52007DC0210

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 24.4.2007

KOM(2007) 210 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

dotyczący wykonania dyrektywy 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji, zawierający analizę ewentualności wprowadzenia bezpośredniej odpowiedzialności producenta.

PRZEDMOWA

Część I niniejszego komunikatu zawiera sprawozdanie z wykonania dyrektywy 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji.

W części II zbadano natomiast ewentualność wprowadzenia do prawodawstwa UE bezpośredniej odpowiedzialności producenta.

SPIS TREŚCI

Część I – Sprawozdanie z wykonania 4

1. Wprowadzenie 4

2. Zakres Stosowania i Definicje – Artykuł 1 4

3. Zgodność z umową – art. 2 5

4. Prawa konsumenta – Artykuł 3 7

5. Prawo odstąpienia od umowy – Artykuł 4 8

6. Terminy – art. 5 ust. 1 9

7. Obowiązek powiadomienia – art. 5 ust. 2 9

8. Ciężar dowodu – art. 5 ust. 3 9

9. Gwarancje konsumpcyjne – art. 6 10

10. Charakter wiążący przepisów – art. 7 ust. 1 i 2. 10

11. Towary używane – art. 7 ust. 1 10

12. Wnioski 11

Część II – bezpośrednia odpowiedzialność producenta 11

13. Obowiązujące przepisy krajowe 11

14. Prawdopodobne skutki 12

15. Wnioski 13

ZAŁĄCZNIK I 15

ZAŁĄCZNIK II 19

CZęść I – SPRAWOZDANIE Z WYKONANIA

1. WPROWADZENIE

Wszystkie państwa członkowskie transponowały dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji[1] („dyrektywa“) do prawa krajowego (zob. załącznik I). W niniejszym dokumencie (dalej: „sprawozdanie“) Komisja zdaje sprawę z wykonania dyrektywy i bada kwestię wprowadzenia bezpośredniej odpowiedzialności producenta, przewidzianą w art. 12 dyrektywy.

Sprawozdanie nie podejmuje kwestii transpozycji dyrektywy do prawa krajowego Bułgarii i Rumunii. Natomiast środki transpozycji zgłoszone przez te państwa członkowskie zgodnie z traktatem o przystąpieniu[2] zostały wyszczególnione w załączniku I.

Sprawozdanie omawia poza tym wykorzystanie przez państwa członkowskie możliwości wprowadzenia ograniczenia okresu, w którym klient ma obowiązek powiadomić producenta o wykrytych przez siebie wadach produktu, zgodnie z art. 5 ust. 2. Komisja wydała również Zieloną księgę w sprawie przeglądu dorobku wspólnotowego w dziedzinie praw konsumenta (“zielona księga“)[3]. Księga ta porusza szereg zagadnień przekrojowych wymagających publicznej konsultacji. W tym kwestie luk i niedociągnięć prawnych, wykrytych przez Komisję w toku przeglądu dorobku w dziedzinie praw konsumentów[4], wynikających między innymi z dyrektywy. Komisja apeluje do wszystkich zainteresowanych stron o uczestnictwo w konsultacji.

Analizując transpozycję dyrektywy na szczeblu krajowym Komisja korzystała często z tłumaczeń aktów prawnych. Właśnie z wykorzystanych tłumaczeń mogą wynikać niektóre ze wskazanych w niniejszym sprawozdaniu trudności.

2. ZAKRES STOSOWANIA I DEFINICJE – ARTYKUł 1

Definicje „konsumenta“ i „sprzedawcy“ zawiera nie tylko dyrektywa, ale również inne wspólnotowe akty prawne dotyczące ochrony praw konsumenta. W zielonej księdze rozpatrzono trudności, jakie wypływają z rozbieżności tych definicji.

Definicja „producenta“ w art. 1 ust. 2 lit. d) nie sprawia żadnych szczególnych problemów. Większość państw członkowskich na ogół trzymała się wiernie użytych w dyrektywie sformułowań. Konieczne jest jednak wyjaśnienie stanu prawnego w Republice Czeskiej i w Polsce. Z kolei Dania, Grecja i Szwecja nie dostarczyły Komisji wiadomości o transpozycji tej definicji. Na Łotwie definicję rozszerzono o osoby, które poddają renowacji dobra wystawiane następnie na sprzedaż.

Zakres stosowania dyrektywy jest uzależniony od definicji „towarów konsumpcyjnych“ z art. 1 ust. 2 lit. b). Ten sam artykuł zawiera wyłączenie dotyczące: towarów sprzedawanych w drodze egzekucji lub w inny sposób przez władze sądowe; wody i gazu, gdy nie są wystawione na sprzedaż w ograniczonej objętości lub w ustalonej ilości, oraz elektryczności. Państwa członkowskie transponowały tę definicję na różne sposoby. Niektóre z państw członkowskich trzymały się ściśle dyrektywy, podczas gdy inne nie uwzględniły wymienionych wyjątków i stosują obowiązujące przepisy do wszelkich dóbr ruchomych. Co więcej, w Austrii i Portugalii stosowne przepisy obowiązują również w przypadku konsumenckiej sprzedaży nieruchomości. Grecja i Słowenia nie poinformowały o transpozycji tej definicji.

