Traktat Karty energetycznej to wielostronne ramy współpracy energetycznej opracowane w celu propagowania bezpieczeństwa energetycznego poprzez bardziej otwarte i konkurencyjne rynki energii, przy jednoczesnym poszanowaniu zasad zrównoważonego rozwoju oraz suwerennego rozporządzania zasobami energetycznymi, w oparciu o zasady określone w Karcie energetycznej.
Rada UE i Komisja Europejska w drodze decyzji zatwierdzają Traktat Karty energetycznej oraz Protokół Karty energetycznej dotyczący efektywności energetycznej i odnośnych aspektów ochrony środowiska w imieniu Wspólnot Europejskich (UE) i Euratomu.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Najważniejsze klauzule Traktatu Karty energetycznej dotyczą ochrony inwestycji, handlu materiałami i produktami energetycznymi, tranzytu i rozstrzygania sporów.

Handel, inwestycje i zabezpieczenia

Postanowienia Traktatu przewidują:

propagowanie dostępu do rynków międzynarodowych na zasadach handlowych oraz, ogólnie rzecz biorąc, rozwój otwartego i konkurencyjnego rynku materiałów i produktów energetycznych;
ochronę inwestycji zagranicznych, na zasadach nie mniej korzystnych niż są przyznawane zgodnie z najlepszymi krajowymi zasadami inwestowania, oraz przed najważniejszym ryzykiem niehandlowym;
prace nad złagodzeniem zakłóceń na rynku i barier dla konkurencji w działalności gospodarczej w sektorze energetycznym;
zapewnienie stabilnych transgranicznych przepływów tranzytowych energii za pośrednictwem rurociągów, sieci i innych form transportu;
uznanie znaczenia otwartych rynków kapitałowych w celu wspierania przepływu kapitału, aby finansować handel materiałami i produktami energetycznymi oraz inwestycje w działalność gospodarczą w sektorze energetycznym;
zachęcanie do stworzenia i stworzenie uczciwych i przejrzystych warunków dla inwestorów innych stron sprzyjających dokonywaniu inwestycji w obszarze objętym Traktatem.

Suwerenne rozporządzanie zasobami energetycznymi

W Traktacie uznano suwerenne prawa państw do rozporządzania zasobami energetycznymi i potwierdzono, że należy je wykonywać zgodnie z prawem międzynarodowym, bez uszczerbku dla ogólnego celu, jakim jest propagowanie dostępu do zasobów energetycznych, ich poszukiwań i zagospodarowania na zasadach handlowych.

Aspekty dotyczące środowiska naturalnego

Strony Traktatu postanawiają propagować efektywność energetyczną oraz próby zminimalizowania wpływu produkcji i zużycia energii na środowisko.
Co do zasady, zanieczyszczający środowisko powinien ponosić koszty zanieczyszczenia, w tym zanieczyszczenia transgranicznego, nie powodując zakłóceń w inwestycjach w ramach cyklu energetycznego lub handlu międzynarodowym.

Przejrzystość

Strony Traktatu muszą wyznaczyć co najmniej jedno biuro informacyjne, do którego mogą być kierowane wnioski o udzielenie informacji dotyczących ustaw, przepisów, orzeczeń sądowych i decyzji administracyjnych ogólnego zastosowania odnoszących się do materiałów i produktów energetycznych.

Rozstrzyganie sporów

Traktat zawiera postanowienia dotyczące rozstrzygania sporów między państwami uczestniczącymi drogą dyplomatyczną oraz za pośrednictwem trybunału arbitrażowego ad hoc – w przypadku inwestycji – między inwestorami a państwami przyjmującymi. Jeżeli sporu między inwestorami nie można rozstrzygnąć w sposób polubowny w ciągu trzech miesięcy, inwestorzy mogą zdecydować się na przedłożenie sporu do rozstrzygnięcia:

do sądów lub trybunałów administracyjnych;
zgodnie z jakąkolwiek mającą zastosowanie, wcześniej uzgodnioną procedurą rozstrzygania sporów; lub
do arbitrażu międzynarodowego lub postępowania pojednawczego.

Sygnatariusze, Konferencja Karty Energetycznej, protokoły i deklaracje

Sygnatariuszami Traktatu są państwa członkowskie i regionalne organizacje integracji gospodarczej (takie jak UE) zobowiązane do przestrzegania zasad otwartych i niedyskryminacyjnych rynków energii.
Strony spotykają się okresowo na Konferencji Karty Energetycznej, na której każda ze Stron ma prawo do jednego przedstawiciela. Posiedzenia zwyczajne odbywają się w odstępach czasu określonych przez Konferencję Karty. Konferencja Karty może wydać upoważnienie do negocjacji szeregu protokołów lub deklaracji Karty energetycznej, zmierzających do realizacji celów i zasad Karty.

