r. wynosiła 4,3 %, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 6,2 %. Średnie długoterminowe stopy procentowe na Malcie utrzymywały się poniżej wartości referencyjnej od momentu przystąpienia Malty do Unii Europejskiej. Różnice w długoterminowych dochodach względem strefy euro ulegały niewielkim zmianom, kształtując się na poziomie ok. 50 punktów bazowych jesienią 2006 r. Niewielkie różnice świadczą o niskim ryzyku rezydualnym. Malta spełnia kryterium długoterminowych stóp procentowych.

Zbadano również inne czynniki, takie jak np. integrację rynku produktów i rynku finansowego oraz kształtowanie się bilansu płatniczego. Gospodarka Malty jest w dużym stopniu zintegrowana z Unią Europejską. Dotyczy to zwłaszcza stosunków handlowych z innymi państwami członkowskimi oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) innych państw członkowskich na Malcie. Poczynione zostały znaczne postępy w kwestii integracji maltańskiego sektora finansowego z finansami innych krajów, zarówno w Unii Europejskiej jak i poza nią, głównie dzięki ustanawianiu pośredników finansowych oraz świadczeniu usług transgranicznych. Deficyt na rachunku obrotów bieżących ulegał w ostatnich latach pewnym wahaniom, głównie z uwagi na ograniczone możliwości gospodarcze. Pozycja zewnętrzna wykazuje duże różnice w obrocie netto towarami i usługami, przy czym duży deficyt w obrocie towarami jest częściowo równoważony przez sporą nadwyżkę usług. Deficyt na rachunku obrotów bieżących znacznie wzrósł w ciągu ostatnich lat, osiągając w 2005 r. poziom 10,6 % PKB. Wzrost ten odzwierciedla trudne warunki rynkowe panujące w najważniejszych dla kraju sektorach – turystyce i elektronice oraz jest spowodowany znacznym wzrostem cen paliwa w roku 2005. Wpływy z bezpośrednich inwestycji zagranicznych netto były wysokie, choć zmienne. Pozycja Malty na rynku międzynarodowym wskazuje na duże potrzeby finansowe w średnim okresie.

W świetle powyższej analizy Komisja uznaje, że nie należy zmieniać dotychczasowego statusu Malty jako „państwa członkowskiego objętego derogacją”.

2.7. Polska

W Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. stwierdzono, że Polska nie spełniła żadnego kryterium konwergencji. Analiza prawa krajowego wykazała pewne niezgodności ustawodawstwa polskiego z art. 109 Traktatu oraz Statutem ESBC i EBC.

W 2004 r. i 2006 r. wprowadzono poprawki do ustawy o Narodowym Banku Polskim., które jednak nie usunęły niezgodności stwierdzonych w Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r.. Dodatkowo nie jest przestrzegany zakaz finansowania ze środków banku centralnego.

W odniesieniu do integracji banku centralnego z ESBC w momencie przyjęcia euro, jak również o zakaz finansowania ze środków banku centralnego, ustawodawstwo polskie (zwłaszcza ustawa o Narodowym Banku Polskim, Konstytucja i ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym) nie jest w pełni zgodne z artykułem 109 Traktatu i Statutem ESBC i EBC.

Po okresie wysokiej i zmiennej inflacji HICP w latach 90-tych w Polsce nastąpił gwałtowny jej spadek do średniego poziomu 2,1 % w latach 2002-2005. W ciągu ostatnich kilku lat udawało się kontrolować główne presje inflacyjne. Inflacja płacowa była ograniczona przez zastój na rynku pracy, pomimo że warunki cykliczne ulegały stopniowej poprawie w latach 2005-2006. Tempo wzrostu cen importowych znacznie spadło od 2004 r. odzwierciedlając znaczne umocnienie się nominalnego efektywnego kursu złotego. Niemniej jednak inflacja w Polsce ulegała pewnym wahaniom, zwłaszcza w efekcie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i zmian cen żywności i cen importowych. Oczekiwany jest niewielki wzrost inflacji w związku z lepszymi warunkami cyklicznymi i planowanym podniesieniem podatków pośrednich w latach 2007-2008. W perspektywie średnioterminowej utrzymanie korzystnego poziomu inflacji będzie zależało od tego, czy ciągły wzrost płac będzie szedł w parze ze wskaźnikiem efektywności, gdyż spodziewany spadek bezrobocia może zwiększyć presje płacowe. Średnia dwunastomiesięczna inflacja utrzymuje się poniżej wartości referencyjnej od listopada 2005 r. Średnia stopa inflacji w Polsce w okresie 12 miesięcy poprzedzających październik 2006 r. wyniosła 1,2 %, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 2,8%. Spodziewane jest, że w najbliższym czasie inflacja utrzyma się poniżej wartości odniesienia. Polska spełnia kryterium stabilności cen.