Artykuł 1 ust. 4 rozszerza zakres zastosowania dyrektywy o umowy na dostawę towarów konsumpcyjnych, które mają być wytworzone czy wyprodukowane. Przepis ten został prawidłowo transponowany w większości państw członkowskich. Jednakże transpozycja tego przepisu w Grecji i Republice Czeskiej nie jest zgodna z art. 1 ust. 4 i wymaga wyjaśnień. Rozszerzenie to nie zostało transponowane przez Węgry i Litwę. Jednak definicje umowy konsumenckiej w prawodawstwie krajowym tych państw można interpretować jako obejmujące towary, które mają być wytworzone czy wyprodukowane. Transpozycja na Łotwie i w Słowenii ma zastosowanie do usług, co sprawia, że bezpośrednia transpozycja tego artykułu nie jest konieczna. Ustalając w swoim prawodawstwie warunki dotyczące towarów, które mają być wytworzone, Estonia najwyraźniej zastosowała zawężoną transpozycję przepisu art. 1 ust. 4 dyrektywy.

Zgodnie z art. 1. ust. 3 państwa członkowskie mogą ustalić, że wyrażenie “towary konsumpcyjne“ nie obejmuje „towarów używanych, sprzedawanych na publicznych aukcjach, gdzie konsumenci mają możliwość osobistego uczestniczenia w sprzedaży“. Z opcji tej skorzystały Finlandia, Francja, Niemcy, Węgry i Zjednoczone Królestwo. Hiszpania przyjęła bardziej ograniczone wyłączenie, odnoszące się tylko do „aukcji administracyjnych“. Dania, Szwecja i Włochy nie skorzystały z tej możliwości, ograniczyły natomiast odpowiedzialność sprzedawcy za dobra tego rodzaju sprzedawane w drodze aukcji publicznych.

Władze czeskie, duńskie, francuskie, greckie, hiszpańskie, słoweńskie, szwedzkie i węgierskie nie powiadomiły Komisji o transpozycji definicji gwarancji z art. 1 ust. 2 lit. e). Z kolei definicje przyjęte w Finlandii, na Łotwie i w Polsce są prawdopodobnie niewystarczające i wymagają wyjaśnień. Niemcy i Portugalia z kolei rozszerzyły zakres definicji o inne zapewniane konsumentom gwarancje.

3. ZGODNOść Z UMOWą – ART. 2

Artykuł 2 określa w przybliżeniu krajowe przepisy w przypadku niezgodności towarów z umową. Sprzedawca musi dostarczyć konsumentowi towary, które są zgodne z umową sprzedaży (art. 2 ust. 1). Artykuł 2 ust. 2 stanowi o domniemaniu zgodności z umową w przypadku, gdy towary spełniają wymogi wyszczególnione w lit. od a) do d). Weryfikacje transpozycji wykazały, że przepisy tego artykułu sprawiały na ogół pewne trudności. Odnotowano pewne rozbieżności między dyrektywą a transponującym ją prawodawstwem. Grecja, Łotwa, Malta, Niderlandy, Portugalia, Słowenia i Zjednoczone Królestwo uregulowały te wymagania w sposób negatywny (tzn. przez domniemanie niezgodności towarów, o ile nie spełniają one określonych standardów); pozostałe państwa członkowskie nie ujęły swoich krajowych przepisów w formie domniemania (np. Austria). W obu przypadkach przepisy krajowe odzwierciedlają dyrektywę w sposób prawidłowy. W prawodawstwie niemieckim kryteriów zgodności nie rozpatruje się w sposób łączny, ale uporządkowany według hierarchii ważności, która wymaga wyjaśnienia. Wyjaśnień wymaga również stan prawny na Słowacji, gdzie nie używa się pojęcia zgodności towarów z umową.

Podsumowując, transpozycja art. 2 ust. 2 lit. od a) do d) nie sprawia żadnych poważniejszych trudności. Jednak prawodawstwo niektórych państw członkowskich wymaga dalszych wyjaśnień. Prawodawca słoweński wprowadził ograniczenia domniemania zgodności w odniesieniu do lit. a) w przypadku próbek i wzorów, zaś czeskie przepisy nie odnoszą się bezpośrednio do próbek ani też wzorów. Co do ust. 2 lit. b), według prawodawstwa łotewskiego, maltańskiego, słoweńskiego, szwedzkiego i włoskiego obowiązki sprzedawcy są zależne od konkretnego celu, w jakim dany towar ma być wykorzystywany, nawet jeśli nie wyraził on świadomie swojej zgody na ten cel. Hiszpania, Niemcy i Niderlandy natomiast – przeciwnie – wymagają zawarcia w umowie wyraźnej akceptacji szczególnego celu wykorzystania towaru.

Co zaś do przepisów art. 2 ust. 2 lit. c) i d), przepisy zaledwie kilku państw członkowskich nie są dostatecznie jasne, a zatem mogą być interpretowane w sposób, który nie jest zawsze zgodny z dyrektywą. Na przykład transpozycja na grunt przepisów holenderskich nie określa w sposób wyraźny, że oświadczenia producenta i jego przedstawicieli powinno się uwzględniać przy ocenie racjonalnych oczekiwań konsumenta – w przypadku Słowenii natomiast brak odniesienia do przedstawicieli producenta. I wreszcie niektóre z państw członkowskich poszerzyły listę wymogów domniemania zgodności towaru z umową o dodatkowe kryteria: np. na Cyprze wymaga się udostępniania części zamiennych, akcesoriów i wykwalifikowanej obsługi technicznej.

W art. 2 ust. 3 określono warunki, na jakich sprzedawca może być zwolniony z odpowiedzialności za brak zgodności towarów. Większość państw członkowskich transponowała ten ustęp prawidłowo. Niektóre zdecydowały się na zmianę tego przepisu (np. Austria i Grecja), nie umniejszając uprawnień konsumenta. Szwecja nie poinformowała o sposobie transpozycji tego artykułu.

