1.

Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone w niniejszych sprawach połączonych przez Amtsgericht Düsseldorf (sąd rejonowy w Düsseldorfie, Niemcy) oraz przez Amtsgericht Karlsruhe (sąd rejonowy w Karlsruhe, Niemcy) dotyczą w istocie wykładni art. 3 lit. a) i b) rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych ( 2 ).

2.

Artykuł 3 lit. a) i b) reguluje, pośród innych przepisów tego rozporządzenia, właściwość miejscową sądów państw członkowskich ( 3 ), stanowiąc, że sprawuje ją sąd „zwykłego miejsca pobytu pozwanego” albo „zwykłego miejsca pobytu wierzyciela”, przy czym właściwość ta ma charakter przemienny, jako że powód ma prawo wyboru sądu, przed którym wytoczy powództwo.

3.

Niniejsze sprawy powstały w kontekście dwóch powództw alimentacyjnych wytoczonych, po pierwsze, przez małoletnie dziecko przeciwko swojemu ojcu, oraz po drugie, przez zamężną kobietę przeciwko swojemu mężowi. Powództwa te zostały wytoczone przed dwoma Amtsgericht (sądami rejonowymi) położonymi w dwóch niemieckich miejscowościach, w których miejsce zwykłego pobytu mają wierzyciele alimentacyjni, których owe powództwa dotyczą. Jednakże, powołując się na przepis prawa niemieckiego w celu wykonania art. 3 lit. a) i b) rozporządzenia nr 4/2009, wspomniane sądy stwierdziły swoją niewłaściwość i przekazały sprawy Amtsgericht położonemu w miejscowości będącej siedzibą Oberlandesgericht (sądu apelacyjnego), w którego okręgu zamieszkują owi powodowie.

4.

W tym kontekście do Trybunału zwrócono się o ustalenie, czy art. 3 tego rozporządzenia, które stosuje się bezpośrednio w prawie państw członkowskich, należy interpretować w ten sposób, że stoi na przeszkodzie ustawodawstwu państwa członkowskiego, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniach głównych, które w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych skutkuje koncentracją jurysdykcji sądu w sprawach transgranicznych w sądzie innym niż sąd, w którego okręgu położona jest miejscowość, w której miejsce zwykłego pobytu ma strona zamieszkująca na terytorium krajowym.

5.

Chociaż rozporządzenie nr 4/2009 stosuje się od dnia 18 czerwca 2011 r. ( 4 ), Trybunał nie miał jeszcze okazji dokonać wykładni jego przepisów ( 5 ). Warto więc zastanowić się w szczególności nad możliwością, a raczej nad koniecznością, uwzględnienia dorobku orzeczniczego Trybunału dotyczącego innych obowiązujących w państwach członkowskich aktów dotyczących jurysdykcji w sprawach cywilnych oraz, w danym wypadku, ustalić, w jakim zakresie można dokonać wykładni art. 3 rozporządzenia nr 4/2009, posługując się wykładnią z analogii.

6.

Jest to zasadne przede wszystkim z uwagi na podobieństwo brzmienia przedmiotowego artykułu i postanowień odnoszących się do jurysdykcji w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych, które znajdują się w konwencji z dnia 27 września 1968 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych ( 6 ) (zwanej dalej „konwencją brukselską”) oraz w rozporządzeniu Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych ( 7 ) (zwanego dalej „rozporządzeniem Bruksela I”), które stanowi przedłużenie tej konwencji ( 8 ).

7.

W motywie 3 rozporządzenia nr 4/2009 bezpośrednio odwołano się, pośród innych aktów, do rozporządzenia Bruksela I. W motywie 44 rozporządzenia nr 4/2009 wyjaśniono, że zmienia ono rozporządzenie Bruksela I, „zastępując jego przepisy mające zastosowanie do zobowiązań alimentacyjnych”. W motywie 15 rozporządzenia nr 4/2009 dodano, że „[ab]y zabezpieczyć interesy wierzycieli alimentacyjnych i ułatwić skuteczne zarządzanie wymiarem sprawiedliwości w Unii Europejskiej, należy dostosować przepisy dotyczące jurysdykcji zawarte w rozporządzeniu [Bruksela I] […] [skutkiem czego w szczególności] nie powinno się już przewidywać żadnego odesłania do przepisów dotyczących jurysdykcji zawartych w prawie krajowym […]”.

