WTO: porozumienie w sprawie handlu usługami

 

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Decyzja 94/800/WE w sprawie zawarcia porozumień będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994)

Runda Urugwajska wielostronnych negocjacji handlowych (1986–1994) – Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO)

JAKIE SĄ CELE DECYZJI I POROZUMIENIA?

Na mocy decyzji w imieniu Wspólnoty Europejskiej (obecnie Unii Europejskiej – UE) przyjęte zostało porozumienie ustanawiające WTO, w tym Układ ogólny w sprawie handlu usługami.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Układ ogólny w sprawie handlu usługami (GATS) jest pierwszym zestawem uzgodnionych na szczeblu wielostronnym zasad, które regulują międzynarodowy handel usługami. Składa się z 3 elementów:

• ogólnego zestawu zasad zawierających podstawowe wymogi dla wszystkich członków Światowej Organizacji Handlu (WTO);
• list szczegółowych zobowiązań dotyczących dostępu do rynku poszczególnych członków WTO; oraz
• załączników określających specjalne warunki mające zastosowanie do różnych sektorów.

ZASADY OGÓLNE

Układ GATS ma zastosowanie do wszystkich usług we wszystkich sektorach, z wyłączeniem usług świadczonych przez organy publiczne. Ponadto ma zastosowanie do wszystkich środków odnoszących się do usług, które są podejmowane na wszystkich szczeblach władzy (centralnym, regionalnym, lokalnym itp.). W układzie określono 4 metody świadczenia usług:

• świadczenie usługi z terytorium jednego członka na terytorium innego członka (np. międzynarodowe rozmowy telefoniczne);
• świadczenie usługi na terytorium jednego członka dla konsumenta innego członka (np. turystyka);
• świadczenie usługi przez usługodawcę jednego członka poprzez obecność handlową na terytorium innego członka (np. usługi bankowe);
• świadczenie usługi przez okresową obecność i pracę osób pochodzących z jednego kraju członkowskiego na terytorium innego kraju członkowskiego (np. projekty budowlane, modelki i modele, konsultanci).

Układ opiera się na klauzuli największego uprzywilejowania, zgodnie z którą każdy kraj członkowski musi traktować przedsiębiorców z któregokolwiek innego kraju członkowskiego w sposób nie mniej uprzywilejowany, niż traktuje usługodawców z jakiegokolwiek innego państwa. Przewidziane są jednak pewne odstępstwa od tej reguły w kontekście określonych działań usługowych w ramach listy odstępstw od wymogu przestrzegania klauzuli największego uprzywilejowania. W istocie każdy rząd mógł ustanowić ograniczenia w dostępie firm zagranicznych do rynku krajowego.

Ponadto członkowie zawierający porozumienie o wolnym handlu lub unię celną są uprawnieni do liberalizowania handlu usługami pomiędzy sobą bez konieczności rozszerzenia porozumienia na pozostałych członków GATS. Te dwustronne lub regionalne porozumienia muszą mieć jednak znaczący zakres sektorowy, a ich celem musi być ograniczenie bądź uniknięcie dyskryminacji.

Aby zapewnić możliwie najwyższy stopień przejrzystości, w układzie wymaga się od rządów publikowania wszelkich stosownych przepisów i regulacji. Obowiązujące środki muszą być stosowane w sposób umiarkowany, obiektywny i bezstronny.

Porozumienia dwustronne zawierane pomiędzy rządami, dotyczące uznawania kwalifikacji, muszą być otwarte dla innych członków, którzy chcieliby przystąpić do takich porozumień. Ponadto każdy członek zobowiązany jest do zapewniania, aby monopole i wyłączni usługodawcy nie nadużywali swojej pozycji. Poza tym członkowie muszą konsultować metody mające na celu eliminowanie takich praktyk gospodarczych, które mogą utrudniać konkurencję.

Zakazane jest stosowanie ograniczeń w stosunku do międzynarodowych transferów i płatności odnoszących się do transakcji bieżących związanych ze szczegółowymi zobowiązaniami podjętymi na mocy GATS, z wyjątkiem trudności w zakresie bilansu płatniczego i innych określonych okoliczności.

Zobowiązania szczegółowe

Zasady dotyczące dostępu do rynku i traktowania narodowego nie są ogólnymi wymaganiami, ale szczegółowymi zobowiązaniami ujętymi w listach załączonych do GATS, które stanowią integralną część układu. W listach tych określono usługi i działalność usługową, dla których gwarantowany jest dostęp do rynku oraz warunki dotyczące tego dostępu. Po ich określeniu zobowiązania te mogą być modyfikowane lub można od nich odstąpić wyłącznie po przeprowadzeniu negocjacji z danym krajem dotyczących wyrównania.

Każdy członek musi zatem traktować usługi i usługodawców któregokolwiek innego członka w sposób nie mniej korzystny, niż wynikający z warunków, które określił w swojej liście.