Nieliczne państwa członkowskie ograniczyły warunkujący odpowiedzialność sprzedawcy okres, w którym konsument musi zaobserwować brak zgodności towaru z umową, odbiegając od dyrektywy na szkodę konsumenta. Momentu upływu tego okresu nie wyszczególnia ani prawo austriackie, ani też polskie – co może za sobą pociągać niekorzystną dla konsumenta interpretację. W przypadku Luksemburga konsument nie ma prawa do zarzucania wad, których był świadom czy też powinien być świadom w chwili dostawy. W konsekwencji konsument może utracić wszelkie prawa w odniesieniu do widocznych wad, jakie powinien był zaobserwować – o ile nie dokona zwrotu towaru natychmiast.

Większość państw członkowskich wiernie transponowała art. 2 ust. 4 dotyczący zwolnienia z odpowiedzialności sprzedawcy za publiczne oświadczenia. Niektóre z nich (np. Republika Czeska, Grecja i Słowenia) skorzystały z klauzuli harmonizacji minimalnej, transponując jedynie niektóre z kryteriów zwolnienia z odpowiedzialności. Przepisy portugalskie wymagają dalszych wyjaśnień, jako że umożliwiają stronom umowy ograniczenie odpowiedzialności sprzedawcy poprzez klauzulę w umowie.

Artykuł 2 ust. 5, stanowiący, że nieprawidłowy montaż lub też niedociągnięcia w instrukcji montażu uznawane są za równoznaczne z brakiem zgodności towarów, nie wywołał żadnych szczególnych trudności w interpretacji i został transponowany dosłownie przez większość państw członkowskich. Inne państwa członkowskie (np. Dania i Zjednoczone Królestwo) transponowały ten przepis pośrednio, co budzi wątpliwości co do prawidłowej transpozycji dyrektywy. Litwa i Słowenia natomiast nie powiadomiły Komisji o środkach transpozycji w tym względzie.

4. PRAWA KONSUMENTA – ARTYKUł 3

Artykuł 3 nadaje konsumentowi pewne prawa wobec sprzedawcy w sytuacji niezgodności towaru („gwarancja prawna“), wprowadzając regułę odpowiedzialności umownej sprzedawcy przed konsumentem za wszelki brak zgodności, istniejący w momencie dostawy towaru. Dyrektywa nie definiuje jednak samej dostawy ani nie podejmuje zagadnienia przejścia ryzyka. Tego rodzaju odpowiedzialność przewidują przepisy wszystkich państw członkowskich. Jednak w niektórych przypadkach prawo krajowe odbiega od dyrektywy w ustaleniu momentu, który brany jest pod uwagę przy ustalaniu braku zgodności towaru z umową. Przykładowo: w świetle łotewskiego ustawodawstwa towar musi być zgodny z umową w momencie sprzedaży, prawodawca węgierski natomiast posługuje się pojęciem czasu użytkowania [„time of performance“]. Należy wyjaśnić, czy te pojęcia przystają do dyrektywy. Zgodnie z fińskimi przepisami zgodność należy oceniać w momencie przeniesienia ryzyka – co w pewnych przypadkach może nastąpić przed dostawą (tj. w przypadku opóźnienia odbioru dostawy przez nabywcę). O żadnych środkach transponujących ten przepis nie powiadomiła Szwecja. Kwestię ewentualnej unijnej definicji dostawy omawia zielona księga.

Zasadniczo przepisy art. 3 ust. 2 i 5 nie sprawiały żadnych szczególnych trudności; większość państw członkowskich wiernie transponowała przewidziane w dyrektywie sposoby naprawienia szkody. Niektóre z państw członkowskich korzystały jednak z klauzuli harmonizacji minimalnej, wprowadzając korzystne dla konsumenta warianty. Prawodawca grecki, litewski, portugalski i słoweński[5] pozostawiają konsumentowi swobodę wyboru spośród wszystkich sposobów naprawienia szkody. W niektórych z państw wybór konsumenta, choć bardziej ograniczony, jest wciąż szerszy niż określony w dyrektywie (zob. niżej). W Finlandii nadano konsumentowi dodatkowe prawa: samodzielnego naprawienia niezgodności oraz wstrzymania płatności. Wstrzymanie płatności umożliwiają również szwedzkie przepisy. Prawo litewskie dopuszcza natomiast tylko dwa sposoby naprawienia szkody w przypadku produktów żywnościowych.

Transpozycja do czeskiego prawodawstwa nie daje konsumentowi prawa do obniżonej ceny ani do odstąpienia od umowy w przypadku gdy sprzedawca nie dokona naprawy ani wymiany towarów tak, by nie spowodować istotnych niedogodności dla konsumenta. W Słowacji konsumentom nie przysługują żadne bezpośrednie prawa w przypadku gdy sprzedawca nie dokona pełnego naprawienia szkody w rozsądnym czasie.

Zgodna z art. 3 ust. 3 próba proporcjonalności pozwala na określenie, czy sprzedawca jest zobowiązany do zaakceptowania konkretnego sposobu naprawienia szkody, jakiego domaga się konsument. Wynikają stąd pewne trudności interpretacyjne. Niejasne jest, czy próba proporcjonalności ma zastosowanie wyłącznie do wyboru między „ naprawą“ a „ wymianą“, czy też mogą również wchodzić w grę inne sposoby naprawienia szkody (zmniejszenie ceny lub odstąpienie od umowy). Niektóre z państw członkowskich zdecydowały się na doprecyzowanie zakresu zastosowania próby lub wprowadzenie jej modyfikacji. Na przykład według niemieckiej transpozycji próba odnosi się wyłącznie do wyboru między „ naprawą“ a „ wymianą“ ; przepisy irlandzkie i brytyjskie dopuszczają wyraźnie uwzględnienie wszystkich sposobów naprawienia szkody. Luksemburg i Republika Czeska nie dokonały transpozycji elementów próby proporcjonalności przewidzianych dyrektywą.