Wyjątki

Strony nie mogą dokonywać żadnych inwestycji związanych z handlem, które są niezgodne z postanowieniami Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu 1994 (GATT 1994), na mocy którego utworzono Światową Organizację Handlu (WTO), i żadne z postanowień Traktatu nie zwalnia członków WTO ze stosowania postanowień układu.

Traktat nie uniemożliwia żadnemu z sygnatariuszy przyjęcia środków:

niezbędnych dla ochrony życia lub zdrowia ludzi, zwierząt bądź roślin;
koniecznych do zdobywania lub dystrybucji materiałów i produktów energetycznych w warunkach deficytu dostaw, powstałego z przyczyn zewnętrznych;
działających na korzyść inwestorów rodowitych lub inwestorów będących społecznie i ekonomicznie upośledzonymi osobami bądź grupami.

Protokół Karty energetycznej

Protokół został przyjęty zgodnie z Traktatem. Ma on na celu między innymi:

propagowanie polityki efektywności energetycznej zgodnie ze zrównoważonym rozwojem;
stworzenie warunków efektywnego korzystania z energii dla producentów i konsumentów, przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska;
wspieranie współpracy w zakresie efektywności energetycznej;
tworzenie polityki efektywności energetycznej i odpowiednich ram prawnych i regulacyjnych, propagujących między innymi skuteczne funkcjonowanie mechanizmów rynkowych, włącznie z kształtowaniem cen w sposób ukierunkowany na rynek.

Międzynarodowa karta energetyczna

Nowa Międzynarodowa karta energetyczna została przyjęta i podpisana w 2015 r. przez ponad 65 państw i organizacji, w tym UE i wszystkie państwa członkowskie. Celem tej nowej karty jest zaangażowanie jak największej liczby nowych państw wykazujących chęć współpracy w dziedzinie energii, które uznają znaczenie bezpieczeństwa energetycznego dla państw produkujących energię, państw tranzytowych i państw zużywających energię. Nowa karta została sporządzona na podstawie Karty energetycznej z 1991 r. i unowocześnia ją.

DATA WEJŚCIA W ŻYCIE

Traktat Karty energetycznej wszedł w życie w dniu 16 kwietnia 1998 r., wraz ze zmianami postanowień dotyczących handlu, obejmującymi w szczególności zastąpienie odniesień do GATT odniesieniami do WTO. Traktat zaczął obowiązywać od 23 lipca 1998 r.

KONTEKST

Zobacz również:

Karta energetyczna (Komisja Europejska)
Traktat Karty energetycznej (Międzynarodowa karta energetyczna)
Międzynarodowa karta energetyczna (2015 r.) (Międzynarodowa karta energetyczna).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Decyzja Rady i Komisji 98/181/WE, EWWS, Euratom z dnia 23 września 1997 r. w sprawie zawarcia przez Wspólnoty Europejskie Traktatu w sprawie Karty energetycznej i Protokołu do Karty energetycznej, w sprawie efektywności energetycznej i związanych z nią aspektów środowiskowych (Dz.U. L 69 z 9.3.1998, s. 1–116)

Akt końcowy Konferencji Europejskiej Karty Energetycznej – Załącznik 1: Traktat Karty energetycznej – Załącznik 2: Decyzje w związku z przyjęciem Traktatu Karty energetycznej (Dz.U. L 380 z 31.12.1994, s. 24–88)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Konferencja Karty Energetycznej – Zasady dotyczące prowadzenia postępowania pojednawczego w sporach tranzytowych (Dz.U. L 11 z 16.1.1999, s. 39–44)

Decyzja Rady 2001/595/WE z dnia 13 lipca 2001 r. w sprawie zawarcia przez Wspólnotę Europejską zmiany do postanowień Traktatu w sprawie Karty energetycznej dotyczących handlu (Dz.U. L 209 z 2.8.2001, s. 32)

Decyzja Rady 1999/37/WE z dnia 26 listopada 1998 r. w sprawie stanowiska, które ma zostać przyjęte przez Wspólnotę Europejską w odniesieniu do zasad dotyczących polubownego załatwiania sporów tranzytowych, które mają zostać przyjęte na konferencji w sprawie Karty energetycznej (Dz.U. L 11 z 16.1.1999, s. 37–38)

Ostatnia aktualizacja: 25.05.2020

Top

All