20.11.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 301/3

(1)

Wspólnota może przyczynić się do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa obywateli przez działania w dziedzinie zdrowia publicznego. Przy określaniu i wdrażaniu wszelkich wspólnotowych strategii i działań należy zapewnić wysoki poziom ochrony zdrowia. Zgodnie z art. 152 Traktatu Wspólnota ma obowiązek odgrywać aktywną rolę przez podejmowanie działań, których nie mogą podjąć pojedyncze państwa członkowskie zgodnie z zasadą pomocniczości. Wspólnota w pełni przestrzega właściwości państw członkowskich w zakresie organizacji i świadczenia usług zdrowotnych i opieki medycznej.

(2)

Sektor opieki zdrowotnej charakteryzuje się z jednej strony znacznym potencjałem wzrostu, innowacyjnością oraz dynamiką, a z drugiej – obecnością wyzwań związanych z trwałością finansową i społeczną oraz wydajnością systemów opieki zdrowotnej, między innymi ze względu na starzenie się społeczeństwa oraz postępy medycyny.

(3)

Wspólnotowy program działań w dziedzinie zdrowia publicznego (2003–2008), przyjęty decyzją nr 1786/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (4), był pierwszym zintegrowanym programem Wspólnoty w tej sferze i przyniósł już wiele istotnych zmian i ulepszeń.

(4)

Konieczne jest dokładanie ciągłych starań, aby osiągnąć cele już wyznaczone przez Wspólnotę w dziedzinie zdrowia publicznego. Jest zatem właściwe ustanowienie drugiego wspólnotowego programu działań w dziedzinie zdrowia na lata 2008–2013 (zwanego dalej „programem”).

(5)

Istnieje wiele poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowotnych, które potencjalnie mogą mieć charakter ogólnoświatowy, ciągle też pojawiają się nowe zagrożenia, wymagające dalszych działań Wspólnoty. Poważne transgraniczne zagrożenia zdrowotne wymagają priorytetowego traktowania ze strony Wspólnoty. Program powinien kłaść nacisk na wzmocnienie ogólnych zdolności Wspólnoty przez dalszy rozwój współpracy między państwami członkowskimi. Monitorowanie, wczesne ostrzeganie i zwalczanie poważnych zagrożeń dla zdrowia są ważnymi dziedzinami, w ramach których skuteczne i skoordynowane reagowanie na zagrożenia dla zdrowia powinno być propagowane na szczeblu wspólnotowym. Aby móc reagować na zagrożenia dla zdrowia, niezbędne jest działanie zapewniające wysoką jakość współpracy diagnostycznej między laboratoriami. Program powinien zachęcać do ustanowienia systemu wspólnotowych laboratoriów referencyjnych. Taki system musi jednak być oparty na solidnej podstawie prawnej.

(6)

Zgodnie ze sprawozdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) o stanie zdrowia w Europie za rok 2005 najważniejszymi przyczynami obciążenia chorobowego w regionie europejskim WHO w przeliczeniu na utracone potencjalne lata życia z uwzględnieniem niesprawności (Disability Adjusted Life-Years – DALYs) są choroby niezakaźne (77 % wszystkich zachorowań), urazy zewnętrzne oraz zatrucia (14 %), a także choroby zakaźne (9 %). Siedem głównych grup chorób: choroba niedokrwienna serca, jednobiegunowe zaburzenia depresyjne, choroby naczyń mózgowych, zaburzenia związane z używaniem alkoholu, przewlekłe choroby płuc, rak płuc i urazy w wyniku wypadków drogowych, odpowiada za 34 % DALY w regionie. Siedem głównych czynników ryzyka: tytoń, alkohol, wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu, nadwaga, niewielkie spożycie owoców i warzyw oraz brak aktywności fizycznej, odpowiada za 60 % DALY. Dodatkowym zagrożeniem dla zdrowia wszystkich obywateli Europy stają się choroby zakaźne, takie jak HIV/AIDS, grypa, gruźlica i malaria. Istotnym zadaniem programu, realizowanym tam, gdzie to właściwe, we współpracy ze wspólnotowym programem statystycznym, powinna być lepsza identyfikacja głównych obciążeń zdrowotnych we Wspólnocie.

