Mapa drogowa na rzecz energii odnawialnej

Mapa drogowa na rzecz odnawialnych źródeł energii ocenia ich udział w koszyku energii oraz postępy osiągnięte w tej dziedzinie. Mapa dąży także do tego, aby odnawialne źródła energii stanowiły 20% całkowitej ilości energii zużywanej w Unii Europejskiej do roku 2020 oraz określa środki mające na celu wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł energii w sektorach energii elektrycznej, biopaliw oraz ogrzewania i chłodzenia.

AKT

Komunikat komisji z dnia 10 stycznia 2007 r. „Mapa drogowa na rzecz energii odnawialnej – Energie odnawialne w XXI wieku: budowa bardziej zrównoważonej przyszłości” [COM(2006) 848 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

Niniejsza mapa drogowa przedstawia długoterminową strategię Komisji w zakresie energii odnawialnej w Unii Europejskiej (UE). Strategia ta dąży do umożliwienia UE osiągnięcia dwóch celów: zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Ocena udziału energii odnawialnej w koszyku energetycznym oraz postępy poczynione od 10 lat pokazują, że energie odnawialne mogą być wykorzystywane w większym stopniu i lepiej.

W niniejszej mapie drogowej Komisja proponuje ustanowienie obowiązkowego celu osiągnięcia 20% udziału źródeł odnawialnych w zużyciu energii w UE do 2020 r. i obowiązkowego celu osiągnięcia 10% udziału biopaliw. Komisja proponuje również nowe ramy prawne w celu wzmocnienia wsparcia i wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

Obecny udział energii odnawialnych

W 2005 r. rozkład różnych typów odnawialnych źródeł energii wytwarzanej w UE przedstawiał się w następujący sposób: 66,1% biomasy, 22,2% energii wodnej, 5,5% energii wiatru, 5,5% energii geotermalnej i 0,7% energii słonecznej (cieplnej i fotowoltaicznej).

W 1997 r. UE wyznaczyła sobie cel, że udział energii odnawialnej w zużyciu wewnętrznym brutto osiągnie 12% w 2010 r. Mimo wyraźnego wzrostu Komisja uważa, że cel ten nie zostanie osiągnięty.

Trudności w realizacji tego celu można wyjaśnić między innymi:

• wysokimi kosztami energii odnawialnej w zakresie inwestycji oraz związanymi z nieuwzględnieniem czynników zewnętrznych (koszty „zewnętrzne” różnych źródeł energii, w szczególności w zakresie ich długoterminowego wpływu na zdrowie lub środowisko), które dają sztuczną przewagę paliwom kopalnym,
• problemami administracyjnymi związanymi z procedurami dotyczącymi instalacji i zdecentralizowanym charakterem większości zastosowań energii odnawialnej,
• nieprzejrzystymi i/lub dyskryminacyjnymi zasadami dostępu do sieci,
• niewystarczającymi informacjami kierowanymi do dostawców, klientów i instalatorów,
• faktem, że docelowy poziom 12% jest wyrażony jako udział procentowy energii pierwotnej, co jest krzywdzące dla energii wiatru (sektor ten odnotował silny wzrost w omawianym okresie).

Ponadto postępy poczynione przez państwa członkowskie są częściowe i bardzo nierówne: brak wiążących celów i luki w ramach prawnych w zakresie odnawialnych źródeł energii umożliwiły rzeczywiste postępy tylko w kilku państwach, których determinacja była silniejsza niż zmiany priorytetów politycznych.

Zgodnie z dyrektywą 2001/77/WE wszystkie państwa członkowskie przyjęły krajowe cele dla zużycia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii. Jeśli wszystkie państwa członkowskie osiągną swoje cele krajowe, 21% całej energii elektrycznej zużywanej w UE będzie pochodzić ze źródeł odnawialnych do 2010 r. Choć niektóre państwa członkowskie są rzeczywiście na drodze do osiągnięcia swojego celu, wydaje się, że większość krajów pozostaje w tyle i że ilość energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w 2010 r. osiągnie tylko 19%. W związku z tym niezbędne są dalsze wysiłki.

