Sprawa C‑530/13

Leopold Schmitzer

przeciwko

Bundesministerin für Inneres

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

złożony przez Verwaltungsgerichtshof)

„Odesłanie prejudycjalne — Polityka społeczna — Dyrektywa 2000/78/WE — Równość traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy — Artykuł 2 ust. 1 i art. 2 ust. 2 lit. a) — Artykuł 6 ust. 1 — Dyskryminacja ze względu na wiek — Uregulowanie krajowe uzależniające zaliczenie okresów nauki i zatrudnienia przebytych przed ukończeniem 18. roku życia, dla celów określenia wysokości wynagrodzenia, od wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu — Względy uzasadniające — Przydatność do osiągnięcia zamierzonego celu — Możliwość kwestionowania wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu”

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 11 listopada 2014 r.

1. Polityka społeczna – Równość traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy – Dyrektywa 2000/78 – Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek – Uregulowanie krajowe uzależniające zaliczenie okresów nauki i zatrudnienia przebytych przed ukończeniem 18. roku życia, dla celów określenia wysokości wynagrodzenia, od wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu – Uregulowanie zawierające przepisy dyskryminujące – Uzasadnienie wynikające z dążenia do uzasadnionych celów – Poszanowanie praw nabytych oraz ochrona uzasadnionych oczekiwań – Proporcjonalność – Brak

   (dyrektywa Rady 2000/78, art. 2 ust. 1, art. 2 ust. 2, art. 6 ust. 1)

2. Polityka społeczna – Równość traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy – Dyrektywa 2000/78 – Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek – Uregulowanie krajowe uzależniające zaliczenie okresów nauki i zatrudnienia przebytych przed ukończeniem 18. roku życia, dla celów określenia wysokości wynagrodzenia, od wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu – Prawo do kwestionowania skutków dyskryminujących

   (dyrektywa Rady 2000/78, art. 2, 9, 16)

1.  Artykuł 2 ust. 1, art. 2 ust. 2 lit. a) oraz art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy należy interpretować w ten sposób, że przepisy te stoją na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które – w celu wyeliminowania dyskryminacji ze względu na wiek – uwzględnia okresy nauki i zatrudnienia przebyte przed ukończeniem 18. roku życia, ale jednocześnie – w przypadku urzędników dotkniętych ową dyskryminacją – wydłuża o trzy lata okres zatrudnienia wymagany do awansu z pierwszego do drugiego stopnia zaszeregowania w każdej z grup zatrudnienia i w każdej z kategorii płacowych.

   W istocie ponieważ wydłużenie o trzy lata okresu zatrudnienia wymaganego do awansu z pierwszego do drugiego stopnia zaszeregowania dotyczy tylko urzędników, którzy przebyli okresy nauki i zatrudnienia przed ukończeniem 18. roku życia, takie uregulowanie krajowe powoduje odmienne traktowanie bezpośrednio ze względu na wiek w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2000/78.

   Takie odmienne traktowanie nie może być uzasadnione tylko względami budżetowymi lub względami natury administracyjnej. W istocie o ile względy budżetowe mogą leżeć u podstaw wyborów w dziedzinie polityki społecznej państwa członkowskiego i wpływać na charakter lub zakres środków, które państwo to pragnie przyjąć, względy te nie mogą same w sobie stanowić celu zgodnego z przepisami w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78.

   Natomiast poszanowanie praw nabytych i ochrona uzasadnionych oczekiwań urzędników uprzywilejowanych pod rządami poprzedniej regulacji pod względem ich wynagrodzeń stanowią zgodne z prawem cele polityki zatrudnienia i rynku pracy mogące uzasadniać utrzymanie w okresie przejściowym dotychczasowych wynagrodzeń, a w związku z tym systemu dyskryminującego ze względu na wiek. Takie uregulowania umożliwiają realizację owych celów, ponieważ urzędnicy uprzywilejowani pod rządami poprzedniej regulacji nie są dotknięci wydłużeniem z mocą wsteczną okresu zatrudnienia wymaganego do awansu.