Polska jest obecnie objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu (decyzja Rady z dnia 5 lipca 2004 r.)[17]. Rada zaleciła Polsce trwałe i wiarygodne zmniejszenie deficytu do poziomu poniżej 3 % PKB do roku 2007. Dnia 28 listopada 2006 r. Rada zdecydowała, że działania podjęte przez Polskę w odpowiedzi na zalecenie Rady z lipca 2004 r. były niewystarczające. W okresie 2000-2005 saldo budżetowe było ujemne, przy średnim deficycie w wysokości 3,2 % PKB. Deficyt zwiększył się w 2001 r. i później w 2003 r., po tym jak gwałtownie wzrósł stosunek wydatków do PKB. Z kolei deficyt uległ zmniejszeniu w latach 2004-2005, głównie dzięki reformom podatkowym, nieindeksowaniu świadczeń socjalnych, niższym niż zakładany poziomie inwestycji publicznych i pewnym zmianom metod obliczania kwot narosłych. W 2005 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniósł 2,5 % PKB. Nie wliczając aktywów otwartego funduszu emerytalnego, w 2005 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniósłby 4,4 % PKB. W okresie 2000-2005 dług publiczny wzrósł o około 6 punktów procentowych.[18] [19] Dług publiczny wyniósł 42,0 % PKB, nie wliczając aktywów otwartego funduszu emerytalnego dług publiczny wyniósłby 47,3 % PKB. Polska nie spełnia kryterium sytuacji budżetowej.

Złoty polski nie uczestniczy w ERM II. Od czasu przerwania zasady powiązania waluty w 2000 r. Polska wdraża strategię bezpośredniego celu inflacyjnego w połączeniu z mechanizmem płynnego kursu walutowego. W ciągu ostatnich kilku lat kurs złotego ulegał znacznym wahaniom. Wartość waluty znacznie wzrosła w latach 2000-2001, po czym była wielokrotnie korygowana do początku 2004 r. W okresie dwóch lat poprzedzających niniejszą analizę, czyli od listopada 2004 r. do października 2006 r., wartość złotego w stosunku do euro wzrosła o ok. 8,5 %. Polska nie spełnia kryterium kursu walutowego.

Średnia długoterminowa stopa procentowa w okresie 12 miesięcy poprzedzających październik 2006 r. wyniosła 5,2 %, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 6,2%. Średnie długoterminowe stopy procentowe utrzymują się poniżej wartości odniesienia od sierpnia 2005 r. W ostatnich latach długoterminowe stopy procentowe w Polsce ulegały wahaniom odzwierciedlając zmienną inflacją i przyjętą polityką pieniężną, jak również zmiany związane z postrzeganiem poziomu ryzyka na rynku polskim. Różnice w długoterminowych dochodach względem strefy euro znacznie spadły w porównaniu z poziomem z 2000 r. Różnice zmniejszyły się do ok. 100 punktów bazowych na wiosnę 2006 r., po czym ponownie wzrosły do ponad 150 punktów bazowych latem 2006 r. Polska spełnia kryterium długoterminowych stóp procentowych.

Zbadano również inne czynniki, takie jak np. integrację rynku produktów i rynku finansowego oraz kształtowanie się bilansu płatniczego. Gospodarka Polski jest w dużym stopniu zintegrowana z Unią Europejską. Dotyczy to zwłaszcza stosunków handlowych z innymi państwami członkowskimi oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) innych państw członkowskich w Polsce. Poczynione zostały znaczne postępy w kwestii integracji polskiego sektora finansowego z finansami Unii Europejskiej, głównie dzięki pośrednikom finansowym finansowanym przez kapitał zagraniczny. Deficyt na rachunku obrotów bieżących Polski w 2004 r. zwiększył się do poziomu nieco powyżej 4 % PKB, głównie w wyniku gwałtownego wzrostu deficytu w dochodach w związku z dużą liczbą bezpośrednich inwestycji zagranicznych, po czym spadł do 1,7 % PKB w 2005 r. Wpływy z bezpośrednich inwestycji zagranicznych, jakkolwiek niskie w porównaniu z innymi państwami członkowskimi, w dużej mierze pokrywały deficyt na rachunku obrotów bieżących w ostatnich latach.

