52009DC0215

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 5.5.2009

KOM(2009) 215 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY, PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO

Wkład w zrównoważony rozwój: rola sprawiedliwego handlu i związanych z handlem pozarządowych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem

KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY, PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO

Wkład w zrównoważony rozwój: rola sprawiedliwego handlu i związanych z handlem pozarządowych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 3

2. Rozwój sprawiedliwego handlu od 1999 r. 4

3. Stosowane kryteria oceny zgodności ze zrównoważonym rozwojem 5

4. Kwestie polityki 7

4.1. Wkład w zrównoważony rozwój 7

4.2. Związane z handlem prywatne systemy zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem a WTO 9

4.3. Zamówienia publiczne 9

4.4. Wsparcie UE 10

5. Wnioski: rola władz publicznych w odniesieniu do sprawiedliwego handlu oraz innych związanych z handlem prywatnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem 11

ZAŁĄCZNIK I 14

ZAŁĄCZNIK II 15

ZAŁĄCZNIK III 16

ZAŁĄCZNIK IV 18

ZAŁĄCZNIK V 19

1. Wprowadzenie

W niniejszym komunikacie przeanalizowano obecną sytuację sprawiedliwego handlu i innych związanych z handlem pozarządowych (tzn. prywatnych) systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem. Komisja już dawno odnotowała, że konsumenci mogą przyczyniać się do osiągania celów zrównoważonego rozwoju poprzez swoje decyzje dotyczące zakupów. Niniejszy komunikat stanowi odpowiedź na rosnące zainteresowanie powyższą kwestią, które przejawia się zarówno na szczeblu politycznym, jak i w formie wzrostu zakupów dokonywanych przez konsumentów UE. W odniesieniu do płaszczyzny politycznej należy wspomnieć, że Parlament Europejski przyjął w 2006 r. sprawozdanie w sprawie sprawiedliwego handlu i rozwoju[1] .W sprawozdaniu wskazano na potrzebę podnoszenia świadomości konsumentów oraz na ryzyko nadużyć ze strony firm wchodzących na rynek sprawiedliwego handlu mimo braku spełnienia kryteriów certyfikacji. Ponadto odnotowano zasadniczo dobrowolny charakter sprawiedliwego handlu jako zjawiska charakterystycznego dla sektora prywatnego oraz stwierdzono, że zbyt sztywne ramy prawne mogłyby bardziej zaszkodzić niż pomóc.

W opinii rozpoznawczej Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES) z 2005 r. analizowano „systemy gwarancji konsumenckiej”. Do głównych ustaleń opinii należało stwierdzenie potrzeby wiarygodnej oceny jakości systemów gwarancji konsumenckiej oraz sformułowanie najważniejszych definicji. W czerwcu 2006 r. Rada Europejska przyjęła odnowioną strategię dotyczącą zrównoważonego rozwoju oraz wezwała państwa członkowskie do promowania zrównoważonych produktów, w tym będących przedmiotem sprawiedliwego handlu[2].

Konsumenci UE kupują corocznie certyfikowane produkty będące przedmiotem sprawiedliwego handlu o wartości około 1,5 mld euro, tj. 70 razy więcej niż w 1999 r. kiedy Komisja przyjęła komunikat dotyczący omawianej kwestii. Ten sukces uwydatnia potrzebę określenia rzeczywistego wpływu sprawiedliwego handlu w odniesieniu do konsumentów, władz publicznych i innych zainteresowanych stron, włącznie z organizacjami producentów w krajach rozwijających się.

W niniejszym komunikacie termin „sprawiedliwy handel” jest używany zgodnie z wymogami międzynarodowych organizacji normalizacyjnych i zajmujących się oceną zgodności, będących członkami Międzynarodowego sojuszu na rzecz społecznej i ekologicznej akredytacji i oznakowania (ISEAL)[3] oraz zgodnie z praktyką organizacji związanych ze sprawiedliwym handlem. Określenie „inne prywatne systemy zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem” używane jest w odniesieniu do innych systemów oznakowania mających na celu informowanie konsumentów o zgodności procesu wytwarzania produktu ze zrównoważonym rozwojem (krótki przegląd terminów i organizacji zamieszczono w załączniku I).

W niniejszym komunikacie przedstawiono informacje o wydarzeniach, które miały miejsce od czasu komunikatu Komisji z 1999 r. o sprawiedliwym handlu[4], a także sformułowano wstępne wnioski na temat roli władz publicznych i zainteresowanych stron w odniesieniu do sprawiedliwego handlu oraz innych prywatnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem. Omówienia wymagają kwestie z różnych obszarów polityki UE, np. ochrony konsumenta, rozwoju gospodarczego i społecznego, handlu, społecznej odpowiedzialności biznesu, środowiska i rynku wewnętrznego UE. Niniejszy komunikat może, w stosownych przypadkach, stać się zaczątkiem bardziej ukierunkowanych inicjatyw w jednym lub kilku obszarach polityki.

W niniejszym komunikacie nie omawia się systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem i systemów oznakowania stworzonych przez władze publiczne (takich jak ekoetykieta UE).

2. Rozwój sprawiedliwego handlu od 1999 r.

Najbardziej znaczące wydarzenia od 1999 r. miały miejsce na tych rynkach krajowych, na których certyfikowane produkty będące przedmiotem sprawiedliwego handlu były już w obrocie. W odpowiedzi na zawarty w komunikacie z 1999 r. apel o wprowadzenie jednolitej etykiety oraz na wspomnianą tam potrzebę niezależnej weryfikacji i kontroli z powodzeniem wprowadzono „znak certyfikacyjny sprawiedliwego handlu”[5].

Poziom znajomości znaku sprawiedliwego handlu wśród konsumentów w Zjednoczonym Królestwie przekraczał w 2008 r. 70 % (w 2000 r. było to 12 %)[6], zaś we Francji 74 % w 2005 r. (w 2000 r. wynosił 9 %)[7]. Wartość ogólnoświatowej sprzedaży certyfikowanych towarów w ramach sprawiedliwego handlu przekroczyła 2,3 miliarda euro do końca 2007 r.[8], (tj. wciąż o rząd wielkości poniżej poziomu sprzedaży żywności ekologicznej i mniej niż 1 % wartości całego handlu)[9]. Ostoją sprawiedliwego handlu jest Europa: tutaj ma miejsce 60 - 70 % ogólnoświatowej sprzedaży, przy znacznych różnicach między Szwecją, czyli najszybciej rozwijającym się rynkiem w tym sektorze, a nowymi państwami członkowskimi, w których idea ta jest jeszcze stosunkowo mało znana.

