8.2.2014   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 39/72

(1)

Państwa członkowskie mają prawo do określania warunków wykorzystania swoich zasobów energetycznych, o ile uwzględniają potrzebę zachowania, ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego.

(2)

Na obecnym etapie rozwoju technologicznego rozpoznawanie i wydobywanie węglowodorów, takich jak gaz łupkowy, wymaga intensywnego szczelinowania hydraulicznego przy jednoczesnym zastosowaniu odwiertów kierunkowych (zwłaszcza z odcinkami poziomymi) o skali i intensywności, które jak dotąd rzadko występowały w Unii. Technika szczelinowania hydraulicznego stwarza szczególne problemy związane zwłaszcza ze zdrowiem i środowiskiem naturalnym.

(3)

W swojej rezolucji z dnia 21 listopada 2012 r. Parlament Europejski odnotował znaczące potencjalne korzyści z produkcji gazu łupkowego i olei łupkowych oraz wezwał Komisję do wprowadzenia ogólnounijnego systemu kontrolowania zagrożeń wynikających z rozpoznawania i wydobywania niekonwencjonalnych paliw kopalnych celem zagwarantowania, że we wszystkich państwach członkowskich stosowane będą zharmonizowane przepisy dotyczące ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego.

(4)

W swoich konkluzjach z dnia 22 maja 2013 r. Rada Europejska podkreśliła potrzebę dywersyfikacji dostaw energii w Europie oraz rozwoju lokalnych zasobów energetycznych w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw, zmniejszenia zależności Unii od zewnętrznych dostaw energii oraz pobudzenia wzrostu gospodarczego. Rada pozytywnie przyjęła wyrażony przez Komisję zamiar zbadania możliwości bardziej systematycznego korzystania z lokalnych źródeł energii w celu ich bezpiecznej, zrównoważonej i opłacalnej eksploatacji z jednoczesnym poszanowaniem decyzji państw członkowskich dotyczących własnych koszyków energetycznych.

(5)

W swoim komunikacie do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie rozpoznawania i wydobywania węglowodorów (takich jak gaz łupkowy) w UE z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego (1) Komisja przedstawiła potencjalne nowe możliwości i problemy związane z eksploatacją niekonwencjonalnych złóż węglowodorów w Unii, a także główne elementy uznane za niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa tej techniki. W komunikacie stwierdza się, że istnieje potrzeba wydania zalecenia określającego podstawowe zasady, które pomogą państwom członkowskim w rozpoznawaniu i wydobywaniu gazu ziemnego ze złóż łupków oraz zapewnią ochronę klimatu i środowiska, efektywne wykorzystanie zasobów oraz informowanie opinii publicznej.

(6)

Na szczeblu międzynarodowym Międzynarodowa Agencja Energetyczna opracowała zalecenia dotyczące bezpiecznego rozwoju gazu niekonwencjonalnego. Te „złote zasady” dotyczą niezawodnych i adekwatnych systemów regulacyjnych, starannego wyboru lokalizacji, odpowiedniego planowania projektów, charakterystyki zagrożeń podziemnych, solidnych zasad projektowania odwiertów, zapewnienia przejrzystości dla działań i monitorowania powiązanych skutków, należytego gospodarowania wodą i odpadami oraz ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza i emisji gazów cieplarnianych.

(7)