8.

Zgodnie z art. 3 lit. a) i b) rozporządzenia nr 4/2009 „[s]ądami, które mają jurysdykcję do rozpoznania spraw dotyczących zobowiązań alimentacyjnych w państwach członkowskich, są:

9.

Rozporządzenie nr 4/2009 zostało transponowane do prawa niemieckiego mocą Auslandsunterhaltsgesetz (ustawy z dnia 23 maja 2011 r. o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych w stosunkach z innymi państwami, zwanej dalej „AUG”) ( 9 ).

10.

Paragraf 28 ust. 1 akapit pierwszy tej ustawy, zatytułowany „Koncentracja jurysdykcji; […]”, w brzmieniu z chwili zaistnienia okoliczności postępowań głównych, przewiduje, że „[j]eżeli miejsce zwykłego pobytu strony mieści się poza terytorium Niemiec, powództwa alimentacyjne w wypadkach, o których mowa w art. 3 lit. a) i b) rozporządzenia [nr 4/2009], wytacza się wyłącznie przed Amtsgericht położonym w miejscowości będącej siedzibą Oberlandesgericht, w którego okręgu pozwany lub wierzyciel mają miejsce zwykłego pobytu”.

11.

W dniu 29 maja 2013 r. małoletnia Sophia Marie Nicole Sanders, reprezentowana przez swoją matkę, wytoczyła przed Amtsgericht w Mettmann (Niemcy), czyli w miejscowości, w której ma miejsce zwykłego pobytu, powództwo o zasądzenie od jej ojca, D. Verhaegena, który zamieszkuje w Belgii, świadczeń alimentacyjnych.

12.

Wysłuchawszy stron Amtsgericht Mettmann, na podstawie § 28 ust. 1 AUG, przekazał sprawę Amtsgericht Düsseldorf, czyli sądowi pierwszej instancji położonemu w miejscowości będącej siedzibą sądu apelacyjnego, w którego okręgu wierzyciel alimentacyjny ma miejsce zwykłego pobytu, czyli Oberlandesgericht Düsseldorf.

13.

Amtsgericht Düsseldorf powziął jednakże wątpliwość, czy jest sądem właściwym miejscowo, uznając, że zgodnie z art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 sądem właściwym powinien być sąd miejsca zwykłego pobytu strony powodowej w państwie członkowskim, czyli w rozpatrywanym przez niego przypadku Amtsgericht Mettmann. W związku z tym postanowieniem, które do Trybunału wpłynęło w dniu 16 lipca 2013 r., Amtsgericht Düsseldorf zawiesił postępowanie i zwrócił się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy § 28 ust. 1 [AUG] narusza art. 3 lit. a) i b) rozporządzenia [nr 4/2009]?”.

14.

W następstwie separacji ze swoim mężem, M. Huberem, który zamieszkuje na Barbados, B. Huber wytoczyła przed Amtsgericht w Kehl (Niemcy), czyli miejscowości, w której ma miejsce zwykłego pobytu, powództwo o zasądzenie od niego świadczeń alimentacyjnych.

15.

W ramach postępowania wstępnego w przedmiocie przyznania pomocy prawnej Amtsgericht Kehl przekazał sprawę Amtsgericht Karlsruhe, uznając, że na podstawie § 28 ust. 1 AUG to właśnie ten sąd sprawuje właściwość wyłączną, jako że miejsce zwykłego pobytu strony powodowej znajduje się w okręgu Oberlandesgericht Karlsruhe.

16.

Ponieważ strony w postępowaniu głównym wyraziły wątpliwości co do zgodności § 28 z art. 3 lit. a) i b) rozporządzenia nr 4/2009, postanowieniem, które do Trybunału wpłynęło w dniu 18 lipca 2013 r., Amtsgericht Karlsruhe zawiesił postępowanie i zwrócił się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy § 28 ust. 1 zdanie pierwsze [AUG], który przewiduje, że jeżeli miejsce zwykłego pobytu strony mieści się poza terytorium Niemiec, powództwa alimentacyjne w wypadkach, o których mowa w art. 3 lit. a) i b) rozporządzenia [nr 4/2009], wytacza się wyłącznie przed Amtsgericht położonemu w miejscowości będącej siedzibą Oberlandesgericht, w którego okręgu pozwany lub wierzyciel mają miejsce zwykłego pobytu?”.

17.

Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 25 lipca 2013 r. sprawy C‑400/13 i C‑408/13 zostały połączone do celów procedury pisemnej i ustnej, jak również do celów wydania wyroku.

18.

Uwagi na piśmie zostały złożone przez rząd niemiecki oraz Komisję Europejską. Rozprawy nie przeprowadzono.

19.

Ze względu na ewentualne trudności, jakie mogą pojawić się na tle redakcji wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, z jakimi zwrócono się do Trybunału w ramach niniejszych spraw, na wstępie należy określić granice jurysdykcji Trybunału w tym zakresie, a następnie ustalić, które dokładnie przepisy należy poddać wykładni w świetle zarówno art. 3, jak i innych artykułów rozporządzenia nr 4/2009.

20.

W pierwszej kolejności, podobnie jak rząd niemiecki, proponuję, aby pytania, z jakimi do Trybunału zwróciły się sądy odsyłające, zostały przeformułowane zgodnie z orzecznictwem Trybunału, tak aby ich przedmiotem nie była interpretacja przepisów prawa niemieckiego, których te pytania dotyczą, oraz ustalenie, czy przepisy te naruszają prawo Unii, jako że Trybunał nie ma kompetencji w tym zakresie w ramach postępowania w trybie art. 267 TFUE ( 10 ), lecz interpretacja art. 3 rozporządzenia nr 4/2009, która pozwoli udzielić sądom krajowym niezbędnych wskazówek co do interpretacji prawa Unii, które byłyby dla nich użyteczne dla rozstrzygnięcia zawisłych przed nimi sporów ( 11 ).

21.

W drugiej kolejności należy zauważyć, że oba sądy odsyłające zwracają się do Trybunału o dokonanie wykładni art. 3 – zarówno lit. a), jak też lit. b) – rozporządzenia nr 4/2009, przypominając, że § 28 ust. 1 AUG znajduje zastosowanie „w wypadkach, o których mowa w art. 3 lit. a) i b) [tego rozporządzenia]” (podkreślenie własne).

22.

Komisja podnosi tymczasem, że przedmiotowe wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym są w jej ocenie oczywiście niedopuszczalne w zakresie, w jakim dotyczą art. 3 lit. a) tego rozporządzenia, gdyż z uwagi na okoliczności postępowań głównych jedynie lit. b) tego artykułu ma związek z rzeczywistością lub przedmiotem tych sporów, a więc ma znaczenie w niniejszej sprawie.

23.

Prawdą jest, że w obu postępowaniach głównych powodami są wierzyciele alimentacyjni, którzy postanowili wytoczyć powództwa przed sądem mieszczącym się na terytorium Niemiec, gdzie mają swoje miejsca zwykłego pobytu, oraz że sytuacja taka mieści się w zakresie stosowania art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009. W tym też kontekście, ze względu na wątpliwości na tle przepisu niemieckiego, sądy odsyłające zastanawiają się nad kwestią, który sąd niemiecki należy na gruncie tego przepisu rozporządzenia uznać za właściwy miejscowo ze względu na „zwykłe miejsce pobytu wierzyciela”.

24.

Stosowanie w ramach sporów rozpatrywanych w postępowaniu głównym art. 3 lit. a) tego rozporządzenia, który dotyczy sądu właściwego ze względu na „zwykłe miejsce pobytu pozwanego” nie jest natomiast problematyczne. Uważam wobec tego, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału, zgodnie z którym Trybunał nie może rozstrzygać pytania lub części pytania prejudycjalnego, które w oczywisty sposób nie odpowiadają obiektywnej potrzebie nierozłącznie związanej z rozstrzygnięciem sporu zawisłego przed sądem odsyłającym ( 12 ), odpowiedź, której należy udzielić w niniejszych sprawach, powinna ograniczać się do wykładni art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009.

25.

Aby jednak dokonać tej wykładni, trzeba odwołać się do ogólnej systematyki aktu, w którym mieści się ten przepis ( 13 ). W szczególności należy też zwrócić uwagę, że część przepisów art. 3 lit. a) i b), która wywołuje wątpliwości sądów odsyłających, została zredagowana identycznie ( 14 ), zaś oba te przepisy stosuje się alternatywnie w tej samej sytuacji, czyli w przypadku gdy żądanie w przedmiocie świadczeń alimentacyjnych stanowi główny przedmiot sprawy ( 15 ).

