KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 8.12.2016

COM(2016) 792 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY

Czwarte sprawozdanie z postępów w zakresie realizacji postanowień oświadczenia UE-Turcja

Czwarte sprawozdanie z postępów w zakresie realizacji postanowień oświadczenia UE-Turcja

Wprowadzenie

W okresie objętym niniejszym czwartym sprawozdaniem 1 potwierdziła się tendencja stabilnej realizacji postanowień oświadczenia UE-Turcja 2 , chociaż odbywa się to w obliczu wielu wyzwań.

Od czasu wejścia w życie przedmiotowego oświadczenia odnotowano istotny spadek liczby osób przekraczających granicę, który miał miejsce również w okresie objętym niniejszym sprawozdaniem. Nie ma już ofiar śmiertelnych. Średnia liczba osób przybywających z Turcji na wyspy greckie nadal wynosi około 81 dziennie, a więc znacznie poniżej najwyższych wartości odnotowanych tym samym okresie w zeszłym roku. Równocześnie powroty z Grecji do Turcji odbywają się w zbyt wolnym tempie. W związku z tym na już i tak obciążone ośrodki recepcyjne na wyspach greckich wywierana jest dodatkowa presja, co przyczyniło się w ostatnim okresie do naruszeń porządku publicznego odnotowanych. Chociaż ogólna skala przepływu migrantów do Grecji pozostaje na znacznie niższym poziomie niż przed wejściem w życie oświadczenia, sytuacja wymaga nie tylko uważnego monitorowania, ale również – co ważniejsze – dodatkowych wysiłków, aby pomóc poprawić sytuację na wyspach greckich.

Poczyniono także postępy w zakresie innych elementów oświadczenia. Na przykład stale wzrasta tempo przesiedleń uchodźców syryjskich z Turcji. UE rozdysponowała dotąd kwotę ponad 2,2 mld EUR z 3 mld EUR przewidzianych na Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji; jak dotąd wypłacono 677 mln EUR.

W niniejszym czwartym sprawozdaniu opisano stałą tendencję postępu, a także środki, które nadal trzeba wdrożyć w celu zrealizowania postanowień oświadczenia, aby zostały one silnie zakorzenione jako stabilny i trwały filar polityki UE. Na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniu 20 października 3 odnotowano, że trwała stabilizacja sytuacji na szlaku wschodniośródziemnomorskim wymaga dalszej realizacji postanowień oświadczenia. W konkluzjach Rada Europejska zaapelowała o dalsze przyspieszenie powrotów z wysp greckich do Turcji; o rychłe powołanie stałych koordynatorów w hotspotach w Grecji; o pełną reakcję państw członkowskich na wezwania odnośnych agencji unijnych o zapewnienie zasobów, by nieść pomoc Grecji oraz o dalsze postępy w wypełnianiu całego szeregu zobowiązań podjętych w oświadczeniu wobec wszystkich państw członkowskich, w tym dotyczących liberalizacji reżimu wizowego. Niniejsze sprawozdanie potwierdza pilną potrzebę dokonania postępów w odniesieniu do wszystkich kwestii.

1.Obecna sytuacja

Od czasu publikacji trzeciego sprawozdania w dniu 28 września 2016 r. łączna liczba osób, które przybyły z Turcji na wyspy greckie, wyniosła 5 687 4 – tj. średnio 81 5 osób dziennie. Chociaż dzienna liczba osób przybywających jest nadal wyższa niż przed latem, wartości liczbowe są w dalszym ciągu znacznie niższe w porównaniu z tym samym okresem w zeszłym roku (łącznie około 390 000 od dnia 28 września do 4 grudnia 2015 r.) i z miesiącem, który poprzedzał publikację oświadczenia (średnia liczba osób przybywających wynosiła wówczas ponad 1 700 dziennie). Od czasu podpisania oświadczenia UE-Turcja na Morzu Egejskim odnotowano 63 ofiary śmiertelne i osoby zaginione. Chociaż każda ofiara śmiertelna stanowi nieodżałowaną stratę, oznacza to jednak znaczny spadek liczby przypadków śmiertelnych, biorąc pod uwagę, że w tym samym okresie w 2015 r. życie straciły ponad 592 osoby 6 .

Lepsza koordynacja i współpraca

Koordynator UE odpowiedzialny za realizację postanowień oświadczenia UE-Turcja 7 na bieżąco zapewniał realizację działań następczych podjętych w związku z oświadczeniem UE-Turcja, współpracując z władzami greckimi i tureckimi, agencjami UE i organizacjami międzynarodowymi oraz pozostałymi państwami członkowskimi, skupiając się na przyspieszeniu procedur udzielania azylu, zwiększaniu liczby migrantów powracających z wysp greckich do Turcji i ustanowieniu właściwych środków bezpieczeństwa w hotspotach. Aby zapewnić pełną realizację postanowień oświadczenia UE-Turcja, jak również złagodzić obciążenie wysp greckich, konieczne jest wzmocnienie i przyspieszenie tej realizacji. W tym celu i przy uwzględnieniu działań po stronie Unii Europejskiej koordynator UE dopracował publikowany dziś wspólny plan działania wraz z władzami greckimi. Plan ten został sporządzony, by potwierdzić konieczność podjęcia dodatkowych wysiłków przez wszystkie strony: przez Grecję, państwa członkowskie, Europejską Straż Graniczną i Przybrzeżną, Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu, Komisję i organizacje międzynarodowe (Międzynarodową Organizację ds. Migracji i Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców), by zabezpieczyć pełną realizację postanowień oświadczenia UE-Turcja, a w szczególności by złagodzić presję wywieraną na wysypy greckie. Celem współpracy na tej podstawie jest przede wszystkim usunięcie zaległości w rozpatrywaniu spraw azylowych na wyspach greckich do kwietnia 2017 r. Komisja popiera kluczowe punkty wspólnego planu działania przedstawione w załączniku 1.

Aby zapewnić skuteczność wsparcia ze strony agencji UE na rzecz realizacji postanowień oświadczenia UE-Turcja, niezbędny jest udział państw członkowskich. Na posiedzeniu w dniu 20 października Rada Europejska podkreśliła znaczenie całkowitego spełnienia wymogów agencji UE w zakresie personelu, a także interwencyjnej rezerwy ekspertów ds. azylu Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu, aby w każdej chwili móc wesprzeć państwa członkowskie pierwszej linii wystarczającą liczbą pracowników. Aby ułatwić szybkie podjęcie działań następczych w związku z apelem Rady Europejskiej o dodatkowy personel, Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu opracował wszechstronny pilotażowy program szkoleniowy mający zapewnić, by w celu wsparcia władz greckich można było delegować funkcjonariuszy wyznaczonych do konkretnych przypadków, którzy posiadają niewielkie doświadczenie krajowe. Nie rozwiązano jednak dotychczas w pełni kwestii niedoborów zidentyfikowanych w poprzednich sprawozdaniach.

Na dzień 5 grudnia Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu rozlokował 93 tłumaczy ustnych w Grecji i 74 ekspertów z państw członkowskich, spośród których 52 pracowało w hotspotach, w tym 39 zajmowało się konkretnymi przypadkami. Obecnie brakuje 61 pracowników wyznaczonych do konkretnych przypadków. Ze względu na konieczność dodatkowych rozmieszczeń Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu wystosował w dniu 11 listopada dodatkowy apel o 150 ekspertów ds. azylu z państw członkowskich, w tym 100 pracowników wyznaczonych do konkretnych przypadków na wyspach, ale z powołań otrzymanych do dnia 5 grudnia wynika, że w rzeczywistości przewiduje się zmniejszenie łącznej liczby rozmieszczonych ekspertów od chwili obecnej do końca roku. Jeżeli natychmiast nie zostaną podjęte kroki w celu zaradzenia temu spadkowi, będzie to miało istotny negatywny wpływ na tempo rozpatrywania spraw i zwiększy ryzyko wzrostu przeludnienia na wyspach.

Jeżeli chodzi o wsparcie ochrony granic, na dzień 5 grudnia Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna dysponowała 682 funkcjonariuszami w Grecji, z których 54 zajmowało się działaniami na rzecz wsparcia realizacji postanowień oświadczenia. Oznacza to, że do dnia 14 grudnia brakowało 13 oddelegowanych funkcjonariuszy, a po tej dacie niedobór wzrósł do 57. Jeżeli chodzi o Europol, liczba oddelegowanych funkcjonariuszy rozmieszczonych obecnie w hotspotach w celu przeprowadzania kontroli drugiej linii wzrosła do 24 (w tym 21 oddelegowanych funkcjonariuszy i trzech pracowników Europolu). Na chwilę obecną oprócz funkcjonariuszy Europolu rozmieszczonych na pięciu wyspach w celu przeprowadzania kontroli drugiej linii, w regionalnej grupie zadaniowej Unii Europejskiej w Pireusie do celów koordynacji stacjonuje czterech dodatkowych funkcjonariuszy. Wydaje się, że rozmieszczanie pracowników za pośrednictwem Europolu pozostaje na wystarczającym poziomie, należy jednak uważnie monitorować, czy nie są konieczne zmiany w tym zakresie, aby sprostać przyszłej skali przepływu migrantów.

W tym kontekście, a w szczególności biorąc pod uwagę ryzyko większego wzrostu przeciążenia zdolności do przyjmowania na wyspach i powiązane ryzyko naruszenia porządku publicznego (zob. poniżej), państwa członkowskie powinny bezzwłocznie zwiększyć swoje zobowiązania na rzecz Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu. Państwa członkowskie powinny również wywiązać się ze swoich obietnic dotyczących wysłania wymaganych funkcjonariuszy do Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej oraz dostosować ich liczbę i profile do wymogów. Zapewnienie stałej gotowości do rozmieszczenia delegowanych funkcjonariuszy oraz sprzętu technicznego niezbędnego do skutecznego wdrożenia działań koordynowanych przez Europejską Straż Graniczną i Przybrzeżną jest kluczowe dla jej operacyjności, tj. dla agencji i organów straży granicznej państw członkowskich, które mają do czynienia z nielegalnymi przepływami migracyjnymi na szlaku wschodniośródziemnomorskim.

Tureccy oficerowie łącznikowi, którzy zostali odwołani w następstwie próby zamachu stanu, zostali ponownie wysłani na wyspy greckie w dniu 25 października. Turecka straż przybrzeżna czynnie patroluje wody wschodniego Morza Egejskiego, odnotowując wysoką liczbę interwencji w celu zapobieżenia wyjazdom z Turcji (około 450–500 zatrzymań tygodniowo).