Ostatni akapit art. 3 ust. 3, stanowiący, iż „ każda naprawa lub zastąpienie powinna być dokonana w rozsądnym czasie i bez istotnej niedogodności dla konsumenta“ , został transponowany dosłownie w większości państw członkowskich. Słowenia przewiduje przy tym ściślejszą ochronę, ustalając konkretny termin, w którym sprzedawca musi spełnić żądanie naprawienia szkody ( – maksymalnie do ośmiu dni). Przepisy polskie i litewskie nie odnoszą się do sprawianych konsumentowi niedogodności i wymagają dalszych wyjaśnień. Niemcy nie poinformowały o środkach transpozycji tego przepisu.

Naprawienie szkody musi być wolne od opłat, a sprzedawca ponosi koszty wysyłki, robocizny i materiałów (art. 3 ust. 4). Wymóg ten, wraz z towarzyszącą mu definicją wolnego od opłat, został prawidłowo transponowany w większości państw członkowskich. Niektóre z nich zdecydowały się jednak na pominięcie w transpozycji ścisłej definicji, nakładając jedynie ogólny wymóg nieodpłatnego naprawienia szkody (np.: Republika Czeska i Szwecja). Prawo niemieckie stanowi, że w przypadku gdy zgodność z umową towarów konsumpcyjnych zostanie przywrócona poprzez dostawę towarów zastępczych, sprzedawca może oczekiwać od konsumenta rekompensaty za użytkowanie pierwotnie dostarczonych towarów, które okazały się wadliwe. Prawdopodobnie przepis ten jest niezgodny z dyrektywą[6].

Zgodnie z art. 3 ust. 6 konsument nie ma prawa do unieważnienia umowy, jeżeli brak zgodności ma nikłe znaczenie. Większość państw członkowskich transponowała to zastrzeżenie. Tylko w Republice Czeskiej, Estonii, Portugalii i Zjednoczonym Królestwie wykorzystano klauzulę harmonizacji minimalnej i zdecydowano o uprawnieniu konsumenta do unieważnienia umowy nawet w przypadku niezgodności o nikłym znaczeniu.

5. PRAWO ODSTąPIENIA OD UMOWY – ARTYKUł 4

Artykuł 4 stanowi, że w przypadku gdy sprzedawca końcowy odpowiada przed konsumentem za brak zgodności, ma on prawo dochodzić naprawienia szkód od osoby lub osób odpowiedzialnych w łańcuchu umownym. Niektóre z państw członkowskich dokonały wiernej transpozycji tego przepisu; większość z nich odnosi się do powszechnego prawa umów w sprawie szczegółowych warunków i wymogów ograniczających takie żądanie (np. Austria i Portugalia), podczas gdy inne zdecydowały się na uregulowanie tego żądania bezpośrednio poprzez środki transpozycji (np. Węgry i Włochy). Liczne państwa członkowskie zdecydowały się natomiast na oparcie się na powszechnych zasadach umów, nie transponując wprost tego przepisu (np. Dania i Zjednoczone Królestwo). Oba sposoby transpozycji są wystarczające, o ile nie ograniczają praw sprzedawcy końcowego w stosunku do tych nadawanych dyrektywą. O żadnych środkach transpozycji nie powiadomiła Słowenia.

6. TERMINY – ART. 5 UST. 1

Sprzedawca ponosi odpowiedzialność na mocy art. 3, gdy brak zgodności uwidoczni się w ciągu 2 lat od daty dostawy towarów (art. 5 ust. 1). Większość państw członkowskich transponowała ten przepis dosłownie. Pozostałe zdecydowały się zastosować ograniczenie terminu stosowane powszechnie w prawie umów: w prawodawstwie fińskim termin ten wynosi trzy lata od dostawy, a w irlandzkim i brytyjskim – sześć lat. Niderlandy przyjęły w ramach transpozycji termin dwuletni, licząc od powiadomienia o wadzie. Wariant czeski uwzględnia zróżnicowanie terminu w zależności od rodzaju sprzedawanych towarów (towary konsumpcyjne – dwa lata, żywność – trzy tygodnie, artykuły spożywcze – osiem dni), które wymaga wyjaśnienia. Przepisy portugalskie prawdopodobnie obniżają poziom ochrony przewidziany dyrektywą, ustanawiając konieczność podjęcia kroków przed upływem sześciu miesięcy od chwili zgłoszenia sprzedawcy wady przez konsumenta.

Na mocy motywu 18, szereg państw członkowskich wprowadziło szczegółowe przepisy dotyczące przedłużenia okresu odpowiedzialności sprzedawcy o czas potrzebny do usunięcia wad (np. Belgia, Republika Czeska).

7. OBOWIąZEK POWIADOMIENIA – ART. 5 UST. 2

Dyrektywa zezwala państwom członkowskim na postanowienie, że w celu skorzystania ze swoich uprawnień konsument musi powiadomić sprzedawcę o braku zgodności w określonym okresie (nie krótszym niż dwa miesiące od daty, kiedy odkrył taki brak zgodności – art. 5 ust. 2).