26.

W trzeciej kolejności wypada zauważyć, że w postanowieniu odsyłającym w sprawie Huber (C‑408/13) Amtsgericht Karlsruhe zwraca uwagę, iż wyłączny charakter właściwości ustalonej w oparciu o § 28 ust. 1 zdanie pierwsze AUG może naruszać nie tylko art. 3 rozporządzenia nr 4/2009, lecz również jego art. 4 i 5 ( 16 ), mimo że sąd ten pominął te artykuły w swoim odesłaniu. Komisja proponuje zatem, aby Trybunał dokonał interpretacji także art. 4 i 5, na wypadek gdyby sąd ten, wykraczając poza brzmienie zadanego pytania, chciał też ustalić, czy przedmiotowa koncentracja właściwości godzi również w te przepisy.

27.

Uważam, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału ( 17 ) Trybunał nie powinien wypowiadać się w tym względzie, gdyż Amtsgericht Karlsruhe ograniczył swoje pytanie do Trybunału do ustalenia zakresu art. 3 rozporządzenia nr 4/2009, podczas gdy art. 4 i 5, choć powoływane przez niego, nie stanowią przedmiotu tego pytania, jako że sąd ów uznał, iż nie są one decydujące dla ustalenia jego właściwości ( 18 ).

28.

Ponieważ w niniejszych sprawach Trybunał po raz pierwszy stanął przed zadaniem dokonania wykładni rozporządzenia nr 4/2009, warto zastanowić się, czy inspiracji, a raczej elementów odpowiedzi na zadane pytania, nie można poszukać w instrumentach pokrewnych. W tym względzie trzeba najpierw ustalić, czy przedmiotowe rozporządzenie można w ogóle porównywać z konwencjami międzynarodowymi lub innymi rozporządzeniami dotyczącymi jurysdykcji w sprawach cywilnych, z których niektóre zawierają przepisy wykazujące podobieństwa do art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 (śródtytuł 1 poniżej). Jeśli tak, następnie należy ustalić, pamiętając o specyfice przedmiotowego rozporządzenia, w jakim zakresie owo porównanie pozwala na posłużenie się wykładnią z analogii oraz w szczególności na uwzględnienie orzecznictwa Trybunału dotyczącego tych instrumentów (śródtytuł 2 poniżej).

29.

Artykuł 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 został zredagowany w sposób podobny do przepisów dotyczących „jurysdykcji szczególnej” w sprawach alimentacyjnych zawartych w art. 5 pkt 2 konwencji brukselskiej ( 19 ) oraz w art. 5 pkt 2 rozporządzenia Bruksela I, w myśl których sądem właściwym w tych sprawach jest „sąd miejsca, gdzie uprawniony do alimentów ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu” ( 20 ).

30.

W mojej ocenie mimo wyłączenia zobowiązań alimentacyjnych z zakresu stosowania rozporządzenia Bruksela I ( 21 ), orzecznictwo Trybunału odnoszące się do postanowień konwencji brukselskiej i przepisów tego rozporządzenia pozostaje aktualne przy dokonywaniu analizy równorzędnych przepisów rozporządzenia nr 4/2009. Co za tym idzie, chociaż analogiczne stosowanie tego orzecznictwa wymaga przyjęcia stosownych zastrzeżeń, uważam za zasadne, aby – z powodów, które wyjaśnię poniżej – pojęcia, których dotyczą niniejsze wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, interpretować w świetle tego orzecznictwa.

31.

Po pierwsze, redakcja rozporządzenia nr 4/2009 świadczy o tym, że rozporządzenie to pozostaje w istotnym związku z rozporządzeniem Bruksela I, o którym kilkakrotnie wspomina w swojej preambule ( 22 ) i do którego odwołuje się jego art. 68 ust. 1, wyraźnie stanowiąc, że rozporządzenie to zastępuje przepisy rozporządzenia Bruksela I stosowane w zakresie zobowiązań alimentacyjnych.

32.