W związku z oddelegowaniem oficera łącznikowego Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej do okrętu flagowego NATO w kwietniu 2016 r. i zatwierdzeniem w lipcu obowiązującej procedury działania przez Europejską Straż Graniczną i Przybrzeżną oraz dowództwo morskie NATO współpraca na Morzu Egejskim pogłębiła się poprzez zastosowanie wspólnego obrazu teatru działań i systemu wczesnego ostrzegania, działania w zakresie nadzoru i wymianę informacji operacyjnych z grecką i turecką strażą przybrzeżną. Współpraca ta ma na celu stałe zwiększanie wysokiego już w tej chwili poziomu wskaźnika wykrywalności i przyspieszenie wymiany informacji o przypadkach przemytu migrantów. W tym celu NATO dostarczyło w ostatnim czasie sprzęt dla Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej, aby zapewnić jej dostęp do swojej regionalnej sieci o ograniczonym dostępie i kontynuować rozwój platform wymiany informacji dotyczących tych dwóch operacji.

Działania informacyjne

Opierając się na pracach grupy zadaniowej ds. strategii informowania migrantów, jedno z wiodących konsorcjów medialnych jest w trakcie tworzenia internetowego „portalu informacji dla migrantów” we współpracy z Komisją. Przewiduje się, że portal ten zostanie uruchomiony na początku 2017 r., a jego celem będzie przekazywanie informacji milionom potencjalnych migrantów na całym świecie na temat niebezpiecznych podróży i utrudnień prawnych, które mogą ich czekać w trakcie próby przybycia na terytorium UE.

W ramach działań następczych podjętych w związku z kampanią informacyjną zorganizowaną w lipcu i sierpniu na wszystkich wyspach, na których znajdują się hotspoty, w celu poinformowania migrantów o ich prawach i wariantach wyboru Komisja pomaga władzom greckim w stworzeniu stałych stanowisk informacyjnych we wszystkich takich hotspotach. Mają w nich pracować eksperci władz greckich, a także eksperci europejskich i międzynarodowych organizacji, aby zapewnić wiarygodne źródło informacji dla migrantów. Stworzono już stanowisko informacyjne na Chios; przygotowywane jest także stanowisko na Lesbos. Komisja, we współpracy z władzami greckimi, agencjami UE, Międzynarodową Organizacją ds. Migracji i Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, przygotowuje dokumenty bazowe i materiały informacyjne.

2.Powrót wszystkich nowych nielegalnych migrantów z Grecji do Turcji

Oświadczenie przewiduje powrót wszystkich nowych nielegalnych migrantów i osób ubiegających się o azyl, którzy dotarli na wyspy greckie z Turcji po dniu 20 marca i których wnioski o udzielenie azylu zostały uznane za niedopuszczalne lub nieuzasadnione. Działania te prowadzone są w ścisłej zgodności z wymogami prawa UE i prawa międzynarodowego oraz przy pełnym poszanowaniu zasady non-refoulement.

Aktualna sytuacja dotycząca powrotów

Od czasu publikacji trzeciego sprawozdania w dniu 28 września 2016 r., wraz z powrotem na wyspy tureckich oficerów łącznikowych i wznowieniem operacji powrotowych na początku września, 170 osób, które przybyły do Grecji przez Turcję, zostało zawróconych do Turcji w ramach oświadczenia UE-Turcja, z czego 42 osoby były Syryjczykami, co oznacza, że całkowita liczba migrantów zawrócona do Turcji po wejściu w życie oświadczenia UE-Turcja wyniosła 748. Wśród pozostałych narodowości byli Pakistańczycy (394), Afgańczycy (61), Algierczycy (68), Irakijczycy (17], Banglijczycy (26), Irańczycy (18), Lankijczycy (16) i Marokańczycy (15). Osoby zawrócone otrzymały uprzednio negatywne decyzje w sprawie udzielenia azylu (w tym negatywne decyzje drugiej instancji) bądź też wycofały swoje wnioski o udzielenie azylu lub nie składały takich wniosków. W 2016 r. na podstawie oświadczenia UE-Turcja lub zawartego przez Grecję i Turcję dwustronnego protokołu o readmisji zawrócono łącznie 1 187 nielegalnych migrantów, w tym 95 Syryjczyków.

W sumie łączna liczba powrotów była niska, ale jednocześnie niższa od liczby przybyć. Liczba powrotów nieznacznie wzrosła w październiku, kiedy operacje były przeprowadzane cotygodniowo, w pierwszej połowie listopada (kiedy zawrócono jedynie czterech Pakistańczyków) odnotowywano jednak brak lub opóźnienie reakcji władz tureckich na wezwania władz greckich o przeprowadzenie operacji powrotowych zgodnie z oświadczeniem UE-Turcja 8 . Chociaż greckie służby azylowe podwoiły liczbę swoich ekspertów pracujących na wyspach, a do końca roku spodziewana jest rekrutacja dodatkowych ekspertów, niezbędne jest podjęcie dalszych działań, w tym działań polegających na wysłaniu ekspertów państw członkowskich poprzez Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu, tak aby przyspieszono rozpatrywanie wniosków o udzielenie azylu w pierwszej instancji oraz aby zwiększono i utrzymano liczbę powrotów 9 . 

Migranci, którzy nie pochodzą z Syrii, są zawracani do Turcji łodzią i przenoszeni do ośrodków detencyjnych w Kirklareli, gdzie są informowani o ich prawach, w tym o możliwości ubiegania się o status ochrony w Turcji. Zgłoszono, że do tej pory 47 osoby przedłożyły wnioski władzom tureckim: jedna osoba uzyskała status uchodźcy, natomiast pozostałe 46 osoby zostały wypuszczone z ośrodka detencyjnego na czas rozpatrzenia ich wniosków. Do tej pory do krajów pochodzenia zawrócono 417 osób, które nie ubiegały się o status uchodźcy w Turcji. Jeżeli chodzi o Syryjczyków, są oni zawracani z wysp greckich samolotem i umieszczani w obozie dla uchodźców w Duzici. Mają prawo do ubiegania się o ochronę czasową, a po szybkiej rejestracji wstępnej dotyczącej ochrony czasowej są wypuszczani z obozu i mogą osiedlać się w dowolnie wybranym regionie lub zostać w obozie. Do tej pory wstępną rejestracją objęto wszystkich zawróconych Syryjczyków, z wyjątkiem dziesięciu, którzy zdecydowali się dobrowolnie powrócić do Syrii. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców i delegatura Unii w Turcji odwiedzili ostatnio ośrodek detencyjny w Kirklareli i obóz dla uchodźców w Duzici.

W 2016 r. w Turcji zezwolenie na pracę otrzymało dotychczas 11 102 Syryjczyków (na dzień 15 listopada).

Od czasu publikacji trzeciego sprawozdania w dniu 28 września 2016 r. 869 osób dobrowolnie wróciło do swoich krajów pochodzenia z kontynentalnej części Grecji oraz 163 osoby z jej wysp dzięki wsparciu z programu pomocy w dobrowolnym powrocie i reintegracji. Od dnia 1 stycznia 2016 r. z programu skorzystało łącznie 5 710 migrantów przebywających w Grecji. Aby zwiększyć te wysiłki, program został przeprojektowany. W związku z tym wszyscy uczestnicy programu z wysp powinni mieć możliwość pełnego korzystania z pomocy reintegracyjnej. Wszystkie działania w zakresie powrotu mogłyby zostać wzmocnione również dzięki pełnemu udziałowi Grecji w programach powrotowych finansowanych z UE (w szczególności w programie sieci europejskiego instrumentu reintegracji) i możliwie jak największemu wykorzystaniu wsparcia finansowego i pomocy technicznej oferowanych w ramach tych programów.

Środki prawne

Funkcjonuje już powołany niedawno organ odwoławczy, w skład którego wchodzi sześć stałych komitetów odwoławczych (i jeden komitet zastępczy dla komitetów stałych). Podejmują one decyzje w sprawie odwołań złożonych od dnia 20 lipca na mocy procedur badania dopuszczalności i kwalifikowalności (stosowanych wobec osób narodowości o niskim wskaźniku przyznawania azylu) od decyzji wydawanych w pierwszej instancji greckich służb azylowych. Aby poprawić skuteczność nowego organu odwoławczego i zwiększyć liczbę decyzji wydawanych w drugiej instancji, w dniu 25 października 10 rząd grecki podjął decyzję o powołaniu siedmiu dodatkowych komitetów odwoławczych, których łączna liczba wzrosła w związku z tym do 13, zamierzając przy tym powołać łącznie 20 komitetów odwoławczych do końca lutego 2017 r. Ich celem jest zwiększenie liczby decyzji wydawanych w ciągu miesiąca. Ministerstwo Sprawiedliwości i Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców zakończyli selekcję członków siedmiu dodatkowych komitetów, które mają rozpocząć pracę pod koniec grudnia. Komisja w dalszym ciągu zapewnia wsparcie władzom greckim w celu przyspieszenia procedur udzielania azylu w pierwszej i drugiej instancji oraz zwiększenia wydajności służb azylowych i organu odwoławczego.

Jeżeli chodzi sprawy prowadzone na wyspach greckich, całkowita liczba odwołań od wydanych do tej pory 6 040 11 decyzji pierwszej instancji służb azylowych w sprawie dopuszczalności i zasadności wynosi 2 014 12 . Na 2 014 wspomnianych spraw odwoławczych decyzje w drugiej instancji wydano w odniesieniu do 838 spraw (tj. w 42 % spraw). Dotychczas spośród 407 decyzji odwoławczych w sprawie dopuszczalności w drugiej instancji podtrzymano 17 decyzji wydanych w pierwszej instancji stwierdzających niedopuszczalność wniosków, a w 390 decyzjach odwoławczych wydanych w drugiej instancji uchylono decyzje wydane w pierwszej instancji stwierdzające niedopuszczalność wniosków 13 . Jeżeli chodzi o 431 decyzje odwoławcze w sprawie zasadności, w 369 decyzjach wydanych w drugiej instancji podtrzymano negatywne decyzje wydane w pierwszej instancji, a w 62 przypadkach takie decyzje zostały uchylone.

Nowe komitety odwoławcze pełnią istotną funkcję polegającą na zapewnianiu, by każdy miał możliwość korzystania ze swoich praw. Tempo podejmowania decyzji jest jednak powolne, co ma bezpośrednie konsekwencje dla realizacji oświadczenia. Do tej pory nowe komitety odwoławcze wydały 366 decyzji w sprawie oświadczenia UE-Turcja – 14 w sprawie dopuszczalności i 352 14 w sprawie zasadności. Podczas posiedzenia przed najwyższym sądem administracyjnym w Grecji, które odbyło się w dniu 29 listopada, rozpatrzono zgodność z konstytucją składu nowych komitetów odwoławczych; oczekuje się, że sąd wyda decyzję do końca roku. Decyzja ta będzie miała szczególne znaczenie dla określenia postępów w wielu innych sprawach.

