Odpowiedzialność rodzicielska i ochrona dzieci (konwencja haska)

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Decyzja 2003/93/WE w sprawie Konwencji haskiej z 1996 r. w sprawie międzynarodowych aspektów prawnych dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej i środków ochrony dzieci

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEJ DECYZJI?

• Niniejsza decyzja upoważnia kraje UE do podpisania konwencji haskiej.
• Konwencja ustanawia zasady poprawy ochrony dzieci w sytuacjach o charakterze międzynarodowym i unikania kolizji pomiędzy różnymi krajowymi systemami prawnymi.

Wszystkie kraje UE są stroną konwencji haskiej. Oznacza to, że wszystkie kraje UE mogą polegać na wspólnych prawach w kontaktach z krajami będącymi stronami konwencji w celu ochrony dzieci uwikłanych w spory międzynarodowe.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

• Konwencja została zawarta w ramach Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego.
• Obejmuje ona jurysdykcję oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej.

Zakres konwencji

Konwencja stanowi wkład w ochronę dzieci do 18 roku życia na szczeblu międzynarodowym poprzez:

• określenie kraju, którego organy są właściwe dla podjęcia środków ochrony dziecka lub jego majątku,
• określenie prawa właściwego w wykonywaniu jurysdykcji,
• określenie prawa właściwego dla odpowiedzialności rodzicielskiej,
• zapewnienie uznania i wykonania środków ochrony we wszystkich państwach sygnatariuszach,
• nawiązanie współpracy pomiędzy organami państw sygnatariuszy.

Środki zmierzające do ochrony dzieci odnoszą się do:

• odpowiedzialności rodzicielskiej,
• pieczy,
• opieki,
• reprezentowania dziecka,
• umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczej,
• nadzoru nad opieką nad dzieckiem,
• zarządzania majątkiem dziecka.

Który kraj jest odpowiedzialny?

Krajem właściwym do podejmowania środków zmierzających do ochrony dziecka lub jego majątku jest zasadniczo kraj, w którym dziecko ma zwykły pobyt.

Jest to kraj, w którym dzieci przebywają:

• w przypadku dzieci uchodźców oraz dzieci, które zostały przemieszczone za granicę,
• w przypadku dzieci, których zwykły pobyt nie może zostać ustalony,
• w przypadkach niecierpiących zwłoki (opcjonalnie).

Wyjątek

W konkretnym przypadku, jeśli uznane zostanie, że organ innego państwa będzie w stanie lepiej ocenić dobro dziecka, państwo to może uzyskać zgodę na przejęcie jurysdykcji.

Prawo właściwe

• Kraj wykonujący jurysdykcję stosuje przepisy własnego prawa.
• W wyjątkowych okolicznościach może on zastosować lub wziąć pod rozwagę prawo innego państwa, z którym dana sytuacja ma ścisły związek, pod warunkiem że będzie to w najlepszym interesie dziecka.
• Od stosowania prawa wskazanego w postanowieniach konwencji można odstąpić wyłącznie, jeśli jego stosowanie jest wyraźnie sprzeczne z porządkiem publicznym, przy uwzględnieniu dobra dziecka.

Uznawanie i wykonywanie

• Środki podjęte przez organy jednego państwa sygnatariusza na mocy niniejszej konwencji w celu ochrony dziecka lub jego majątku muszą być uznawane we wszystkich innych państwach sygnatariuszach.
• Odmowa uznania jest możliwa wyłącznie w ograniczonej liczbie przypadków określonych w konwencji.
• W przypadku stwierdzenia wykonalności środków ochrony w innym państwie państwo to zobowiązane jest do wykonania tych środków tak, jakby zostały podjęte przez to państwo oraz zgodnie z własnym prawem.

Współpraca

• Każde państwo będące sygnatariuszem musi wyznaczyć jeden organ centralny lub kilka takich organów do wypełniania obowiązków nałożonych przez konwencję.
• Organy te powinny z sobą współpracować, wymieniać się informacjami oraz wspierać współpracę pomiędzy organami w ich państwach.

KONTEKST

Ochrona praw dzieci — informacje UE

AKT

Decyzja Rady 2003/93/WE z dnia 19 grudnia 2002 r. upoważniająca państwa członkowskie, w interesie Wspólnoty, do podpisania konwencji haskiej z 1996 r. o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonaniu i współpracy w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej i środków ochrony dzieci (Dz.U. L 48 z 21.2.2003, s. 1–2)

AKTY POWIĄZANE

Decyzja Rady 2008/431/WE z dnia 5 czerwca 2008 r. upoważniająca niektóre państwa członkowskie do ratyfikacji konwencji haskiej z 1996 roku o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonaniu i współpracy w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej i środków ochrony dzieci lub do przystąpienia do tej konwencji w interesie Wspólnoty Europejskiej i upoważniająca niektóre państwa członkowskie do złożenia deklaracji w sprawie stosowania wewnętrznych zasad prawa wspólnotowego w tej dziedzinie (Dz.U. L 151 z 11.6.2008, s. 36–48)

Ostatnia aktualizacja: 26.07.2016