Po drugie, odnosząc się już konkretniej do norm jurysdykcyjnych ustanowionych w art. 3 rozporządzenia nr 4/2009, wspomniane związki znajdują potwierdzenie w genezie tego przepisu. W pierwotnym wniosku dotyczącym tego rozporządzenia Komisja podkreślała bowiem konieczność uproszczenia możliwości, jakie wierzycielom alimentacyjnym oferują normy jurysdykcyjne zawarte w rozporządzeniu Bruksela I ( 23 ). Komunikat w sprawie omówienia treści tego wniosku ( 24 ) potwierdza, że art. 3 zasadniczo powtarza brzmienie równorzędnych przepisów rozporządzenia Bruksela I ( 25 ), nieznacznie je modyfikując w celu usunięcia dwuznaczności ( 26 ), dostosowania ich do specyfiki prawa rodzinnego ( 27 ) oraz rozszerzenia zakresu stosowania tego aktu ( 28 ).

33.

W świetle tych informacji można moim zdaniem przyjąć założenie, że przepisy art. 3 rozporządzenia nr 4/2009 należy interpretować z uwzględnieniem orzecznictwa dotyczącego postanowień konwencji brukselskiej i przepisów rozporządzenia Bruksela I, pod warunkiem że chodzi tu o przepisy równorzędne ( 29 ), jednakże z kilkoma zastrzeżeniami mającymi na uwadze cele rozporządzenia nr 4/2009, które zostaną omówione poniżej ( 30 ).

34.

Gwoli kompletności wypada również zbadać, czy jest zasadne dokonanie zestawienia nie tylko ze wspomnianą konwencją i wspomnianym rozporządzeniem, ale też z innymi aktami dotyczącymi sfery jurysdykcji w sprawach cywilnych, a w szczególności w sprawach rodzinnych ( 31 ).

35.

Jeśli chodzi o konwencję haską z dnia 23 listopada 2007 r. o międzynarodowym dochodzeniu alimentów na rzecz dzieci i innych członków rodziny ( 32 ), w motywie 8 rozporządzenia nr 4/2009 wskazano, że instrument ten powinno się brać pod uwagę przy stosowaniu tego rozporządzenia ( 33 ). Chociaż wspomniana konwencja nie zawiera bezpośrednich norm jurysdykcyjnych ( 34 ), to dokumenty przygotowane w ramach prac przygotowawczych do niej pozwalają na sformułowanie pewnych użytecznych wniosków, gdyż wynika z nich, że postanowienia przewidujące powiązanie właściwości sądu z miejscem pobytu lub domicylem wierzyciela „realizują potrzebę ochrony strony, która (zwykle) zajmuje słabszą pozycję (czyli wierzyciela), oferując mu możliwość wytoczenia powództwa w najpraktyczniejszym dla niego sądzie, czyli sądzie mu najbliższym” ( 35 ).

36.

Jeśli zaś chodzi o rozporządzenie zwyczajowo zwane „Bruksela II bis” ( 36 ), zobowiązania alimentacyjne zostały wyłączone z jego zakresu stosowania ( 37 ), z uwagi na to, że w chwili jego przyjęcia stosowne przepisy w tej materii zawarte były w rozporządzeniu Bruksela I – obecnie przepisy te zawarte są w rozporządzeniu nr 4/2009. Dla porównania warto jednak zauważyć, że wspólnym elementem norm jurysdykcyjnych zawartych w rozporządzeniu Bruksela II bis jest to, że mowa w nich o „sądach państwa członkowskiego ( 38 ), nie zaś o „sądzie miejsca”, jak w przypadku art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 ( 39 ).

37.

Na początku warto wyjaśnić, że o ile wykładni norm jurysdykcyjnych ustanowionych w rozporządzeniu nr 4/2009 należy moim zdaniem dokonywać w świetle orzecznictwa Trybunału dotyczącego odpowiednich postanowień konwencji brukselskiej i przepisów rozporządzenia Bruksela I, o tyle zasad wynikających z tego orzecznictwa nie można automatycznie przekładać na grunt niniejszych spraw.

38.

Stosowanie wykładni przez analogię jest bowiem ograniczone szczególnym przedmiotem rozporządzenia nr 4/2009. Z uwagi na ów przedmiot zawarte w tym rozporządzeniu normy jurysdykcyjne musiały zostać dostosowane do specyfiki tego aktu, w związku z czym różnią się one od równorzędnych norm zawartych w rozporządzeniu Bruksela I ( 40 ), mimo że w odróżnieniu od rozporządzenia Bruksela II bis ( 41 ), rozporządzenie nr 4/2009 dotyczy nie tylko zagadnień o charakterze majątkowym, ale też niemajątkowym. Warto podkreślić, że zakres stosowania tego mieszanego instrumentu został zakreślony szerzej niż zakres stosowania w szczególności rozporządzenia Bruksela I, zarówno pod względem przedmiotowym ( 42 ), jak też geograficznym ( 43 ).