(7)

Wśród chorób niezakaźnych największą zachorowalność i śmiertelność w regionie europejskim WHO powoduje osiem następujących chorób: choroby sercowo-naczyniowe, zaburzenia neuropsychiatryczne, nowotwory, choroby układu pokarmowego, choroby układu oddechowego, choroby narządów zmysłów, choroby układu mięśniowo-szkieletowego oraz cukrzyca. Program pozostający w harmonii z innymi inicjatywami i projektami finansowania powinien przyczynić się do poszerzenia wiedzy i informacji o zapobieganiu poważnym chorobom, rozpoznawaniu ich i leczeniu. W związku z powyższym Komisja może przedstawić w trakcie realizacji programu wnioski dotyczące odpowiednich zaleceń Rady. Program powinien również wspierać odpowiednią koordynację i synchronizację wspólnotowych inicjatyw dotyczących zbierania danych porównawczych na temat poważnych chorób, w tym raka.

(8)

Zdrowiu obywateli Europy zaczyna zagrażać odporność bakterii na antybiotyki oraz zakażenia szpitalne. Największe obawy wzbudza brak nowych skutecznych antybiotyków oraz środków zapewnienia należytych metod stosowania istniejących antybiotyków. Dlatego należy gromadzić i analizować właściwe dane.

(9)

W zwalczaniu chorób zakaźnych ważne jest wzmocnienie roli Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób ustanowionego rozporządzeniem (WE) nr 851/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady (5).

(10)

Obecny program powinien opierać się na osiągnięciach poprzedniego programu działań wspólnotowych w dziedzinie zdrowia publicznego (2003–2008). Powinien przyczyniać się on do osiągnięcia wysokiego poziomu zdrowia fizycznego i psychicznego oraz większej równości w kwestiach zdrowotnych w całej Wspólnocie dzięki działaniom w kierunku poprawy zdrowia publicznego, zapobiegania chorobom i zaburzeniom występującym u ludzi oraz usuwania źródeł zagrożeń dla zdrowia w celu zwalczania zachorowalności oraz przedwczesnej umieralności. Powinien ponadto przyczynić się do zapewnienia obywatelom lepszego dostępu do informacji, zwiększając w ten sposób ich zdolność do podejmowania decyzji najlepiej odpowiadających ich interesom.

(11)

Program powinien kłaść nacisk na poprawę stanu zdrowia dzieci i młodzieży oraz propagowanie zdrowego stylu życia i zachowań profilaktycznych wśród nich.

(12)

Program powinien wspierać włączenie celów związanych ze zdrowiem do wszystkich strategii i działań Wspólnoty, nie powielając działań prowadzonych w innych dziedzinach polityki wspólnotowej. Koordynacja z innymi dziedzinami polityki i programami Wspólnoty stanowi kluczowy element celu, jakim jest włączenie zdrowia do innych dziedzin polityki. W celu promowania synergii oraz uniknięcia nakładania się działań podjęte mogą zostać działania wspólne z odpowiednimi programami i działaniami Wspólnoty, a inne fundusze i programy Wspólnoty, w tym istniejące i przyszłe ramowe programy badań i ich wyniki, fundusze strukturalne, Europejski Fundusz Solidarności, europejska strategia ochrony zdrowia w miejscu pracy, program działań Wspólnoty w dziedzinie polityki ochrony konsumentów (2007–2013) (6), program „Profilaktyka narkotykowa i informacje o narkotykach”, program „Walka z przemocą (Daphne)” i wspólnotowy program statystyczny, powinny zostać właściwie wykorzystane w zakresie ich odnośnych działań.

(13)

Szczególne wysiłki powinny zostać podjęte w celu zapewnienia spójności i synergii między programem a zewnętrznymi działaniami Wspólnoty, zwłaszcza w zakresie grypy ptaków, HIV/AIDS, gruźlicy i innych transgranicznych zagrożeń zdrowotnych. Ponadto powinna istnieć współpraca międzynarodowa w celu promowania ogólnej reformy zdrowia oraz ogólnych instytucjonalnych zagadnień związanych ze zdrowiem w krajach trzecich.

