52012DC0713

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Strategia morska dla Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego

Dzięki swojemu centralnemu położeniu w północnej części regionu śródziemnomorskiego Morze Adriatyckie wraz z przyległym do niego Morzem Jońskim stanowi ważny obszar morski w Europie. Perspektywa rozszerzenia UE o niektóre państwa tego obszaru oznacza, że wzrośnie tam swobodny przepływ osób, towarów i usług. Ponadto zmiana klimatu i jej następstwa wiążą się z coraz większym zagrożeniem dla wybrzeży. Między państwami nadbrzeżnymi regionu nadal występują różnice, jeśli chodzi o doświadczenie, możliwości techniczne, zasoby finansowe i wiedzę fachową w zakresie zrównoważonego rozwoju obszarów morskich i przybrzeżnych.

Morza, wyspy i regiony przybrzeżne stanowią złożone i wzajemnie powiązane systemy. Nie ma więc nic dziwnego w tym, że państwa obszaru adriatycko-jońskiego postanowiły zacieśnić współpracę, zaczynając właśnie od morza, które jest najważniejszym zasobem naturalnym wspólnym dla tych państw.

WPROWADZENIE

(1) Cele

W niniejszym komunikacie oceniono potrzeby i potencjał w zakresie działań związanych z morzem w obszarze adriatycko-jońskim, a także określono ramy opracowania do 2013 r. spójnej strategii morskiej oraz odnośnego planu działania. Jeżeli państwa członkowskie UE zwrócą się do Komisji o przygotowanie unijnej strategii dotyczącej regionu adriatycko-jońskiego, niniejsza strategia morska może stanowić pierwszy element takiej unijnej strategii makroregionalnej obejmującej dodatkowe dziedziny.

Strategia określi wykonalne działania i wspólne inicjatywy, które można podjąć w odniesieniu do problemów oraz możliwości o wymiarze transgranicznym, w przypadku których tylko wspólne zaangażowanie może być skuteczne. Ponadto wykorzysta istniejące zasoby, prawodawstwo i struktury, aby wspierać partnerstwa transgraniczne i określić najważniejsze cele, na których mogą się skupić podmioty lokalne, regionalne i krajowe, tak aby priorytety strategii „Europa 2020” przekształcić w ukierunkowane działania.

Dzięki sprawnemu zarządzaniu wdrażanie niniejszej strategii może stanowić bodziec ekonomiczny niewymagający dodatkowych nakładów finansowych. Ponadto pomoże w lepszym formułowaniu wniosków projektowych oraz w koordynacji ich finansowania i realizacji, zwłaszcza w celu prowadzenia efektywniejszej polityki wydatków zgodnie z nowymi ramami finansowymi na lata 2014–2020. Przestrzegając zakresu kompetencji państw członkowskich, które kwalifikują się do otrzymania wsparcia, projekty morskie można finansować za pomocą różnych unijnych programów i instrumentów finansowych. Należą do nich EFRR, FS, EFS, EFR[1] oraz inne programy i instrumenty finansowania – zarówno istniejące (np. 7PR[2] i LIFE+[3]) jak i planowane (np. instrument „Łącząc Europę” i EFMR[4]). Ponadto aby do przyszłych działań włączyć kraje kandydujące i potencjalne kraje kandydujące, należy wykorzystać fundusze IPA[5]. Istnieją również inne potencjalne źródła finansowania, takie jak międzynarodowe instytucje finansowe (w tym za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich), zasoby krajowe, regionalne i lokalne, a także inwestorzy prywatni. Należy zwrócić uwagę na skuteczne łączenie wszystkich źródeł w ramach strategicznych. Ponadto jeżeli finansowanie danego projektu można uznać za pomoc państwa, należy uwzględnić przepisy dotyczące konkurencji.

Strategia stworzy podstawy wzrostu dzięki wspieraniu zrównoważonego w długofalowej perspektywie i odpowiedzialnego rybołówstwa, dobrego stanu środowiska morskiego oraz bezpieczniejszej i lepiej chronionej przestrzeni morskiej. Poza tym pomoże rozwiązywać kwestie horyzontalne, np. skuteczne przystosowanie się do skutków zmiany klimatu. Pobudzi to inteligentny, trwały wzrost gospodarki morskiej sprzyjający włączeniu społecznemu, co przyczyni się do realizacji celów strategii „Europa 2020”[6].