39.

Mam pewne wątpliwości, czy zasadę wynikającą z utrwalonego orzecznictwa Trybunału dotyczącego postanowień konwencji brukselskiej oraz przepisów rozporządzenia Bruksela I ( 44 ), zgodnie z którą pojęcia używane w rozporządzeniu nr 4/2009 powinny być definiowane w sposób autonomiczny, czyli w oderwaniu od koncepcji przyjętych w różnych państwach członkowskich, tak aby w miarę możliwości zapewnić równość i jednolitość praw i obowiązków wynikających z tej konwencji dla państw członkowskich i zainteresowanych osób, można przenieść na grunt niniejszych spraw. W tym względzie w motywie 11 rozporządzenia nr 4/2009 wyjaśniono, że pojęcie „»zobowiązania alimentacyjnego« powinno być interpretowane w sposób niezależny” ( 45 ), zgodnie z praktyką Trybunału w orzecznictwie dotyczącym art. 5 pkt 2 konwencji brukselskiej ( 46 ), w którym wyraźnie przyznano, że pojęcie wierzyciela alimentacyjnego jest pojęciem autonomicznym ( 47 ). Z tego względu uważam, że w celu udzielenia odpowiedzi na pytania zadane w niniejszych sprawach należy przyjrzeć się systematyce i celom omawianego rozporządzenia ( 48 ).

40.

Chociaż preambuła do tego rozporządzenia milczy na ten temat, trudno moim zdaniem zaprzeczyć, że generalne cele wskazane w motywie 15 rozporządzenia Bruksela I ( 49 ) stanowią wyznacznik także dla norm jurysdykcyjnych ustanowionych w rozporządzeniu nr 4/2009 ( 50 ). Niezależnie od powyższego stwierdzenia w niniejszej sprawie Trybunał powinien kierować się przede wszystkim celami, jakie przyświecają rozporządzeniu nr 4/2009, a mianowicie „zabezpieczeniem interesów wierzycieli alimentacyjnych” oraz „ułatwieniem skutecznego zarządzania wymiarem sprawiedliwości w Unii Europejskiej” ( 51 ). Nie można zapominać, że troska o wzmocnienie ochrony uzasadnionych interesów wszystkich wierzycieli alimentacyjnych ( 52 ) była w istocie jedynym z podstawowych powodów, dla których prawodawca Unii postanowił wyłączyć zobowiązania alimentacyjne z zakresu stosowania rozporządzenia Bruksela I, które dotyczy zobowiązań pieniężnych w ogólności, i przyjąć odrębny akt, jakim jest rozporządzenie nr 4/2009 ( 53 ). Troska ta wyraźnie przejawia się w jego przepisach ( 54 ).

41.

Uważam wobec tego, że rozpatrując niniejsze sprawy, należy w miarę możliwości kierować się dotychczasowym orzecznictwem Trybunału dotyczącym równorzędnych postanowień konwencji brukselskiej i przepisów rozporządzenia Bruksela I, pamiętając jednakże o specyfice rozporządzenia nr 4/2009.

42.

Pytania prejudycjalne Amtsgericht Düsseldorf i Amtsgericht Karlsruhe są w istocie identyczne. W związku z powyższymi wyjaśnieniami ( 55 ) należy je rozumieć w ten sposób, że sądy te zmierzają w nich do ustalenia, czy wykładni art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009, moim zdaniem autonomicznej ( 56 ), należy dokonywać w ten sposób, iż dopuszczalne jest, aby ustawodawstwo państwa członkowskiego, takie jak omawiane w niniejszej sprawie ( 57 ), przewidywało, w przypadku sporów o charakterze transgranicznym, koncentrację właściwości na szczeblu regionalnym w sądzie pierwszej instancji, który niekoniecznie jest sądem tej samej instancji mieszczącym się w okręgu, w którym wierzyciel ma miejsce zwykłego pobytu, lecz którego właściwość miejscowa ustalana jest w zależności od siedziby sądu apelacyjnego, w którego okręgu znajduje się miejsce zwykłego pobytu tego wierzyciela.

43.