W świetle powyższej analizy Komisja uznaje, że nie należy zmieniać dotychczasowego statusu Polski jako „państwa członkowskiego objętego derogacją”.

2.8. Słowacja

W Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. stwierdzono, że Słowacja spełniła jedno kryterium konwergencji (długoterminowych stóp procentowych). Analiza prawa krajowego wykazała pewne niezgodności ustawodawstwa słowackiego z art. 109 Traktatu oraz Statutem ESBC i EBC.

Ustawa o Narodowym Banku Słowackim została zmieniana w 2004 r. i 2005 r., jednak zmiany nie usunęły niezgodności wykazanych w Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. Dodatkowo nie jest przestrzegany zakaz finansowania ze środków banku centralnego.

W odniesieniu do integracji banku centralnego z ESBC w momencie przyjęcia euro, jak również do zakazu finansowania ze środków banku centralnego, ustawodawstwo słowackie (zwłaszcza ustawa o Narodowym Banku Słowackim oraz ustawa o ochronie depozytów bankowych) nie jest w pełni zgodne z artykułem 109 Traktatu i Statutem ESBC i EBC.

W ostatnich latach inflacja HICP utrzymywała się na zmiennym i czasami wysokim poziomie pod wpływem działania czynników zewnętrznych i zmian w cenach urzędowych i podatkach pośrednich.

Inflację powstrzymał wzmacniający się kurs korony słowackiej w latach 2002-2005.

Z wyjątkiem wzrostu cen urzędowych presje inflacyjne kształtowały się raczej korzystnie. W ostatnim okresie popyt krajowy oraz ceny energii spowodowały gwałtowny wzrost inflacji ze średnio 2,8 % w 2005 r. do ok. 5 % latem 2006 r. W latach 2007 i 2008 spodziewane jest zahamowanie wzrostu inflacji w związku z niewielkim wzrostem cen urzędowych, choć jednocześnie oczekiwana jest większa presja ze strony popytu i płac. Dwunastomiesięczna średnia inflacja utrzymuje się powyżej wartości referencyjnej od momentu przystąpienia Słowacji do Unii Europejskiej. Średnia stopa inflacji w okresie 12 miesięcy poprzedzających październik 2006 r. wyniosła 4,3 %, czyli powyżej wartości odniesienia wynoszącej 2,8 %. W najbliższych miesiącach spodziewane jest utrzymanie się inflacji na takim poziomie. Słowacja nie spełnia kryterium stabilności cen.

Słowacja jest obecnie objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu (decyzja Rady z dnia 5 lipca 2004 r.)[20]. Rada zaleciła Słowacji podjęcie średnioterminowych działań celem trwałego i wiarygodnego zredukowania deficytu budżetowego do poziomu poniżej 3 % PKB do 2007 r. Na początku dekady deficyt instytucji rządowych i samorządowych wynosił ok. 7 % PKB, ale od 2002 r. znacznie spadał. Zarówno wskaźnik przychodów jak i wydatków zmniejszały się, natomiast wskaźnik wydatków zmniejszał się w szybszym tempie. Zadłużenie sektora instytucji rządowych i samorządowych znacznie spadło w porównaniu z 2000 r., kiedy wynosiło ok. 50 % PKB. W 2005 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wynosił 3,1 % PKB, a dług publiczny – 34,5 % PKB[21]. Słowacja nie spełnia kryterium sytuacji budżetowej.