Sprawiedliwy handel odegrał pionierską rolę w naświetleniu kwestii odpowiedzialności i solidarności, co wpłynęło na innych uczestników obrotu oraz przyczyniło się do powstania innych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem. W związanych z handlem prywatnych inicjatywach w zakresie zgodności ze zrównoważonym rozwojem wykorzystuje się różne standardy audytu społecznego i środowiskowego[10]. Wzrosła liczba tych standardów i ich udział w rynku. Najbardziej znanym standardem społecznym jest prawdopodobnie SA8000, stworzony przez Social Accountability International (SAI) w 1997 r.[11]. Do szerszych systemów gwarancji, obejmujących zarówno kryteria społeczne i środowiskowe, należą m.in. Utz Certified i the Rainforest Alliance (RA).

Przedsiębiorstwa w różnych częściach Europy podejmują wspólne inicjatywy mające na celu zapewnianie zgodności handlu ze zrównoważonym rozwojem, od porozumień o grupowaniu wyników audytów społecznych na szczeblu krajowym do projektów transnarodowych wspieranych częściowo przez rządy, takich jak Inicjatywa na rzecz Etycznego Handlu (Ethical Trading Initiative - ETI).[12]. Działania podejmowane przez uczestników obrotu w celu spełnienia standardów i kontroli ich przestrzegania niekoniecznie muszą być odzwierciedlone w drodze certyfikacji i poprzez etykietę dla konsumentów. Poszanowanie standardów i jego kontrola mogą być uwzględniane jako działania firmy w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu[13], a informacje na ten temat nie zawsze znajdują się na produkcie. Firma może rozwinąć swoją działalność w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu, zobowiązując się do przestrzegania powszechnie uznanego zbioru kryteriów lub celów, takiego jak np. Global Compact pod egidą ONZ[14]..

Prywatne systemy oznakowania można podzielić na:

1. sprawiedliwy handel sensu stricto;

2. inne „niszowe” certyfikowane produkty nieuczestniczące formalnie w sprawiedliwym handlu, lecz przeznaczone dla konsumentów świadomych problematyki zrównoważonego rozwoju (Rainforest Alliance, Utz Certified);

3. produkty objęte podstawowymi normami, docelowo obowiązującymi w całej branży [np. Kodeks sektora kawy - Code for the Coffee Community (4C)]; Etyczne Partnerstwo Producentów Herbaty - Ethical Tea Partnership);

4. pozostałe (bez wskazania konkretnej nazwy).

Jeden producent może sprzedawać produkty ze wszystkich tych kategorii. Konsumenci mogą mieć trudności z oceną znaczenia różnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem. Wydarzenia polityczne i instytucjonalne powinny być rozpatrywane w tym złożonym i ciągle zmieniającym się kontekście.

3. Stosowane kryteria oceny zgodności ze zrównoważonym rozwojem

W związanych z handlem prywatnych systemach zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem stosuje się szereg kryteriów służących do oceny lub gwarantowania zgodności produkcji ze zrównoważonym rozwojem. Kryteria te często oparte są na filarach zrównoważonego rozwoju: rozwoju gospodarczym, rozwoju środowiska i rozwoju społecznym, niekiedy nawiązując do międzynarodowych norm i porozumień. Niektóre systemy koncentrują się na konkretnym aspekcie i celu (np. na śladzie węglowym, aby ograniczać zmiany klimatu), podczas gdy inne oparte są kryteriach osadzonych w szerszym kontekście zrównoważonego rozwoju.

W niniejszej sekcji opisano wskazaną powyżej pierwszą kategorię, a mianowicie sprawiedliwy handel[15], cieszący się znaczną rozpoznawalnością wśród konsumentów na tych rynkach, na których jest obecny. Rozpoznawalność idzie w parze z dobrą znajomością spraw, którym służy sprawiedliwy handel. Kryteria i normy przyjęte w ramach sprawiedliwego handlu należą do najbardziej wszechstronnych i ambitnych, biorąc pod uwagę szeroki zakres kwestii i warunków dotyczących producentów w krajach rozwijających się, w tym w szczególności minimalną cenę producenta i dopłatę wypłacaną społeczności producenta.

Kryteria sprawiedliwego handlu :

są to następujące kryteria, określone przez ruch sprawiedliwego handlu i wymienione w sprawozdaniu Parlamentu Europejskiego z 2006 r.:

- sprawiedliwa cena producenta , gwarantująca sprawiedliwe wynagrodzenie oraz pokrywająca koszty produkcji zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju i koszty utrzymania. Cena ta powinna być przynajmniej równa cenie minimalnej sprawiedliwego handlu lub też wyższa o dopłatę, jeżeli taka została określona przez międzynarodowe stowarzyszenia sprawiedliwego handlu;

- jeżeli producent tego zażąda, część płatności powinna zostać dokonana z góry ,

- długotrwałe, stabilne kontakty z producentami i zaangażowanie producentów w określanie norm sprawiedliwego handlu;

- przejrzystość i możliwość prześledzenia łańcucha dostawy celem zagwarantowania odpowiedniej informacji dla konsumentów;

- warunki produkcji gwarantujące przestrzeganie ośmiu podstawowych konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP);

- poszanowanie środowiska, ochrona praw człowieka, a w szczególności praw kobiet i dzieci, oraz poszanowanie tradycyjnych metod produkcji , przyczyniających się do rozwoju gospodarczego i społecznego;

- budowanie zdolności i wzmocnienie pozycji producentów, w szczególności drobnych i zepchniętych na margines producentów i pracowników w krajach rozwijających się oraz ich organizacji, a także ich odnośnych społeczności, dla zapewnienia trwałości sprawiedliwego handlu;

- wspieranie produkcji i dostęp do rynku dla organizacji producentów;

- działania w zakresie zwiększania wiedzy o produkcji i stosunkach w ramach sprawiedliwego handlu, o misji i celach sprawiedliwego handlu oraz o ogólnej niesprawiedliwości zasad handlu międzynarodowego;

- monitorowanie i weryfikacja przestrzegania tych kryteriów, w czym większą rolę muszą odgrywać organizacje reprezentujące kraje rozwijające się, a co ma doprowadzić do zmniejszenia kosztów i zwiększenia lokalnego udziału w procesie certyfikacji;

- regularna ocena skutków działań w ramach sprawiedliwego handlu.