(2) Zakres geograficzny

Morze Adriatyckie i Morze Jońskie[7] łączą terytoria siedmiu państw: trzech państw członkowskich UE (Grecji, Włoch i Słowenii), jednego kraju przystępującego (Chorwacji), jednego kraju kandydującego (Czarnogóry) oraz dwóch potencjalnych krajów kandydujących (Albanii oraz Bośni i Hercegowiny). Serbia, również będąca krajem kandydującym, jest jednym z ośmiu członków inicjatywy adriatycko-jońskiej[8]. Inne państwa regionu także posiadają interesy polityczno-ekonomiczne dotyczące gospodarki morskiej na Morzu Adriatyckim i Morzu Jońskim, w związku z czym mogą brać udział w określonych działaniach na zasadzie indywidualnej.

(3) Kontekst

Państwa nadbrzeżne położone nad Morzem Adriatyckim i Morzem Jońskim prowadzą już szeroko zakrojoną współpracę, częściowo na podstawie programów europejskich (np. programu adriatyckiego na rzecz współpracy transgranicznej w ramach IPA oraz planowanych programów dotyczących tego obszaru), a częściowo na podstawie innych inicjatyw, takich jak inicjatywa adriatycko-jońska.

W niniejszym komunikacie ustanawia się ramy służące dostosowaniu zintegrowanej polityki morskiej do uwarunkowań i potencjału zasobów naturalnych oraz struktury społeczno-gospodarczej obszarów morskich i przybrzeżnych Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego. W konkluzjach z grudnia 2011 r. w sprawie zintegrowanej polityki morskiej Rada poparła „bieżące prace państw członkowskich leżących nad Morzami Adriatyckim i Jońskim w celu zwiększenia współpracy w tym obszarze z sąsiadującymi państwami niebędącymi członkami UE w ramach strategii makroregionalnej”. Jak podkreślono w deklaracji z Limassol[9], współpraca w ramach basenów morskich stanowi kamień milowy w rozwoju i wdrażaniu zintegrowanej polityki morskiej UE. Doświadczenia zdobyte dzięki współpracy w basenie Morza Bałtyckiego[10], w regionie Dunaju[11] oraz w basenie Atlantyku[12] mogą być źródłem przydatnych przykładów i wniosków. Przedstawione poniżej koncepcje uzyskały poparcie podczas trzech warsztatów dla zainteresowanych podmiotów, zorganizowanych w 2012 r. w Grecji, we Włoszech i w Słowenii.

PLAN NA RZECZ inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu i związanego z morzem

FILAR 1: Maksymalizacja potencjału niebieskiej gospodarki

W komunikacie „Niebieski wzrost – szanse dla zrównoważonego wzrostu w sektorach morskich”[13] Komisja przedstawiła koncepcję niebieskiej gospodarki w Europie. Aby uzyskać wzrost gospodarczy związany z morzem, należy stworzyć odpowiednie warunki dla innowacyjności i konkurencyjności oraz skupić się na dziedzinach zapewniających przewagę komparatywną.

1.1 Tworzenie warunków dla innowacyjności i konkurencyjności

Aby wykorzystać potencjał sektorów morskich w zakresie wzrostu, należy zająć się szeregiem czynników sprzyjających wzrostowi oraz „wąskich gardeł”. Obejmują one uproszczenie i harmonizację kwestii administracyjnych, zapotrzebowanie na umiejętności, badania naukowe, rozwój i innowację, klastry morskie, inteligentną i odporną na zmianę klimatu infrastrukturę, jak również wykwalifikowaną i mobilną siłę roboczą. Właściwe warunki rozwoju pomogą najważniejszym sektorom (np. przemysłowi stoczniowemu, szkutnictwu i logistyce) wzmocnić pozycję konkurencyjną i otworzą nowe możliwości dla przedsiębiorców. Jeden z dobrych przykładów klastra morskiego, łączącego sektor nowoczesnych technologii, uczelnie wyższe i władze lokalne, stanowi Ditenave w regionie Friuli-Wenecja Julijska.

