Zanieczyszczenie pochodzące ze statków i sankcje karne

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2005/35/WE w sprawie zanieczyszczenia pochodzącego ze statków oraz wprowadzenia sankcji w przypadku naruszenia prawa

STRESZCZENIE

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEJ DYREKTYWY?

• Ustanawia zasady, które obowiązują w całej EU w zakresie nakładania sankcji za zrzuty oleju lub innych substancji zanieczyszczających ze statków pływających po wodach wspólnotowych.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

• Na mocy obowiązujących przepisów zrzuty substancji zanieczyszczających ze statków stanowią z zasady przestępstwo. Zgodnie z dyrektywą dotyczy to zrzutów oleju i innych substancji zanieczyszczających ze statków. Niewielkie zrzuty nie są automatycznie uznawane za przestępstwa, z wyjątkiem sytuacji, gdy powtarzające się zrzuty skutkują pogorszeniem jakości wody.
• Osoby odpowiedzialne za zrzut substancji zanieczyszczających mogą podlegać sankcjom karnym, jeżeli działały umyślnie, lekkomyślnie* lub na skutek poważnego niedbalstwa. Podżeganie do zrzutu substancji zanieczyszczającej lub pomocnictwo w popełnianiu takich czynów może również skutkować sankcjami karnymi.
• Dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich typów jednostek pływających, niezależnie od bandery.
• Zrzuty substancji zanieczyszczających są zakazane:
  • na wodach wewnętrznych, w tym w portach, kraju UE,
  • na wodach terytorialnych kraju UE,
  • w cieśninach wykorzystywanych w żegludze międzynarodowej, podlegających przepisom dotyczącym tranzytu, zgodnie z postanowieniami Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza z 1982 r.,
  • w wyłącznej strefie ekonomicznej* kraju UE,
  • na otwartym morzu.

Wyjątki

• Przepisy te nie odnoszą się do okrętów wojennych lub innych statków będących własnością państwa lub obsługiwanych przez państwo i wykorzystywanych wyłącznie w niekomercyjnej służbie państwowej.
• Wyjątki od zakazu dotyczącego zrzutów substancji zanieczyszczających mogą mieć zastosowanie w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub statku.

Osoby prawne

Dyrektywa 2009/123/WE zmieniła dyrektywę 2005/35/WE w celu poprawy zasad dotyczących zanieczyszczenia pochodzącego ze statków i zapewnienia, by osoby odpowiedzialne za zrzuty substancji zanieczyszczających podlegały odpowiednim sankcjom. Zobowiązuje kraje UE do wprowadzenia przepisów w sprawie odpowiedzialności osób prawnych podlegających przepisom prawa prywatnego*, takich jak przedsiębiorstwa.

• Przedsiębiorstwa mogą podlegać sankcjom karnym, jeżeli osoba fizyczna na stanowisku kierowniczym w przedsiębiorstwie popełni przestępstwo na jego korzyść, niezależnie od tego, czy taka osoba fizyczna działa samodzielnie, czy jako członek przedsiębiorstwa.
• Przedsiębiorstwo ponosi również odpowiedzialność za przestępstwa popełnione przez osobę fizyczną wskutek niedopatrzenia, w szczególności wskutek braku nadzoru lub kontroli.
• Odpowiedzialność przedsiębiorstwa nie może wykluczać wszczęcia postępowania karnego przeciwko osobom fizycznym uczestniczącym w popełnieniu przestępstw.

Stosowanie sankcji

Dyrektywa 2009/123/WE zobowiązuje również władze państwowe krajów UE do zapewnienia stosowania skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji, również w mniej ważnych przypadkach. Władze krajów UE zobowiązane są ponadto do współpracy w przypadku, gdy statek zostanie uznany za winny dokonania bezprawnego zrzutu na obszarze im podlegającym przed zawinięciem do portu innego kraju UE.

OD KIEDY NINIEJSZA DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa ma zastosowanie od 1 października 2005 r. Kraje UE musiały wdrożyć jej postanowienia do prawa krajowego do 1 kwietnia 2007 r.

KONTEKST

Zatonięcie tankowca Prestige w listopadzie 2002 r. oraz tankowca Erika w grudniu 1999 r. ukazało potrzebę wzmocnienia walki z zanieczyszczeniami pochodzącymi ze statków. Jednak wypadki nie stanowią głównego źródła zanieczyszczeń: większość zanieczyszczeń jest wynikiem umyślnych zrzutów (czyszczenie zbiorników i pozbywanie się olejów odpadowych).

Przepisy te włączają do prawa UE Międzynarodową konwencję o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki z 1973 r. i Protokół do niej z 1978 r. (tzw. Konwencja MARPOL). Umożliwia to zharmonizowanie stosowania postanowień tej konwencji.

KLUCZOWE POJĘCIA

* Działanie lekkomyślne: działanie podjęte ze świadomością prawdopodobieństwa powstania szkody.

* Wyłączna strefa ekonomiczna (w.s.e.): o strefie tej mowa, gdy dane państwo posiada wyłączne prawo do działalności poszukiwawczej i eksploatacji zasobów morza u swoich wybrzeży. Jest to na ogół pas sięgający 200 mil morskich od linii podstawowej morza terytorialnego.

* Osoby prawne prawa prywatnego: wszelkie podmioty prawne, takie jak przedsiębiorstwa, z wyjątkiem państw, organów publicznych i międzynarodowych organizacji publicznych.

AKT

Dyrektywa 2005/35/WE Parlamentu Europejskiego i rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie zanieczyszczenia pochodzącego ze statków oraz wprowadzenia sankcji w przypadku naruszenia prawa (Dz.U. L 255 z 30.9.2005, s. 11–21)

Kolejne zmiany do dyrektywy 2005/35/WE zostały włączone do tekstu podstawowego. Niniejszy tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentalną.

AKTY POWIĄZANE

Rozporządzenie (WE) nr 1406/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2002 r. ustanawiające Europejską Agencję ds. Bezpieczeństwa na Morzu (Dz.U. L 208 z 5.8.2002, s. 1–9). Zobacz tekst skonsolidowany.

Dyrektywa 2000/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 listopada 2000 r. w sprawie portowych urządzeń do odbioru odpadów wytwarzanych przez statki i pozostałości ładunku – deklaracja Komisji (Dz.U. L 332 z 28.12.2000, s. 81–90). Zobacz tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 25.04.2016