W swoich uwagach rząd niemiecki oraz Komisja zgodnie proponują, aby na tak postawione pytanie odpowiedzieć, że prawo Unii nie stoi na przeszkodzie normie jurysdykcyjnej zawartej w spornym przepisie niemieckim. Natomiast zarówno w sprawie Sanders (C‑400/13) ( 58 ), jak i w sprawie Huber (C‑408/13) ( 59 ) sądy odsyłające twierdzą inaczej.

44.

Ten ostatni pogląd jest moim zdaniem najbardziej zasadny z punktu widzenia celu art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 (śródtytuł 1 poniżej), brzmienia tego przepisu oraz specyfiki aktu, w jakim przepis ten został ujęty (śródtytuł 2 poniżej), a także systemu, w jaki się wpisuje (śródtytuł 3 poniżej). Wszystkie te względy prowadzą do stanowiska, które trudno skutecznie podważyć argumentami przemawiającymi na korzyść omawianej normy niemieckiej (śródtytuł 4 poniżej).

45.

Rząd niemiecki oraz Komisja zgadzają się, że celem art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 jest uregulowanie zarówno jurysdykcji sądów państw członkowskich w sprawach transgranicznych, jak też jurysdykcji państw członkowskich w sprawach krajowych ( 60 ).

46.

Jak już zauważyłem ( 61 ), jednym z podstawowych celów rozporządzenia nr 4/2009, którego przejawem jest art. 3, jest zapewnienie ochrony wierzycielom alimentacyjnym, którzy uznawani są za słabszą stronę stosunku zobowiązaniowego powstałego na gruncie świadczeń alimentacyjnych oraz w postępowaniu w sprawie alimentów ( 62 ). Stanowisko takie zostało uwypuklone w orzecznictwie Trybunału dotyczącym art. 5 pkt 2 konwencji brukselskiej ( 63 ).

47.

W tym względzie w motywach 5 i 9 rozporządzenia nr 4/2009 przypomniano, że jednym z celów, jakie leżały u podłoża jego przyjęcia, było zapewnienie wierzycielom, ponad gwarancje przewidziane w konwencji brukselskiej i rozporządzeniu Bruksela I, łatwiejszych dróg uzyskania i egzekwowania należnych im świadczeń alimentacyjnych, w szczególności poprzez zniesienie procedury exequatur w przypadku do orzeczeń wydanych w tej dziedzinie, pod warunkiem że orzeczenia te zostały wydane w poszanowaniu niektórych podstawowych gwarancji procesowych, które zostały wskazane w tym rozporządzeniu ( 64 ).

48.

Zdaniem rządu niemieckiego i Komisji rozpatrywane ustawodawstwo niemieckie nie jest niezgodne z art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009, a w szczególności nie narusza funkcji ochrony wierzyciela, którą realizuje ten przepis.

49.

Jest to dyskusyjne, przede wszystkim w świetle dodatkowego celu realizowanego przez ten przepis, czyli zapewnienia bliskości między wierzycielem a sądem, przed którym wytoczył on powództwo. Ten podwójny cel, ochrony i bliskości, przyświecał także normom jurysdykcyjnym ustanowionym w art. 5 pkt 2 konwencji brukselskiej ( 65 ), któremu wyraźnie odpowiada art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 i który został przez to rozporządzenie wzmocniony ( 66 ). Zgodnie bowiem z uzasadnieniem wniosku Komisji w sprawie przyjęcia tego rozporządzenia „[p]rzepisy dotyczące właściwości międzynarodowej zawarte w rozporządzeniu »Bruksela I« zapewniają już wierzycielowi alimentacyjnemu możliwość wniesienia sprawy do organu znajdującego się blisko jego miejsca [zwykłego pobytu], jednak sytuację można jeszcze poprawić” ( 67 ). Tego rodzaju cel przekłada się konkretnie na konieczność zapewnienia wierzycielowi możliwości wytoczenia powództwa bez konieczności ponoszenia kosztów związanych z koniecznością przemieszczenia się, jak również możliwości dochodzenia swoich praw przed sądem, który najlepiej będzie potrafił ocenić lokalną specyfikę gospodarczą w celu określenia środków i potrzeb wierzyciela oraz, jednocześnie, zdolności dłużnika alimentacyjnego do ich zaspokojenia ( 68 ).

50.