Intensywniejsza eksploatacja gospodarcza obszarów morskich i przybrzeżnych może zwiększyć konkurencję o przestrzeń. Jednym z najważniejszych elementów, które umożliwiają podejmowanie decyzji w sposób równoważący interesy sektorów konkurujących o przestrzeń morską, jest planowanie przestrzenne obszarów morskich (PPOM). Rosnącą presję na obszary przybrzeżne pomaga z kolei łagodzić zintegrowane zarządzanie strefą przybrzeżną (ICZM). Ważną rolę we wspieraniu ICZM w państwach śródziemnomorskich odgrywa plan działań priorytetowych UNEP/MAP[14], wdrażający protokół w sprawie ICZM do konwencji barcelońskiej.

W związku z powyższym należy zająć się następującymi kwestiami dotyczącymi dziedzin priorytetowych:

· zacieśnienie współpracy administracyjnej w celu uproszczenia i harmonizacji formalności związanych z żeglugą, zgodnie z dorobkiem prawnym UE;

· wspieranie tworzenia klastrów morskich i sieci naukowo-badawczych oraz opracowanie strategii naukowo-badawczej w celu rozwoju innowacji;

· zwiększenie mobilności i podwyższanie kwalifikacji siły roboczej, w tym przejrzystości kwalifikacji;

· rozwój PPOM oraz ICZM zarówno na szczeblu krajowym jak i transgranicznym, zgodnie z podejściem ekosystemowym i przy optymalnym wykorzystaniu wyników najważniejszych unijnych projektów naukowo-badawczych dotyczących morskich obszarów chronionych[15].

1.2 Odnośne sektory gospodarki morskiej

1.2.1 Transport morski

Ze względu na swoje położenie w Europie – zarówno na osi wschód-zachód, jak i północ-południe – Morze Adriatyckie i Morze Jońskie stanowią ważną trasę w transporcie morskim. Import do kilku państw środkowoeuropejskich nieposiadających dostępu do morza jest w dużym stopniu uzależniony od portów położonych na północnym wybrzeżu Morza Adriatyckiego. Pięć północnoadriatyckich portów (Koper, Rawenna, Rijeka, Wenecja, Triest) utworzyło platformę logistyczną „Stowarzyszenie Portów Północnego Adriatyku” („North Adriatic Port Association” – NAPA). Jak stwierdzono podczas prac prowadzonych obecnie nad unijną strategią na rzecz portów, w związku z którą na początku 2013 r. zostaną przedstawione odpowiednie wnioski, konkurencyjność portów regionu adriatycko-jońskiego zależy między innymi od:

· możliwości tych portów w zakresie zwiększenia intermodalności poprzez integrację transportu morskiego i lądowego. Bałtycko-adriatyckie i śródziemnomorskie korytarze transportowe przewidziane w instrumencie „Łącząc Europę” rozwiążą kwestię braku linii kolejowych i autostrad;

· wydajnego funkcjonowania przyjaznego dla środowiska.

Porty odgrywają ważną rolę w zapewnianiu ciągłości terytorialnej i spójności społecznej. Jednak transport morski towarów i pasażerów między państwami regionu adriatycko-jońskiego rzadko stanowi preferowaną opcję. Biorąc pod uwagę dużą liczbę państw i miast leżących nad Morzem Adriatyckim i Morzem Jońskim oraz stosunkowo niewielkie odległości, jakie je dzielą drogą morską, potencjał rozwoju żeglugi morskiej bliskiego zasięgu jest znaczny. Adriatycka autostrada morska[16] stanowi przykład działań na rzecz rentownych i rzetelnych usług transportowych w transeuropejskim systemie transportu multimodalnego. Ze względu na dużą liczbę wysp przy wybrzeżach Chorwacji i Grecji szczególnie istotne są transgraniczne połączenia promowe.