4. KWESTIE POLITYKI

4.1. Wkład w zrównoważony rozwój

Jednym z wyróżników sprawiedliwego handlu i innych prywatnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem jest ich zasadniczo dobrowolny, dynamiczny charakter. Mechanizmy te rozwijają się wraz ze wzrostem świadomości społeczeństwa, w szczególności konsumentów, i ich zapotrzebowania. Związane z handlem prywatne systemy zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem podążają za poprawą znajomości tej problematyki. Niekiedy jednak odgrywają pionierską rolę, podnosząc świadomość konsumentów i skłaniając ich do zainteresowania się nowymi i wyłaniającymi się problemami zrównoważonego rozwoju oraz do lepszego ich zrozumienia. Niszowe rynki i systemy mogą wpływać na przedsiębiorstwa głównego nurtu i na procesy decyzyjne na szczeblu rządowym.

Komisja uważa, że nie powinna zajmować się tworzeniem hierarchii ani regulowaniem kryteriów dotyczących związanych z handlem prywatnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem oraz ich adekwatności do celów zrównoważonego rozwoju. Uregulowanie kryteriów i norm ograniczyłoby dynamizm prywatnych inicjatyw w tej dziedzinie i mogłoby przeszkodzić w dalszym rozwoju sprawiedliwego handlu i innych prywatnych systemów oraz ich norm.

Celom zrównoważonego rozwoju mogą służyć systemy, w których priorytetem są aspekty środowiskowe, społeczne lub gospodarcze. Dla dobrego funkcjonowania rynku istotny jest dostęp konsumentów i producentów do wiarygodnej informacji o tych systemach. Można tu wskazać kilka elementów przydatnych do oceny dobrych praktyk, które zdaniem Komisji powinny zostać wdrożone przez uczestników obrotu.

Normy i kryteria powinny być obiektywne i niedyskryminacyjne, by uniknąć jakichkolwiek (niezamierzonych) negatywnych skutków, w szczególności dla producentów w krajach rozwijających się. Komisja z zadowoleniem przyjmuje trwające prace nad większą przejrzystością pojęć w tej dziedzinie, takie jak publikacja Karty sprawiedliwego handlu. Konsumenci mogą podejmować świadome decyzje, gdy normy i kryteria stosowane są w przejrzysty sposób. Jedną z informacji, których udostępnienie może być konieczne dla utrzymania zaufania konsumentów i producentów do rynku, są dane o udziale producentów w cenie produktu[16].

Optymalnym rozwiązaniem byłby niezależny monitoring gwarantujący, że produkty są wytwarzane w sposób zgodny z określonym zbiorem kryteriów, równoważącym względy ekologiczne, gospodarcze i społeczne. Należy zapewnić możliwość zapoznania się z informacjami o rodzaju i wynikach procesu audytu[17]. Komisja zachęca odpowiednie podmioty do usprawnienia ich metodyki ocen, tak by umożliwić konsumentom dokonywanie świadomych wyborów.

Konieczne jest zapewnienie większej jasności i głębszego zrozumienia rzeczywistego wpływu prywatnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem na producentów w krajach rozwijających się, a także na ich otoczenie w szerszym rozumieniu. Konsumenci powinni otrzymać jakiś element obiektywnej oceny tych skutków. W tym zakresie Komisja oczekuje poprawy, biorąc pod uwagę już trwające prace, i liczy na postępy, które mogłyby przyczynić się do kontynuacji rozważań nad polityką[18].

Załącznik IV obejmuje wykaz zagadnień dotyczących procesów w systemach gwarancji konsumenckiej wskazanych przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny. Komisja zachęca do prowadzenia dalszych prac nad ustaleniem jednolitego podejścia do podstawowych wymogów, których spełnienia można by rozsądnie oczekiwać od procesów we wspomnianych systemach. Z kolei nadal należy unikać prób definiowania odpowiednich norm zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem obowiązujących w systemach prywatnych.

Zasady maksymalizacji oddziaływania związanych z handlem prywatnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem: Utrzymanie pozarządowego charakteru prywatnych systemów w UE. Zbadanie możliwości synergii systemów i poprawy ich przejrzystości z punktu widzenia konsumentów i producentów. Wypracowanie porozumienia dotyczącego podstawowych rozsądnych wymogów co do procesów obowiązujących w omawianych systemach. Obiektywne ustalenie faktów dotyczących względnego oddziaływania różnych związanych z handlem prywatnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem. |

- 4.2. Związane z handlem prywatne systemy zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem a WTO

Liberalizacja handlu może być szansą dla wzrostu gospodarczego i zrównoważonego rozwoju. Rozwój i integracja krajów rozwijających się, szczególnie tych najmniej rozwiniętych, ze światową gospodarką, to istotne cele polityki handlowej WTO i UE.

Wielostronna liberalizacja handlu w ramach systemu WTO to najskuteczniejszy sposób rozwoju światowego handlu i zarządzania nim. Proces ten może stwarzać szanse dla wzrostu gospodarczego i zrównoważonego rozwoju. Nie wystarczy jednak liberalizacja handlu; wpływ polityki handlowej na wzrost gospodarczy, rozwój i zgodność ze zrównoważonym rozwojem jest częściowo ujęty w ramy stworzone przez prawodawstwo i politykę w szeregu innych obszarów, oddziałującą na wzrost i zrównoważony rozwój.

Prywatne inicjatywy funkcjonujące na zasadzie dobrowolności są zgodne z niedyskryminacyjnym wielostronnym systemem handlowym. Wszelkie interwencje rządowe lub mechanizmy regulacyjne dotyczące takich systemów oznakowania, jeśli nie stanowią problemu jako takie, muszą brać pod uwagę zobowiązania w ramach WTO, w szczególności po to, by zapewnić przejrzyste i niedyskryminacyjne działanie tych systemów.

Zasada dotycząca WTO: Zapewnienie przejrzystego i niedyskryminacyjnego działania systemów oznakowania. |

- 4.3. Zamówienia publiczne

Istotne zmiany zaszły w obszarze zamówień publicznych. Władze publiczne wydatkują równowartość 16 % PKB całej UE, stanowią więc ważny rynek strategiczny.

Pragnąc wyjść naprzeciw potrzebom instytucji zamawiających w zakresie wskazówek dotyczących zamówień publicznych uwzględniających zrównoważony rozwój, Komisja przyjęła ostatnio komunikat „Zamówienia publiczne na rzecz poprawy stanu środowiska”[19] (uzupełniający Przewodnik Komisji na temat ekologicznych zamówień publicznych), a obecnie pracuje nad publikacją dodatkowego przewodnika na temat zamówień uwzględniających kryteria społeczne. Opracowania te stanowią razem kompleksowy przewodnik po zamówieniach publicznych uwzględniających zrównoważony rozwój.