Wszystkie państwa członkowskie powiadomiły o podjętych środkach transpozycji w tym względzie. Szesnaście państw zdecydowało się ustanowić obowiązek powiadomienia. W niektórych państwach członkowskich obowiązek ten ulega uchyleniu w określonych warunkach (np. w Danii i Finlandii, gdy sprzedawca działał wbrew wymaganiu dobrej wiary lub wykazał rażącą niedbałość; we Włoszech, gdy sprzedawca wiedział o wadzie towaru). Prawo belgijskie przewiduje wariant, w którym strony umowy mogą ustalić termin powiadomienia, jego długość (nie krótszą od dwóch miesięcy) oraz konsekwencje braku powiadomienia. Przepisy słowackie nakładają na konsumenta obowiązek powiadomienia o wadzie „ bez zbędnej zwłoki“ – co można interpretować jako okres krótszy niż dwa miesiące. Nie skorzystały z tej opcji następujące państwa członkowskie: Austria, Republika Czeska, Francja, Grecja, Irlandia, Luksemburg, Łotwa, Niemcy i Zjednoczone Królestwo.

8. CIężAR DOWODU – ART. 5 UST. 3

Przyjmuje się, że każdy brak zgodności, który uwidocznił się w ciągu sześciu miesięcy od daty dostawy istniał w chwili dostawy, chyba że takie założenie jest niezgodne z charakterem towarów lub charakterem braku zgodności (art. 5 ust. 3). Większość państw członkowskich poprawnie transponowała ten przepis. Niektóre skorzystały z klauzuli harmonizacji minimalnej, wprowadzając korzystne dla konsumenta warianty. Portugalia wydłużyła okres wzruszalnego domniemania zgodności z umową z sześciomiesięcznego do dwuletniego; w przepisach luksemburskich, polskich i słoweńskich założenie to stosuje się w przypadkach, w których byłoby to niezgodne z charakterem towarów lub charakterem braku zgodności. W odniesieniu do tego punktu żadnych środków transpozycji nie zgłosiła Litwa.

9. GWARANCJE KONSUMPCYJNE – ART. 6

Sprzedawca lub producent może oferować konsumentom dobrowolną gwarancję handlową, przewyższającą standard określony przez gwarancję prawną. Taka gwarancja handlowa musi spełniać podstawowe standardy określone w art. 6. Musi ona być prawnie wiążąca (art. 6 ust. 1) i musi dostarczać konsumentowi pewnych informacji (art. 6 ust. 2). Na żądanie konsumenta gwarancja musi być spisana (na papierze lub innym trwałym nośniku). Konsument może się zawsze powołać na gwarancję handlową, nawet gdyby nie była ona zgodna z przepisami dyrektywy.

Wszystkie państwa członkowskie dokonały na ogół dosłownej (lub bardzo zbliżonej co do formy) transpozycji tych przepisów. Niektóre z nich zdecydowały się uzupełnić zasady dyrektywy z korzyścią dla konsumenta. Przykładowo Malta wprowadziła dalsze istotne reguły dotyczące gwarancji handlowej, zaś Estonia przyjęła zasady domyślne w odniesieniu do zawartości gwarancji. Węgry i Słowenia w dalszym ciągu posługują się gwarancją obowiązkową – i w pewnej części tylko dokonały transpozycji przepisów dotyczących gwarancji handlowych. Nie jest pewne, na ile są one zgodne z dyrektywą. Transpozycja w Republice Czeskiej sprawia wrażenie częściowej i niewystarczającej. Żadnych środków transponujących przepisy art. 16 nie zgłosiła Litwa.

Artykuł 6 ust. 4 zezwala państwom członkowskim na wymaganie gwarancji sporządzonych w określonym języku. Z opcji tej skorzystał prawodawca brytyjski, cypryjski, duński, estoński, grecki, hiszpański, luksemburski, maltański, polski, portugalski, słoweński i węgierski (w odniesieniu do gwarancji obowiązkowej) oraz włoski. Belgia poprzestała na przepisach, w myśl których stosowany jest język regionu, w którym dany towar wprowadzono do obrotu.

10. CHARAKTER WIążąCY PRZEPISÓW – ART. 7 UST. 1 I 2.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 wszelkie warunki umowne, które uchylają lub ograniczają prawa wynikające z niniejszej dyrektywy przed zgłoszeniem sprzedawcy braku zgodności nie będą wiążące dla konsumenta. Przepis ten został prawidłowo transponowany w większości państw członkowskich. O żadnych środkach transpozycji nie powiadomiła Łotwa.

Ponadto zgodnie z art. 7 ust. 2 wybór prawa państwa innego niż członkowskie jako obowiązującego nie może pozbawiać konsumenta ochrony przyznanej mu na mocy niniejszej dyrektywy. Przepis ten został transponowany w większości państw członkowskich. Niektóre z nich wprowadziły modyfikacje definicji „ ścisłego związku“ , wiążącego umowę z terytorium UE. Przykładowo Francja i Niemcy zaczerpnęły przesłanki z art. 5 konwencji rzymskiej w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych. Prawo holenderskie odnosi się do zwykłego miejsca pobytu konsumenta jako czynnika łączącego. Żadnych środków transpozycji nie zgłosiły Republika Czeska, Łotwa ani Słowenia.

11. TOWARY UżYWANE – ART. 7 UST. 1

Na podstawie art. 7 ust. 1 państwa członkowskie mogą postanowić, że w przypadku towarów używanych, sprzedawca i konsument mogą uzgodnić krótszy okres odpowiedzialności sprzedawcy – nie krótszy jednak od jednego roku. Z tej opcji regulacyjnej skorzystały Austria, Belgia, Cypr, Republika Czeska, Hiszpania, Niemcy, Luksemburg, Polska, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Węgry i Włochy.