(14)

Zwiększanie wskaźnika lat zdrowego życia (Healthy Life Years, HLY) przez zapobieganie chorobom i promowanie polityk służących prowadzeniu zdrowszego stylu życia jest istotne dla dobrego samopoczucia obywateli UE i pomaga realizować zadania procesu lizbońskiego w odniesieniu do społeczeństwa opartego na wiedzy i zrównoważenia finansów publicznych, obciążonych wzrastającymi kosztami opieki zdrowotnej i zabezpieczenia społecznego.

(15)

Rozszerzenie Unii Europejskiej przyniosło dodatkowe problemy związane z nierównością w zakresie zdrowia w UE, które prawdopodobnie uwydatnią się w jeszcze większym stopniu na dalszych etapach rozszerzenia. Zagadnienie to powinno być w związku z tym jednym z priorytetów programu.

(16)

Program powinien pomóc w identyfikacji przyczyn nierówności w zakresie zdrowia i zachęcać między innymi do wymiany sprawdzonych rozwiązań w dziedzinie likwidacji takich nierówności.

(17)

Niezbędne jest systematyczne gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie danych porównawczych – w ramach ograniczeń krajowych – w celu skutecznego monitorowania stanu zdrowia w Unii Europejskiej. Umożliwi to Komisji i państwom członkowskim lepsze informowanie opinii publicznej oraz przygotowanie odpowiednich strategii, polityk i działań mających na celu osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego. W działaniach i środkach wsparcia powinno się dążyć do kompatybilności i interoperacyjności systemów i sieci wymiany informacji i danych na temat zdrowia publicznego. W dziedzinie zdrowia istotne znaczenie mają płeć, status społeczno-ekonomiczny i wiek. Przy gromadzeniu danych powinno się więc w miarę możliwości korzystać z istniejących prac, a wnioski dotyczące nowych zbiorów powinny być oszacowane pod względem kosztów i uzasadnione wyraźną potrzebą. Gromadzenie danych powinno być zgodne z odpowiednimi przepisami prawnymi dotyczącymi ochrony danych osobowych.

(18)

Ważne są sprawdzone rozwiązania, ponieważ promocja zdrowia oraz działania zapobiegawcze powinny być mierzone pod kątem wydajności i skuteczności, a nie w kontekście czysto ekonomicznym. Powinno się propagować sprawdzone rozwiązania i najnowsze metod leczenia chorób i urazów, w celu zapobiegania przyszłemu pogorszeniu zdrowia, oraz rozwoju europejskich sieci referencyjnych dla konkretnych stanów medycznych.

(19)

Należy podjąć działania mające na celu zapobieganie urazom przez gromadzenie danych, analizowanie czynników wpływających na urazy oraz rozpowszechnianie istotnych informacji.

(20)

Za usługi zdrowotne odpowiedzialne są głównie państwa członkowskie, jednak współpraca na szczeblu wspólnotowym może przynieść korzyść pacjentom i systemom zdrowotnym. Działania finansowane przez program, jak również nowe wnioski opracowane w ich wyniku, powinny należycie uwzględniać konkluzje Rady w sprawie wspólnych wartości i zasad systemów opieki zdrowotnej Unii Europejskiej (7) przyjęte w czerwcu 2006 r., które potwierdzają oświadczenie w sprawie wspólnych wartości i zasad systemów opieki zdrowotnej UE oraz wzywają instytucje Unii Europejskiej do ich przestrzegania w swojej pracy. Program powinien uwzględniać dalszy rozwój w odniesieniu do działań Wspólnoty w dziedzinie usług zdrowotnych, jak również prace Grupy Wysokiego Szczebla ds. Usług Zdrowotnych i Opieki Medycznej, która stanowi ważne forum współpracy i wymiany najlepszych praktyk między systemami opieki zdrowotnej państw członkowskich.