   Wspomniane cele nie mogą jednak uzasadniać środka, który w ostatecznym rozrachunku utrzymuje, wprawdzie tylko w odniesieniu do niektórych osób, odmienne traktowanie ze względu na wiek, które miała wyeliminować reforma dyskryminacyjnego systemu i której środek ten stanowi część. Środek taki, mimo że zapewnia ochronę praw nabytych i uzasadnionych oczekiwań urzędników uprzywilejowanych pod rządami poprzedniej regulacji, nie pozwala na stworzenie niedyskryminacyjnego systemu dla pracowników, którzy dotąd byli w nim nieuprzywilejowani.

   (por. pkt 35, 41–45; pkt 1 sentencji)

2.  Artykuły 9 i 16 dyrektywy 2000/78 ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy należy interpretować w ten sposób, że urzędnik, wobec którego doszło do naruszenia zasady równego traktowania ze względu na wiek w związku ze sposobem ustalania daty odniesienia dla potrzeb awansu, powinien mieć możliwość powoływania się na art. 2 owej dyrektywy w celu zakwestionowania dyskryminacyjnych skutków wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu nawet wtedy, gdy jego wniosek o ponowne ustalenie owej daty odniesienia został rozpatrzony pozytywnie.

   W istocie w razie pozbawienia urzędnika nieuprzywilejowanego pod rządami poprzedniej regulacji możliwości kwestionowania dyskryminacyjnych skutków wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu ze względu na to, że owa nowa dyskryminacja wynika jakoby jedynie z racji złożenia przez niego i pozytywnego rozpatrzenia wniosku o ponowne ustalenie daty odniesienia dla potrzeb awansu, w sytuacji gdy urzędnicy uprzywilejowani pod rządami poprzedniej regulacji zrezygnowali ze złożenia takiego wniosku, taki nieuprzywilejowany urzędnik nie mógłby dochodzić realizacji wszystkich praw, które przysługują mu na gruncie zasady równego traktowania i są gwarantowane przez dyrektywę 2000/78, co naruszałoby art. 9 i 16 tej dyrektywy.

   (por. pkt 47, 50, 51; pkt 2 sentencji)

Sprawa C‑530/13

Leopold Schmitzer

przeciwko

Bundesministerin für Inneres

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

złożony przez Verwaltungsgerichtshof)

„Odesłanie prejudycjalne — Polityka społeczna — Dyrektywa 2000/78/WE — Równość traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy — Artykuł 2 ust. 1 i art. 2 ust. 2 lit. a) — Artykuł 6 ust. 1 — Dyskryminacja ze względu na wiek — Uregulowanie krajowe uzależniające zaliczenie okresów nauki i zatrudnienia przebytych przed ukończeniem 18. roku życia, dla celów określenia wysokości wynagrodzenia, od wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu — Względy uzasadniające — Przydatność do osiągnięcia zamierzonego celu — Możliwość kwestionowania wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu”

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 11 listopada 2014 r.

1. Polityka społeczna — Równość traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy — Dyrektywa 2000/78 — Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek — Uregulowanie krajowe uzależniające zaliczenie okresów nauki i zatrudnienia przebytych przed ukończeniem 18. roku życia, dla celów określenia wysokości wynagrodzenia, od wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu — Uregulowanie zawierające przepisy dyskryminujące — Uzasadnienie wynikające z dążenia do uzasadnionych celów — Poszanowanie praw nabytych oraz ochrona uzasadnionych oczekiwań — Proporcjonalność — Brak

   (dyrektywa Rady 2000/78, art. 2 ust. 1, art. 2 ust. 2, art. 6 ust. 1)

2. Polityka społeczna — Równość traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy — Dyrektywa 2000/78 — Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek — Uregulowanie krajowe uzależniające zaliczenie okresów nauki i zatrudnienia przebytych przed ukończeniem 18. roku życia, dla celów określenia wysokości wynagrodzenia, od wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu — Prawo do kwestionowania skutków dyskryminujących

   (dyrektywa Rady 2000/78, art. 2, 9, 16)

1.  Artykuł 2 ust. 1, art. 2 ust. 2 lit. a) oraz art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy należy interpretować w ten sposób, że przepisy te stoją na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które – w celu wyeliminowania dyskryminacji ze względu na wiek – uwzględnia okresy nauki i zatrudnienia przebyte przed ukończeniem 18. roku życia, ale jednocześnie – w przypadku urzędników dotkniętych ową dyskryminacją – wydłuża o trzy lata okres zatrudnienia wymagany do awansu z pierwszego do drugiego stopnia zaszeregowania w każdej z grup zatrudnienia i w każdej z kategorii płacowych.