12. WNIOSKI

Transpozycja dyrektywy w państwach członkowskich pociąga za sobą pewną liczbę trudności. Wiele z nich może być wynikiem luk legislacyjnych w samej dyrektywie, inne natomiast można już na tym etapie uznać za nieprawidłowe wykonanie dyrektywy. Weryfikacja transpozycji wykazała znaczące rozbieżności w prawodawstwach krajowych wynikające ze stosowania klauzuli harmonizacji minimalnej oraz różnych opcji regulacyjnych przewidzianych dyrektywą. Na obecnym etapie nie jest jasne, na ile wspomniane rozbieżności wpłyną na właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz na zaufanie konsumentów. Wyniki konsultacji zapoczątkowanej zieloną księgą dostarczą informacji pomocnych w określeniu, czy występuje potrzeba przeglądu dyrektywy.

CZęść II – BEZPOśREDNIA ODPOWIEDZIALNOść PRODUCENTA

13. OBOWIąZUJąCE PRZEPISY KRAJOWE

Dyrektywa pozwala konsumentom na domaganie się od sprzedawcy zadośćuczynienia za niezgodność towarów z umową. Nie przewiduje natomiast odpowiedzialności bezpośredniej producenta. Wymaga natomiast od Komisji zbadania możliwości wprowadzenia bezpośredniej odpowiedzialności producenta, a w razie potrzeby wystąpienia z wnioskiem legislacyjnym. Dla celów określenia stanu prawnego w UE, Komisja przekazała państwom członkowskim kwestionariusz, pozwalający im na dostarczenie informacji na temat ich przepisów w tej dziedzinie. W tym samym kwestionariuszu Komisja zadała państwom członkowskim pytania na temat tego, jakie będą ich zdaniem skutki wprowadzenia odpowiedzialności bezpośredniej producenta dla poziomu ochrony praw konsumenta i na rynek wewnętrzny. Podobny kwestionariusz skierowano do wszystkich zainteresowanych stron.

Spośród siedemnastu państw członkowskich, które udzieliły odpowiedzi na kwestionariusz, różne warianty odpowiedzialności bezpośredniej producenta wprowadziły Belgia, Finlandia, Hiszpania, Łotwa, Portugalia i Szwecja[7]. Warunki występowania z roszczeniami bezpośrednimi w stosunku do producenta są wysoce zróżnicowane. Na gruncie prawa fińskiego i szwedzkiego konsument może występować z roszczeniem w stosunku do dowolnego ogniwa łańcucha dystrybucji, prawo hiszpańskie i łotewskie pozwala jedynie na roszczenia wobec producenta lub importera; w Portugalii roszczenia mogą być kierowane do producenta i jego przedstawicieli. Ponadto klient fiński, łotewski i szwedzki może występować o każdy ze sposobów naprawienia szkody wymienionych w dyrektywie. W Portugalii i Hiszpanii dostępnymi sposobami naprawienia szkody są wyłącznie naprawa lub wymiana. Co więcej, przepisy fińskie i francuskie precyzują, że roszczenie konsumenta musi się opierać na umowie zawartej między producentem a jego odpowiednikiem umownym w łańcuchu dystrybucji. Konsument hiszpański może żądać naprawienia szkody od producenta lub importera – gdy tylko zwrócenie się z roszczeniem do sprzedawcy byłoby niemożliwe lub nieproporcjonalne (np. jeśli sprzedawca zgłosił upadłość lub uporczywie uchyla się od rozwiązania problemu). Podobnie w Szwecji – konsument ma prawo powołać się na odpowiedzialność bezpośrednią producenta jedynie w przypadku, gdy sprzedawca ogłosi upadłość, zaprzestanie działalności lub pozostaje nieuchwytny.

Niektóre z państw członkowskich, w których nie uregulowano odpowiedzialności bezpośredniej producenta, rozważają możliwość jej wprowadzenia (np. Węgry) lub zastosowania regulacji o podobnych skutkach (np. Słowenia).

14. PRAWDOPODOBNE SKUTKI

Wśród zainteresowanych stron oraz wśród państw członkowskich panują rozbieżne opinie co do wpływu odpowiedzialności bezpośredniej producenta na poziom ochrony praw konsumenta i na rynek wewnętrzny. Większość państw członkowskich i grupa zainteresowanych stron uważa, że wprowadzenie odpowiedzialności bezpośredniej producenta wywiera rzeczywisty lub potencjalny wpływ na zwiększenie poziomu ochrony praw konsumenta. Ich zdaniem odpowiedzialność bezpośrednia producenta zapewnia konsumentowi prawo odstąpienia od umowy w przypadku, gdy sprzedawca nie jest w stanie lub też nie zamierza rozpatrzyć skargi konsumenckiej. Wiąże się to z zapewnieniem konsumentom istotnej siatki bezpieczeństwa. Niektóre z państw członkowskich uznają, że nierzadko to producent jest odpowiednią stroną, od której można oczekiwać przywrócenia zgodności towaru z umową. Z drugiej strony, mniejsza część państw członkowskich i zainteresowanych stron jest zdania, że odpowiedzialność bezpośrednia producenta wiąże się nie tyle ze zwiększeniem ochrony praw konsumenta, ile raczej z wywołaniem niepewności w kwestii prawa właściwego i opóźnieniem rozpatrywania skarg konsumenckich.