(21)

Program powinien przyczynić się do gromadzenia danych, wspierania i rozwoju metod i narzędzi, ustanowienia sieci i różnego rodzaju współpracy i promowania właściwej polityki w zakresie mobilności pacjentów, jak również mobilności specjalistów w zakresie opieki zdrowotnej. Powinien on ułatwić dalszy rozwój Europejskiego Obszaru e-Zdrowia przez wspólne europejskie inicjatywy obejmujące także inne dziedziny polityki UE, w tym politykę regionalną, wnosząc wkład w działania dotyczące ustanowienia kryteriów jakościowych dla stron internetowych poświęconych zdrowiu oraz Europejskiej karty ubezpieczenia zdrowotnego. Należy wziąć pod uwagę telemedycynę, ponieważ jej zastosowania mogą przyczynić się do opieki transgranicznej przy jednoczesnym zapewnieniu opieki medycznej w domu.

(22)

Poważne zagrożenie dla zdrowia i poważny powód do obaw ze strony obywateli Europy stanowi zanieczyszczenie środowiska. Specjalne działania powinny skupić się na dzieciach i innych grupach, które są szczególnie narażone na niebezpieczne warunki środowiskowe. Program powinien uzupełniać działania podjęte w ramach europejskiego planu działania 2004–2010 na rzecz środowiska i zdrowia.

(23)

Program powinien dotyczyć kwestii zdrowotnych mających związek z płcią i ze starzeniem.

(24)

Program powinien uznać znaczenie holistyczno-pluralistycznego podejścia do zagadnień dotyczących zdrowia publicznego i uwzględnić w swych działaniach medycynę komplementarną i alternatywną, jeżeli jest to uzasadnione i jeżeli jej skuteczność została dowiedziona naukowo lub klinicznie.

(25)

Podstawowymi czynnikami ochrony zdrowia ludzkiego są zasada zapobiegania i ocena ryzyka, powinny więc one być ściślej zintegrowane z innymi dziedzinami polityki i działaniami Wspólnoty.

(26)

Niniejsza decyzja ustanawia na cały okres trwania programu, kopertę finansową, która stanowi główny punkt odniesienia dla władzy budżetowej podczas corocznej procedury budżetowej w rozumieniu pkt 37 porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 17 maja 2006 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami (8).

(27)

W celu zapewnienia wysokiego poziomu koordynacji między działaniami a inicjatywami podjętymi przez Wspólnotę i państwa członkowskie przy wdrażaniu programu konieczne jest promowanie współpracy między państwami członkowskimi i wzmocnienie wydajności istniejących i przyszłych sieci w dziedzinie zdrowia publicznego. We wdrażaniu programu należy uwzględnić udział władz krajowych, regionalnych i lokalnych, na właściwym szczeblu, zgodnie z systemami krajowymi.

(28)

Niezbędne jest zwiększenie inwestycji UE w ochronę zdrowia i projekty z nią związane. W związku z powyższym zachęca się państwa członkowskie do przyznania kwestiom poprawy ochrony zdrowia priorytetowego znaczenia w poszczególnych krajowych programach rozwoju. Niezbędne jest propagowanie wiedzy na temat możliwości uzyskania funduszy UE na ochronę zdrowia. Powinno zachęcać się państwa członkowskie do wymiany doświadczeń w zakresie finansowania ochrony zdrowia ze środków funduszy strukturalnych.

(29)

Jednostki pozarządowe i wyspecjalizowane sieci również mogą odegrać ważną rolę w wypełnianiu celów programu. Dążąc do realizacji jednego lub większej liczby celów programu, mogą one potrzebować wkładu Wspólnoty. Dlatego też, zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (9), powinno określić się szczegółowe kryteria kwalifikowalności, przepisy dotyczące przejrzystości finansowej i czasu udzielania wsparcia wspólnotowego jednostkom pozarządowym i wyspecjalizowanym sieciom kwalifikującym się do pomocy wspólnotowej. Kryteria takie powinny obejmować zobowiązanie takich jednostek i sieci do określenia jasnych celów, planów działania oraz wymiernych rezultatów i wyników reprezentujących silny wymiar europejski oraz rzeczywistą wartość dodaną dla celów programu. Zważywszy na szczególny charakter wspomnianych jednostek i wyspecjalizowanych sieci i w przypadkach wyjątkowej użyteczności, dla wznowienia wsparcia Wspólnoty dla ich działania powinno być możliwe uniknięcie zasady stopniowej degresji wielkości wsparcia Wspólnoty.