W związku z powyższym w planowanej strategii na rzecz portów oraz w przyszłych działaniach dotyczących sieci TEN-T należy zająć się następującymi kwestiami potencjalnych dziedzin priorytetowych:

· optymalizacja interfejsów, procedur i infrastruktury w celu usprawnienia handlu z Europą południową, środkową i wschodnią;

· optymalizacja połączeń za pomocą rozwoju zintegrowanej i opartej na popycie sieci niskoemisyjnego transportu morskiego w całym regionie, ze szczególnym uwzględnieniem połączeń między wyspami;

· zwiększenie trwałego zrównoważenia środowiskowego i gospodarczego.

Konkretne warianty mogłyby obejmować poprawę połączeń między portami a obszarami w głębi lądu oraz szybkie wdrożenie europejskiego obszaru transportu morskiego bez barier (zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla wewnątrzunijnych połączeń morskich w regionie lub wspieranie wydajności i jakości usług portowych w regionie).

1.2.2 Turystyka przybrzeżna i morska

Turystyka, będąc jednym z najważniejszych i szybko rozwijających się sektorów morskich, ma duże znaczenie gospodarcze. Dzięki tworzeniu miejsc pracy i sprzyjaniu ochronie przybrzeżnego i morskiego dziedzictwa kulturowego przynosi znaczące korzyści gospodarce regionalnej. Forum adriatyckich i jońskich izb handlowych opracowało wspólny znak towarowy – „AdrIon”. Właściwe zarządzanie intensywną turystyką przybrzeżną ma podstawowe znaczenie z punktu widzenia łagodzenia niekorzystnego oddziaływania tego sektora na środowisko przybrzeżne i morskie, od którego jest w dużym stopniu uzależniony. Na przykład należy dostosować możliwości zakładów utylizacji odpadów lub oczyszczania ścieków, aby zapobiec odprowadzaniu ich bezpośrednio do morza.

W regionie adriatycko-jońskim odnotowano szybki wzrost w sektorze rejsów turystycznych. Wenecja i Dubrownik należą do dziesięciu najważniejszych portów w Europie, do których zawijają statki wycieczkowe. Rosnąca segmentacja rynku i nowatorskie rozwiązania biznesowe otwierają przez różnymi portami nowe możliwości.

Ponadto ważnym elementem zarówno w rozwoju turystyki, jak i dla wspólnej tożsamości, jest dziedzictwo kulturowe i archeologiczne na obszarach przybrzeżnych oraz na dnie morskim.

W związku z powyższym należy zająć się następującymi dziedzinami priorytetowymi:

· wspieranie zrównoważonego rozwoju turystyki przybrzeżnej i morskiej, jak również innowacji i wspólnych strategii marketingowych oraz produktów;

· zapewnienie zrównoważenia w sektorze poprzez ograniczenie jego śladu ekologicznego, z uwzględnieniem skutków zmieniającego się klimatu;

· promowanie zrównoważonego rozwoju turystyki rejsowej;

· docenienie i popularyzacja dziedzictwa kulturowego.

Konkretne warianty mogłyby obejmować szersze stosowanie wspólnych marek w celu promocji turystyki w regionie, zgodnie z działaniami podjętymi przez adriatyckie i jońskie izby handlowe, jak również określenie nowych rozwiązań biznesowych w sektorze rejsów wycieczkowych.

1.2.3 Akwakultura

Sektor akwakultury zapewnia bezpośrednio ok. 80 000 miejsc pracy w UE, stanowiąc jedno z ważnych źródeł dochodu na licznych obszarach przybrzeżnych. Do czołowych państw prowadzących chów ryb w regionie Morza Śródziemnego należą Włochy i Grecja, w których produkuje się ponad 284 000 ton ryb rocznie.

Rozwój silnego europejskiego sektora akwakultury wysokiej jakości, zapewniającego zrównoważenie środowiskowe i gospodarcze, może przyczynić się do powstawania miejsc pracy i zapewnić źródło zdrowych produktów żywnościowych. Akwakultura może również złagodzić presję połowową, co pomoże chronić zasoby ryb. Łagodzenie niekorzystnych skutków jest odpowiednio uwzględnione w prawodawstwie UE dotyczącym ochrony środowiska.