W polityce zamówień publicznych wielu władz leży ogłaszanie przetargów uwzględniających cele zrównoważonego rozwoju lub sprawiedliwy handel. Niektóre państwa członkowskie poszły dalej i wymagają „znaku sprawiedliwego handlu lub równoważnego”. Zgodnie z europejskimi przepisami o zamówieniach publicznych instytucje zamawiające, które chcą zakupić towary będące przedmiotem sprawiedliwego handlu, nie mogą wymagać określonych oznakowań, gdyż ograniczyłoby to udział w przetargu produktom, które nie zostały w ten sposób certyfikowane, lecz spełniają podobne normy w zakresie handlu zgodnego ze zrównoważonym rozwojem.

Jeżeli instytucja zamawiająca zamierza zakupić towary będące przedmiotem sprawiedliwego handlu, może określić w specyfikacjach technicznych towarów kryteria zgodności ze zrównoważonym rozwojem, które muszą być związane z przedmiotem umowy i być zgodne z innymi stosownymi przepisami UE o zamówieniach publicznych, w tym z podstawowymi zasadami równego traktowania i przejrzystości. Kryteria te muszą odnosić się do charakterystyki lub działania produktu (np. szkło wykonane z materiału z odzysku) bądź do procesu jego wytwarzania (np. uprawiany w ramach rolnictwa ekologicznego).

Instytucje zamawiające, które chcą zakupić towary wyprodukowane z poszanowaniem zrównoważonego rozwoju, nie powinny po prostu przyjmować koncepcji danego oznakowania, włączając go do specyfikacji technicznej swoich zakupów. Powinny natomiast przyjrzeć się kryteriom kryjącym się, na przykład, za znakiem sprawiedliwego handlu, i użyć tylko tych, które są adekwatne do przedmiotu ich umowy. Instytucje zamawiające powinny zawsze umożliwiać oferentom udowodnienie zgodności z tymi normami przy wykorzystaniu znaków sprawiedliwego handlu lub innych środków dowodowych.

Kryteria środowiskowe i społeczne mogą być uwzględniane także w przepisach dotyczących wykonania umowy, o ile kryteria te są związane z wykonaniem danej umowy (np. minimalne wynagrodzenie dla pracowników zaangażowanych w wykonanie umowy) i spełniają mutatis mutandis pozostałe wymogi wspomniane powyżej w odniesieniu do specyfikacji technicznych.

Zasady, których przestrzeganie przyczyni się do wykorzystania potencjalnego wkładu decyzji o zakupach publicznych do zrównoważonego rozwoju: Zagwarantowanie dostępności właściwych wskazówek dotyczących wdrożenia zasad zrównoważonego rozwoju w zamówieniach publicznych |

- 4.4. Wsparcie UE

Wsparcie finansowe Komisji dla sprawiedliwego handlu i innych działań związanych z handlem zgodnym ze zrównoważonym rozwojem odbywało się głównie w ramach instrumentów współpracy rozwojowej (rozdział budżetu 19), poprzez współfinansowanie działań organizacji pozarządowych. W latach 2007 – 2008 przeznaczono kwotę wynoszącą 19,466 mln euro na różne działania realizowane i współfinansowane przez organizacje pozarządowe. Większość z tych działań dotyczyła podnoszenia świadomości w UE.

Projekty finansowane w ramach wieloletnich krajowych dokumentów strategicznych i programów orientacyjnych, obejmujące rolnictwo i obszary wiejskie, mają w swoim zakresie działania przyczyniające się do ułatwienia sprawiedliwego handlu. Specjalne ramy pomocy dla tradycyjnych dostawców bananów z krajów AKP oraz środki towarzyszące dla krajów objętych Protokołem w sprawie cukru również pomogły rolnikom w sprzedaży produktów w niszy rynkowej, jaką jest sprawiedliwy handel. Projekty wdrażane na kolejnym szczeblu obrotu, a więc wspierające rozwój handlu i prywatnego sektora, także mogą przyczynić się do ułatwienia działalności handlowej, w tym sprawiedliwego handlu.

Na lata budżetowe 2008 i 2009 w budżecie dotyczącym handlu (rozdział 20) przeznaczono dodatkowe środki w kwocie 1 mln euro rocznie specjalnie na działania związane ze sprawiedliwym handlem. Środki te zostaną wykorzystane do uzupełnienia finansowania w ramach instrumentów rozwojowych[20].

WE wspierała „projekty związane ze sprawiedliwym handlem” głównie w odpowiedzi na zapotrzebowanie, rozpatrując wnioski organizacji pozarządowych o współfinansowanie działań w tym obszarze. Większość tych projektów dotyczyła podnoszenia świadomości w UE. Komisja Europejska rozważa wspieranie w większym stopniu ocen skutków, działań zwiększających przejrzystość rynku oraz procesu oceny trudności we wdrażaniu systemów i uzyskiwaniu certyfikatów. Dodatkowe wsparcie może zostać zapewnione przez podobne działania państw członkowskich UE w zakresie finansowania badań dotyczących oddziaływania sprawiedliwego handlu.

Komisja rozpoczęła prace, podjęte przez UNCTAD, nad portalem internetowym dotyczącym systemów oświadczeń o zgodności ze zrównoważonym rozwojem. Celem tego projektu jest przedstawienie porównywalnych informacji o treści szeregu istniejących systemów i funkcjonujących w nich procesach, z korzyścią zarówno dla konsumentów, jak i producentów. Dzięki temu bardziej przejrzyste ma się stać podejście poszczególnych systemów do różnych kryteriów. Portal pozwoli także na wymianę informacji między zainteresowanymi stronami.