Zdania państw członkowskich i zainteresowanych stron są podzielone w kwestii prawdopodobnych skutków odpowiedzialności bezpośredniej producenta dla zakupów dokonywanych przez granicę. Grupa respondentów uznała, że skutkiem odpowiedzialności bezpośredniej producenta byłoby zachęcenie konsumentów do kupowania za granicą, jako że możliwość zwrócenia się do krajowego przedstawiciela producenta stanowiłoby ułatwienie w porównaniu ze sprzedawcą w innym kraju. Konsumentowi łatwiej zidentyfikować producenta danego towaru aniżeli sprzedawcę, ponieważ to nazwa producenta widnieje zazwyczaj na etykiecie. Z drugiej strony inni respondenci podkreślają fakt, iż odpowiedzialność bezpośrednia producenta nie ma wpływu na postawy konsumentów w stosunku do rynku wewnętrznego, zdeterminowane w głównej mierze przez czynniki ekonomiczne. Co więcej, w niektórych odpowiedziach podnoszono argument, że wprowadzenie odpowiedzialności bezpośredniej producenta mogłoby mieć wpływ na równowagę między uczestnikami łańcucha dystrybucji – zachęcając sprzedawców do przenoszenia winy za wady na producenta (lub inne ogniwa łańcucha dystrybucji). Co więcej, stałoby ono w sprzeczności z zasadą skuteczności umowy tylko między jej stronami.

Znacząca liczba zainteresowanych stron i państw członkowskich stwierdza, że z wprowadzeniem odpowiedzialności bezpośredniej producenta wiązałoby się znaczące obciążenie dla podmiotów gospodarczych – spowodowane koniecznością utworzenia przez producentów systemu rozpatrywania skarg oraz wygospodarowania zabezpieczenia finansowego na okoliczność kosztów tej odpowiedzialności. Jednak państwa członkowskie, które już wprowadziły odpowiedzialność bezpośrednią producenta, jak również mniejsza część zainteresowanych stron nie podzielają tych obaw, zwracając uwagę na fakt, że odpowiedzialność bezpośrednią producenta przewidziano już w art. 4 dyrektywy. Ponadto ich zdaniem przypadki praktycznego zastosowania zasady odpowiedzialności bezpośredniej producenta są na tyle rzadkie, że nie stanowią realnego obciążenia dla podmiotów gospodarczych.

15. WNIOSKI

Rozbieżne systemy prawnej odpowiedzialności bezpośredniej producenta mogą stanowić potencjalną przeszkodę na rynku wewnętrznym. Jednak na obecnym etapie Komisja nie jest w stanie wyciągnąć ostatecznych wniosków w tej kwestii. Nie istnieją dostateczne dowody, by stwierdzić, czy brak regulacji unijnych w dziedzinie odpowiedzialności bezpośredniej producenta wywiera negatywny wpływ na poziom zaufania konsumenckiego do rynku wewnętrznego. Z wymienionych powodów Komisja zdecydowała się zaniechać zgłaszania wniosku w tej kwestii i kontynuować rozważanie tej możliwości w kontekście zielonej księgi.

ZAŁĄCZNIK I

TABELA KRAJOWYCH śRODKÓW WYKONAWCZYCH PAńSTW CZłONKOWSKICH

Państwo członkowskie | Środek wykonawczy znany Komisji w dniu 1 kwietnia 2006 r. | Data wejścia w życie ustawy |

Österreich | Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch (ABGB), konsolidiert durch das “Gewährleistungsrecht-Änderungsgesetz” BGBl. Nr. 48/2001, Teil I, 08/05/2001, p. 1019 Konsumentenschutzgesetz (KSchG), BGBl 1979/140 | 1.01.2002 |

Belgique | Loi relative à la protection des consommateurs en cas de vente de biens de consommation, référence de publication du 21/09/2004, page: 68384-68388, num.: Moniteur Belge Entrée en vigueur : 01/01/2005 | 1.05.2005 |

България | Закон за защита на потребителите, публикуван в Държавен вестник бр. 99 от 9.12.2005 г. | 10.06.2006 |

Κypros | Ο περί Ορισµένων Πτυχών της Πώλησης Καταναλωτικών Αγαθών και των Συναφών Εγγυήσεων Νόµος του 2000. ( Ν. 7(Ι)/2000) | 28.01.2000 |

Česká republika | Zákon č. 40/1964 Sb., občanský zákoník ve znění zákona č. 367/2000 Sb., Coll.Laws (CZ) 200 No 99 Zákon č. 22/1997 Sb. o technických požadavcích na výrobky ve znění zákona č. 226/2003 Sb. Zákon o obecné bezpečnosti výrobků č. 102/2001 Sb. | 1.01.2001 |

Danmark | Lovbekendtgørelse nr. 237/2003 om køb | 28.03.2003 |

Eesti | Tarbijakaitseseadus, Riigi Teataja 1994, No.12, p. 13 Võlaõigusseadus, Riigi Teataja 2002, No. 53, p. 336 | 15.04.2004 |

Suomi | Kuluttajansuojalaki 20.1.1978/38 | Brak danych |

France | Code de Consommation, Loi n° 89-421 du 23 juin 1989 relative à l’information et à la protection des consommateurs ainsi qu’à diverses pratiques commerciales Ordonnance n. 2005-136 du 17 février 2005 relative à la garantie de la conformité du bien au contrat due par le vendeur au consommateur. | 18.02.2005 |

Deutschland | Bürgerliches Gesetzbuch (BGB), BGBl. I 2002, 42 Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuch, BGBl. I 1994, 2494 Produkthaftungsgesetz (ProdHaftG), BGBl. I 1989, 2198 Zivilprozessordnung (ZPO) BGBl. I 1950, 533 | 1.01.2002 |

Ellás | Nomos 2251/94 Prostasia ton katanaloton, FEK A’ 191/16.11.1994 ΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩ∆ΙΚΑΣ, A –151/1946 | 21.08.2001 |