Działania operacyjne

Coraz większe przepełnienie infrastruktury przyjmowania uchodźców w hotspotach oraz niedawne incydenty wszczęte przez migrantów oraz ludność lokalną mieszkającą na wyspach 15 przyczyniły się do pogorszenia trudnych już warunków życia i pracy na wyspach. Na wyspach przebywa 16 295 16 migrantów, podczas gdy w oficjalnych ośrodkach recepcyjnych dostępnych jest jedynie 7 450 miejsc, a w ramach programu wynajmu UNHCR dostępne są dodatkowo 754 miejsca. Opanowanie sytuacji w hotspotach utrudnia również duże obciążenie władz greckich ze strony kontynentu – w dniu 6 grudnia władze greckie zgłosiły, że na kontynencie i na wyspach przebywa łącznie 62 000 migrantów.

Oprócz próby przyspieszenia rozpatrywania wniosków o udzielenie azylu i powrotów nielegalnych migrantów do Turcji Grecja podjęła szereg środków mających na celu zmniejszenie ruchu w hotspotach. Migranci i rodziny wymagający szczególnej troski otrzymali zakwaterowanie w ramach programu wynajmu Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców lub zostali przeniesieni do hotelów na wyspach. Osoby, które nie mogą powrócić do Turcji na mocy oświadczenia UE-Turcja, grupy wymagające szczególnej troski i osoby małoletnie bez opieki są również przenoszone na kontynent. Na dzień 1 grudnia 2016 r. na kontynent przeniesiono łącznie 2 675 takich osób. Osoby te otrzymały zakwaterowanie w ramach programu wynajmu Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, zostały przekazane do placówek na kontynencie lub same zapewniły sobie zakwaterowanie na kontynencie. Zapewnienie odpowiedniego zakwaterowania dla osób małoletnich bez opieki pozostaje głównym priorytetem Komisji, która udostępniła fundusze na stworzenie dodatkowej infrastruktury przyjmowania uchodźców i zachęca państwa członkowskie do przyspieszenia relokacji kwalifikujących się osób małoletnich bez opieki z Grecji i Włoch.

Na wyspie Lesbos wdrożono szybki proces operacyjny dla migrantów z państw Maghrebu, Pakistanu i Bangladeszu, w którym rejestracja 17 , rozmowy i powiadomienia odbywają się w ciągu kilku dni. Władze greckie współpracują również z władzami lokalnymi w celu stworzenia dodatkowej infrastruktury przetrzymywania migrantów lub rozbudowy obecnych ośrodków na wyspach na potrzeby zwiększenia liczby zamkniętych ośrodków zapewniających schronienie przed wydaleniem. W dalszym ciągu należy zapewnić dostępność wystarczającej liczby ośrodków recepcyjnych dostosowanych do warunków zimowych na wyspach; obecnie trwa natomiast modernizacja obiektów mieszkalnych. W odpowiedzi na warunki zimowe partnerzy zaangażowani w pomoc humanitarną – przy wsparciu UE – rozdawali ubrania i inne artykuły gospodarstwa domowego na wyspach.

Aby odnieść się do niektórych obaw dotyczących bezpieczeństwa oraz poprawić warunki porządku publicznego na wyspach, policja grecka przygotowała plany bezpieczeństwa i ewakuacji obejmujące wszystkich ludzi i wszystkie organizacje w hotspotach. Na wypadek incydentów opracowano nadzwyczajne wytyczne dotyczące ewakuacji personelu Agencji UE i ekspertów z państw członkowskich pracujących w hotspotach, a grecka policja zwiększyła liczbę policjantów na wyspach, w tym specjalnie wyszkolonych oddziałów prewencji policji stacjonujących w pobliżu miejsca pracy osób rozpatrujących wnioski azylowe, i planuje dalsze zwiększenie ich liczby. Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu również poprawia warunki bezpieczeństwa w hotspotach, w których rozpatrywane są wnioski o udzielenie azylu.

Oprócz dotychczasowych usprawnień należy podjąć dalsze działania w celu rozwiązania trudnej sytuacji na wyspach. Służba ds. Rejestracji i identyfikacji powinna w pierwszej kolejności finalizować i przyjmować standardowe procedury operacyjne dotyczące hotspotów w celu usprawnienia tego procesu przy pełnym uwzględnieniu oświadczenia UE-Turcja. Czas między wystąpieniem z wnioskiem a jego złożeniem należy skrócić zgodnie z art. 6 ust. 2 dyrektywy w sprawie procedur azylowych, który stanowi, że osoba, która wystąpiła z wnioskiem o udzielenie azylu, ma rzeczywistą możliwość jak najszybszego złożenia wniosku. Greccy stali koordynatorzy hotspotów nie zaczęli jeszcze pełnić swoich obowiązków, mimo iż w ciągu ostatnich sześciu miesięcy wielokrotnie ogłaszano ich rychłe powołanie; ich obecność jest bardzo potrzebna do zapewnienia ogólnego zarządzania hotspotami, w tym w kontekście kwestii związanych z bezpieczeństwem. Należy również znacznie zwiększyć liczbę rozmieszczonych policjantów 18 . Szacuje się, że odpowiednia liczba funkcjonariuszy policji, która w wystarczającym stopniu spełniałaby potrzeby w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego w hotspotach przy ich obecnej konfiguracji, musiałaby trzykrotnie lub nawet czterokrotnie przewyższać liczbę obecnie wysłanych funkcjonariuszy policji, przy czym dokładne potrzeby w zakresie zatrudnienia są różne w przypadku poszczególnych wysp.

Wsparcie finansowe UE dla Grecji

Podczas gdy wsparcie finansowe UE dla Grecji zostało ukierunkowane nie tylko na hotspoty, odnosząc się do najpilniejszych potrzeb, wsparcie dla kontynentalnej części Grecji ma również pozytywny wpływ na realizację postanowień oświadczenia. Podejmowane są działania mające na celu zapewnienie jak najszybszego pełnego wykorzystania 509 mln EUR dostępnych w ramach programów krajowych Grecji na lata 2014–2020 finansowanych z Funduszu Azylu, Migracji i Integracji i Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. W październiku zakończono proces przenoszenia organu odpowiedzialnego za zarządzanie programami krajowymi do Ministerstwa Gospodarki, Rozwoju i Turystyki. Uznano, że niezbędny jest przegląd dwóch programów krajowych w celu ich lepszego dostosowania do bieżących potrzeb – program finansowany w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji został niedawno zatwierdzony, a program finansowany w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego jest obecnie finalizowany i powinien zostać wkrótce zatwierdzony. Komisja w dalszym ciągu apeluje do władz greckich o efektywne i skuteczne wykorzystanie programów krajowych i ściśle współpracuje z władzami greckimi nad usprawnieniem mechanizmów realizacji, aby możliwe było wykorzystanie dostępnych środków na zaspokojenie najbardziej naglących potrzeb, w szczególności w obszarze przyjmowania i kontroli granicznej (takich jak rejestracja, identyfikacja i pobieranie odcisków palców). Z 352,8 mln EUR przyznanych Grecji w ramach pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych za pośrednictwem dwóch wspomnianych powyżej funduszy około 70 mln EUR przeznaczono na bezpośrednie wsparcie realizacji postanowień oświadczenia UE-Turcja, które przekazano bezpośrednio władzom greckim albo za pośrednictwem Agencji UE i organizacji międzynarodowych 19 . 

Ponadto udostępniono 199 mln EUR w ramach Instrumentu Udzielania Wsparcia w Sytuacjach Nadzwyczajnych przyjętego przez Radę w dniu 15 marca 2016 r. W grudniu udostępnione zostaną dodatkowe środki budżetowe w wysokości 50 mln EUR, które mają uzupełnić istniejące w Grecji luki w zakresie zapewniania wyżywienia i zakwaterowania oraz umożliwić szybkie reagowanie na wszelkie nieprzewidziane wydarzenia. Partnerzy zaangażowani w pomoc humanitarną finansowani w ramach Instrumentu Udzielania Wsparcia w Sytuacjach Nadzwyczajnych prowadzą działania adekwatne do potrzeb zarówno na kontynencie, jak i na wyspach. W szczególności na wyspach pomoc zapewniana jest poprzez wielofunkcyjną pomoc pieniężną, budowę dodatkowych nieformalnych ośrodków recepcyjnych oraz zapewnianie opieki zdrowotnej, wyżywienia, wody, urządzeń sanitarnych i innych podstawowych usług.

3.System przesiedleń „jeden za jednego” z Turcji do UE

Stan obecny

Na dzień 5 grudnia łączna liczba Syryjczyków przesiedlonych z Turcji do UE i Norwegii w ramach przesiedleń „jeden za jednego” wynosiła 2 761. Od czasu trzeciego sprawozdania z dnia 28 września 2016 r. 1 147 (do dnia 5 grudnia) Syryjczyków zostało przesiedlonych do 8 państw członkowskich (Belgii, Niemiec, Francji, Luksemburga, Niderlandów, Finlandii i Szwecji). Łączna liczba osób zatwierdzonych i oczekujących na przesiedlenie wynosi obecnie 340. Podobnie jak w poprzednim okresie sprawozdawczym tempo przesiedleń jest zatem znacząco zaawansowane w porównaniu z liczbą powrotów z wysp greckich. Tempo to należy utrzymać.

Nastąpiła poprawa komunikacji między państwami członkowskimi a Turcją w zakresie planowanych misji mających na celu wybranie kandydatów do przesiedlenia do Ankary i przesiedleń z Ankary, przyczyniając się do lepszej koordynacji i planowania działań w zakresie przesiedleń oraz do optymalnego wykorzystania zasobów. Ustalono regularniejsze tempo przesiedleń 20 . Szereg państw członkowskich otrzymało ostatnio dodatkowe kandydatury od Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, podczas gdy inne zaplanowały już kolejne misje mające na celu wybranie kandydatów do przesiedlenia i operacje na najbliższe miesiące.