Zasady dotyczące optymalnego wykorzystania przez UE swoich możliwości w zakresie bezpośredniego wsparcia dla systemów: Ustalenie celów finansowania w ramach obowiązujących przepisów budżetowych, np. analizy skutków poszczególnych systemów, wsparcie działań zwiększających przejrzystość rynku oraz analizy kosztów i korzyści udzielonego wsparcia. |

- 5. Wnioski: rola władz publicznych i uczestników obrotu w odniesieniu do sprawiedliwego handlu oraz innych związanych z handlem prywatnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem

Zważywszy na potencjalny wkład sprawiedliwego handlu i innych związanych z handlem systemów w zrównoważony rozwój, Komisja zamierza kontynuować działania podjęte w tej dziedzinie i dalej wspierać takie systemy. Niniejszy komunikat może, w stosownych przypadkach, stać się zaczątkiem dodatkowych inicjatyw w jednym lub kilku obszarach polityki. Na tym etapie Komisja:

- Ponownie podkreśla znaczenie utrzymania pozarządowego charakteru sprawiedliwego handlu i innych podobnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem w UE. Regulacja przez władze publiczne mogłaby zakłócić funkcjonowanie dynamicznych systemów prywatnych.

- Odnotowuje znaczącą obecność sprawiedliwego handlu na dużej części rynku UE oraz wysoki poziom rozpoznawalności tego zjawiska przez konsumentów, związany z rozwojem i przejrzystością norm i zasad tego systemu.

- Stwierdza , że wielość różnych rodzajów systemów prywatnych może przyczyniać się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju, jednak ich liczba może także grozić dezorientacją konsumentów. Komisja dostrzega potrzebę dalszych rozważań nad zasadami maksymalizacji oddziaływania związanych z handlem prywatnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym handlem. Jednocześnie należy unikać prób definiowania norm, które miałyby spełniać te systemy. Zasada ta pozostaje bez wpływu na kwestię respektowania stosownych norm i przepisów związanych ze zrównoważonym rozwojem, określonych przez władze publiczne.

W tym kontekście Komisja:

- Przypomina o kluczowym znaczeniu przejrzystości i adekwatności informacji dla konsumentów o normach stosowanych przez prywatne systemy zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem, oraz że korzystne byłoby wspólne ustalenie, jakich podstawowych wymogów (np. niezależnego monitoringu) można rozsądnie oczekiwać od procesów w tych systemach.

- Przypomina , że dalsza ocena oddziaływania prywatnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem mogłaby stanowić istotny krok naprzód.

- Zamierza zbadać możliwości dalszego dialogu, współpracy, oraz, w stosownych przypadkach, zbieżności różnych prywatnych systemów oznakowania w celu wspierania potencjalnej synergii i poprawy przejrzystości systemów dla konsumentów.

W kontekście zakupów publicznych Komisja:

- Podkreśla swoje zainteresowanie tworzeniem wskazówek dla władz publicznych dokonujących zakupów, aby pomóc w pełnym wykorzystaniu możliwości przyczynienia się do zrównoważonego rozwoju poprzez podejmowane przez te organy.

- Podkreśla , że instytucja zamawiająca, która zamierza zakupić towary wyprodukowane z poszanowaniem zrównoważonego rozwoju, powinna stosować wyłącznie kryteria związane z przedmiotem zakupu, a także przestrzegać innych właściwych przepisów UE o zamówieniach publicznych. Instytucje zamawiające powinny zawsze umożliwiać oferentom udowodnienie zgodności z tymi normami przy wykorzystaniu znaków sprawiedliwego handlu lub innych środków dowodowych.

W kontekście finansowania Komisja:

- Zamierza kontynuować wsparcie finansowe dla sprawiedliwego handlu i innych działań handlowych związanych ze zrównoważonym rozwojem, zgodnie ze swoją dotychczasową praktyką. Nie wyklucza to możliwości finansowania także bardziej ukierunkowanych działań w celu wsparcia określonych priorytetów.

- Przypomina o konieczności oceny wyników analiz oddziaływania prywatnych systemów gwarancyjnych w kontekście parametrów zrównoważonego rozwoju, w tym oceny konsekwencji dla kryteriów gospodarczych, społecznych i rozwojowych w krajach producentów. Jako że prywatne systemy zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem koncentrują się na warunkach pracy i życia producentów w krajach rozwijających się, Komisja uważa, że należy poświęcić temu aspektowi szczególną uwagę. W analizie tej powinno porównać się oddziaływanie różnych systemów prywatnych, aby stworzyć podstawy do dalszych działań w tym obszarze.

ZAŁĄCZNIK I

DEFINICJA SPRAWIEDLIWEGO HANDLU

Normy sprawiedliwego handlu powstają w drodze konsultacji zainteresowanych stron i ekspertów. Ustalane są zgodnie z wymogami Międzynarodowego sojuszu na rzecz społecznej i ekologicznej akredytacji i oznakowania (International Social and Environment Accreditations and Labelling Alliance - ISEAL). Sojusz ten polega na formalnej współpracy wiodących międzynarodowych organizacji normalizacyjnych i zajmujących się oceną zgodności, które koncentrują się na kwestiach społecznych i środowiskowych.

Dwie międzynarodowe instytucje wyznaczające normy sprawiedliwego handlu przyznają certyfikaty organizacjom sprawiedliwego handlu zgodnie z zasadami ISEAL. Są to: Organizacje Oznakowania Sprawiedliwego Handlu (Fairtrade Labelling Organizations - FLO) i Światowa Organizacja Sprawiedliwego Handlu (WFTO, przedtem Międzynarodowe Stowarzyszenie Sprawiedliwego Handlu, IFAT). WFTO jest członkiem stowarzyszonym ISEAL. Wspomniane dwie instytucje normalizacyjne opracowały „Kartę zasad sprawiedliwego handlu”.

Zgodnie z „Kartą zasad sprawiedliwego handlu” (ze stycznia 2009 r.) definicja sprawiedliwego handlu brzmi następująco (w oparciu o definicję FINE z 2001 r.):

„Sprawiedliwy handel jest partnerstwem handlowym opartym na dialogu, przejrzystości i poszanowaniu, poszukującym większej równości w handlu międzynarodowym. Przyczynia się on do zrównoważonego rozwoju poprzez oferowanie lepszych warunków handlowych i zabezpieczenie praw zepchniętych na margines producentów i pracowników - zwłaszcza na Południu . Organizacje sprawiedliwego handlu (wspierane przez konsumentów) są aktywnie zaangażowane w pomoc producentom, poprawę świadomości oraz prowadzenie kampanii na rzecz zmian w zasadach i praktykach handlu międzynarodowego.”

Powyższą definicję stosuje się w niniejszym komunikacie.

