Dostęp do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Artykuł 15 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)

Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie publicznego dostępu do dokumentów instytucji Unii

JAKIE SĄ CELE ART. 15 TFUE I ROZPORZĄDZENIA?

Zgodnie z art. 15 ust. 3 TFUE obywatele Unii, rezydenci i przedsiębiorstwa mają prawo dostępu do dokumentów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, z zastrzeżeniem określonych zasad i warunków.
W rozporządzeniu określono ogólne zasady i ograniczenia związane z takim dostępem. Celem rozporządzenia jest zapewnienie, aby obywatele mogli wykonywać prawo dostępu w możliwie najłatwiejszy sposób. Dostępu można zażądać w odniesieniu do wszystkich dokumentów sporządzonych lub otrzymanych przez daną instytucję, we wszystkich obszarach działalności UE.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Wyjątki i prawa stron trzecich

Instytucje odmówią dostępu do dokumentu, jeśli ujawnienie go:

naruszyłoby ochronę:
- interesu publicznego w odniesieniu do bezpieczeństwa publicznego, kwestii obronnych, stosunków międzynarodowych oraz finansowej, monetarnej lub ekonomicznej polityki UE lub państwa UE; lub
- prywatności i integralności osoby fizycznej, w szczególności w odniesieniu do prawodawstwa UE związanego z ochroną danych osobowych;
- interesów handlowych osoby fizycznej lub prawnej, postępowania sądowego lub porady prawnej; lub
- celu kontroli, śledztwa czy audytu, chyba że za ujawnieniem przemawia interes publiczny;
poważnie naruszyłoby ochronę procesu podejmowania decyzji przez instytucję, chyba że za ujawnieniem przemawia interes publiczny.

Co się tyczy dokumentów stron trzecich, instytucja UE musi, w razie wątpliwości, skonsultować się z tą stroną trzecią w celu dokonania oceny, czy wyjątek może mieć zastosowanie. Państwom UE przysługuje mocniejsze prawo do wyrażenia sprzeciwu (choć nie jest to prawo weta).

Dokumenty w państwach UE

Jeśli państwo UE otrzyma od instytucji UE żądanie dotyczące dokumentu będącego w jego posiadaniu, co do zasady konsultuje się ono z tą instytucją w celu zapewnienia, że ujawnienie jest zgodne z celami rozporządzenia. Państwo może zamiast tego skierować żądanie do instytucji.

Wnioski, przetwarzanie wniosków i dostęp do dokumentów

Wnioski o udzielenie dostępu do dokumentu składa się na piśmie (w tym w formie elektronicznej) w jednym z języków urzędowych UE. Wnioskodawca nie musi podawać uzasadnienia, ale jego wniosek musi być precyzyjny.
Instytucje bezzwłocznie rozpatrują wnioski o dostęp do dokumentu. Potwierdzają one wpływ wniosku, a w ciągu 15 dni roboczych od daty jego wpłynięcia zapewniają dostęp lub odmawiają dostępu do dokumentu. Ten limit czasowy może zostać wydłużony jeden raz, o kolejne 15 dni roboczych.
W przypadku całkowitej lub częściowej odmowy wnioskodawca może, w ciągu 15 dni roboczych od daty otrzymania odpowiedzi od instytucji, złożyć wniosek potwierdzający, w którym zwróci się do instytucji o ponowne rozpatrzenie jej decyzji.
Wnioskodawca może uzyskać dostęp do dokumentów przez zapoznanie się z nimi na miejscu lub przez otrzymanie kopii. Może on także otrzymać informację, w jaki sposób łatwo uzyskać dokumenty.

Dokumenty sensytywne

Dokumenty sensytywne to niektóre dokumenty pochodzące z instytucji lub utworzonych przez nie agencji, z państw członkowskich, państw trzecich lub organizacji międzynarodowych, zaklasyfikowane jako „TRÈS SECRET UE/EU TOP SECRET”, „SECRET UE/EU SECRET” lub „CONFIDENTIEL UE/EU CONFIDENTIAL”.
Wnioski o dostęp do dokumentów sensytywnych są rozpatrywane wyłącznie przez osoby mające prawo do zapoznania się z ich treścią. Dokumenty sensytywne mogą być ujmowane w rejestrze lub ujawniane wyłącznie za zgodą instytucji, która je stworzyła.

Rejestry i praktyka administracyjna

Każda instytucja prowadzi rejestr dokumentów. Dostęp do rejestru jest zapewniany w formie elektronicznej.
Państwa UE współpracują z instytucjami w dostarczaniu obywatelom informacji.
Instytucje tworzą dobre praktyki administracyjne w celu zapewnienia wykonania praw dostępu zagwarantowanych rozporządzeniem.

Publikacja w Dzienniku Urzędowym

Wiele unijnych dokumentów jest publikowanych w Dzienniku Urzędowym. Wśród nich można wymienić:

akty ustawodawcze przyjmowane na podstawie art. 297 TFUE (zwykła procedura ustawodawcza);
stanowiska Rady przyjmowane na podstawie art. 294 TFUE;
umowy międzynarodowe zawarte przez UE lub zgodnie z art. 37 Traktatu o Unii Europejskiej.

Sprawozdania i środki zmierzające do wprowadzenia w życie

Każda instytucja publikuje coroczne sprawozdanie za poprzedni rok. Wskazuje w nim liczbę przypadków, w których odmówiła prawa dostępu do dokumentów, przyczyny takich odmów oraz liczbę dokumentów sensytywnych nieujętych w jej rejestrze.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie ma zastosowanie od 3 grudnia 2001 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

Dostęp do dokumentów (Komisja Europejska)
Dostęp do dokumentów (Parlament Europejski)
Przejrzystość i dostęp do dokumentów (Rada Unii Europejskiej).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Część pierwsza: Zasady – Tytuł II: Postanowienia ogólne – Artykuł 15 (dawny artykuł 255 TWE) (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 54–55)

Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz.U. L 145 z 31.5.2001, s. 43–48)

Kolejne zmiany rozporządzenia (WE) nr 1409/2001 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Sprawozdanie Komisji dotyczące stosowania w 2016 r. rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (COM(2017) 738 final z 6.12.2017)

Ostatnia aktualizacja: 14.12.2017

Top