(30)

Realizacja programu powinna przebiegać w ścisłej współpracy z właściwymi organizacjami i agencjami, w szczególności zaś z Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób.

(31)

Środki niezbędne do wdrożenia niniejszej decyzji powinny zostać przyjęte zgodnie z decyzją 1999/468/WE, przy jednoczesnym poszanowaniu konieczności zachowania przejrzystości, a także rozsądnej równowagi między poszczególnymi zadaniami programu.

(32)

Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym (zwane dalej „porozumieniem EOG”) przewiduje współpracę w dziedzinie zdrowia między Wspólnotą Europejską a jej państwami członkowskimi, z jednej strony, oraz państwami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu uczestniczącymi w Europejskim Obszarze Gospodarczym (zwanymi dalej „państwami EFTA/EOG”), z drugiej strony. Należy również wprowadzić przepis otwierający program na uczestnictwo innych krajów, w szczególności krajów sąsiadujących z Unią Europejską oraz ubiegających się o członkostwo, kandydujących lub przystępujących do Wspólnoty, ze szczególnym uwzględnieniem faktu, że zagrożenia zdrowia występujące w innych krajach stanowią potencjalne zagrożenie na terytorium Wspólnoty.

(33)

Aby wspomagać osiąganie celów programu, powinno się ułatwić nawiązywanie właściwych stosunków z państwami trzecimi nieuczestniczącymi w programie, z uwzględnieniem wszelkich właściwych umów zawieranych między tymi państwami a Wspólnotą. Stosunki te mogą obejmować państwa trzecie podejmujące działania będące uzupełnieniem działań finansowanych przez program w obszarach wspólnego zainteresowania, jednak państwa te nie powinny korzystać z wkładu finansowego w ramach programu.

(34)

Należy rozwijać współpracę z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi, takimi jak Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej wyspecjalizowane agencje, w szczególności z WHO, oraz Radą Europy i Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w celu realizacji programu przez zwiększenie efektywności i skuteczności działań związanych ze zdrowiem na szczeblu wspólnotowym i międzynarodowym, z uwzględnieniem szczególnych możliwości i zadań poszczególnych organizacji.

(35)

Pomyślna realizacja celów wyznaczonych w programie powinna opierać się na dobrym uwzględnieniu zagadnień ujętych w rocznych planach prac, na wybraniu właściwych działań i finansowaniu projektów zawierających właściwy mechanizm monitorowania i oceny, na systematycznym monitorowaniu i ocenie, w tym niezależnych ocenach zewnętrznych, które powinny być stosowane do pomiaru wpływu tych działań i wykazania ich wkładu do ogólnych celów programu. Ocena programu powinna uwzględniać fakt, że osiągnięcie celów programu może potrwać dłużej niż sam program.

(36)

Roczny plan prac powinien obejmować główne przewidywalne działania, które mają być finansowane w ramach programu za pomocą wszelkich istniejących mechanizmów finansowych, w tym przetargów.

(37)

Jako że cele niniejszej decyzji nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie z uwagi na transgraniczny charakter istotnych zagadnień, ale mogą być lepiej osiągnięte na poziomie Wspólnoty dzięki możliwościom bardziej efektywnych i skutecznych działań Wspólnoty w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa obywateli, Wspólnota może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza decyzja nie wykracza poza zakres niezbędny do osiągnięcia tych celów.

(38)

Zgodnie z art. 2 Traktatu, stanowiącym, że jedną z zasad Wspólnoty jest równość mężczyzn i kobiet, oraz z art. 3 ust. 2 Traktatu, stanowiącym, że we wszystkich działaniach wspólnotowych, w tym mających na celu osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony zdrowia, Wspólnota zmierza do zniesienia nierówności oraz wspierania równości mężczyzn i kobiet, wszelkie cele i działania objęte programem powinny służyć propagowaniu lepszego zrozumienia i uznania różnych potrzeb mężczyzn i kobiet oraz ich podejścia do zdrowia.