Oprócz listy 5 700 syryjskich uchodźców, która została przekazana w dniu 2 września na potrzeby możliwego przesiedlenia, w dniach 7 października i 18 listopada władze tureckie przekazały Wysokiemu Komisarzowi Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców nowe listy, na których znajdowało się odpowiednio 5 000 i 2 000 osób. Przekazanie kolejnej listy, na której znajdować się będzie 2 000 Syryjczyków, przewidziano na grudzień, a Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców oczekuje również od władz tureckich weryfikacji starszych list, na których znajduje się około 4 000 Syryjczyków. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców wskazał, że jeżeli tak się stanie, w pierwszych miesiącach 2017 r. dostępna będzie wystarczająca liczba kandydatów na potrzeby operacji z zakresu przesiedlenia. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców szacuje jednak, że każdego miesiąca przez pierwsze trzy miesiące 2017 r. musiałby otrzymać od władz tureckich 10 000 dokumentów (wyłącznie w odniesieniu do europejskich programów przesiedleń). Państwa członkowskie UE zaczęły przekazywać Wysokiemu Komisarzowi Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców swoje kontyngenty przesiedleń na następny rok.

Działania operacyjne

Unijny zespół ds. przesiedleń w dalszym ciągu pełni swoją funkcję koordynacyjną, wspierając operacje państw członkowskich oraz ich współpracę z Międzynarodową Organizacją ds. Migracji, Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców i turecką Dyrekcją Generalną ds. Zarządzania Migracjami. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców prowadzi ścisłą współpracę z władzami tureckimi w zakresie podniesienia jakości rejestracji podczas tworzenia list i wspiera władze tureckie w ustanawianiu mechanizmu stałej rejestracji wszystkich obecnych w państwie Syryjczyków objętych ochroną czasową. Projekt został uruchomiony pod koniec października, początkowo obejmując 30 (z 81) prowincji w mniejszym stopniu zaludnionych przez ludność syryjską, i powinien on natychmiastowo przyczynić się do usprawnienia dostarczania list.

Po złożeniu zobowiązań Komisja obecnie dodaje do programów krajowych odpowiednich państw członkowskich realizowanych w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji łączną kwotę w wysokości około 213 mln EUR na rzecz przyjęcia obywateli Syrii przebywających w Turcji 21 .

4.Zapobieganie powstawaniu nowych morskich lub lądowych szlaków nielegalnej migracji

Wysiłki na rzecz kontrolowania przepływu migrantów na szlaku wschodniośródziemnomorskim nie spowodowały jakichkolwiek znaczących zmian szlaków z Turcji, chociaż miały miejsce pewne działania na małą skalę w zakresie transportu do Włoch i na Cypr. W okresie sprawozdawczym z Turcji do Włoch przybyło 18 łodzi, na pokładzie których znajdowało się łącznie 1 500 migrantów, a do Cypru przypłynęły dwie łodzie przewożące łącznie 212 migrantów 22 , z czego wszyscy byli Syryjczykami.

Od czasu trzeciego sprawozdania z dnia 28 września 2016 r. na lądzie regularnie wykrywano przypadki nielegalnego przekroczenia tureckich granic lądowych z Bułgarią i Grecją, chociaż wydaje się, że liczba takich wykrytych przypadków zmniejszyła się. Obecnie rejestruje się dziennie średnio około 10 przypadków nielegalnego przekroczenia tureckich granic lądowych z Grecją oraz mniej niż cztery przypadki nielegalnego przekroczenia granicy turecko-bułgarskiej 23 . W celu wsparcia zarządzania granicami i migracją w Bułgarii Komisja udostępniła 160 mln EUR ze specjalnej puli na pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych; Wraz z wypłaconymi zaliczkami przyznano już 101 mln EUR i niedawno przedłożono wnioski o finansowanie w związku z pilną potrzebą wypłacenia pozostałych 59 mln EUR. W dniu 6 października Europejska Agencja Straży Granicznej oficjalnie rozpoczęła funkcjonowanie na granicy bułgarsko-tureckiej. Na dzień 5 grudnia Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna miała do dyspozycji 68 funkcjonariuszy na tej linii granicznej.

5.Program dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych

Jak zgłoszono uprzednio, w Radzie, w ścisłej współpracy z Komisją, Europejskim Urzędem Wsparcia w dziedzinie Azylu, Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców oraz Międzynarodową Organizacją ds. Migracji, trwają dyskusje na temat finalizacji standardowych procedur operacyjnych dotyczących programu dobrowolnego przyjmowania ze względów humanitarnych. Gdy standardowe procedury operacyjne zostaną ustalone, konieczne będzie dokonanie oceny, czy warunki uzasadniające wdrożenie tego programu zostały spełnione. Oświadczenie UE-Turcja przewiduje, że program będzie wdrożony, gdy nielegalne przekroczenia granicy pomiędzy Turcją a Unią się skończą lub przynajmniej zostaną w znaczący i trwały sposób zredukowane. Wdrożenie programu przyczyniłoby się do realizacji zapisów oświadczenia i dałoby Syryjczykom bezpieczną i legalną alternatywę wobec nielegalnej migracji do Unii.

6.Liberalizacja reżimu wizowego

Jeżeli chodzi o wdrażanie planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego, w trzecim sprawozdaniu z dnia 28 września 2016 r. wskazano siedem kryteriów, które nadal pozostają niespełnione:

·wydawanie biometrycznych dokumentów podróży w pełni zgodnych z normami UE;

·przyjęcie środków przeciwdziałania korupcji przewidzianych w planie działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego;

·zawarcie umowy o współpracy operacyjnej z Europolem;

·dokonanie przeglądu przepisów i praktyk w zakresie terroryzmu zgodnie z normami europejskimi;

·dostosowanie przepisów o ochronie danych osobowych do norm UE;

·zapewnianie skutecznej współpracy sądowej w sprawach karnych ze wszystkimi państwami członkowskimi UE;

·wdrożenie wszystkich postanowień umowy o readmisji między UE a Turcją.    

Jak wspomniano już wcześniej, Komisja zachęca Turcję do jak najszybszego spełnienia wszystkich jeszcze niespełnionych kryteriów przewidzianych w planie działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego 24 . Komisja wraz z Turcją kontynuowały aktywny dialog w celu wypracowania odpowiednich rozwiązań, w tym zmian legislacyjnych i proceduralnych niezbędnych do spełnienia wszystkich jeszcze niespełnionych kryteriów.

Jeżeli chodzi o kryterium dotyczące biometrycznych dokumentów podróży, w dniu 1 listopada Turcja rozpoczęła wydawanie paszportów drugiej generacji zawierających zarówno wizerunek twarzy, jak i odciski palców posiadacza paszportu. Paszporty, które wykorzystują system szyfrowania EAC (rozszerzona kontrola dostępu) zgodnie z aktualnie obowiązującymi normami ICAO i normami UE z 2014 r., będą wydawane tymczasowo, do momentu rozpoczęcia wydawania paszportów trzeciej generacji w pełni zgodnych z normami UE i kryteriami ustanowionymi w planie działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego. Paszporty trzeciej generacji są współfinansowane ze środków UE, przy czym przewiduje się, że zostaną one wprowadzone do obrotu pod koniec pierwszego kwartału 2017 r.

Komisja wielokrotnie zwracała się do Turcji o kontynuowanie wdrażania dwustronnych umów o readmisji z Grecją, Bułgarią i Rumunią. We wrześniu władze tureckie wypracowały – w ramach negocjacji dwustronnych z Bułgarią – praktyczne rozwiązanie w zakresie readmisji obywateli państw trzecich przybywających z Bułgarii; w ramach tego rozwiązania Bułgaria zwróciła się o readmisję 543 osób – jak do tej pory Turcja przyjęła 19 z nich. Jeżeli chodzi o readmisję obywateli tureckich, w okresie od stycznia do października 2016 r. Turcja rozpatrzyła pozytywnie 148 spośród 301 otrzymanych wniosków o readmisję, a 117 obywateli tureckich zostało poddanych readmisji zgodnie z umową o readmisji między UE a Turcją. Jeżeli chodzi o praktyczną współpracę, pewne kwestie związane np. z dotrzymywaniem terminów przewidzianych w umowie pozostają nadal nierozstrzygnięte 25 .

Równolegle współprawodawcy w dalszym ciągu prowadzą dyskusje służące wypracowaniu kompromisu w kwestii wniosku Komisji 26 dotyczącego wzmocnienia istniejącego mechanizmu zawieszającego, w którym przedstawiono okoliczności, które mogą doprowadzić do ewentualnego zawieszenia ruchu bezwizowego dla obywateli wszystkich państw objętych liberalizacją reżimu wizowego.

7.Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji

Od czasu opublikowania trzeciego sprawozdania w dniu 28 września 2016 r. Komisja kontynuowała wysiłki na rzecz zaspokojenia najważniejszych potrzeb uchodźców i społeczności przyjmujących uchodźców w Turcji. Całkowita kwota wydatków na pomoc humanitarną i pozahumanitarną przewidziana w ramach tego instrumentu na lata 2016–2017 osiągnęła poziom 2,2 mld EUR. Jest to istotna część całkowitej kwoty 3 mld EUR. Z tej całkowitej kwoty wydatków wartość kwot zakontraktowanych wzrosła do 1,3 mld EUR. Z kwoty wydatków zakontraktowanych wypłacono 677 mln EUR 27 Środki te nadal wywierają bezpośredni wpływ na działania prowadzone w terenie, co sprawia, że prawdopodobieństwo dalszej podróży osób korzystających z takich środków do UE maleje.

Pomoc humanitarna

Komisja kontynuowała wdrażanie swojej strategii pomocy humanitarnej w ramach instrumentu 28 i jak do tej pory przeznaczyła na ten cel 595 mln EUR. Z tej kwoty 512 mln EUR zostało zakontraktowanych w ramach 26 projektów w zakresie pomocy humanitarnej realizowanych przez 19 partnerów, które służyły zaspokojeniu podstawowych potrzeb oraz zapewnieniu ochrony, dostępu do edukacji i służby zdrowia, a także żywności i schronienia. Z tych zakontraktowanych 512 mln EUR dotychczas wypłacono 407 mln EUR.