Zarówno unijne przepisy ogólne, jak i prawodawstwo Unii w zakresie ochrony środowiska, mają zastosowanie do działań w zakresie rozpoznawania i wydobywania węglowodorów, wymagających intensywnego szczelinowania hydraulicznego. W szczególności dyrektywa Rady 89/391/EWG (2) ustanawiająca przepisy dotyczące bezpieczeństwa i zdrowia pracowników wprowadza środki w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy; dyrektywa Rady 92/91/EWG (3) ustanawiająca przepisy dotyczące wydobywania kopalin otworami wiertniczymi ustanawia minimalne wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi; dyrektywa 94/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (4) w sprawie warunków udzielania i korzystania z zezwoleń na poszukiwanie, badanie i produkcję węglowodorów wymaga udzielania zezwoleń w sposób niedyskryminujący; dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (5) ustanawiająca ramy polityki wodnej wymaga od operatora uzyskania zezwolenia na pobór wód i zakazuje bezpośrednich zrzutów zanieczyszczeń do wód gruntowych; dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (6) ustanawiająca przepisy dotyczące strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymaga oceny planów i programów w dziedzinie energii, przemysłu, gospodarki odpadami, gospodarki wodnej, transportu lub użytkowania gruntów; dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (7) ustanawiająca przepisy w sprawie odpowiedzialności za środowisko ma zastosowanie do działalności zawodowej obejmującej takie działania, jak gospodarowanie odpadami i pozyskiwanie wody; dyrektywa 2006/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (8) ustanawiająca przepisy dotyczące odpadów z przemysłu wydobywczego reguluje gospodarowanie powierzchniowymi i podziemnymi odpadami powstającymi w wyniku rozpoznawania i wydobywania węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego; dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (9) ustanawiająca przepisy dotyczące wód gruntowych zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia środków, które uniemożliwiają lub ograniczają wprowadzanie zanieczyszczeń do wód gruntowych; rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (10) w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 528/2012 (11) w sprawie udostępniania na rynku i stosowania produktów biobójczych mają zastosowanie do stosowania chemikaliów i produktów biobójczych, które mogą być wykorzystywane do szczelinowania; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE (12) ustanawiająca przepisy w sprawie odpadów określa warunki mające zastosowanie do ponownego użycia płynów, które wydobywają się na powierzchnię w wyniku intensywnego szczelinowania hydraulicznego i podczas wydobycia; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013 (13) w sprawie mechanizmu monitorowania i sprawozdawczości w zakresie emisji gazów cieplarnianych oraz decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/406/WE (14) w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów do roku 2020, mają zastosowanie do niekontrolowanych emisji metanu; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE (15) ustanawiająca przepisy w sprawie emisji przemysłowych ma zastosowanie do instalacji, w których prowadzone są rodzaje działalności wymienione w załączniku I do tej dyrektywy; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE (16) ustanawiająca przepisy w sprawie oceny skutków wywieranych na środowisko wymaga przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko projektów obejmujących wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego do celów handlowych, w przypadku gdy ilości wydobyte przekraczają 500 ton dziennie dla ropy naftowej i 500 000 m3 dziennie w przypadku gazu, a także przeprowadzania kontroli w przypadku głębokich wierceń oraz instalacji powierzchniowych urządzeń przemysłowych do wydobywania ropy naftowej i gazu; dyrektywa Rady 96/82/WE (17) w sprawie kontroli niebezpieczeństwa poważnych awarii związanych z substancjami niebezpiecznymi, a od dnia 1 czerwca 2015 r. – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE (18) – nakładają na prowadzących zakłady, w których znajdują się niebezpieczne substancje w ilościach przekraczających pewne pułapy określone w załączniku I do każdej z tych dyrektyw, do wprowadzania wszelkich niezbędnych środków w celu zapobiegania poważnym awariom oraz ograniczania ich skutków dla zdrowia człowieka i środowiska. Odnosi się to między innymi do chemicznych i cieplnych procesów przetwarzania i powiązanego składowania w ramach eksploatacji kopalin w kopalniach i kamieniołomach, jak również do podziemnego magazynowania gazu na lądzie.

(8)

Przepisy Unii w zakresie środowiska opracowano jednak w czasie, gdy w Europie nie stosowano intensywnego szczelinowania hydraulicznego. Dlatego też niektóre aspekty środowiskowe związane z rozpoznawaniem i wydobywaniem węglowodorów z wykorzystaniem tej metody nie są w pełni uwzględnione w obowiązujących przepisach Unii, w szczególności w zakresie planowania strategicznego, oceny zagrożeń podziemnych, integralności odwiertów, monitoringu bazowego i operacyjnego, wychwytywana metanu i ujawniania informacji na temat chemikaliów stosowanych w poszczególnych odwiertach.