Korona słowacka uczestniczy w ERM II od dnia 28 listopada 2005 r., czyli, w momencie przyjęcia niniejszego sprawozdania, od 12 miesięcy. Przed przystąpieniem do ERM II Słowacja stosowała mechanizm płynnego kursu walutowego. W analizowanym okresie sprzed przystąpienia do ERM II, wartość korony słowackiej w stosunku do euro najpierw umiarkowanie rosła, a następnie utrzymywała się na poziomie zbliżonym do przyszłego kursu centralnego. Od momentu przystąpienia do ERM II korona utrzymuje się powyżej kursu centralnego, z wyjątkiem krótkiego okresu latem 2006 r. spowodowanego powyborczą niepewnością dotyczącą daty przyjęcia euro i sytuacji budżetowej oraz sytuacją walut Europy Centralnej, kiedy jej wartość znacznie spadła, czemu szybko zaradziły działania podjęte przez bank centralny. Od lipca 2006 wartość korony znacznie wzrasta, a pod koniec analizowanego okresu przekroczyła parytet centralny o 5,5 %. Słowacja nie spełnia kryterium kursu walutowego.

Średnia długoterminowa stopa procentowa w roku poprzedzającym październik 2006 r. wyniosła 4,3 %, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 6,2 %. Średnie długoterminowe stopy procentowe utrzymywały się poniżej wartości referencyjnej od momentu przystąpienia Słowacji do Unii Europejskiej. Różnica względem długoterminowych obligacji w strefie euro zdecydowanie zmniejszała się od momentu przyjęcia programu reform rządowych w 2002 r. Przez kilka miesięcy w 2005 r. różnica była ujemna, następnie wzrosła w 2006 r. w odpowiedzi na wzrost inflacji i, w konsekwencji, podwyżki stóp procentowych. Słowacja spełnia kryterium długoterminowych stóp procentowych.

Zbadano również inne czynniki, takie jak np. integrację rynku produktów i rynku finansowego oraz kształtowanie się bilansu płatniczego. Słowacka gospodarka jest w dużym stopniu zintegrowana z Unią Europejską. Dotyczy to zwłaszcza stosunków handlowych z innymi państwami członkowskimi oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) innych państw członkowskich na Słowacji. Poczynione zostały znaczne postępy w kwestii integracji polskiego sektora finansowego z finansami Unii Europejskiej, głównie dzięki pośrednikom finansowym finansowanym przez kapitał zagraniczny. W ostatnich latach deficyt na rachunku obrotów bieżących ulegał pewnym wahaniom w związku z niestabilnością eksportu, co z kolei było spowodowane nowymi możliwościami produkcyjnymi wynikającymi z nowych inwestycji zagranicznych, zwłaszcza w przemyśle motoryzacyjnym. Po znacznej poprawie w 2003 r., deficyt na rachunku obrotów bieżących zwiększył się do 8,6 % PKB w 2005 r. Pogorszenie się w ostatnich latach pozycji Słowacji na rynku międzynarodowym było spowodowane dynamicznym rozwojem konsumpcji prywatnej i wzrostem przywozu w związku z bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi. W najbliższych latach spodziewany jest znaczny wzrost eksportu w związku z nowymi możliwościami produkcji. Deficyt na rachunku obrotów bieżących jest finansowany głównie z dużych wpływów z bezpośrednich inwestycji zagranicznych netto.

W świetle powyższej analizy Komisja uznaje, że nie należy zmieniać dotychczasowego statusu Słowacji jako „państwa członkowskiego objętego derogacją”.

2.9. Szwecja

W Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. stwierdzono, że Szwecja spełniła trzy kryteria konwergencji (stabilności cen, sytuacji budżetowej i długoterminowych stóp procentowych). Analiza prawa krajowego wykazała pewne niezgodności ustawodawstwa szwedzkiego z art. 109 Traktatu oraz Statutem ESBC i EBC.

Ustawa o Centralnym Banku Szwecji (Riksbank) była zmieniana w 2004 r. i 2006 r., jednak wprowadzone zmiany nie usunęły niezgodności wykazanych w Sprawozdaniu o konwergencji z 2004 r. Dodatkowo stwierdzono pewne niezgodności w ustawie o polityce walutowej.

Jeśli chodzi o niezależność finansową i integrację banku centralnego z ESBC w momencie przyjęcia euro, ustawodawstwo w Szwecji, a zwłaszcza ustawa o banku centralnym, ustawa o rządzie (konstytucja kraju) oraz ustawa o polityce walutowej, nie jest w pełni zgodne z art. 108 i 109 Traktatu oraz Statutem ESBC i EBC.

