Europejskie partnerstwo na rzecz naukowców

Europa musi zmierzyć się z rosnącą międzynarodową konkurencją w dziedzinie badań i rozwoju (B+R), która pozbawia ją najbardziej utalentowanych naukowców. Aby utrzymać i rozwijać status światowego centrum doskonałości naukowej, Europa musi realizować priorytetowe wspólne działania na rzecz zatrzymania najlepszych naukowców, których przyciągają regiony oferujące lepsze perspektywy. Celem partnerstwa jest utworzenie ram dla wspólnych działań priorytetowych różnych państw członkowskich dotyczących regularnego otwartego procesu rekrutacji, programu emerytalnego oraz zabezpieczenia społecznego mobilnych naukowców, atrakcyjnych warunków zatrudnienia oraz pracy, poprawy kształcenia oraz kompetencji.

AKT

Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 23 maja 2008 r.: „Rozwój kariery i zwiększona mobilność: europejskie partnerstwo na rzecz naukowców” [COM(2008) 317 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

Aby rozwiązać problem niedoboru naukowców w Europie, Komisja proponuje ustanowienie partnerstwa na rzecz promocji licznych działań priorytetowych w dziedzinie badań i rozwoju (R&D).

W obliczu światowej rywalizacji, która przyciąga młodych badaczy, Unia Europejska (UE) musi zaoferować im atrakcyjne warunki do prowadzenia badań.

Do końca 2010 r. europejskie partnerstwo na rzecz naukowców powinno umożliwić wdrożenie działań wspólnotowych oraz realizację konkretnych postępów w czterech dziedzinach (rekrutacja, program emerytalny oraz zabezpieczenie społeczne, warunki zatrudnienia oraz warunki pracy, kształcenie naukowców).

Otwarta rekrutacja i przenoszenie grantów

Partnerstwo powinno doprowadzić do regularnego przeprowadzania otwartej rekrutacji w instytucjach badawczych dla wszystkich naukowców europejskich poprzez przyjęcie najlepszych praktyk uznawania dyplomów. Praktyka pokazuje, że informacje o wakatach dla naukowców są ogłaszane tylko wewnętrznie lub co najwyżej na szczeblu krajowym.

Niektóre informacje, jak na przykład dotyczące wakatów w sektorze publicznym, powinny być regularnie publikowane w Internecie na stronach EURAXESS lub EURES.

Należy usprawnić przenoszenie grantów przyznanych przez krajowe agencje finansujące lub w ramach programów wspólnotowych. Taka możliwość pozwoli naukowcom na swobodniejsze kierowanie karierą zawodową, a podmiotom finansującym pomoże w zaspokojeniu ich potrzeb badawczych oraz postawi na promocję relokacji, która ma korzystny wpływ na wyniki niektórych projektów.

Zabezpieczenie społeczne i dodatkowe programy emerytalne dla mobilnej kadry naukowej

Istotne jest ułatwienie dostępu do informacji odnośnie do zabezpieczenia społecznego oraz wpływu transgranicznej mobilności na dodatkowe programy emerytalne w celu umożliwienia pracodawcom oraz naukowcom lepszego poznania ich praw.

Państwa członkowskie powinny lepiej wykorzystać elastyczność europejskich ram legislacyjnych dotyczących odstępstw przewidzianych w prawodawstwie wspólnotowym w zakresie koordynacji zabezpieczenia społecznego (rozporządzenia (WE) nr 1408/71 oraz (WE) 574/72). Odstępstwa umożliwiają państwom członkowskim zastosowanie różnych zasad oraz wydłużenie okresu stosowania ustawodawstwa kraju pochodzenia, pod warunkiem że jest to z korzyścią dla pracowników.

Aby zwiększyć międzynarodową mobilność naukowców, państwa członkowskie mogłyby włączyć specjalne klauzule dla naukowców do umów o zabezpieczeniu społecznym zawieranych z krajami trzecimi w celu ułatwienia przepływu naukowców z tych krajów.

W odniesieniu do dodatkowych emerytur należy wspierać przenoszenie uprawnień i tworzenie programów emerytalnych obejmujących całą UE przeznaczonych dla naukowców.

Atrakcyjne warunki zatrudnienia i pracy

Kariera naukowa może być bardziej atrakcyjna dzięki poprawie możliwości rozwoju zawodowego młodych naukowców za pośrednictwem zasady „flexicurity”, wzmożonej autonomii oraz odpowiedniego kształcenia.

Zapisy umowne oraz administracyjne muszą stać się bardziej elastyczne, aby umożliwić młodym naukowcom łatwiejszy dostęp do umowy na czas nieokreślony i osiągnięcie niezależnej pozycji naukowej. Prawodawstwo krajowe stosowane wobec doświadczonych oraz starszych naukowców powinno raczej uwzględniać osiągane wyniki niż staż pracy i wprowadzić elastyczność w zakresie zarządzania ich karierą.

Pracownicy naukowi otrzymujący wynagrodzenie w nietypowej formie (np. stypendiów) muszą posiadać odpowiednie zabezpieczenie społeczne.

Naukowcy, zarówno kobiety, jak i mężczyźni, powinni być traktowani w sposób równy, by zapewnić godzenie życia zawodowego i prywatnego.

Lepsze możliwości szkolenia, rozwoju umiejętności i zdobywania doświadczeń

Naukowcy powinni być w stanie spełniać nowe zadania, w szczególności w zakresie zarządzania własnością intelektualną, kierowania wielodyscyplinarnymi projektami lub otworzenia własnej firmy. Istotne jest tym samym, aby państwa członkowskie przygotowały krajowe agendy umiejętności dla rozwoju nowych kompetencji w ciągu całej kariery naukowej.

Tradycyjny, akademicki sposób kształcenia nie przygotowuje naukowców do nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy, gdzie związki między przedsiębiorstwami a publicznymi instytucjami badawczymi zajmują bardzo ważne miejsce dla opracowania nowych produktów itp. Państwa członkowskie muszą wzmocnić więzi między uczelniami a przedsiębiorstwami. Firmy mogą w szczególności wspierać szkolenia naukowców, finansować doktoraty oraz angażować się w opracowywanie programów nauczania.

Kontekst

Komunikat stanowi jedną z pięciu inicjatyw strategicznych, których realizację Komisja zaplanowała na 2008 r. w następstwie ogłoszenia Zielonej księgi o Europejskiej Przestrzeni Badawczej dążącej do stworzenia bardziej otwartej, konkurencyjnej i atrakcyjnej europejskiej przestrzeni badawczej (EPB). W tej perspektywie komunikat proponuje ustanowienie partnerstwa na rzecz zapewnienia odpowiednich zasobów ludzkich do budowania europejskiego społeczeństwa opartego na wiedzy, przyczyniającego się do realizacji celów strategii lizbońskiej w dziedzinie wzrostu i zatrudnienia.

Pod koniec pierwszego etapu partnerstwa w 2010 r. zostanie przeprowadzona ocena sytuacji i wyników działań przeprowadzonych w ramach partnerstwa.

Ostatnia aktualizacja: 24.09.2008