Magyarország | 1959. évi IV. törvény a Polgári Törvénykönyvről 151/2003. (IX. 22.) Korm. Rendelet az egyes tartós fogyasztási cikkekre vonatkozó kötelező jótállásról, Magyar Közlöny 2003/109 (X.22.) 1997. évi CLV tv. A fogyasztóvédelemről, Magyar Közlöny 1997/119. (XII.23.) | 1.07.2003 |

Ireland | European Communities (Certain Aspects of the Sale of Consumer Goods and Associated Guarantees) Regulation 2003, S.I. no. 11 of 2003 | 22.01.2003 |

Italia | Decreto Legislativo 6 settembre 2005, n. 206 "Codice del consumo, a norma dell'articolo 7 della legge 29 luglio 2003, n. 229 ex Decreto Legislativo 2 febbraio 2002, n. 24 "Attuazione della direttiva 1999/44/CE su taluni aspetti della vendita e delle garanzie di consumo" | 23.10.2005 |

Latvija | Patērētāju tiesību aizsardzības likums, Latvijas Vēstnesis 1999 No. 104/105 | Brak danych |

Lietuva | Lietuvos Respublikos Civilinis Kodeksas, Valstybės Zinios 2000, 6d, Nr. 74 Lietuvos Respublikos Vartotojų Teisių Gynimo Įstatymas, Valstybės Zinios 2004 72-2496 | 30.04.2004 |

Luxembourg | Loi du 21 avril 2004 relative à la garantie de conformité due par le vendeur de biens meubles corporels, Mémorial 2004 No. 60 Loi du 25 août 1983 relative à la protection juridique du consommateur, Mémorial 1983, p. 1494 | 1.01.2005 |

Malta | Att dwar l-Affarijiet tal-Konsumatur Kapitlu 378 tal-Ligijiet ta’ Malta, L.M. 2002, 378 | 15.10.2002 |

Nederland | Burgerlijk Wetboek, Boek 7, Titel, Stb (NL) 2004, no. 553 | 1.05.2003 |

Polska | Ustawa z 27 lipca 2002 r. o szczegółowych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego | 1.01.2003 |

Portugal | Decreto-Lei n.º 67/2003, de 8 de Abril, Diário da República, I Série-A, n.º 83, 2003.04.08, pp. 2280 et ss. Código Civil (aprovado pelo Decreto-Lei n.º 47 344, de 25 de Novembro de 1966) | 9.04.2003 |

Romania | Lege privind vânzarea produselor şi garanţiile asociate acestora no. 449/2003 (O.J. 812/18.11.2003) | 1.01.2007 |

Slovenska republika | Zákon č. 40/1964 Zb. Občiansky zákonník v znení neskorších predpisov Zákon č. 634/1992 Zb. o ochrane spotrebiteľa v znení neskorších predpisov Zákon č. 97/1963 Zb. o medzinárodnom práve súkromnom a procesnom v znení neskorších predpisov | Brak danych |

Slovenija | Zakon o varstvu potrošnikov (ZVPot ), UL RS (Uradni list RS) 20/1998 (25/1998 – popr.), UL RS (Uradni list RS) 23/1999, 110/2002, 51/2004 | Brak danych |

España | Ley 23/2003, de garantías en la venta de bienes de consumo, BOE, No. 165, 11.07.2003, p. 27160 et seqq | 11.09.2003 |

Sverige | Konsumentköplag (1990:932) ändrad genom SFS 2002:587, SFS Lag 1990 No. 932 | 1.07.2002 |

United Kingdom | Sale of Goods Act 1979 Supply of Goods (Implied Terms) Act 1973 Supply of Goods and Services Act 1982 The Sale and Supply of Goods to Consumers Regulations 2002 | 31.03.2003 |

ZAŁĄCZNIK II

DYREKTYWY DOTYCZąCE KONSUMENTÓW BęDąCE PRZEDMIOTEM PRZEGLąDU

Dyrektywa Rady 85/577/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa, Dz.U. L 372 z 31.12.1985, str. 31.

Dyrektywa Rady 90/314/EWG z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek, Dz.U. L 158 z 23.6.1990, str. 59.

Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, Dz.U. L 95 z 21.4.1993, str. 29.

Dyrektywa 94/47/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 1994 r. w sprawie ochrony nabywców w odniesieniu do niektórych aspektów umów odnoszących się do nabywania praw do korzystania z nieruchomości w systemie podziału czasu, Dz.U. L 280 z 29.10.1994, str. 83.

Dyrektywa 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 maja 1997 r. w sprawie ochrony konsumentów w przypadku umów zawieranych na odległość, Dz.U. L 144 z 4.6.1997, str. 19.

Dyrektywa 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów oferowanych konsumentom, Dz.U. L 80 z 18.3.1998, str. 27.

Dyrektywa 98/27/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów, Dz.U. L 166 z 11.6.1998, str. 51.

Dyrektywa 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji, Dz.U. L 171 z 7.7.1999, str. 12.

[1] Dz.U. 171 z 7.7.1999, str. 12.

[2] Dz.U. 157 z 21.6.2005, str. 11.

[3] Zob. COM(2006) 744 wersja ostateczna.

[4] Załącznik II zawiera wykaz dyrektyw będących przedmiotem przeglądu.

[5] W Słowenii warunkiem unieważnienia umowy jest przynajmniej rozsądny czas, w którym sprzedawca miał szansę zaoferować naprawę.

[6] Zagadnienie to rozpatruje obecnie Europejski Trybunał Sprawiedliwości (C-404/06, sprawa w toku).

[7] Przepisy francuskie można interpretować jako wprowadzające odpowiedzialność bezpośrednią producenta – jednak Francja nie udzieliła odpowiedzi na kwestionariusz.