(39)

Właściwe jest zapewnienie przejścia między niniejszym programem a poprzednim, który zostaje zastąpiony niniejszym programem, w szczególności w sprawie kontynuacji wieloletnich uzgodnień dotyczących zarządzania nim, takich jak finansowanie pomocy technicznej i administracyjnej. Jeśli zajdzie taka konieczność, od dnia 1 stycznia 2014 r. ze środków na pomoc techniczną i administracyjną pokryte powinny zostać wydatki związane z zarządzaniem działaniami, które nie zostaną ukończone do końca 2013 r.

(40)

Niniejsza decyzja zastępuje decyzję nr 1786/2002/WE. Wspomniana decyzja powinna zatem zostać uchylona,

—

poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli,

—

promocja zdrowia, w tym zmniejszenie nierówności w zakresie zdrowia,

—

generowanie i rozpowszechnianie informacji i wiedzy na temat zdrowia.

a)

60 % kosztów na działania zmierzające do wspierania realizacji celu stanowiącego część programu, z wyjątkiem przypadków wyjątkowej użyteczności, w których wkład Wspólnoty nie przekracza 80 %; oraz

b)

60 % kosztów na działanie jednostki pozarządowej lub wyspecjalizowanej sieci, która nie ma charakteru zarobkowego i jest niezależna od interesów branżowych, handlowych, gospodarczych lub innych interesów kolidujących z programem, posiada członków w przynajmniej połowie państw członkowskich, ma równomierny zakres geograficzny oraz jako swój główny cel działalności realizuje jeden lub więcej celów programu, a wsparcie takie jest konieczne do realizacji tych celów. W przypadkach wyjątkowej użyteczności wkład Wspólnoty nie przekracza 80 %.

a)

bezpośrednią lub pośrednią realizację przez Komisję w sposób scentralizowany; oraz

b)

w odpowiednich przypadkach – zarządzanie wspólnie z organizacjami międzynarodowymi.

a)

dąży do zapewnienia porównywalności danych i informacji oraz zgodności i interoperacyjności systemów i sieci wymiany danych i informacji o zdrowiu; oraz

b)

zapewnia niezbędną kooperację i komunikację z Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób oraz innymi odpowiednimi agencjami UE, aby zoptymalizować wykorzystanie funduszy Wspólnoty.

a)

roczny plan pracy dotyczący realizacji programu określający:

b)

kryteria wyboru, kwalifikacji oraz inne kryteria wkładów finansowych do działań w ramach programu, zgodnie z art. 4.

a)

państw EFTA/EOG zgodnie z warunkami ustalonymi w porozumieniu EOG; oraz

b)

państw trzecich, w szczególności państw, do których znajduje zastosowanie europejska polityka sąsiedztwa, państw ubiegających się o członkostwo, kandydujących lub przystępujących do Unii Europejskiej, a także państw Bałkanów Zachodnich włączonych do procesu stabilizacji i stowarzyszenia, zgodnie z warunkami określonymi w odpowiednich dwu- i wielostronnych umowach ustanawiających ogólne zasady uczestnictwa w programach wspólnotowych.

a)

nie później niż do dnia 31 grudnia 2010 r. zewnętrzne i niezależne śródokresowe sprawozdanie oceniające uzyskane wyniki w odniesieniu do celów programu oraz jakościowych i ilościowych aspektów jego wdrażania, jak również jego spójność i komplementarność z innymi stosownymi programami, działaniami i funduszami wspólnotowymi. Sprawozdanie to pozwala w szczególności na ocenę wpływu zastosowanych środków we wszystkich państwach. Sprawozdanie zawiera także streszczenie głównych wniosków, a wraz ze sprawozdaniem Komisja przedkłada swoje uwagi;

b)

nie później niż do dnia 31 grudnia 2011 r. komunikat w sprawie kontynuacji programu;

c)

zewnętrzne niezależne sprawozdanie z oceny ex post, obejmujące wdrażanie i wyniki programu – nie później niż do dnia 31 grudnia 2015 r.