(9)

Konieczne jest zatem ustanowienie podstawowych zasad, które powinny zostać uwzględnione przez państwa członkowskie przy stosowaniu bądź dostosowywaniu ich przepisów odnoszących się do działalności związanej z intensywnym szczelinowaniem hydraulicznym. Taki zbiór zasad pozwoliłby wyrównać warunki działania dla podmiotów gospodarczych oraz zwiększyć zaufanie inwestorów i poprawić funkcjonowanie wewnętrznego rynku energii. Jasne i przejrzyste zasady przyczyniłyby się również do złagodzenia obaw społecznych i ewentualnego sprzeciwu wobec wydobycia gazu łupkowego. Z niniejszego zbioru zasad nie wynika, że państwa członkowskie mają obowiązek prowadzić działania rozpoznawcze lub wydobywcze z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego, nawet jeżeli tego nie chcą, ani też nie wynika z nich, że państwa członkowskie nie powinny utrzymać lub wprowadzić bardziej szczegółowych środków dopasowanych do szczególnych warunków krajowych, regionalnych lub lokalnych.

(10)

Unia nie ma doświadczenia w udzielaniu koncesji na wydobywanie węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego i ma niewielkie doświadczenie w udzielaniu koncesji na rozpoznawanie złóż. W związku z tym należy monitorować stosowanie przepisów Unii oraz niniejszego zalecenia w państwach członkowskich. Aktualizacja niniejszego zalecenia lub opracowanie prawnie wiążących przepisów mogą okazać się niezbędne w związku z postępem technicznym, potrzebą łagodzenia zagrożeń i skutków rozpoznawania i wydobywania węglowodorów z zastosowaniem technik innych niż intensywne szczelinowanie hydrauliczne, nieprzewidzianymi problemami związanymi ze stosowaniem przepisów Unii lub rozpoznawaniem i wydobywaniem węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego w morskiej działalności wydobywczej.

(11)

Niniejsze zalecenie określające podstawowe zasady, które mają być wykorzystane jako wspólna podstawa do rozpoznawania i wydobywania węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego, jest na obecnym etapie niezbędne. Stanowi ono uzupełnienie dotychczasowych przepisów unijnych mających zastosowanie do projektów obejmujących intensywne szczelinowanie hydrauliczne z i powinno zostać wdrożone przez państwa członkowskie w terminie 6 miesięcy.

(12)

Niniejsze zalecenie nie narusza praw i jest zgodne z zasadami uznanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, a w szczególności prawa do życia i prawa człowieka do integralności, wolności wypowiedzi i informacji, wolności prowadzenia działalności gospodarczej, prawa własności oraz prawa do wysokiego poziomu ochrony zdrowia i środowiska. Niniejsze zalecenie musi być wykonywane zgodnie z tymi prawami i zasadami,

1.1.

Niniejsze zalecenie określa podstawowe zasady mające wspomóc państwa członkowskie, które chcą prowadzić rozpoznawanie i wydobycie węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego, a jednocześnie pragną chronić zdrowie publiczne, klimat i środowisko, efektywnie wykorzystywać zasoby oraz odpowiednio informować społeczeństwo.

1.2.

Zachęca się państwa członkowskie, aby – przy stosowaniu przepisów wykonujących odpowiednie przepisy Unii lub dostosowywaniu ich do potrzeb i specyfiki rozpoznawania i wydobywania węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego – przestrzegały niniejszych zasad, które dotyczą planowania, kontroli instalacji, koncesji, wydajności operacyjnej, efektywności środowiskowej i zamykania odwiertów oraz udziału społeczeństwa i rozpowszechniania informacji.

a)

„intensywne szczelinowanie hydrauliczne” oznacza wtłoczenie do odwiertu co najmniej 1 000 m3 wody na każdym etapie szczelinowania lub co najmniej 10 000 m3 wody w trakcie całego procesu szczelinowania;

b)

„instalacja” obejmuje wszelkie powiązane struktury podziemne przeznaczone do rozpoznawania i wydobywania węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego.

3.1.

Przed udzieleniem koncesji na rozpoznawanie lub wydobywanie węglowodorów, które może prowadzić do zastosowania intensywnego szczelinowania hydraulicznego, państwa członkowskie powinny przygotować strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko w celu zapobieżenia zagrożeniom i skutkom dla zdrowia ludzkiego i środowiska oraz ich kontrolowania i ograniczania. Ocena ta powinna być przeprowadzona na podstawie wymogów dyrektywy 2001/42/WE.

3.2.

Państwa członkowskie powinny określić jasne zasady dotyczące ewentualnych ograniczeń działalności, np. na obszarach chronionych, zagrożonych powodziami lub aktywnych sejsmicznie oraz dotyczące minimalnych odległości między miejscem prowadzenia dozwolonej działalności wydobywczej a terenami mieszkalnymi i obszarami ochrony wód. Powinny one również ustanowić limity minimalnej głębokości między obszarem szczelinowania i wodami gruntowymi.

