Skuteczniejsze i bardziej dostępne dotacje na badania

W niniejszym komunikacie Komisja Europejska przedstawia kilka wytycznych, które mają uprościć procedury uczestnictwa w projektach badawczych finansowanych przez Unię Europejską (UE). Głównym celem jest ułatwienie możliwości otrzymania dotacji i zarządzania nią w celu wykorzystania potencjału badań europejskich w Europie i poza nią. Komunikat powinien się przyczynić do realizacji strategii Europa 2020 pozwalającej na wyjście z kryzysu i przygotowanie ożywienia gospodarczego.

AKT

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z 29 kwietnia 2010 r. zatytułowany „O uproszczeniach w realizacji programów ramowych w zakresie badań naukowych” [COM(2010) 187 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].

STRESZCZENIE

Komunikat Komisji ma na celu uproszczenie przepisów i procedur obowiązujących przy otrzymywaniu i zarządzaniu dotacjami z Unii Europejskiej (UE) w obszarze badań i innowacji. Składa się z trzech aspektów:

Aspekt 1: racjonalizacja zarządzania propozycjami i dotacjami w ramach obecnie obowiązujących ram prawnych i regulacyjnych (krótkoterminowych)

Pierwszy aspekt ma na celu poprawę obecnego systemu zarządzania propozycjami i dotacjami, by stał się on mniej kłopotliwy, łatwiejszy i szybszy. Większość proponowanych usprawnień ma prowadzić do skrócenia terminów oczekiwania i terminów płatności. Dotyczą one m.in.:

• lepszych systemów informatycznych (muszą one pozwalać uczestnikom na dostęp do dokumentów, które mają związek z ich propozycjami lub dotacjami),
• spójniejszego stosowania zasad, przede wszystkim zasad audytu,
• poprawienia struktury i zawartości „zaproszeń do składania propozycji”, za pomocą których instytucje badawcze wnioskują do UE o dofinansowanie,
• tworzenia mniejszych konsorcjów oraz
• przyznawania nagród, które mają pozytywny wpływ na badania i innowacje.

Aspekt 2: dopasowanie zasad przewidzianych w obecnym systemie zorientowanym na koszty

Drugi aspekt dotyczy dopasowania istniejących reguł finansowania przy jednoczesnym utrzymaniu efektywnych kontroli. Nowy system musi pozwalać na szersze rozpowszechnienie zwykle uznawanych praktyk rachunkowości (w tym przeciętnych kosztów personelu). Musi to także prowadzić do zmniejszenia różnorodności szczegółowych warunków, które są stosowane do wielu typów działań (badawczych, demonstracyjnych, zarządczych) i kategorii uczestników (instytucje badawcze, wyższe uczelnie, organizacje non-profit itp.). Opcja stosowania kwot ryczałtowych w odniesieniu do pewnych kategorii kosztów pozwoli na całkowite odejście od kosztów rzeczywistych, które stanowią źródło złożoności funkcjonowania. Te kwoty ryczałtowe są już stosowane w ramach programu „Ludzie”. Będą one mogły być teraz stosowane przy wszystkich projektach, zwłaszcza w przypadku kosztów personelu czy w przypadku właścicieli/zarządzających MŚP, w których większa część wysiłku związanego z projektem spoczywa na barkach samych właścicieli zarządzających, którzy nie odnotowują w rachunkach swojego wynagrodzenia. Zmiana procedury to zmniejszenie czasu oczekiwania na udzielenie dotacji, a następnie znaczące zmniejszenie obciążenia odczuwanego zarówno przez państwa członkowskie, jak i przez służby Komisji.

Aspekt 3: przejście od finansowania zorientowanego na koszty do ukierunkowanego na rezultaty

Przedstawione w dwóch poprzednich aspektach propozycje nie likwidują obciążeń administracyjnych związanych ze sprawozdawczością kosztową i kontrolą finansową. Natomiast stopniowe wprowadzanie „wynagradzania na podstawie wyników” ograniczy do minimum obciążenia administracyjne związane z rachunkowością, a także zmniejszy konieczność przeprowadzania kontroli finansowych ex ante i ex post. Zmiana ta będzie miała zastosowanie w kontekście przyszłych ramowych programów badawczych. Beneficjenci dotacji z UE będą otrzymywać zryczałtowane kwoty, dzięki którym będą mogli realizować szczegółowe zadania naukowe. Będą musieli udowodnić, że działali w sposób skuteczny i sprawny, zamiast po kolei objaśniać swoje wydatki.

Perspektywy

Większość propozycji przedstawionych w drugim i trzecim aspekcie będzie wymagała zmian przepisów. Powinny być zatem rozważane w toku zbliżającej się regularnej, prowadzonej co trzy lata zmiany rozporządzenia finansowego, oraz wypływającego z niej przeglądu ram regulacyjnych polityki badań naukowych.

Jednakże Komisja może przedstawić zmiany do siódmego programu ramowego (7.PR) po dokonaniu jego przeglądu okresowego przewidzianego na październik 2010 r.

Kontekst

7.PR wywołał żywe zainteresowanie środowisk badawczych. Każdego roku zgłaszano ponad 30 000 projektów, z których 7 000 otrzymało dofinansowanie. Uczestniczą w nim prawie wszystkie uniwersytety europejskie.

Zarówno w czasie tworzenia 7.PR, jak i jego obowiązywania podjęto wiele działań mających uprościć procedury. Wśród proponowanych rozwiązań znajduje się nowy fundusz gwarancyjny i jednolity system rejestracji, dzięki któremu organizacje ubiegające się o dofinansowanie dla kilku projektów na przestrzeni kilku lat będą musiały wpisywać swoje dane tylko raz. Ośmiu na dziesięciu uczestników 7.PR jest obecnie zwolnionych z kontroli wydajności finansowej ex ante.

W 2007 r. Komisja utworzyła dwie nowe agencje wykonawcze:

• Agencję Wykonawczą ds. Badań Naukowych i
• Agencję Wykonawczą Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych.

Europejska Rada ds. Badań Naukowych jest istotnym elementem 7.PR. Przyznaje ona dotacje projektom prowadzonym przez naukowców (początkujących lub doświadczonych) bez wymogu wpisywania się w konsorcja transgraniczne.

Ostatnia aktualizacja: 17.09.2010