Rozwój pełnych możliwości akwakultury w UE jest utrudniany wskutek następujących barier: ograniczony dostęp do przestrzeni oraz pozwoleń; rozdrobnienie sektora; ograniczony dostęp do kapitału zalążkowego lub pożyczek na potrzeby inwestycji; czasochłonne procedury administracyjne i biurokracja. Zgodnie z zasadą pomocniczości reforma wspólnej polityki rybackiej proponuje wspieranie akwakultury za pomocą skoordynowanego podejścia opartego na niewiążących wytycznych strategicznych i wspólnych priorytetach oraz na wymianie najlepszych praktyk dzięki otwartej metodzie koordynacji. W związku z powyższym należy zająć się następującymi dziedzinami priorytetowymi:

· tworzenie miejsc pracy i możliwości dla przedsiębiorstw dzięki dalszym badaniom naukowym i innowacji;

· zgodnie z zasadami PPOM – prace nad narzędziami umożliwiającymi odpowiednie umiejscowienie instalacji akwakultury w wodach, w tym narzędziami służącymi do określania działań pozwalających na ewentualną wspólną lokalizację z innymi rodzajami działalności gospodarczej.

Konkretne warianty mogłyby obejmować współpracę nad zmniejszeniem obciążeń administracyjnych oraz optymalizację planowania przestrzennego dzięki wymianie najlepszych praktyk.

FILAR 2: Zdrowsze środowisko morskie

W środowisku przybrzeżnym i morskim regionu adriatycko-jońskiego można znaleźć różnorodne siedliska i gatunki. W obydwu morzach występują łąki trawy morskiej Posidonia oraz różne ssaki morskie[17].

Z powodu silnego oddziaływania antropogenicznego i cech topograficznych siedliska te są bardzo podatne na zanieczyszczenie. Państwa nadbrzeżne współpracują w ramach regulacyjnych dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej, konwencji barcelońskiej i jej protokołów oraz Wspólnej Komisji ds. Ochrony Morza Adriatyckiego i jego Obszarów Przybrzeżnych.

Jednym z istotnych rodzajów oddziaływania na Morze Adriatyckie jest odpływ rzeczny. Mniej więcej jedna trzecia wód lądowych regionu śródziemnomorskiego wpływa do północnej i środkowej części Morza Adriatyckiego. Powodowana tym eutrofizacja stanowi jedno z głównych zagrożeń na tym obszarze[18]. Wdrażanie przepisów ramowej dyrektywy wodnej ma zatem duże znaczenie dla osiągnięcia dobrego stanu środowiska morskiego.

Odpady odprowadzane do morza stanowią nie tylko problem estetyczny, lecz często również znaczne zagrożenie dla organizmów żyjących w morzu. Główne źródła takich odpadów to działania prowadzone na lądzie: odpady z gospodarstw domowych, emisje zanieczyszczeń z obiektów turystycznych oraz odpływy z wysypisk śmieci.

Ponadto na omawianym obszarze prowadzi się intensywny transport morski, który wiąże się z emisjami ze statków i portów, ryzykiem wypadków oraz wprowadzaniem inwazyjnych gatunków obcych wskutek zrzutów wód balastowych. W 2005 r. Chorwacja, Włochy i Słowenia podpisały porozumienie w sprawie podregionalnego planu na wypadek zagrożenia[19], w którym ustanowiono ramy prawne i operacyjne związane z zapobieganiem zanieczyszczeniom na morzu i ich usuwaniem.

W związku z powyższym należy zająć się następującymi dziedzinami priorytetowymi w odpowiednich obszarach polityki UE:

· zapewnienie do 2020 r. dobrego stanu środowiska i dobrego stanu ekologicznego w odniesieniu do środowiska morskiego i przybrzeżnego zgodnie z odnośnym dorobkiem prawnym UE oraz podejściem ekosystemowym na podstawie konwencji barcelońskiej;

· ochrona różnorodności biologicznej, ekosystemów i ich usług poprzez wdrażanie europejskiej sieci ekologicznej „Natura 2000” i zarządzanie nią, z uwzględnieniem powiązanych działań na podstawie konwencji barcelońskiej;

· zmniejszenie ilości odpadów odprowadzanych do morza, w tym lepsza gospodarka odpadami na obszarach przybrzeżnych;

· zacieśnianie współpracy podregionalnej i monitorowanie istniejących mechanizmów, zwłaszcza ustanowionych przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA) w odniesieniu do zapobiegania znacznym wyciekom oleju oraz gotowości i skoordynowanego reagowania na takie wycieki, jak również analiza możliwości lepszego wykorzystywania dostępnych zasobów UE.