3.3.

Państwa członkowskie powinny wprowadzić odpowiednie środki w celu zapewnienia, aby ocenę oddziaływania na środowisko przeprowadzano na podstawie wymogów dyrektywy 2011/92/UE.

3.4.

Państwa członkowskie powinny odpowiednio wcześnie zapewnić zainteresowanej grupie społeczeństwa możliwość skutecznego udziału w opracowaniu strategii, o której mowa w pkt 3.1, oraz udostępnić jej ocenę skutków, o której mowa w pkt 3.3.

a)

za wydanie jednej lub większej liczby koncesji odpowiada więcej niż jeden właściwy organ;

b)

przewidziany jest udział więcej niż jednego operatora;

c)

na określonym etapie projektu potrzebna jest więcej niż jedna koncesja;

d)

zgodnie z krajowymi lub unijnymi przepisami potrzebna jest więcej niż jedna koncesja.

5.1.

Państwa członkowskie powinny wprowadzić odpowiednie środki w celu zapewnienia, aby formacja geologiczna wybranego terenu była odpowiednia do rozpoznawania i wydobywania węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego. Państwa członkowskie powinny dopilnować, aby operatorzy przeprowadzali ocenę ryzyka oraz charakterystykę potencjalnego miejsca wydobycia, obszaru wokół niego i obszaru podziemnego.

5.2.

Ocena ryzyka powinna opierać się na wystarczających danych, umożliwiających opracowanie charakterystyki potencjalnego obszaru rozpoznawania i wydobywania oraz identyfikację wszystkich możliwych dróg narażenia. Pozwoli to na ocenę ryzyka wycieku lub migracji płynów wiertniczych, płynów szczelinujących, materiałów występujących naturalnie, węglowodorów oraz gazów z odwiertu lub formacji docelowej, a także wywołania aktywności sejsmicznej.

5.3.

Ocena ryzyka powinna:

5.4.

Dany teren może zostać wybrany wyłącznie w przypadku, gdy ocena ryzyka przeprowadzona zgodnie z pkt 5.1, 5.2 i 5.3 wykaże, że intensywne szczelinowanie hydrauliczne nie spowoduje bezpośredniego zrzutu zanieczyszczeń do wód gruntowych i nie spowoduje szkód dla innych działań prowadzonych w pobliżu instalacji.

6.1.

Przed rozpoczęciem intensywnego szczelinowania hydraulicznego państwa członkowskie powinny dopilnować, aby:

6.2.

Poziom bazowy należy ustalić w odniesieniu do:

a)

operatorzy lub grupy operatorów stosowali zintegrowane podejście do przygotowania terenu wiertni w celu zapobiegania ryzyku i oddziaływaniu na środowisko i zdrowie oraz ograniczania tych zagrożeń, zarówno w odniesieniu do pracowników, jak i ogółu społeczeństwa;

b)

ustanowiono odpowiednie wymogi dotyczące infrastruktury do obsługi instalacji przed rozpoczęciem wydobycia. Jeżeli głównym zadaniem instalacji jest wydobycie ropy naftowej z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego, należy zainstalować specjalne urządzenie do wychwytywania i transportu towarzyszącego gazu ziemnego.

9.1.

Państwa członkowskie powinny dopilnować, aby operatorzy wykorzystywali najlepsze dostępne techniki i uwzględniali stosowne wyniki organizowanej przez Komisję wymiany informacji między państwami członkowskimi, zainteresowanymi sektorami przemysłu i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz ochrony środowiska, a także stosowali dobre praktyki branżowe w celu prewencji, kontrolowania i ograniczania skutków i zagrożeń wynikających z rozpoznawania i wydobywania węglowodorów.

9.2.

Państwa członkowskie powinny dopilnować, aby operatorzy:

9.3.

Państwa członkowskie powinny propagować odpowiedzialne gospodarowanie zasobami wodnymi przy intensywnym szczelinowaniu hydraulicznym.

10.1.

Państwa członkowskie powinny dopilnować, aby:

10.2.