W ostatnich latach inflacja HICP w Szwecji utrzymywała się na poziomie poniżej 2 %, z wyjątkiem 2001 r. i 2003 r., kiedy wzrost cen energii spowodował wyższą inflację. Znaczny wzrost gospodarczy spowodowany jest głównie wzrostem wydajności, który w znacznej mierze zrównoważył wpływ wzrostu płac na jednostkowe koszty pracy. Stopniowe umacnianie się korony szwedzkiej w latach 2002-2004 oraz korzystny wpływ na poziom inflacji konkurencji międzynarodowej i globalizacji w związku z cenami importowanych towarów przemysłowych zaowocowały niską inflacją. Oczekuje się, że znaczny wzrost popytu i poprawiające się warunki na rynku pracy spowodują umiarkowany wzrost inflacji. Jednak średnioterminowe perspektywy pozostają optymistyczne z uwagi na dodatnią podaż i prognozowaną stabilność inflacji. Dwunastomiesięczna średnia inflacja od kilku lat utrzymuje się niezmiennie poniżej wartości odniesienia. Średnia inflacja w okresie dwunastu miesięcy poprzedzających październik 2006 r. wyniosła 1,5 %, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 2,8 %. Spodziewane jest, że w najbliższym okresie inflacja utrzyma się poniżej wartości odniesienia. Szwecja spełnia kryterium stabilności cen.

Szwecja nie objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu. Średnia nadwyżka sektora instytucji rządowych i samorządowych w okresie 2000-2005 wynosiła 2,0 % PKB. Duża nadwyżka jest efektem realizowanej w Szwecji polityki budżetowej. W 2005 r. nadwyżka wyniosła 3,0 % PKB. Gdyby z sektora państwowego wyłączyć obowiązkowy fundusz emerytalny, nadwyżka sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2005 r. wyniosłaby 2,0 % PKB[22] [23], a dług publiczny – 50,4 % PKB; nie wliczając aktywów otwartego funduszu emerytalnego dług publiczny wyniósłby 50,9 % PKB. Szwecja spełnia kryterium sytuacji budżetowej.

Korona szwedzka nie uczestniczy w ERM II. Szwecja wdraża strategię bezpośredniego celu inflacyjnego w połączeniu z mechanizmem płynnego kursu. Z wyjątkiem nagłego spadku wartości bezpośrednio po zrezygnowaniu ze sztywnego kursu w roku 1992, kurs korony w stosunku do marki niemieckiej, a następnie euro ulegał stosunkowo niewielkim zmianom. W okresie od listopada 2004 r. do października 2006 r. korona straciła do euro niecałe 3 %. Szwecja nie spełnia kryterium kursu walutowego.

Średnia długoterminowa stopa procentowa w okresie 12 miesięcy poprzedzających październik 2006 r. wyniosła 3,7 %, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 6,2 %. W ostatnich latach średnie długoterminowe stopy procentowe utrzymywały się w Szwecji niezmiennie poniżej wartości odniesienia. Różnice względem długoterminowych stóp procentowych w strefie euro znacznie spadły: z ok. 50 punktów bazowych w 2003 r. do minus 10 punktów bazowych obecnie. Stosunek ten odzwierciedla, między innymi, ujemną różnicę stóp procentowych względem strefy euro. Szwecja spełnia kryterium długoterminowych stóp procentowych.

Zbadano również inne czynniki, takie jak np. integrację rynku produktów i rynku finansowego oraz kształtowanie się bilansu płatniczego. Szwedzka gospodarka jest w dużym stopniu zintegrowana z Unią Europejską. Zwłaszcza stosunki handlowe z pozostałymi państwami członkowskimi są coraz bardziej ożywione, a sektor krajowy finansowy ściśle powiązany z finansami całej Unii Europejskiej, jako że Szwecja posiada swoich pośredników finansowych w regionie Morza Bałtyckiego. Szwedzka giełda połączyła się też z Grupą OMX, właścicielem największych giełd w Europie Północnej. Od kilku lat nadwyżka na rachunku obrotów bieżących wynosi ok. 6-7 %, co wiąże się z dobrymi wynikami osiąganymi w eksporcie. Wydatki z tytułu działalności inwestycyjnej za granicą mają duży wpływ na deficyt na rachunkach finansowych.

W świetle powyższej analizy Komisja uznaje, że nie należy zmieniać dotychczasowego statusu Szwecji jako „państwa członkowskiego objętego derogacją”.