Konkretne warianty mogłyby obejmować wymianę najlepszych praktyk między organami zarządczymi morskich obszarów chronionych, zmierzających do ochrony różnorodności biologicznej, przy wykorzystaniu prac sieci adriatyckich obszarów chronionych (AdriaPAN), jak również wdrożenie podregionalnego planu na wypadek zagrożenia, z jego ewentualnym rozszerzeniem na inne państwa regionu adriatycko-jońskiego.

FILAR 3: Bezpieczniejsza i lepiej chroniona przestrzeń morska

Wyzwania związane ze zdrowiem ludzi i środowiska oraz bezpieczeństwem i ochroną nie przestrzegają granic morskich danego państwa. Należy dążyć do synergicznego reagowania regionalnego, opartego na zharmonizowanym wdrażaniu obowiązujących przepisów unijnych i międzynarodowych oraz wykorzystującego nowe technologie.

Niektóre państwa trzecie omawianego regionu powinny poprawić skuteczność swoich działań jako państwa bandery oraz swoją pozycję w rankingu memorandum paryskiego w sprawie kontroli przeprowadzanej przez państwo portu. Dokładne wdrażanie przepisów unijnych i międzynarodowych przyczyni się ostatecznie do rozwoju żeglugi wysokiej jakości w regionie, stworzy równe warunki działania, wesprze mobilność i stopniowo przygotuje kraje kandydujące i potencjalne kraje kandydujące do przystąpienia do UE. Należy wspierać kulturę przestrzegania przepisów unijnych i międzynarodowych.

W porównaniu z innymi regionami na obszarze adriatycko-jońskim odnotowuje się większą liczbę rejsów statków pasażerskich w roku, przy jednoczesnym wzroście przewozów ropy i gazu. Morze Adriatyckie i Morze Jońskie to nie tylko obszar handlowego transportu morskiego, lecz również aktywności grupy przestępczych polegającej na nielegalnej migracji oraz innych niezgodnych z prawem działaniach. Należy zwiększyć możliwości organów publicznych w zakresie monitorowania ruchu na morzu, reagowania na sytuacje wyjątkowe, ratowania życia ludzkiego, odtwarzania środowiska morskiego, kontroli połowów oraz reagowania na zagrożenia dla bezpieczeństwa.

Należy zająć się następującymi dziedzinami priorytetowymi, zwłaszcza w państwach sąsiadujących, biorąc pod uwagę działania prowadzone w ramach dorobku prawnego UE i zgodnie z krajowymi ramami instytucjonalnymi:

· poprawa kultury przestrzegania przepisów w zakresie kontroli przeprowadzanych przez państwo bandery i państwo portu, odpowiedzialności i ubezpieczenia żeglugi, warunków sanitarnych na statkach i kontroli chorób zaraźliwych na statkach, badania wypadków oraz ochrony portów;

· zacieśnienie współpracy między krajowymi lub regionalnymi organami do spraw morskich a UE, a także ustanowienie mechanizmów umożliwiających wymianę informacji o ruchu na morzu między krajowymi systemami VTMIS[20] za pośrednictwem sieci SafeSeaNet;

· wspieranie rozwoju systemów wspomagania decyzji kapitana, zdolności reagowania na wypadki oraz planów na wypadek zagrożenia;

· zapewnienie odpowiednich źródeł informacji dla załóg i nawigatorów (np. batymetria, mapowanie dna morskiego i badania hydrograficzne) oraz wprowadzanie tych informacji do elektronicznych map nawigacyjnych (e-nawigacja), przeznaczonych zwłaszcza dla statków pasażerskich.

Jednym z konkretnych wariantów, który mógłby pozwolić na osiągnięcie powyższych celów i który zaproponowano podczas pierwszej tury konsultacji z zainteresowanymi podmiotami, jest unowocześnienie istniejącego systemu ADRIREP[21] i jego integracja z siecią SafeSeaNet.