Państwa członkowskie powinny zachęcać operatorów, aby zawsze, gdy jest to technicznie wykonalne i wskazane z punktu widzenia zdrowia ludzkiego, klimatu i środowiska, stosowali techniki szczelinowania ograniczające do minimum zużycie wody i strumienie odpadów oraz nie stosowali niebezpiecznych substancji chemicznych.

11.1.

Państwa członkowskie powinny dopilnować, aby operatorzy regularnie monitorowali instalację i obszar wokół niej oraz obszary podziemne potencjalnie objęte wpływem działań na etapie rozpoznawania i wydobywania, a w szczególności przed rozpoczęciem, w trakcie i po zakończeniu intensywnego szczelinowania hydraulicznego.

11.2.

Badanie podstawowe wymagane w pkt 6.1 i 6.2 należy wykorzystać jako punkt odniesienia przy monitorowaniu.

11.3

Oprócz parametrów środowiskowych ustalonych w wyniku badania podstawowego państwa członkowskie powinny zapewnić, aby operator monitorował następujące parametry operacyjne:

11.4.

Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby operatorzy monitorowali wpływ intensywnego szczelinowania hydraulicznego na integralność odwiertów i na inne konstrukcje znajdujące się na obszarze wokół nich oraz na obszar i podziemny potencjalnie objęty wpływem działań.

11.5.

Państwa członkowskie powinny dopilnować, aby wyniki monitorowania były zgłaszane właściwym organom.

12.1.

Państwa członkowskie powinny stosować przepisy w sprawie odpowiedzialności za środowisko do wszystkich działań prowadzonych w miejscu instalacji, w tym do tych, które obecnie nie wchodzą w zakres dyrektywy 2004/35/WE.

12.2.

Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby operator przed rozpoczęciem działań związanych z intensywnym szczelinowaniem hydraulicznym przedstawiał gwarancję finansową lub równorzędne zabezpieczenie obejmujące warunki koncesji oraz potencjalną odpowiedzialność za szkody wyrządzone środowisku.

13.1.

Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby właściwe organy posiadały wystarczające zasoby ludzkie i finansowe do realizacji swoich zadań.

13.2.

Państwa członkowskie powinny zapobiegać konfliktom interesów między funkcją regulacyjną właściwych organów i ich funkcją związaną z gospodarczym rozwojem zasobów.

a)

operator publicznie rozpowszechniał informacje na temat substancji chemicznych i ilości wody, jaką zamierza wykorzystać i jaką ostatecznie wykorzystał do intensywnego szczelinowania hydraulicznego w przypadku każdego odwiertu. Informacje te powinny zawierać nazwy i numery CAS (Chemical Abstracts Service) wszystkich substancji oraz ich karty charakterystyki, o ile są dostępne, a także maksymalne stężenia substancji w płynie szczelinującym;

b)

właściwe organy, przed upływem 6 miesięcy od opublikowania niniejszego zalecenia oraz w odstępach czasu nie dłuższych niż 12 miesięcy, zamieszczały następujące informacje na publicznie dostępnych stronach internetowych:

c)

właściwe organy niezwłocznie informowały również społeczeństwo o:

16.1.

Państwa członkowskie, które podjęły decyzję o rozpoznawaniu i wydobywaniu złóż węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego, są proszone o wprowadzenie w życie podstawowych zasad określonych w niniejszym zaleceniu do dnia 28 lipca 2014 r. oraz o coroczne informowanie Komisji o środkach wprowadzonych w związku z niniejszym zaleceniem – po raz pierwszy do grudnia 2014 r.

16.2.

Komisja będzie uważnie monitorować stosowanie niniejszego zalecenia, porównując sytuację w państwach członkowskich w publicznie dostępnej tablicy wyników.

16.3.

Komisja przeprowadzi przegląd skuteczności zalecenia 18 miesięcy po jego opublikowaniu.

16.4.

Przegląd ten obejmie ocenę stosowania zalecenia, badanie postępów w wymianie informacji na temat najlepszych dostępnych technik i stosowania odpowiednich dokumentów referencyjnych BAT oraz ewentualną potrzebę aktualizacji przepisów zalecenia. Komisja podejmie decyzję, czy konieczne jest złożenie wniosków legislacyjnych zawierających prawnie wiążące przepisy dotyczące rozpoznawania i wydobywania węglowodorów z zastosowaniem intensywnego szczelinowania hydraulicznego.