Organizacje Oznakowania Sprawiedliwego Handlu (Fairtrade Labelling Organizations - FLO) to zrzeszenie różnych zainteresowanych stron - 23 organizacji członkowskich, podmiotów handlowych i ekspertów zewnętrznych. Organizacja ta opracowuje normy sprawiedliwego handlu i dokonuje ich przeglądu oraz wspiera producentów, pomagając im w zdobyciu i utrzymaniu certyfikatów sprawiedliwego handlu oraz w wykorzystaniu możliwości oferowanych przez rynek. Organizacja Oznakowania Sprawiedliwego Handlu (FLO) ustala normy, a oddzielna międzynarodowa firma certyfikacyjna – FLO-CERT – regularnie kontroluje i certyfikuje producentów na podstawie tych norm, a także prowadzi audyt przepływu towarów między producentami a importerami.

Światowa Organizacja Sprawiedliwego Handlu (WFTO) opracowała natomiast system certyfikacji przez niezależną stronę trzecią: zrównoważony system zarządzania sprawiedliwym handlem.

Niełatwo jest odróżnić zainicjowane przez organizacje pozarządowe działania ukierunkowane na cel, tzn. takie, które zmierzają głównie do zapewnienia zrównoważonego rozwoju, od inicjatyw głównego nurtu, nastawionych przede wszystkim na zysk, lecz dążących także do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju. Na przykład supermarkety oferują własne marki sprawiedliwego handlu obok innych certyfikowanych produktów sprawiedliwego handlu.

ZAŁĄCZNIK II

KOMUNIKAT Z 1999 R. O SPRAWIEDLIWYM HANDLU

Kwestiami wskazanymi w komunikacie z 1999 r. zajęto się na różne sposoby. Na szczeblu europejskim w sprawozdaniu Parlamentu Europejskiego z 2006 r. („sprawozdanie Schmidta”) i w opinii rozpoznawczej Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES) z 2005 r. (sprawozdawca Richard Adams) przedstawiono rozważania dotyczące sprawiedliwego handlu i podobnych prywatnych systemów zapewniania zgodności ze zrównoważonym handlem. W czerwcu 2006 r. Rada Europejska przyjęła odnowioną strategię dotyczącą zrównoważonego rozwoju, uwzględniając sprawiedliwy handel w swoim apelu do państw członkowskich o promowanie zrównoważonych produktów[21].

Również w wielu dokumentach dotyczących polityki WE uwzględniono kwestie mające znaczenie dla oznakowania zgodności ze zrównoważonym rozwojem: w komunikacie w sprawie łańcuchów towarów rolnych, ubóstwa i zależności (Communication on Agricultural Commodity chains, poverty and dependence); w polityce UE wobec Afryki; w planie działania w sprawie bawełny; w strategii UE dotyczącej pomocy na rzecz wymiany handlowej przyjętej przez Radę w październiku 2007 r. oraz w zielonej księdze Komisji w sprawie jakości produktów rolnych z października 2008 r.[22]. Komunikat o sprawiedliwym handlu z 1999 r. pozostaje jednak najbardziej kompleksowym wyrazem stanowiska Komisji dotyczącego tego, co wówczas rozumiano pod pojęciem sprawiedliwego handlu.

W komunikacie wskazano trzy główne zagadnienia: (i) rozwój sprawiedliwego i „etycznego” handlu musi przebiegać w spójny sposób; (ii) sprawiedliwy handel powinien przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju, opierając się na zasadzie dobrowolnego udziału, a UE w swoich działaniach powinna brać pod uwagę zobowiązania w ramach WTO; oraz (iii) omawiane systemy muszą zaspokajać potrzeby producentów z krajów rozwijających się i pozwalać konsumentom na dokonywanie świadomych wyborów.

ZAŁĄCZNIK III

KRYTERIA DOTYCZĄCE DOBRYCH PRAKTYK W DZIEDZINIE ROLNICTWA I DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ ORAZ KRYTERIA SPOŁECZNE I ŚRODOWISKOWE

Niniejsza część odnosi się do sekcji trzeciej komunikatu. Podaje się tu przykłady certyfikowanych produktów mających na celu podnoszenie świadomości konsumentów na temat problematyki zrównoważonego rozwoju.

W systemach certyfikacyjnych uwzględnia się zwykle kryteria dotyczące dobrych praktyk w dziedzinie rolnictwa i działalności gospodarczej, jak też kryteria społeczne i środowiskowe. Kodeks postępowania Utz Certified (obecnie ma on zastosowanie do kawy, a mają nim zostać objęte kakao, herbata i olej palmowy) uwzględnia takie elementy, jak normy dotyczące prowadzenia dokumentacji, zminimalizowanego i udokumentowanego stosowania substancji agrochemicznych do ochrony upraw, jak też normy odnoszące się do ochrony praw pracowniczych, dostępu do opieki zdrowotnej i edukacji dla pracowników i ich rodzin. Jeśli chodzi o sprawy socjalne, ochrona pracowników opiera się na ustawach krajowych i konwencjach MOP, a także obejmuje kwestie mieszkań, czystej wody pitnej i szkoleń dla pracowników. Kryteria środowiskowe odnoszą się do zapobiegania erozji gleby, do zużycia wody i energii oraz do zrównoważonych źródeł energii, a także do wylesiania.

Inne systemy prywatne koncentrują się w większym stopniu na sprawach środowiska: jedną z takich organizacji jest Rainforest Alliance, co wynika z samej jej nazwy, choć w praktyce system certyfikacji RA zawiera zarówno kryteria środowiskowe, jak i społeczne:

- system zarządzania społecznego i środowiskowego

- zachowanie ekosystemu

- ochrona przyrody

- ochrona wody

- uczciwe traktowanie pracowników i dobre warunki pracy

- bezpieczeństwo i higiena pracy

- stosunki ze społecznością lokalną

- zintegrowane zarządzanie uprawami

- gospodarowanie glebami i ich ochrona

- zintegrowana gospodarka odpadami

Trzeci z rodzajów systemów wymienionych w trzeciej sekcji komunikatu to normy ustanowione z zamiarem wprowadzenia ich w całej branży, a nie tylko w niszy rynkowej bardziej świadomych konsumentów. Przykładem tego rodzaju inicjatywy jest Zrzeszenie Wspólnego Kodeksu Sektora Kawy [Code for the Coffee Community (4C) Association], które w ciągu ostatnich lat pracowało nad określeniem podstawowych norm zrównoważonego rozwoju w głównym nurcie sektora kawy. Normy tego stowarzyszenia oparte są na milenijnych celach rozwoju Narodów Zjednoczonych i wykluczają najgorsze formy społecznych, środowiskowych i gospodarczych praktyk w produkcji, przetwarzaniu zbiorów i handlu zieloną kawą. Definicje oparte są głównie na Deklaracji praw człowieka NZ, na obowiązujących konwencjach i normach NZ oraz zwykle na przepisach krajowych. Po wyeliminowaniu dziesięciu najgorszych praktyk uczestnicy będą pracować nad poprawą sytuacji odnośnie pozostałych parametrów określonych w Kodeksie.