FILAR 4: Zrównoważone i odpowiedzialne połowy

Omawiana strategia powinna wesprzeć starania na rzecz trwale zrównoważonych i odpowiedzialnych połowów, tak aby mogły one nadal zapewniać zasoby gospodarcze obszarom przybrzeżnym.

Po pierwsze, należy dążyć do wdrożenia zasad wspólnej polityki rybackiej (WPRyb). WPRyb sprzyja podejściu oddolnemu do zarządzania rybołówstwem. Korzystne dla omawianego obszaru byłoby także ustanowienie wspólnych zasad i instrumentów dotyczących morskich obszarów chronionych ważnych dla rybołówstwa[22], w tym przyjęcie środków ochrony wrażliwych siedlisk morskich i pewnych gatunków (np. żółwi morskich i delfinów).

Organy administracji i organizacje producentów w Chorwacji, we Włoszech i w Słowenii prowadzą już współpracę dotyczącą handlowych aspektów rybołówstwa, której skutkiem jest na przykład ustanowienie Obserwatorium Społeczno-Gospodarczego ds. Rybołówstwa i Akwakultury na Północnym Adriatyku. Zakres współpracy można rozszerzyć w celu rozwoju badań i usług rynkowych, aby zapewnić lepszą identyfikowalność produktów i umożliwić wprowadzanie ich do obrotu.

W dziedzinie kontroli, monitorowania i nadzoru należy wspierać kulturę przestrzegania przepisów oraz umożliwić przekazywanie informacji w oparciu o wymianę wiedzy specjalistycznej i najlepszych praktyk oraz dalszy rozwój wspólnych inicjatyw operacyjnych. Ponadto należy rozważyć kwestię unowocześnienia wszystkich odpowiednich narzędzi operacyjnych (systemów, urządzeń i innych zasobów).

W wielostronnych ramach Generalnej Komisji Rybołówstwa Morza Śródziemnego i projektów regionalnych FAO (Adriamed oraz Eastmed) prowadzi się już współpracę dotyczącą zagadnień naukowych i zarządzania rybołówstwem. Te projekty należy wspierać poprzez zwiększanie udziału wszystkich zainteresowanych państw. Jednocześnie można propagować rozszerzanie współpracy naukowej między państwami regionu w celu dostosowania badań naukowych do potrzeb rybołówstwa i akwakultury.

W związku z powyższym należy zająć się następującymi dziedzinami priorytetowymi:

· osiągnięcie zrównoważonego zarządzania rybołówstwem, w tym opracowanie planów wieloletnich oraz takich środków jak morskie obszary chronione w szerszym znaczeniu tego pojęcia;

· wkład w rentowność i zrównoważenie rybołówstwa dzięki zwiększeniu udziału zainteresowanych podmiotów w zarządzaniu rybołówstwem i innych działaniach;

· rozwój kultury przestrzegania przepisów, oszczędzanie zasobów, umożliwianie przekazywania informacji oraz zacieśnianie współpracy w zakresie kontroli połowów;

· rozwój współpracy naukowej w dziedzinie rybołówstwa.

Konkretne warianty mogłyby obejmować rozwój badań i usług rynkowych, aby wprowadzanie do obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury w regionie było przejrzyste, skuteczne i w pełni zgodne z obowiązującymi przepisami, jak również wymianę danych społeczno-gospodarczych w sektorze połowowym.

KOLEJNE KROKI: OPRACOWANIE PLANU DZIAŁANIA

Strategia morska dla Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego zostanie szczegółowo określona w planie działania, który ma zostać przedstawiony w drugiej połowie 2013 r., przy uwzględnieniu działań prowadzonych i planowanych w odpowiednich obszarach polityki UE. W oparciu o filary określone w niniejszym komunikacie strategia obejmie dziedziny i działania priorytetowe, w których zalecane jest wsparcie, aby odpowiednio odpowiedzieć na wyzwania i możliwości opisane powyżej. Strategia będzie również zawierać jasno określone cele zgodne z założeniami strategii „Europa 2020”. Omawiane działania zostaną podjęte przez zainteresowane podmioty w regionie, z którymi Komisja będzie współpracować – w tym rządy i agencje, regiony, gminy, przedsiębiorstwa, naukowców oraz organizacje międzynarodowe i pozarządowe.

