Ochrona konsumentów przed nieuczciwymi warunkami w umowach

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

• Dyrektywa 93/13/EWG chroni konsumentów w Unii Europejskiej (UE) przed nieuczciwymi warunkami w standardowych umowach dotyczących zakupu towarów i usług. Odnosi się do pojęcia działania w „dobrej wierze” w celu uniknięcia znaczącej nierównowagi wzajemnych praw i obowiązków.
• W ramach nowego ładu dla konsumentów dyrektywa 93/13/EWG została zmieniona dyrektywą (UE) 2019/2161, która ma na celu unowocześnienie unijnego prawa konsumenckiego i poprawę jego egzekwowania.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Dyrektywa 93/13/EWG

• W ramach oceny, czy dana klauzula zawarta w umowie jest uczciwa, należy uwzględnić charakter danych towarów i usług, okoliczności transakcji oraz wszystkie inne warunki.
• Rzeczywista cena zapłacona za towary lub usługi nie podlega tej ocenie, chyba że nie jest jasna i zrozumiała.
• Dyrektywa zawiera niewyczerpujący i przykładowy wykaz nieuczciwych warunków w umowach. Obejmują one wymóg opłacania nieracjonalnie wysokich kar (na przykład za opóźnienia w płatnościach) lub oczekiwanie realizacji warunków, których klient nie miał czasu w pełni zrozumieć przed podpisaniem umowy.
• Treść wszystkich umów pisemnych powinna być sporządzana prostym i zrozumiałym językiem. Wszelkie wątpliwości co do treści warunku należy interpretować na korzyść konsumenta.
• Warunki umowne uznane za nieuczciwe nie są wiążące dla konsumentów, lecz pozostałe warunki nadal obowiązują, o ile jest to prawnie możliwe.
• Państwa członkowskie UE są zobowiązane do zapewnienia skutecznych środków zaradczych zapobiegających stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach.
• Organizacje lub osoby mające uzasadniony interes w ochronie praw konsumentów mogą zwrócić się do sądu, aby zapobiec dalszemu stosowaniu nieuczciwego postanowienia umownego.
• W 2019 r. Komisja Europejska wydała wytyczne dotyczące interpretacji i stosowania dyrektywy 93/13/EWG. Wytyczne przedstawiają w sposób uporządkowany orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczące rzeczonej dyrektywy, aby ułatwić skuteczne stosowanie dyrektywy na terenie Unii Europejskiej oraz w krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Sankcje

• Dyrektywa zmieniająca (UE) 2019/2161 zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów dotyczących nieuczciwych warunków umów, w oparciu o zestaw parametrów. Kryteria te obejmują:
  • charakter, wagę, skalę i czas trwania naruszenia;
  • działania podjęte przez przedsiębiorcę w celu złagodzenia lub naprawienia szkody poniesionej przez konsumentów;
  • wcześniejsze naruszenia dokonane przez przedsiębiorcę;
  • kary nałożone na przedsiębiorcę za to samo naruszenie w innych państwach członkowskich w przypadkach transgranicznych, w których informacje na temat tych kar są dostępne za pośrednictwem mechanizmu ustanowionego w rozporządzeniu (UE) 2017/2394 (zob. streszczenie).
• Na mocy nowej dyrektywy państwa członkowskie muszą mieć również możliwość nakładania grzywien, jeżeli w związku ze skoordynowanymi działaniami na mocy rozporządzenia (UE) 2017/2394 zidentyfikują poważne naruszenia transgraniczne mające wpływ na konsumentów w kilku państwach członkowskich. Grzywny muszą wynosić co najmniej 4% rocznego obrotu przedsiębiorcy lub 2 miliony EUR, jeżeli informacje na temat obrotu przedsiębiorcy są niedostępne.

OD KIEDY PRZEPISY TE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

• Dyrektywa 93/13/EWG musiała zostać transponowana do prawa krajowego państw członkowskich do dnia 31 grudnia 1994 r.
• Dyrektywa zmieniająca (UE) 2019/2161 musiała zostać transponowana do prawa krajowego do dnia 28 listopada 2021 r. Państwa członkowskie są zobowiązane do stosowania tych przepisów od dnia 28 maja 2022 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Dyrektywa w sprawie nieuczciwych warunków w umowach (Komisja Europejska)
• Przegląd unijnego prawa ochrony konsumentów – nowy ład dla konsumentów (Komisja Europejska).

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L 95 z 21.4.1993, s. 29–34).

Kolejne zmiany dyrektywy 93/13/EWG zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Zawiadomienie Komisji – Wytyczne dotyczące wykładni i stosowania dyrektywy Rady 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L 323 z 27.9.2019, s. 4–92).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego – Nowy ład dla konsumentów (COM(2018) 183 final z 11.4.2018).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2394 z dnia 12 grudnia 2017 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów i uchylające rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 (Dz.U. L 345 z 27.12.2017, s. 1–26).

Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 28.10.2022