Komisja przystąpiła do realizacji inicjatywy przewodniej wspomnianej strategii pomocy humanitarnej – tj. Siatki bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach nadzwyczajnych – w Turcji w dniu 26 września wspólnie z organami tureckimi i organizacjami partnerskimi biorącymi udział w realizacji tego programu; rejestracja beneficjentów rozpoczęła się w dniu 28 listopada. Wspomniana strategia jest największym w historii programem pomocy humanitarnej UE, na którego realizację przeznaczono budżet w wysokości 348 mln EUR 29 i którego celem jest wyposażenie uchodźców wymagających szczególnej troski w elektroniczne karty debetowe, na które co miesiąc realizowane będą przelewy środków pieniężnych, dzięki którym uchodźcy ci będą mogli zaspokoić swoje podstawowe potrzeby związane z wyżywieniem, zakwaterowaniem lub edukacją. Choć pierwsze wypłaty środków pieniężnych zostały zaplanowane na koniec grudnia 2016 r., celem Siatki bezpieczeństwa socjalnego w sytuacjach nadzwyczajnych jest stopniowe rozszerzanie tych wypłat w taki sposób, aby objęły one milion uchodźców wymagających szczególnej troski do końca pierwszego semestru 2017 r.

Jeżeli chodzi o kwestie związane z ochroną, prace nad przygotowaniem kompleksowego planu reagowania wkraczają w fazę końcową. Obecnie przystąpiono już do realizacji szerokiego spektrum interwencji w obszarze ochrony – jedną z takich interwencji jest opiewający na kwotę 9 mln EUR projekt, którego umowę podpisano w lipcu 2016 r. i który jest wdrażany przez Fundusz Ludnościowy ONZ. Realizacja tego projektu doprowadzi do poszerzenia zakresu wcześniejszych finansowanych przez Komisję interwencji podjętych przez Fundusz Ludnościowy ONZ, przyczyniając się do utworzenia 20 schronisk dla kobiet i dziewcząt, w których będą mogły one skorzystać z usług opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia reprodukcyjnego oraz zostać objęte opieką, jeżeli padły ofiarą przemocy ze względu na płeć. Celem projektu jest również zwiększenie dostępności świadczeń zdrowotnych dla kobiet i dziewcząt wymagających szczególnej troski spośród wszystkich uchodźców.

Pomoc pozahumanitarna

Środki zgromadzone w ramach komponentu instrumentu dotyczącego pomocy pozahumanitarnej (około 1,6 mld EUR) zostały niemal w całości rozdysponowane. Jak dotąd zakontraktowano 790 mln EUR i wypłacono 270 mln EUR.

W ramach specjalnego środka z lipca 2016 r. na rzecz kształcenia, zdrowia, infrastruktury miejskiej oraz wsparcia społeczno-gospodarczego na rzecz uchodźców w Turcji we wrześniu podpisano umowy dotyczące dwóch dużych dwuletnich dotacji bezpośrednich. Pierwsza z tych umów – opiewająca na kwotę 300 mln EUR – została zawarta z tureckim Ministerstwem Edukacji Narodowej; w umowie tej przewidziano zapewnienie niemal 500 tys. syryjskich dzieci dostępu do kształcenia formalnego, a jej zakres obejmuje 15 000 pracowników dydaktycznych i 2 000 pracowników Ministerstwa niebędących nauczycielami. Druga umowa – również opiewająca na kwotę 300 mln EUR – została zawarta z Ministerstwem Zdrowia; jej celem jest zapewnienie niemal dwóm milionom uchodźców dostępu do podstawowych usług opieki zdrowotnej dzięki utworzeniu ponad 500 placówek opieki zdrowotnej, a także świadczenie rehabilitacyjnych usług opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia psychicznego na rzecz nawet miliona uchodźców w Turcji. Ponadto planuje się podejmowanie działań w obszarze planowania rodziny, zapobiegania chorobom zakaźnym, naboru i szkolenia pracowników służby zdrowia oraz działań informacyjnych.

Ponadto w dniu 28 listopada podpisano opiewającą na kwotę 50 mln EUR umowę dotyczącą wybudowania i wyposażenia 15 nowych szkół w prowincjach, w których przebywa znaczna liczba uchodźców z Syrii. Wspomniane szkoły będą standardowo składały się z 24 sal lekcyjnych, uwzględniając pomieszczenia dla pracowników i dziesięć specjalnych pomieszczeń dla dzieci niepełnosprawnych i dzieci, które doznały traumy. Wybudowanie i wyposażenie tych szkół przyniesie korzyści 11 000 syryjskich dzieci. Działania w tym obszarze przyczynią się również do zwiększenia potencjału Ministerstwa Edukacji Narodowej w obszarze wdrażania i zarządzania 30 . 

W nadchodzących miesiącach z międzynarodowymi instytucjami finansowymi zawarte zostaną kolejne umowy na realizację projektów wspierających budowę obiektów infrastruktury oświatowej, szpitali i obiektów użyteczności publicznej.

W ramach regionalnego funduszu powierniczego UE w odpowiedzi na kryzys w Syrii do końca roku przewiduje się podpisanie dwóch umów. Pierwszy projekt opiewający na kwotę 33 mln EUR przyczyni się do poprawy dostępu do sprzyjających włączeniu społecznemu wysokiej jakości świadczeń zdrowotnych na rzecz uchodźców z Syrii i członków społeczności przyjmujących tych uchodźców – w realizacji tego projektu weźmie udział duński Czerwony Krzyż i turecki Czerwony Półksiężyc. Drugi projekt, który opiewa na kwotę 5 mln EUR, zostanie zrealizowany przez niderlandzką organizację pozarządową Spark – jego celem będzie zwiększenie poziomu uczestnictwa w dalszej edukacji oraz w szkolnictwie wyższym wśród wymagającej szczególnej troski młodzieży syryjskiej, która musiała porzucić studia, i zapewnienie tej młodzieży równego dostępu do dalszej edukacji i szkolnictwa wyższego. W ramach regionalnego funduszu powierniczego UE w odpowiedzi na kryzys w Syrii trwają obecnie prace nad kolejnymi projektami oddolnymi.

Prace nad ramami wyników instrumentu 31 wkraczają obecnie w decydującą fazę i powinny zakończyć się przed kolejnym posiedzeniem komitetu sterującego zaplanowanym na styczeń 2017 r. Ponieważ stanowią one jeden z elementów systemu monitorowania i oceny instrumentu, w ramach tych powinno się wskazać produkty i rezultaty instrumentu oraz potwierdzić wpływ jego osiągnięć. Prace nad przygotowaniem strategii informacyjnej poświęconej instrumentowi również wkrótce się zakończą.

8.Udoskonalenie unii celnej

Na szczycie UE-Turcja zorganizowanym w listopadzie 2015 r. podjęto zobowiązanie do udoskonalenia unii celnej. Bazując na sukcesie istniejącej unii celnej i na ustaleniach wypracowanych w ramach pierwszego dialogu wysokiego szczebla w dziedzinie gospodarki między UE a Turcją, który odbył się w kwietniu 2016 r., a także po zorganizowaniu konsultacji społecznych i badania zewnętrznego, Komisja przeprowadziła ocenę skutków poświęconą rozpoczęciu negocjacji z Turcją w sprawie modernizacji unii celnej oraz rozszerzenia zakresu preferencyjnych dwustronnych stosunków w zakresie wymiany handlowej na sektor usług, zamówień publicznych i rolnictwa. W ocenie skutków zwrócono uwagę na korzyści gospodarcze i społeczne, jakie UE i Turcja odniosłyby dzięki rozszerzeniu unii celnej. Po zakończeniu prac przygotowawczych przez Komisję projekty wytycznych negocjacyjnych mają zostać przedstawione Radzie.

9.Proces akcesyjny

Jak dotąd w ramach negocjacji akcesyjnych otwarto 16 rozdziałów, z których jeden został tymczasowo zamknięty.

Jeżeli chodzi o kluczowe obszary sądownictwa i praw podstawowych oraz sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa (rozdziały 23 i 24), prace przygotowawcze były kontynuowane. Komisja finalizuje obecnie prace nad dokumentami i aktualizuje je, aby uwzględnić w nich najnowsze zmiany. Rozdziały te obejmują szereg kwestii o najwyższym znaczeniu, takich jak prawa podstawowe, w tym wolność słowa, sądownictwo, polityka antykorupcyjna, migracja i azyl, polityka wizowa, zarządzanie granicami, współpraca policyjna oraz walka z przestępczością zorganizowaną i terroryzmem. UE oczekuje od Turcji poszanowania najwyższych standardów demokracji, praworządności i przestrzegania podstawowych wolności, w tym wolności słowa.

Dokumenty przygotowawcze dotyczące obszaru energii (rozdział 15), edukacji i kultury (rozdział 26) i polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony (rozdział 31) zostały przekazane Radzie już wiosną ubiegłego roku, co pozostawało bez uszczerbku dla stanowisk przedstawionych przez państwa członkowskie zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Komisja przedstawiła najistotniejsze informacje na temat ogólnej sytuacji panującej w Turcji w swoim sprawozdaniu z dnia 9 listopada 2016 r. 32 .

10.Sytuacja humanitarna w Syrii

Sytuacja humanitarna w Syrii nadal pozostaje w najwyższym stopniu niepokojąca – dotyczy to w szczególności wschodniej części Aleppo, w którym od lipca uwięzionych jest od 250 000 do 300 000 osób pozbawionych pomocy; system opieki zdrowotnej jest bliski załamania, zapasy żywności szybko się wyczerpują, a ceny niewielkiej liczby dostępnych towarów osiągają niebotyczne poziomy. Skuteczne i terminowe reagowanie na potrzeby humanitarne ludności we wschodniej części Aleppo i w innych miejscach w Północnej Syrii pozostaje silnie uzależnione od wspólnych działań UE i Turcji, w tym od usprawnienia dostępu wszystkimi możliwymi drogami m.in. poprzez zapewnianie wsparcia transgranicznego z terytorium państw sąsiadujących takich jak Turcja i Jordania.

W 2016 r. na przeprowadzane przez organizacje partnerskie operacje transgraniczne służące ratowaniu życia inicjowane na terytorium Turcji i realizowane na oblężonych i trudno dostępnych obszarach w Północnej Syrii przeznaczono 140 mln EUR 33 . W świetle dramatycznej sytuacji we wschodniej części Aleppo w dniu 2 października UE przystąpiła do realizacji inicjatywy humanitarnej na rzecz zapewnienia wsparcia w zakresie ewakuacji medycznej ze wschodniej części Aleppo i realizacji dostaw żywności i leków do wschodniej części Aleppo po zapewnieniu dostępności i bezpieczeństwa tego obszaru. W ramach tej inicjatywy Komisja przekazała swoim partnerom zaangażowanym w pomoc humanitarną 25 mln EUR. Przekazane środki finansowe służą jednak również reagowaniu na inne nagłe sytuacje nadzwyczajne, do których dochodzi w całej Syrii, i zapewniają partnerom możliwość szybkiego uruchamiania uprzednio rozlokowanych zapasów oraz dostarczania pomocy na obszary, które stały się niedawno dostępne, lub reagowania na nagłe przesiedlenia ludności, w tym poprzez konwoje dostarczające pomoc.