W 2005 r. rozkład różnych typów odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej w UE przedstawiał się w następujący sposób: 66,1% energii wodnej, 16,3% energii wiatru, 15,8% biomasy, 1,2% energii geotermalnej i 0,3% energii słonecznej (cieplnej i fotowoltaicznej).

Podobnie cel na poziomie 5,75% udziału biopaliw w zużyciu paliwa do 2010 r., określony na podstawie dyrektywy 2003/30/WE, prawdopodobnie nie zostanie osiągnięty, jeśli obecna polityka nie zostanie wzmocniona. Tylko dwa państwa członkowskie osiągnęły cel pośredni ustalony na poziomie 2% udziału biopaliw do 2005 r. W 2005 r. biodiesel stanowił 81,5% biopaliw wytwarzanych w UE, natomiast bioetanol stanowił 18,5% ogółu.

Komisja uważa, że sektor ogrzewania i chłodzenia, który stanowi około 50% końcowego zużycia energii, w zbyt niskim stopniu korzysta z potencjału energii odnawialnej, która w 2005 r. stanowiła mniej niż 10% energii zużywanej do ogrzewania lub chłodzenia. UE do tej pory nie przyjęła żadnych przepisów mających na celu bezpośrednie wspieranie ogrzewania lub chłodzenia ze źródeł odnawialnych.

Wzrost udziału energii odnawialnej w tym sektorze był powolny. Biomasa jest podstawowym źródłem energii odnawialnej stosowanej do ogrzewania. Inne źródła rozwijają się w bardzo różny sposób, w zależności od rodzaju źródła i kraju (np. cieplna energia geotermalna w Szwecji i na Węgrzech, cieplna energia słoneczna w Niemczech i Grecji, między innymi).

Cele na przyszłość

Mapa drogowa wyznacza wiążący cel ogólny na poziomie 20% udziału energii odnawialnej w krajowej konsumpcji energii brutto do 2020 r. Określenie celów na poziomie europejskim umożliwi zapewnienie pewnej stabilności polityki krajowej w tej dziedzinie.

Komisja zamierza ustanowić cel minimalny dla biopaliw na poziomie 10% zużycia do roku 2020 r. Temu celowi będzie towarzyszyć zmiana dyrektywy 98/70/WE odnoszącej się do jakości paliw, w celu zamieszczenia w niej części dotyczącej biopaliw.

Mapa drogowa przewiduje, że państwa członkowskie przyjmą cele obowiązkowe i plany działania dostosowane do ich możliwości. Te plany działania powinny zawierać konkretne cele i środki w trzech sektorach: energii elektrycznej, biopaliw oraz ogrzewania i chłodzenia. To elastyczne podejście pozostawia państwom członkowskim wystarczające pole do manewru. Odpowiednie wnioski legislacyjne zostaną przedstawione w 2007 r.

Polityki i działania

Komisja zaproponuje środki w celu poprawy rynku wewnętrznego i usunięcia barier dla rozwoju energii odnawialnych w sektorach energii elektrycznej, ogrzewania i chłodzenia, m.in. przez zmniejszenie obciążeń administracyjnych, zwiększenie przejrzystości i rozpowszechnianie informacji, adaptację urządzeń i systemów wzajemnych połączeń oraz zwiększenie ich liczby.

Ponadto Komisja zaproponuje środki wsparcia, zachęty i stymulacji dla odnawialnych źródeł energii, w tym przyjęcie systemu wsparcia lub zachęty na rzecz biopaliw i korzystanie z zamówień publicznych, w szczególności w sektorze transportu.

Dla zapewnienia lepszej integracji odnawialnych źródeł energii z siecią elektryczną utrzymywana będzie ścisła współpraca między Komisją i stronami zaangażowanymi w dziedzinę odnawialnych źródeł energii (organami odpowiedzialnymi za sieci, europejskimi organami regulacyjnymi sektora energii elektrycznej, przemysłem odnawialnych źródeł energii).