   W istocie ponieważ wydłużenie o trzy lata okresu zatrudnienia wymaganego do awansu z pierwszego do drugiego stopnia zaszeregowania dotyczy tylko urzędników, którzy przebyli okresy nauki i zatrudnienia przed ukończeniem 18. roku życia, takie uregulowanie krajowe powoduje odmienne traktowanie bezpośrednio ze względu na wiek w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2000/78.

   Takie odmienne traktowanie nie może być uzasadnione tylko względami budżetowymi lub względami natury administracyjnej. W istocie o ile względy budżetowe mogą leżeć u podstaw wyborów w dziedzinie polityki społecznej państwa członkowskiego i wpływać na charakter lub zakres środków, które państwo to pragnie przyjąć, względy te nie mogą same w sobie stanowić celu zgodnego z przepisami w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78.

   Natomiast poszanowanie praw nabytych i ochrona uzasadnionych oczekiwań urzędników uprzywilejowanych pod rządami poprzedniej regulacji pod względem ich wynagrodzeń stanowią zgodne z prawem cele polityki zatrudnienia i rynku pracy mogące uzasadniać utrzymanie w okresie przejściowym dotychczasowych wynagrodzeń, a w związku z tym systemu dyskryminującego ze względu na wiek. Takie uregulowania umożliwiają realizację owych celów, ponieważ urzędnicy uprzywilejowani pod rządami poprzedniej regulacji nie są dotknięci wydłużeniem z mocą wsteczną okresu zatrudnienia wymaganego do awansu.

   Wspomniane cele nie mogą jednak uzasadniać środka, który w ostatecznym rozrachunku utrzymuje, wprawdzie tylko w odniesieniu do niektórych osób, odmienne traktowanie ze względu na wiek, które miała wyeliminować reforma dyskryminacyjnego systemu i której środek ten stanowi część. Środek taki, mimo że zapewnia ochronę praw nabytych i uzasadnionych oczekiwań urzędników uprzywilejowanych pod rządami poprzedniej regulacji, nie pozwala na stworzenie niedyskryminacyjnego systemu dla pracowników, którzy dotąd byli w nim nieuprzywilejowani.

   (por. pkt 35, 41–45; pkt 1 sentencji)

2.  Artykuły 9 i 16 dyrektywy 2000/78 ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy należy interpretować w ten sposób, że urzędnik, wobec którego doszło do naruszenia zasady równego traktowania ze względu na wiek w związku ze sposobem ustalania daty odniesienia dla potrzeb awansu, powinien mieć możliwość powoływania się na art. 2 owej dyrektywy w celu zakwestionowania dyskryminacyjnych skutków wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu nawet wtedy, gdy jego wniosek o ponowne ustalenie owej daty odniesienia został rozpatrzony pozytywnie.

   W istocie w razie pozbawienia urzędnika nieuprzywilejowanego pod rządami poprzedniej regulacji możliwości kwestionowania dyskryminacyjnych skutków wydłużenia okresu zatrudnienia wymaganego do awansu ze względu na to, że owa nowa dyskryminacja wynika jakoby jedynie z racji złożenia przez niego i pozytywnego rozpatrzenia wniosku o ponowne ustalenie daty odniesienia dla potrzeb awansu, w sytuacji gdy urzędnicy uprzywilejowani pod rządami poprzedniej regulacji zrezygnowali ze złożenia takiego wniosku, taki nieuprzywilejowany urzędnik nie mógłby dochodzić realizacji wszystkich praw, które przysługują mu na gruncie zasady równego traktowania i są gwarantowane przez dyrektywę 2000/78, co naruszałoby art. 9 i 16 tej dyrektywy.

   (por. pkt 47, 50, 51; pkt 2 sentencji)