Komisja będzie współpracować z wymienionymi zainteresowanymi podmiotami oraz innymi instytucjami, jednostkami odpowiedzialnymi za programowanie i organizacjami międzyrządowymi działającymi w regionie, aby w odpowiednich przypadkach dostosować ich działalność do celów strategii oraz aby określić organy koordynujące planowane działania i projekty.

Aby ustanowienie, monitorowanie i wdrażanie planu działania strategii przebiegało sprawnie, należy również określić sposób zarządzania strategią.

WNIOSKI

Komisja jest przekonana, że ramy określone powyżej będą stanowić dla wszystkich zainteresowanych państw wsparcie w realizacji celów strategii „Europa 2020” w odniesieniu do zasobów morskich, ich potencjału i zrównoważonego wykorzystywania. Ponadto będą one sprzyjać europejskiej współpracy terytorialnej i integracji w elastyczny oraz integracyjny sposób, przestrzegając jednocześnie zasady pomocniczości. Komisja Europejska chciałaby wiedzieć, czy wymienione wyżej dziedziny priorytetowe obejmują najważniejsze kwestie, w przypadku których ściślejsza współpraca miałaby duże znaczenie. Komisja Europejska jest również zainteresowana koncepcjami dotyczącymi skutecznego i elastycznego modelu zarządzania, który powinien uzupełniać strategię i plan działania oraz umożliwiać realizację działań. W związku z tym Komisja zwraca się do Rady, Parlamentu Europejskiego, Komitetu Regionów oraz Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego o analizę i poparcie propozycji określonych w niniejszym komunikacie.

[1]                      Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Fundusz Spójności, Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rybacki.

[2]                      Program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji („Horyzont 2020”).

[3]                      Instrument finansowy na rzecz środowiska.

[4]                      Europejski Fundusz Morski i Rybacki.

[5]                      Instrument Pomocy Przedakcesyjnej.

[6]                      COM(2010) 2020 final.

[7]                      Na potrzeby niniejszego dokumentu stosujemy definicję Międzynarodowej Organizacji Hydrograficznej, zgodnie z którą południową granicę Morza Jońskiego stanowi linia między przylądkiem Tajnaron a przylądkiem Passero.

[8]                      Inicjatywa adriatycko-jońska (AII) stanowi inicjatywę na rzecz współpracy regionalnej, ustanowioną w 2000 r. deklaracją z Ankony. Serbia została członkiem inicjatywy AII, ponieważ jest sukcesorem wspólnoty państwowej Serbii i Czarnogóry.

[9]                      Deklaracja europejskich ministrów odpowiedzialnych za zintegrowaną politykę morską oraz Komisji Europejskiej w sprawie agendy morskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, przyjęta dnia 8 października 2012 r.

[10]                    COM(2009) 248 final oraz COM(2012) 128 final.

[11]                    COM(2010) 715 final.

[12]                    COM(2011) 782 final.

[13]                    COM(2012) 494 final z dnia 13 września 2012 r.

[14]                    Jednostka koordynująca UNEP/MAP stanowi organ odpowiedzialny za wdrażanie Konwencji o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego.

[15]                    Np. projekt COCONET (FP7-OCEAN).

[16]                    ADRIAMOS.

[17]                    Wstępna zintegrowana ocena dotycząca Morza Śródziemnego stanowiąca etap trzeci podejścia ekosystemowego.

[18]                    Tamże.

[19]                    Podregionalny plan na wypadek zagrożenia dotyczący zapobiegania znacznym zanieczyszczeniom na Morzu Adriatyckim oraz gotowości i reagowania na takie zanieczyszczenia.

[20]                    System zarządzania informacją i ruchem statków.

[21]                    System raportowania ruchu statków na Morzu Adriatyckim.

[22]                    Np. chronione obszary połowowe zgodnie z art. 19 rozporządzenia w sprawie Morza Śródziemnego, obszary ograniczonych połowów zgodnie z ramami GFCM oraz obszary szczególnie chronione Morza Śródziemnego (SPAMI) na podstawie konwencji barcelońskiej.