Układ opiera się również na zasadzie traktowania narodowego. W istocie w przypadku sektorów określonych w liście każdego członka i z zachowaniem określonych tam warunków każdy kraj członkowski musi traktować usługi i usługodawców któregokolwiek innego kraju członkowskiego w sposób nie mniej korzystny niż w przypadku swoich własnych usług i usługodawców.

Stopniowa liberalizacja

W GATS przewidziano negocjacje, które mają się rozpocząć w ciągu 5 lat i doprowadzić do osiągnięcia wyższego stopnia liberalizacji handlu usługami. Liberalizacja będzie ukierunkowana na wzmocnienie zobowiązań zawartych w listach i zredukowanie negatywnych skutków środków podejmowanych przez rządy.

Kwestie sektorowe

Częścią GATS są załączniki dotyczące różnych sektorów usługowych. Załączniki te zostały opracowane w celu uwzględnienia określonych specyficznych cech poszczególnych sektorów.

• Na podstawie załącznika w sprawie przemieszczania się osób fizycznych rządy są upoważnione do negocjowania szczegółowych zobowiązań dotyczących czasowego pobytu osób na ich terytorium w celu świadczenia usług. Układu nie stosuje się do stałego zatrudnienia, środków dotyczących obywatelstwa lub stałego pobytu.
• Zgodnie z załącznikiem w sprawie usług transportu lotniczego wyłączono z zakresu GATS prawa ruchu lotniczego oraz usługi związane z wykonywaniem tych praw (głównie umowy dwustronne dotyczące usług transportu lotniczego przyznające prawa do lądowania). GATS ma jednak zastosowanie do usług w dziedzinie naprawy i utrzymania sprzętu lotniczego, sprzedaży i marketingu usług transportu lotniczego oraz usług systemu rezerwacji komputerowej.
• W załączniku w sprawie usług finansowych (w szczególności usług bankowych i usług ubezpieczeniowych) uznano prawo rządu do podjęcia środków w celu ochrony inwestorów, depozytariuszy i posiadaczy polis ubezpieczeniowych. Z zakresu układu wyłączono usługi świadczone przez banki centralne. Należy zauważyć, że w chwili zakończenia w 1994 r. Rundy Urugwajskiej sektor usług finansowych można było włączyć do GATS jedynie tymczasowo. To właśnie z tej przyczyny w 1998 r. przyjęto decyzję Rady 1999/61/WE, w której zatwierdzono włączenie tego sektora do GATS w sposób stały.
• Wreszcie w załączniku w sprawie usług telekomunikacyjnych przewidziano, że rządy zobowiązane są zapewniać na rozsądnych oraz niedyskryminacyjnych warunkach i zasadach, któremukolwiek usługodawcy któregokolwiek innego członka dostęp do publicznych sieci przekazu telekomunikacyjnego.

WDROŻENIE POROZUMIENIA

Postanowienia instytucjonalne

Postanowienia te odnoszą się w szczególności do konsultacji i rozstrzygania sporów oraz ustanowienia Rady Handlu Usługami.

Kontynuowanie negocjacji

Pod koniec Rundy Urugwajskiej rządy postanowiły kontynuować negocjacje w 4 obszarach:

• usługi telekomunikacji podstawowej;
• transport morski;
• przemieszczanie się osób fizycznych; oraz
• usługi finansowe.

Dalsze negocjacje miały dotyczyć subsydiów, zakupów rządowych i środków ochronnych.

OD KIEDY DECYZJA I POROZUMIENIE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Decyzja ma zastosowanie od dnia 22 grudnia 1994 r.

Porozumienie ma zastosowanie od dnia 1 stycznia 1995 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• UE i WTO (Komisja Europejska).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Decyzja Rady z dnia 22 grudnia 1994 r. dotycząca zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej w dziedzinach wchodzących w zakres jej kompetencji, porozumień, będących wynikiem negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Urugwajskiej (1986–1994) (94/800/WE) (Dz.U. L 336 z 23.12.1994, s. 1–2)

Runda Urugwajska wielostronnych negocjacji handlowych (1986–1994) – Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO) (Dz.U. L 336 z 23.12.1994, s. 3–10)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Decyzja Rady z dnia 14 grudnia 1998 r. dotycząca wniosków w imieniu Wspólnoty Europejskiej, w odniesieniu do spraw wchodzących w zakres jej kompetencji, związanych z wynikami negocjacji w ramach Światowej Organizacji Handlu w sprawie usług finansowych (1999/61/WE) (Dz.U. L 20 z 27.1.1999, s. 38–39)

Decyzja Rady z dnia 28 listopada 1997 r. dotycząca wniosku w imieniu Wspólnoty Europejskiej, zgodnie jej kompetencjami, dotyczącego wyników negocjacji w ramach WTO w sprawie podstawowych usług telekomunikacyjnych (97/838/WE) (Dz.U. L 347 z 18.12.1997, s. 45–58)

Ostatnia aktualizacja: 23.11.2017