ZAŁĄCZNIK IV

Zagadnienia dotyczące procesów w systemach gwarancji konsumenckiej wskazane przez Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny: a) Zasady zarządzania systemem Kto sprawuje nadrzędną kontrolę nad systemem? b) Cele systemu Czy cele systemu zostały jasno zdefiniowane? c) Zakres systemu Czy system dostarcza rozwiązań problemu, zgodnie z tym, jak go się zazwyczaj definiuje? d) Standardy i warunki systemu Czy standardy ustanawiane i monitorowane przez system odzwierciedlają jego cele? e) Ocena skutków Czy występuje wiarygodna ocena oddziaływania systemu w kontekście jego celów? f) Niezależny przegląd Czy dokonuje się niezależnych przeglądów funkcjonowania systemu? g) Analiza kosztów i korzyści Czy istnieje procedura umożliwiająca monitorowanie i ocenę kosztów systemu ponoszonych przez dostawców, pośredników i konsumentów w porównaniu do postępów na drodze do realizacji założonych celów? h) Publiczne zapewnienia Czy publiczne zapewnienia certyfikowanych firm i dostawców są odpowiednie w stosunku do celów, standardów i rezultatów systemu? |

ZAŁĄCZNIK V

PROGRAMY TEMATYCZNE „WSPÓŁFINANSOWANIE DZIAŁAŃ WRAZ Z EUROPEJSKIMI ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI” ORAZ „PODMIOTY NIEPAŃSTWOWE I WŁADZE LOKALNE W PROCESIE ROZWOJU” |

Projekty z lat 2007 i 2008, które mają wśród swoich celów lub działań wspieranie sprawiedliwego handlu |

Rok objęty umową | Nazwa | Strona umowy | Kraj | Budżet | Kod DAC |

2008 | ESTRATEGIA PARA EL FORTALECIMIENTO DE INICIATIVAS COMUNITARIAS PRODUCTIVAS ACORDES CON EL DESARROLLO SUSTENTABLE | FUNDACION TIERRA VIVA | Venezuela | 49968 | 15150 |

2008 | COMPETITIVIDAD PRODUCTIVA Y COMERCIAL DE LA RED DEPARTAMENTAL DE PEQUEÑOS PRODUCTORES DE HABA CONVENCIONAL Y ORGÁNICA (ASOHABA) EN EL MERCADO COMUNITARIO Y DE COMERCIO JUSTO | CREDI FUTURO ASOCIACION | 380000 | 43040 |

2008 | Cafe amigable con la naturaleza Santa Cruz - Bolivia | ASOCIACION CENTRO DE PROMOCION AGROPECUARIA CAMPESINA | Bolivia | 515267 | 43040 |

2008 | OntunLan, N''do Botor - Turismo Socialmente responsavel no sector de Quinhamel | INSTITUTO MARQUES DE VALLE FLOR FUNDACAO | Portugal | 496389,32 | 33210 |

2008 | Espaço por um Comércio Justo: alternativas em rede | CENTRO DE INFORMACAO E DOCUMENTACAOAMILCAR CABRAL ASSOCIACAO | Consortium | 370011,99 | 15150 |

2008 | Decent Life - decent work. Enhancing international strategies and policies of trade unions | SUDWIND DIE AGENTUR FUR SUD NORD BILDUNGS UND OFFENTLICHKEITSARBEIT GMBH | Consortium | 662264 | 99820 |

2008 | Mobilizing for a sector dialogue for the improvement of working conditions in the globalized toy industry | SUDWIND DIE AGENTUR FUR SUD NORD BILDUNGS UND OFFENTLICHKEITSARBEIT GMBH | Consortium | 929043 | 99820 |

2008 | F.R.A.M.E. (Fair and Responsible Action in MEditerranean area ) | CONSORZIO CTM-ALTROMERCATO SOCIETACOOPERATIVA | Consortium | 494821 | 99820 |

2008 | Network Sustainable Consumption | SUDWIND DIE AGENTUR FUR SUD NORD BILDUNGS UND OFFENTLICHKEITSARBEIT GMBH | Consortium | 647023 | 99820 |

2008 | Creating Coherence. Trade for Development: Development Aid for Trade | MOVIMENTO PER L AUTOSVILUPPOL INTERSCAMBIO E LA SOLIDARIETA | Consortium | 968233 | 99820 |

2008 | A NETWORK FOR THE DEVELOPMENT | PROVINCE OF PESARO AND URBINO | Consortium | 115621 | 99820 |

2008 | Frauen und Globalisierung: Decent work for ALL! – Informations- und Mobilisierungskampagne für menschenwürdige Arbeit für Frauen in der globalen Exportindustrie am Beispiel Bekleidung | CHRISTLICHE INITIATIVE ROMERO EV | Consortium | 720446 | 99820 |

2008 | Verantwortliche Öffentliche Beschaffung und Menschenwürdige Arbeit JETZT!– Öffentlichkeits-, Bewusstseins- und Lobbykampagne zur Durchsetzung sozialer und ökologischer Beschaffung von Öffentlicher Hand und privaten Institutionen | CHRISTLICHE INITIATIVE ROMERO EV | Consortium | 701163 | 99820 |

2008 | Local capacity building for Fairtrade in Sweden, Finland and Estonia | FORENINGEN FOR RATTVISEMARKT SVERIGE | Consortium | 823148 | 99820 |

2008 | Network of Schools and Local Communities contributing to the achievement of the MDGs | POLSKA AKCJA HUMANITARNA | Consortium | 999000 | 99820 |

2008 | Fair Flowers - a gift to all involved. Raising the awareness of local authorities, consumers and traders on the production of cut flowers in developing countries | FIAN FOODFIRST INFORMATIONS & AKTIONS NETWERK SEKTION DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND EV | Consortium | 669087 | 99820 |

2008 | A case for poverty reduction: Consumer awareness and action in 6 EU member states | CONSUMERS INTERNATIONAL LBG | Consortium | 857713 | 99820 |

2008 | Introducing the MADE-BY label for sustainable fashion in the United Kingdom | STICHTING INTERKERKELIJKE AKTIE VOOR LATIJNS AMERIKA SOLIDARIDAD | Consortium | 770000 | 99820 |