W świetle eskalacji przemocy i coraz większego zapotrzebowania na pomoc humanitarną UE nieustannie zachęca wszystkie strony do zapewnienia poszanowania zobowiązań spoczywających na nich zgodnie z międzynarodowym prawem humanitarnym, przy czym zagwarantowanie ochrony ludności cywilnej stanowi nadrzędny priorytet w tym obszarze.

11.Wnioski

Od czasu trzeciego sprawozdania z dnia 28 września 2016 r. realizacja postanowień oświadczenia UE-Turcja była kontynuowana pomimo stanowiących wyzwanie okoliczności. Tendencja polegająca na poważnym spadku liczby prób przeprawienia się przez Morze Egejskie oraz liczby osób, które poniosły śmierć na morzu od czasu podpisania oświadczenia UE-Turcja, ponownie potwierdziła zasadność podstawowej strategii, z której wynikła decyzja UE i Turcji o wyrażeniu zgody na oświadczenie.

Osiągnięto również postępy w innych obszarach, w szczególności jeżeli chodzi o tempo kontraktowania środków w ramach Instrumentu Pomocy dla Uchodźców w Turcji oraz wdrażanie projektów wspierających uchodźców na miejscu, a także postępy w przesiedlaniu uchodźców syryjskich z Turcji do innych państw.

Choć wysiłki UE i państw członkowskich na rzecz wzmocnienia mechanizmu zarządzania migracją i zwiększenia potencjału greckich organów administracyjnych w zakresie przetwarzania wniosków o udzielenie azylu były kontynuowane, wiele należy jeszcze zrobić, by wyeliminować najistotniejsze niedociągnięcia, na które zwrócono uwagę w poprzednim sprawozdaniu. Jak podkreślono w pierwszym sprawozdaniu, nie ma powodów do popadania w samozadowolenie, zwłaszcza w sytuacji, w której jednego z najambitniejszych celów w tym obszarze, tj. zapewnienia sprawnego funkcjonowania systemu rzeczywistych powrotów zgodnie z przepisami prawa Unii i prawa międzynarodowego, nadal nie można uznać za w pełni zrealizowany. Jego pomyślna realizacja zależy głównie od determinacji politycznej wszystkich stron do podjęcia niezbędnych działań. Pogarszają się warunki panujące na wyspach greckich, gdyż procedura powrotów przebiega zbyt wolno i dotyczy mniejszej liczby osób niż liczba osób przybywających na te wyspy. Wymaga to podjęcia przez władze greckie, agencje unijne i państwa członkowskie pilnych, skoordynowanych działań w celu przyspieszenia realizacji określonych postanowień zawartych w oświadczeniu UE-Turcja oraz wiąże się z koniecznością wdrożenia praktycznych rozwiązań na tych wyspach. Kluczowe znaczenie ma natychmiastowe zapewnienie zasobów pozwalających na skuteczne rozpatrywanie wniosków o udzielenie azylu na wyspach greckich: wymaga to pełnej reakcji państw członkowskich na wezwania Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu oraz na wezwania władz greckich o zapewnienie możliwości szybkiego wydawania decyzji w ramach procedur azylowych, a także do zwiększenia tempa wydawania decyzji w kwestii powrotów.

Turcja powinna podjąć odpowiednie kroki, aby jak najszybciej spełnić pozostałe kryteria w dziedzinie liberalizacji reżimu wizowego, celem umożliwienia UE zniesienia wymogów wizowych wobec obywateli tureckich.

Komisja będzie nadal prowadziła swoje prace i na początku marca 2017 r. przedstawi swoje piąte sprawozdanie z poczynionych postępów.

(1)

     Po COM(2016) 231 final z dnia 20 kwietnia 2016 r. („pierwsze sprawozdanie”), COM(2016) 349 final z dnia 15 czerwca 2016 r. („drugie sprawozdanie”) i COM(2016) 634 z dnia 28 września 2016 r. („trzecie sprawozdanie”).

(2)

     http://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2016/03/07-eu-turkey-meeting-statement/

(3)

     http://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2016/10/21-european-council-conclusions/

(4)

     Dostępne dane Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej za okres od dnia 26 września do dnia 4 grudnia 2016 r.

(5)

     W okresie ośmiu miesięcy poprzedzających podpisanie oświadczenia UE-Turcja liczba osób przybywających wynosiła łącznie 865 425, natomiast w okresie ośmiu miesięcy od momentu podpisania oświadczenia liczba ta spadła do 22 838.

(6)

     Dane dotyczące przypadków śmiertelnych dostarczyła Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji; okres obejmuje miesiące od kwietnia do końca listopada. Podczas gdy trzecie sprawozdanie obejmowało jedynie grecką część Morza Egejskiego, niniejsze sprawozdanie obejmuje całe Morze Egejskie.

(7)

     Koordynator UE został mianowany przez Przewodniczącego Komisji Europejskiej (http://europa.eu/rapid/press-release_IP-16-942_en.htm) po przyjęciu przez Radę Europejską konkluzji w marcu 2016 r. (http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2016/03/18-european-council-conclusions/).

(8)

     Zdaniem greckiej policji doprowadziło to do anulowania jednej operacji dotyczącej zaproponowanego powrotu 69 osób i opóźnienia dwóch operacji dotyczących zaproponowanego powrotu 68 osób.

(9)

     Takie działania obejmują w szczególności lepszą koordynację procedur administracyjnych, praktyczną współpracę greckich służb azylowych (odpowiedzialnych za azyl) i greckiej policji (odpowiedzialnej za powroty) poprzez ulepszoną wymianę informacji w toku procedury, oraz lepsze ujednolicenie procedur azylowych i procedur powrotu/readmisji. W szczególności należy podjąć kroki, aby rozpoczynać procedurę powrotu na możliwie jak najwcześniejszym etapie.

(10)

     Wspólna decyzja ministerialna 6373/2016.

(11)

     Od czasu publikacji oświadczenia – na dzień 27 listopada – na wyspach greckich złożono łącznie 9 304 wniosków o udzielenie azylu. Ze wspomnianych 9 304 wniosków od dnia 20 marca greckie służby azylowe podjęły 6 040 decyzji w kontekście procedur na wyspach, w tym 4 506 decyzji w sprawie dopuszczalności i 1 534 w sprawie zasadności.

(12)

     Na dzień 27 listopada 2016 r.

(13)  W łącznej liczbie decyzji uwzględniono decyzje wydane w drugiej instancji uchylające decyzje wydane w pierwszej instancji stwierdzające niedopuszczalność wniosków, jak również decyzje przyznające status uchodźcy.

(14)

     Podtrzymanie negatywnych decyzji pierwszej instancji w 350 sprawach oraz uchylenie ich w dwóch sprawach.

(15)

     Na przykład na wyspie Lesbos pod koniec października zniszczona została przestrzeń robocza Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu na skutek podpalenia należących do niego kontenerów, a w połowie listopada podpalono schronienia w obozie Souda na wyspie Chios.

(16)

     Na dzień 5 grudnia.

(17)

     Osoby, które wystąpiły z wnioskiem, powinny mieć możliwość jak najszybszego złożenia wniosku zgodnie z art. 6 ust. 2 dyrektywy w sprawie procedur azylowych.

(18)

     Dzięki współfinansowaniu ze strony Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej na wyspach rozmieszczono 180 policjantów, którzy zostali przydzieleni do poszczególnych wysp w następujący sposób: Lesbos: 40, Chios: 40, Samos: 40, Leros: 30, Kos: 30. Należą oni do grupy 247 policjantów rozmieszczonych na wyspach.

(19)

     Znaczne wsparcie finansowe UE zostało przeznaczone na wsparcie zapewnienia schronienia, zakwaterowania, opieki zdrowotnej, transportu i innych obiektów w hotspotach oraz w innych miejscach na wyspach poprzez finansowanie na rzecz Ministerstwa Obrony i Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców; zwiększenie zdolności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Reform Administracyjnych do przetwarzania wniosków o udzielenie azylu i świadczenia usług na rzecz obywateli państw trzecich; zwiększenie liczby członków personelu w pierwszych ośrodkach recepcyjnych; zwiększenie zdolności Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu do rozpatrywania wniosków o udzielanie azylu i pobierania odcisków palców; oraz na sfinansowanie pilotażowego projektu pomocy w dobrowolnym powrocie do Turcji.

(20)

     COM(2016) 791 final.

(21)

     Jest to wynik przyjęcia w dniu 28 września decyzji Rady (UE) 2016/1754 umożliwiającej państwom członkowskim wypełnienie ich zobowiązań wynikających z decyzji (UE) 2015/1601 przez wykorzystanie nieprzydzielonych jeszcze 54 000 miejsc na relokację osób ubiegających się o ochronę międzynarodową z Włoch i Grecji albo na przyjęcie na swoje terytorium obywateli syryjskich ewidentnie wymagających ochrony międzynarodowej, przebywających w Turcji w drodze przesiedlenia lub innej formy legalnego przyjęcia.

(22)

     Od czasu podpisania oświadczenia UE-Turcja z Turcji na Cypr przybyło łącznie 324 nielegalnych migrantów.

(23)

     Dla porównania w tym samym okresie 2015 r. takich przypadków zarejestrowano odpowiednio 14 i 13.

(24)

     Dialog ten toczył się w szczególności na spotkaniach wysokiego szczebla, w tym w dniu 30 czerwca z pierwszym wiceprzewodniczącym Timmermansem, w dniu 1 września z komisarzem Avramopoulosem, w dniu 9 września w ramach dialogu politycznego wysokiego szczebla EU-Turcja prowadzonego przez wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa/wiceprzewodniczącą Mogherini i komisarza Hahna oraz w dniu 30 listopada i 6 grudnia z pierwszym wiceprzewodniczącym Timmermansem i komisarzem Avramopoulosem.

(25)

     Zgodnie z danymi na temat readmisji obywateli tureckich przekazanymi przez państwa członkowskie.

(26)

     COM(2016) 279 final z dnia 4 maja 2016 r.

(27)

     W ramach działań na rzecz promocji instrumentu powstała interaktywna mapa, która pozwala na bezpośrednią wizualizację lokalizacji i oczekiwanych wyników poszczególnych projektów: http://ec.europa.eu/enlargement/news_corner/migration/index_en.htm  

(28)

     Działania zapewniające pomoc humanitarną w ramach tego instrumentu będą wdrażane zgodnie z unijnym prawem pomocy humanitarnej i według zasad określonych w Konsensusie europejskim w sprawie pomocy humanitarnej.