[1] Komisja Europejska, Sprawozdanie o konwergencji z 2004 roku, COM(2004) 690 wersja ostateczna z dnia 20 października 2004 r.; oraz Europejski Bank Centralny, Sprawozdanie o konwergencji z 2004 r., październik 2004 r.

[2] Komisja Europejska, Sprawozdanie o konwergencji z 2006 r. dotyczące Litwy, COM(2006) 223 wersja ostateczna z dnia 16 maja 2006 r.; Komisja Europejska, Sprawozdanie o konwergencji z 2006 r. dotyczące Słowenii, COM(2006) 224 wersja ostateczna z dnia 16 maja 2006 r.; oraz Europejski Bank Centralny, Sprawozdanie o konwergencji z maja 2006 r., maj 2006 r.

[3] Dania i Zjednoczone Królestwo przed przyjęciem Traktatu z Maastricht wynegocjowały klauzule wyłączającą opt-out i nie biorą udziału w trzecim etapie EMU. Do czasu aż te państwa członkowskie wyrażą wolę przystąpienia do trzeciego etapu i przyjęcia wspólnej waluty europejskiej, nie podlegają one ocenie Rady odnośnie spełniania warunków niezbędnych do przyjęcia euro.

[4] Datą końcową dla danych wykorzystanych w niniejszym sprawozdaniu jest dzień 17 listopada 2006 r.

[5] 2005/185/WE, Dz. U. nr L 62, z 9.3.2005 r., str. 20.

[6] Jesienna prognoza służb Komisji przewiduje na 2006 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w wysokości 3,5 % PKB.

[7] Jesienna prognoza służb Komisji przewiduje na 2006 r. nadwyżkę sektora instytucji rządowych i samorządowych w wysokości 2,5 % PKB.

[8] Według najnowszych dostępnych danych.

[9] 2005/184/WE, Dz. U. nr L 62, z 9.3.2005 r., str. 19.

[10] 2006/627/WE, Dz. U. nr L 256, z 20.9.2006 r., str. 13-14.

[11] Jesienna prognoza służb Komisji przewiduje na 2006 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w wysokości 1,9 % PKB.

[12] Jesienna prognoza służb Komisji przewiduje na 2006 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w wysokości 1,0 % PKB.

[13] 2004/918/WE, Dz. U. nr L 389, z 30.12.2004, str. 27.

[14] Jesienna prognoza służb Komisji przewiduje deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych na tym samym poziomie.

[15] 2005/186/WE, Dz. U. nr L 62, z 9.3.2005 r., str. 21.

[16] Jesienna prognoza służb Komisji przewiduje na 2006 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w wysokości 2,9 % PKB.

[17] 2005/183/WE, Dz. U. nr L 62, z 9.3.2005 r., str. 18.

[18] Polska korzysta z okresu przejściowego dotyczącego wdrażania decyzji Eurostat z dnia 2 marca 2004 r. dotyczącej sposobu klasyfikacji funduszy emerytalnych. W tym okresie, który wygasa z początkiem 2007 r., Polska może doliczać przychody i wydatki otwartych funduszy emerytalnych do sektora publicznego, co daje niższy deficyt budżetowy.

[19] Jesienna prognoza służb Komisji przewiduje na 2006 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w wysokości 2,2 % PKB (nie wliczając aktywów otwartego funduszu emerytalnego deficyt budżetowy wyniósłby 4,2% PKB)

[20] 2005/182/WE, Dz. U. nr L 62, z 9.3.2005 r., str. 16-17.

[21] Jesienna prognoza służb Komisji przewiduje na 2006 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w wysokości 3,4 % PKB.

[22] Szwecja korzysta z okresu przejściowego dotyczącego wdrażania decyzji Eurostat z dnia 2 marca 2004 r. dotyczącej sposobu klasyfikacji funduszy emerytalnych. W tym okresie, który wygasa z początkiem 2008 r., Szwecja może doliczać przychody i wydatki funduszy emerytalnych do sektora publicznego, co daje większą nadwyżkę budżetową.

[23] Jesienna prognoza służb Komisji przewiduje na 2006 r. nadwyżkę sektora instytucji rządowych i samorządowych w wysokości 2,8 % PKB (nie wliczając aktywów otwartego funduszu emerytalnego nadwyżka budżetowa wyniosłaby 1,7 % PKB)