Komisja będzie sprzyjać jak najlepszemu wykorzystaniu istniejących instrumentów finansowych, takich jak fundusze strukturalne i fundusze spójności oraz instrumentów zorientowanych na wspieranie badań naukowych, upowszechnianie technologii, jak kolejny strategiczny plan w dziedzinie technologii energetycznych, program ramowy w zakresie badań i rozwoju technologicznego czy program „Inteligentna Energia – Europa”.

Komisja będzie również czuwać, by kontynuowano wymianę dobrych praktyk i by koszty zewnętrzne paliw kopalnych były wliczane w ich ceny (w szczególności poprzez opodatkowanie energii).

Państwa członkowskie i władze regionalne i lokalne są zachęcane do maksymalnego wykorzystania narzędzi pozostających do ich dyspozycji i wspierania rozwoju odnawialnych źródeł energii, w tym poprzez pomoc administracyjną i poprawę planowania.

Szacowanie kosztów i korzyści

Odnawialne źródła energii nie emitują gazów cieplarnianych lub emitują niewielkie ich ilości. Zwiększenie udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu dostępnych paliw będzie powodować zatem znaczne zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych w UE. Komisja szacuje, że cel polegający na osiągnięciu poziomu 20% umożliwi zmniejszenie emisji CO2 o 600 do 900 mln ton rocznie, co oznacza od 150 do 200 mld euro oszczędności, jeśli cena jednej tony CO2 wynosi 25 euro za tonę.

Ponadto rozwój źródeł energii alternatywnych dla paliw kopalnych przyczynia się do zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii w UE i ograniczenia kosztów energii związanych ze wzrostem cen paliw kopalnych. W związku z tym, jeżeli UE uda się osiągnąć docelowy poziom 20% w 2020 r., roczne oszczędności szacowane są na ponad 250 Mtoe (milionów ton ekwiwalentu ropy naftowej) do 2020 r., z czego około 200 Mtoe pochodzących z importu.

Ponadto rozwój technologii stosowanych w sektorze energii odnawialnej stworzy nowe możliwości handlowe, zwłaszcza w dziedzinie eksportu tych technologii. Przewiduje się również pozytywny wpływ na zatrudnienie i wzrost PKB.

Koszt energii ze źródeł odnawialnych stale spada od 20 lat. Mimo to koszt ten jest wyższy niż koszt konwencjonalnych źródeł energii, szczególnie z powodu nieuwzględniania kosztów zewnętrznych paliw kopalnych. Średni dodatkowy koszt roczny niezbędny do osiągnięcia docelowego poziomu 20% szacuje się na 10 do 18 mld euro, w zależności od cen energii i badań.

Kontekst

Niniejsza mapa drogowa jest integralną częścią przeglądu europejskiej polityki w dziedzinie energii na początku 2007 r. („pakiet energetyczny”). Program jest odpowiedzią na wniosek Rady Europejskiej z marca 2006 r. w sprawie dalszego długoterminowego wspierania odnawialnych źródeł energii.

AKTY POWIĄZANE

Komunikat Komisji z dnia 26 maja 2004 r. w sprawie udziału źródeł energii odnawialnej w UE. Sprawozdanie Komisji zgodnie z artykułem 3 dyrektywy 2001/77/WE – Ocena wpływu instrumentów ustawodawczych i innych polityk Wspólnoty, mających na celu zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w UE oraz propozycje konkretnych działań [COM(2004) 366 wersja ostateczna – nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym].

Komunikat Komisji z dnia 26 listopada 1997 r. w sprawie energii przyszłości: odnawialne źródła energii – biała księga dotycząca strategii i planu działania Wspólnoty [COM(97) 599 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

Zielona księga Komisji z dnia 20 listopada 1996 r. w sprawie odnawialnych źródeł energii [COM(96) 576 wersja ostateczna – nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym].

Ostatnia aktualizacja: 09.02.2007