(29)

     Kwota ta została przyznana Światowemu Programowi Żywnościowemu i jego partnerowi wykonawczemu – tureckiemu Czerwonemu Półksiężycowi, który prowadzi ścisłą współpracę z Ministerstwem Polityki Społecznej i Rodzinnej oraz AFAD (Prezydencją ds. Zarządzania w Sytuacjach Klęsk Żywiołowych i w Sytuacjach Nadzwyczajnych) podlegającymi bezpośrednio premierowi i który koordynuje działania podejmowane przez Turcję w reakcji na kryzys uchodźczy.

(30)

     Wspomniany projekt jest realizowany niezależnie od podobnego projektu opiewającego na kwotę 70 mln EUR, którego celem jest wybudowanie i wyposażenie 26 dodatkowych szkół, ponieważ projekt ten wchodzi w zakres ram przedmiotowego instrumentu.

(31)

     Ramy powinny stanowić żyjący dokument zapewniający możliwość dokonywania nieustannego przeglądu istotności przeprowadzanych interwencji i ich wyników. Tym samym ustanowienie systemu monitorowania i oceny instrumentu służyłoby realizacji trzech celów: zagwarantowaniu, aby ramy pełniły jednocześnie funkcję mechanizmu odpowiedzialności, narzędzia monitorowania osiągnięć oraz narzędzia zarządzania informacjami.

(32)

     SWD(2016) 366 final.

(33)

     W sektorach takich jak sektor zdrowia, ochrony, edukacji oraz zdolności szybkiego reagowania, koncentrując się na najbardziej narażonych obszarach.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 8.12.2016

COM(2016) 792 final

ZAŁĄCZNIK

do

KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY

Czwarte sprawozdanie z postępów w zakresie realizacji postanowień oświadczenia UE-Turcja

Wspólny plan działania koordynatora UE w sprawie wdrożenia niektórych postanowień

oświadczenia UE-Turcja

Rozpatrywanie wniosków o udzielenie azylu w pierwszej instancji

1.Delegowanie większej liczby pracowników zajmujących się rozpatrywaniem wniosków o udzielenie azylu na wyspach

·Do połowy stycznia EASO powinien zwiększyć obecną liczbę pracowników wyznaczonych do konkretnych przypadków, oddelegowanych przez państwa członkowskie na wyspy i do Koryntu z 39 do 100.

·Do połowy stycznia EASO powinien również zwiększyć obecną liczbę tłumaczy ustnych z 66 do 100.

·Państwa członkowskie powinny szybko reagować na dodatkowe prośby o wysłanie pracowników wyznaczonych do konkretnych przypadków i tłumaczy ustnych.

·Do połowy stycznia greckie służby azylowe powinny zwiększyć obecną liczbę pracowników na wyspach z 65 do 100.

2.Zajmowanie się przypadkami łączenia rodzin na podstawie rozporządzenia dublińskiego

·Greckie służby azylowe powinny przeanalizować – dla każdego przypadku osobno i z pełnym poszanowaniem art. 7 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – jak stosowana jest procedura stwierdzania niedopuszczalności zgodnie z art. 55 i 56 ustawy 4375/2016 (art. 33 dyrektywy 2013/32) w odniesieniu do przypadków łączenia rodzin na podstawie rozporządzenia dublińskiego, z myślą o ich możliwym powrocie do Turcji, pod warunkiem że otrzymały one od EASO i państwa członkowskiego odpowiednie informacje, które:

a) zapewniają dostateczną pewność prawa co do możliwości połączenia rodziny na terytorium Turcji lub po sprowadzeniu jej członków z Turcji; oraz

b) umożliwiają przeprowadzenie wspomnianej wyżej analizy.

Wymagane informacje powinny dotyczyć w szczególności praw rodziny do połączenia się na terytorium Turcji lub po sprowadzeniu jej członków z Turcji na podstawie praw krajowych państw członkowskich, w zakresie nieobjętym przez dyrektywę w sprawie łączenia rodzin (przypadek członków rodziny, których dane państwo członkowskie uznało za beneficjentów ochrony uzupełniającej) i przez tureckie prawo krajowe.

·Władze greckie powinny przyjąć niezbędne przepisy, aby stosowano przepisy art. 60 ust. 4 lit. f) ustawy 4375/2016 mającego zastosowanie do przypadków łączenia rodzin na podstawie rozporządzenia dublińskiego.

3.Zajmowanie się przypadkami stwierdzenia statusu osoby wymagającej szczególnego traktowania

·Greckie służby azylowe powinny przeanalizować – dla każdego przypadku osobno i z pełnym poszanowaniem art. 6 i 7 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – jak stosowana jest procedura stwierdzania niedopuszczalności zgodnie z art. 55 i 56 ustawy 4375/2016 (art. 33 dyrektywy 2013/32) w odniesieniu do przypadków osób ubiegających się wymagających szczególnej troski z myślą o ich możliwym powrocie do Turcji.

·Władze greckie powinny zbadać, czy art. 60 ust. 4 lit. f) ustawy 4375/2016 może mieć zastosowanie do przypadków osób ubiegających się wymagających szczególnej troski zgodnie z art. 24 ust. 3 dyrektywy w sprawie procedur azylowych.

·EASO powinien zapewnić greckim służbom azylowym istotne informacje umożliwiające dokonanie wspomnianej analizy, w szczególności te dotyczące traktowania osób wymagających szczególnej troski w Turcji.

4.Przyspieszenie tempa prowadzenia przesłuchań i procedur oceny wniosków o udzielenie azylu

·Greckie służby azylowe powinny, przy wsparciu EASO, wprowadzić podział na kategorie przypadków, aby zwiększyć tempo i jakość (np. nowe przybycia i zaległe przypadki; grupy narodowości w podziale na dopuszczalność wniosków oraz niską i wysoką kwalifikowalność).

·Greckie służby azylowe powinny, przy wsparciu EASO, wprowadzić narzędzia wspierające proces przesłuchań i podejmowania decyzji, na przykład szczegółowe wytyczne dotyczące kraju pochodzenia lub elementy tekstowe.

·Grecki departament przyjmowania i identyfikacji powinien, przy wsparciu EASO, w dalszym ciągu informować migrantów o prawach, obowiązkach i dostępnych wariantach, skierować ich do właściwych procedur, w szczególności do procedur azylowych, oraz zapewnić właściwe działania następcze.

·Władze powinny w dalszym ciągu poprawiać egzekwowanie przewidywanych konsekwencji braku współpracy w trakcie procedury udzielania azylu, zapewnić, by w trakcie rozpatrywania wniosków osób ubiegających się o azyl znane było ich miejsce pobytu (w tym poprzez możliwe wykorzystywanie zamkniętych ośrodków) i kończyć procedury azylowe, jeżeli osoba ubiegająca się nie stawi (dorozumiane wycofanie wniosku).

·Władze greckie powinny, przy wsparciu EASO, zmniejszyć odstęp czasu między wyrażeniem zainteresowania ubieganiem się o azyl i rzeczywistym złożeniem wniosku o udzielenie azylu zgodnie z art. 6 ust. 2 dyrektywy w sprawie procedur azylowych („jak najszybsze złożenie wniosku”).

5.Utrzymywanie i dalsze przyspieszanie procedury badania kwalifikowalności w odniesieniu do osób ubiegających się z krajów pochodzenia o niskich wskaźnikach przyznawania azylu.

·Greckie służby azylowe powinny, przy wsparciu EASO, utrzymywać i w dalszym ciągu przyspieszać procedurę badania kwalifikowalności w odniesieniu do osób ubiegających się, jeżeli ma ona zastosowanie.

Poprawa koordynacji, zarządzania, ochrony i bezpieczeństwa na wyspach

6. Poprawa ustaleń dotyczących bezpieczeństwa na wyspach

·Wykorzystując wsparcie finansowe Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej, grecka policja powinna zwiększyć całodobową obecność funkcjonariuszy policji w ośrodkach przyjmowania i identyfikacji, jeżeli wymagają tego okoliczności.

·Departament przyjmowania i identyfikacji powinien, ze wsparciem greckiej policji, zintensyfikować kontrole u wejść do ośrodków przyjmowania i identyfikacji oraz patrole wewnątrz stref pobytu w hotspotach.

·Policja grecka powinna zintensyfikować kontrole przeprowadzane w ośrodkach detencyjnych.

·Policja grecka we współpracy z departamentem przyjmowania i identyfikacji powinna opracować i przetestować plany bezpieczeństwa i ewakuacji, przy zaangażowaniu wszystkich podmiotów obecnych w hotspotach, w szczególności organizacji UE.

·Departament przyjmowania i identyfikacji powinien rozbudować, przy wsparciu policji greckiej, infrastrukturę bezpieczeństwa (ogrodzenie w obrębie perymetru, podział ze względu na narodowość itd.) w celu ułatwienia utrzymania porządku publicznego i zapewnienia pełnej kontroli osób i towarów znajdujących się w obozach.

·Władze greckie powinny nadal zapewniać obszary bezpieczne dla grup wymagających szczególnej troski, w szczególności dla osób małoletnich bez opieki, oraz powołać funkcjonariuszy ds. ochrony dzieci.

·Władze greckie oraz Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna powinny zbadać możliwości dalszego rozwoju charakteru wsparcia Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej w ramach jej mandatu.

7.Powoływanie stałych koordynatorów hotspotów

·Władze greckie powinny powołać stałych koordynatorów, którzy zaczną pełnić swoje funkcje najszybciej, jak to możliwe (najpóźniej do połowy grudnia 2016 r.), w celu zapewnienia ogólnej koordynacji i zarządzania hotspotami.

·Władze greckie powinny jak najszybciej przyjąć standardowe procedury operacyjne dla hotspotów (najpóźniej do połowy stycznia 2017 r.).

Rozpatrywanie odwołań od decyzji odmownej o udzieleniu azylu przez organ drugiej instancji

8.Zwiększenie liczby komitetów odwoławczych

·Do końca grudnia 2016 r. władze greckie powinny zwiększyć liczbę komitetów odwoławczych z obecnych 6 do 13, a do lutego – zwiększyć ich liczbę do 20.

9.Zwiększenie liczby decyzji wydawanych przez każdy komitet odwoławczy

·Bez uszczerbku dla swoich kompetencji komitety odwoławcze powinny zwiększyć liczbę decyzji wydawanych przez każdy komitet poprzez:

a) korzystanie z pomocy prawnej przy sporządzaniu decyzji; b) wyspecjalizowanie komitetów; oraz c) zbadanie możliwości zaangażowania członków komitetu w pełnym wymiarze czasu.