2008 | La sensibilisation sur les interdépendances entre Nord et Sud : un enjeu pour la mobilisation des citoyens européens en faveur du développement. | ASSOCIATION FRERES DES HOMMES | France | 789205,5 | 99820 |

2007 | Export Trade from Kenya – Enabling the poor to share the fruits. | AFRICA NOW LBG | Royaume-Uni | 408000 | 31191 |

2007 | Appui aux familles vulnérables dans deux zones cotonnières du Mali | ASSOCIATION VETERINAIRES SANS FRONTIERES - CENTRE INTERNATIONAL DE COOPERATION POUR LE DEVELOPPEMENT AGRICOLE VSF CICDA | France | 740614,53 | 43040 |

2007 | Empowering Emerging Farmers through fair trade development in South Africa | STICHTING INTERKERKELIJKE AKTIE VOOR LATIJNS AMERIKA SOLIDARIDAD | Pays-Bas | 1000000 | 33120 |

2007 | PUBLIC AFFAIRS - Mobilising action for Fair Trade Public Procurement | STICHTING EUROPEAN FAIR TRADE ASSOCIATION | The Netherlands | 568200 | 99820 |

2007 | Campaign for sustainable purchasing of computers: Making public purchasing in Europe work for development by raising awareness ot the working conditions and environmental issues in the global supply chain of computers. | WELTWIRTSCHAFT, OKOLOGIE & ENTWICKLUNG - WEED EV | Germany | 1038334,5 | 99820 |

2007 | Enlarging FAIR | PANGEA - NIENTE TROPPO SOCIETA COOPERATIVA SOCIALE SCSARL | Italy | 448198,2 | 99820 |

2007 | Expanding Fair Trade Awareness in Slovakia and the Czech Republic | NADACIA INTEGRA | Slovakia | 202779 | 99820 |

2007 | Fair consumption | MAGOSFA KORNYEZETI NEVELESI ES OKOTURISZTIKAI ALAPITVANY | 99880,26 | 99820 |

2007 | Supermarkets, supply chains and poverty reduction | WAR ON WANT | United Kingdom | 360000 | 99820 |

2007 | Decent work, trade and development: raising awareness among trade unions and women´s groups of the employment implications of international trade relations | WAR ON WANT | United Kingdom | 720000 | 99820 |

2007 | Education for Global Sustainability, Responsible Consumption and Fair Trade | UUSI TUULI RY | 496579,78 | 99820 |

2007 | FEEDING AND FUELLING EUROPE | MAGYAR TERMESZETVEDOK SZOVETSEGE | Hungary | 1078521,66 | 99820 |

2007 | Médiatiser la face invisible du développement | ASSOCIATION COMITE FRANCAIS POUR LASOLIDARITE INTERNATIONALE | France | 346591,06 | 99820 |

19.466.102,80 |

.

[1] Sprawozdanie Parlamentu Europejskiego w sprawie sprawiedliwego handlu i rozwoju (2005/2245(INI) („sprawozdanie Schmidta”)

[2] „Państwa członkowskie powinny promować zrównoważone produkty pochodzące z rolnictwa ekologicznego i będące przedmiotem sprawiedliwego handlu, jak również produkty niezagrażające środowisku.”http://register.consilium.europa.eu/pdf/pl/06/st10/st10117.pl06.pdf, s. 13.

[3] International Social And Environment Accreditations and Labelling

[4] COM(1999) 619 z 29.11.1999 r. Informacje o komunikacie Komisji z 1999 r. zamieszczono w załączniku II.

[5] Zob. bardziej szczegółowe informacje o definicjach w załączniku I.

[6] Fairtrade Foundation, 2008 r.

[7] OECD, Trade Policy Working Paper nr 47. Część 1; 10 stycznia 2007 r.

[8] Fairtrade Labelling Organizations International, 2008 r.

[9] Land, P. & Andersen, M, „What is the world market for certified products”, Commodities and Trade Technical Paper, OECD.

[10] Zob. także Portal odpowiedzialnego zarządzania łańcuchem dostaw, będący częścią Europejskiego sojuszu na rzecz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; www.csr-supplychain.org.

[11] Według SAI „SA8000 stosują detaliści, markowe firmy i inni pracodawcy, których roczna sprzedaż przekracza 175 miliardów dolarów”; www.sa-intl.org.

[12] W tym kontekście należy wymienić także Inicjatywę na rzecz zgodności ze standardami społecznymi w biznesie (Business Social Compliance Initiative, (http://www.bsci-eu.com/) i Światowy program na rzecz zgodności ze standardami społecznymi (Global Social Compliance Programme, (http://www.ciesnet.com/2-wwedo/2.2-programmes/2.2.gscp.background.asp).

[13] Komunikat (2006) 136 z dnia 22 marca 2006 r. „Uczynienie Europy liderem w zakresie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw”.

[14] www.unglobalcompact.org.

[15] W załączniku III zamieszczono informacje o dodatkowych prywatnych systemach zapewniania zgodności ze zrównoważonym rozwojem, o których mowa w tej sekcji.

[16] W sprawozdaniu brytyjskiej Izby Gmin „Sprawiedliwy handel a rozwój” („Fair Trade and Development”) z czerwca 2007 r. zaproponowano, by informacja o procencie ceny otrzymywanym przez producenta zamieszczana była na etykiecie.

[17] W załączniku IV zamieszczono wykaz ustalonych przez EKES zagadnień związanych z systemami gwarancji konsumenckiej.

[18] Sojusz ISEAL prowadzi projekt, w ramach którego bada się dobre praktyki w zakresie pomiaru rezultatów norm i certyfikacji.

[19] Komunikat Komisji „Zamówienia publiczne na rzecz poprawy stanu środowiska”: COM(2008) 400 z 16 lipca 2008.

[20] W załączniku V zamieszczono przykłady obecnie finansowanych projektów.

[21] http://register.consilium.europa.eu/pdf/pl/06/st10/st10117.pl06.pdf, s. 13.

[22] W zielonej księdze Komisji w sprawie polityki jakości produktów rolnych z października 2008 r. kwestia sprawiedliwego handlu została omówiona w kontekście systemów certyfikowania jakości żywności. Wkrótce ma ukazać się kolejny komunikat Komisji na ten temat. Zielona księga w sprawie jakości produktów rolnych: normy jakości produktów, wymogi w zakresie produkcji rolnej, systemy jakości [COM (2008) 641 wersja ostateczna z dnia 15 października 2008 r.