·Władze greckie powinny jak najszybciej przyjąć niezbędne przepisy prawne.

Ograniczenie liczby etapów odwołania w kontekście procedury azylowej

10.Władze greckie powinny zbadać możliwość ograniczenia liczby etapów odwołania w kontekście procedury udzielania azylu z pełnym poszanowaniem greckiej konstytucji i art. 46 dyrektywy 2013/32.

Zapewnienie wystarczających operacji powrotowych do Turcji i krajów pochodzenia

11.Utrzymanie niezbędnych poziomów rozmieszczenia przez Europejską Straż Graniczną i Przybrzeżną

·Państwa członkowskie i Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna powinny szybko reagować na potrzebę dodatkowego rozmieszczenia i dodatkowych środków transportu, które mogą być konieczne w związku ze zwiększeniem liczby operacji powrotowych lub liczby osób powracających.

·Jeżeli okoliczności na to pozwalają, władze greckie powinny przedstawiać dokładne oceny potrzeb w odniesieniu do transportu.

·Władze greckie oraz Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna powinny zbadać możliwości dalszego zwiększenia charakteru wsparcia Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej w ramach jej mandatu.

12.Ograniczenie ryzyka ucieczki

·W pierwszej kolejności władze greckie powinny prowadzić przejrzysty i dokładny system rejestrowania i działań następczych podejmowanych w związku ze sprawami (uwzględniający w szczególności dokładną lokalizację i bieżące procedury) wszystkich nielegalnych migrantów przebywających w ośrodkach recepcyjnych i detencyjnych w celu ułatwienia planowania i przeprowadzania procedur powrotu.

·Władze greckie – przy wsparciu finansowym i technicznym ze strony UE – powinny wprowadzić elektroniczny system działań następczych prowadzonych w związku z poszczególnymi sprawami, z którego będą mogą korzystać wszystkie organy.

·Władze greckie powinny nadal aktywnie egzekwować ograniczenie geograficzne nałożone na migrantów obecnych na wyspach, możliwie przy wsparciu ze strony Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej.

13.Zwiększanie skali programu „Wspomagany dobrowolny powrót i reintegracja” (AVRR) na wyspach.

·IOM oraz UE powinny wspierać intensyfikację kampanii promujących AVRR wśród migrantów na jak najwcześniejszym etapie.

·Władze greckie powinny znieść przeszkody administracyjne w celu przyspieszenia dobrowolnego powrotu z wysp (w szczególności w odniesieniu do wniosków o dobrowolny powrót do Turcji).

·W zależności od okoliczności Grecja powinna w pełni wykorzystać możliwości wsparcia finansowego i pomocy technicznej oferowane przez finansowane przez UE programy dotyczące powrotu.

14.Wydawanie decyzji nakazujących powrót na wcześniejszym etapie procesu powrotu

·Policja grecka powinna wydawać decyzje nakazujące powrót jednocześnie z powiadomieniem o odmownej decyzji pierwszej instancji w sprawie udzielenia azylu, z zastrzeżeniem decyzji nakazujących powrót, które stają się skuteczne dopiero po zakończeniu procedury udzielania azylu i po których wydaniu osoba ubiegająca się nie ma już prawa do pozostania w Grecji.

15.Intensyfikacja współpracy UE w zakresie powrotów

·Grecja, Komisja, Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna oraz podmioty realizujące programy UE dotyczące powrotów powinny aktywnie współpracować w celu zwiększenia liczby niedobrowolnych powrotów do krajów pochodzenia.

·Grecja powinna wprowadzić krajową przestrzeń roboczą w ramach unijnej aplikacji zintegrowanego zarządzania powrotami (IRMA).

·Komisja i państwa członkowskie powinny nadal udzielać wsparcia dyplomatycznego w celu ułatwienia skutecznych powrotów do krajów pochodzenia, w tym Pakistanu, Bangladeszu i państw Maghrebu.

16.Pełne wykorzystanie istniejących umów i porozumień o readmisji

·Grecja, przy aktywnym wsparciu Komisji Europejskiej i państw członkowskich UE, powinna zwiększyć swoje wysiłki w obszarze readmisji w ramach obowiązujących umów o readmisji i innych podobnych porozumień w celu zapewnienia powrotu nielegalnych migrantów w szczególności do Pakistanu (umowa o readmisji z UE) i do Afganistanu („Wspólna droga naprzód”). Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna powinna zapewniać wsparcie przy przeprowadzaniu stosownych operacji powrotowych.

Budowanie odpowiedniej dodatkowej zdolności w zakresie przyjmowania i zatrzymywania na wyspach

17.Władze greckie, korzystając ze wsparcia UE, powinny zapewnić – zgodnie z sugestią Komisji Europejskiej – dodatkowe zdolności do przyjmowania oraz zmodernizować istniejące obiekty poprzez ich rozbudowanie albo wzniesienie nowych obiektów lub wdrożenie programu wynajmu, w miarę możliwości we współpracy z władzami lokalnymi.

18.Władze greckie, korzystając ze wsparcia UE, powinny możliwie jak najszybciej zapewnić – zgodnie z sugestią Komisji Europejskiej – dostateczne zdolności do zatrzymywania osób na wyspach, w miarę możliwości we współpracy z władzami lokalnymi.

Przeciwdziałanie przypadkom nielegalnego przekraczania granic północnych

19.Rozmieszczenie funkcjonariuszy Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej na granicach północnych z Albanią i byłą jugosłowiańską republiką Macedonii:

·Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna powinna reagować na rozwój sytuacji i możliwie jak najszybciej rozmieścić swoich funkcjonariuszy na granicy północnej. W przypadku utrzymującego się niedoboru funkcjonariuszy uniemożliwiającego Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej odpowiednie reagowanie na otrzymywane wezwania wykorzystywane będą rezerwy szybkiego reagowania i zespoły interwencji ustanowione w ramach nowej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej, gdy tylko będą one gotowe do rozmieszczenia.

·Europejska Straż Graniczna i Przybrzeżna powinna pokryć koszty związane z rozmieszczaniem funkcjonariuszy greckiej policji na granicach północnych na żądanie władz greckich.

Przyspieszenie procesu relokacji

20.Zwiększenie zobowiązań państw członkowskich w obszarze relokacji

·Państwa członkowskie powinny zwiększyć swoje zobowiązania w obszarze relokacji stosownie do przydzielonych im wartości i od grudnia 2016 r. dążyć do wywiązywania się z comiesięcznych zobowiązań. Celem jest osiągnięcie poziomu co najmniej 2 000 zobowiązań miesięcznie do grudnia 2016 r., a następnie ustawiczne zwiększanie liczby tych zobowiązań w taki sposób, by do kwietnia 2017 r. osiągnąć poziom 3 000 relokacji miesięcznie.

21.Zwiększenie skuteczności działań w obszarze relokacji

·Państwa członkowskie powinny dokonywać relokacji w odstępach miesięcznych i zwiększyć liczbę comiesięcznych relokacji z Grecji do co najmniej 2 000 do grudnia 2016 r. oraz do co najmniej 3 000 relokacji miesięcznie do kwietnia 2017 r., a następnie ustawicznie zwiększać liczbę comiesięcznych relokacji.

·Państwa członkowskie powinny przestrzegać terminów i procedur ustanowionych w decyzji w sprawie relokacji (decyzja Rady 2015/1523), a także w odpowiednim protokole dotyczącym relokacji, w szczególności terminu 10 dni roboczych na udzielenie odpowiedzi, wydawać decyzje o przyjęciu w odniesieniu do grup składających się maksymalnie z 50 osób, wykazywać się elastycznością, jeżeli chodzi o organizowanie przelotów, unikać opóźnień w przenoszeniu osób ubiegających się o relokację, które zostały przyjęte, zwiększyć zaangażowanie oficerów łącznikowych w działania w obszarze uwarunkowań kulturowych i przekazywać tym oficerom stosowne informacje w tym zakresie oraz odpowiednio uzasadniać decyzje odmowne za pośrednictwem usługi zabezpieczonej korespondencji oferowanej przez grecką policję.

·Państwa członkowskie powinny wypracować niezbędne zdolności w obszarze przyjmowania, uwzględniając przyjmowanie osób małoletnich bez opieki, aby zagwarantować relokację oczekujących osób ubiegających się do miejsca, do którego zostali oni przyporządkowani.

·Władze greckie powinny stworzyć dodatkowe obiekty na potrzeby relokacji (lub przekształcić istniejące obiekty w obiekty do celów relokacji) stosownie do wzrostu zdolności przerobowych greckich służb azylowych i stopniowego zwiększania zobowiązań w zakresie relokacji podejmowanych przez państwa członkowskie.

·IOM powinien nadal podejmować wysiłki na rzecz zwiększania swojej zdolności przerobowej zgodnie z nowymi miesięcznymi celami w zakresie transferów.

Zapewnianie finansowania i odpowiedniego wsparcia technicznego

22.Zapewnienie maksymalnego poziomu absorpcji funduszy udostępnionych na cele związane z migracją i ścisłe monitorowanie tego procesu

·Władze greckie, korzystając ze wsparcia Komisji, powinny podejmować wszelkie środki niezbędne do wyeliminowania wszelkich dalszych opóźnień, aby zapewnić możliwość pełnego i skutecznego wykorzystywania zasobów finansowych przewidzianych w greckich programach krajowych realizowanych w ramach funduszy w obszarze spraw wewnętrznych (Fundusz Azylu, Migracji i Integracji i Fundusz Bezpieczeństwa Wewnętrznego).

·Władze greckie powinny udostępnić niezbędne dofinansowanie w ramach budżetu państwa.

·Władze greckie powinny możliwie jak najszybciej przekazać Komisji plan działania na rzecz realizacji programów krajowych.

·Władze greckie i Komisja powinny wkrótce zakończyć przegląd wdrażanych ze środków Funduszu Azylu, Migracji i Integracji / Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego programów krajowych dostosowanych do nowych wyzwań stojących przed Grecją, uwzględniając realizację postanowień oświadczenia UE-Turcja.

23.Stosowne uzupełnianie programów krajowych wdrażanych ze środków Funduszu Azylu, Migracji i Integracji i Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego

·W stosownych przypadkach Komisja powinna nadal zapewniać Grecji dodatkowe finansowanie (pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych, pomoc humanitarna itp.) oraz udzielać jej wsparcia technicznego w kontekście realizacji postanowień oświadczenia UE-Turcja na terytorium Grecji.