W mojej ocenie opowiedzenie się Trybunału za taką wykładnią art. 3 lit. b) tego rozporządzenia, która umożliwia państwom członkowskim wprowadzanie na szczeblu krajowym norm jurysdykcyjnych obowiązujących w sprawach o charakterze transgranicznym, takich jak norma rozpatrywana w postępowaniach głównych, która zastrzega jurysdykcję dla sądu pierwszej instancji położonego w miejscowości będącej siedzibą sądu apelacyjnego, w którego okręgu wierzyciel ma miejsce zwykłego pobytu, nawet w przypadku gdy owo miejsce nie jest położone w obrębie zwykłej właściwości tego sądu, skutkowałoby pozbawieniem skuteczności (effet utile) zharmonizowanego systemu norm jurysdykcyjnych ustanowionego rozporządzeniem nr 4/2009 oraz zniesieniem korzyści, jakie z niego wynikają, przede wszystkim jeśli chodzi o zapewnienie bezpieczeństwa prawnego.

51.

Tymczasem w okolicznościach takich, jak rozpatrywane w postępowaniach głównych, wierzyciel co prawda ma miejsce zamieszkania w okręgu danego sądu apelacyjnego, lecz nie w obrębie właściwości sądu pierwszej instancji, któremu przepis niemiecki przyznaje właściwość miejscową. Nie ma bowiem żadnych wątpliwości, że w niniejszych sprawach to Amstgericht Mettmann i Amstgericht Kehl są sądami miejsca zwykłego pobytu zainteresowanych wierzycieli alimentacyjnych. Innymi słowy, § 28 ust. 1 zdanie pierwsze AUG nie ogranicza się do zdefiniowania w prawie krajowym pojęcia „sądu zwykłego miejsca pobytu wierzyciela” w rozumieniu art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009, a raczej stanowi przepis, który przyznaje jurysdykcję w pierwszej instancji w zależności od położenia miejsca zwykłego pobytu w okręgu sądu apelacyjnego, sądom, które normalnie nie byłyby właściwe do rozstrzygania w pierwszej instancji danego sporu dotyczącego zobowiązań alimentacyjnych.

52.

Innym, bardziej ogólnym, celem zharmonizowanego systemu ustanowionego rozporządzeniem nr 4/2009, na podobieństwo systemu ustanowionego konwencją brukselską, a następnie rozporządzeniem Bruksela I, jest wyeliminowanie w miarę możliwości odesłań do krajowych przepisów dotyczących jurysdykcji ( 69 ). Jak podkreślono w sprawozdaniach dotyczących konwencji brukselskiej, szczególne normy jurysdykcyjne przewidziane w tej konwencji służą temu, by właściwość sądów danego państwa można było ustalić bez odwoływania się do prawa sądu rozpatrującego sprawę (lex fori) ( 70 ). Owo odrzucenie krajowych lub nadzwyczajnych norm jurysdykcyjnych ułatwia również proces uznawania orzeczeń we wszystkich państwach członkowskich, który stanowi kamień węgielny europejskiego systemu współpracy sądowej w sprawach cywilnych. Tymczasem wśród norm jurysdykcji szczególnej można wskazać art. 5 pkt 2 tej konwencji, który znajduje zastosowanie w sprawach z zakresu zobowiązań alimentacyjnych, którego kontynuację stanowi art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009.

53.

Tego rodzaju wyłączenie stosowania krajowych norm jurysdykcyjnych znajduje potwierdzenie w brzmieniu art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009, zwłaszcza jeżeli rozpatrywać ten przepis w zestawieniu z brzmieniem przepisów sąsiednich.

54.

Na wstępie chciałbym podkreślić, że w mojej ocenie trudno zgodzić się z argumentacją rządu niemieckiego, który sugeruje, iż przyjęcie tezy sądów odsyłających będzie prowadzić do interpretowania sformułowania „sąd miejsca”, zawartego w art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009, zgodnie z regułami wykładni językowej, w rezultacie czego wierzycielowi powinno się zapewnić możliwość wszczęcia powództwa w miejscowości, w której zamieszkuje, co spowoduje konieczność tworzenia sądów w „każdym możliwym miejscu geograficznym albo w każdej gminie państwa członkowskiego”.

55.

Nie ma wątpliwości, że organizacja wymiaru sprawiedliwości państw członkowskich opiera się zwyczajowo na zasadzie, że każdemu sądowi podlega jakiś okręg geograficzny, będący pewnym wycinkiem terytorium krajowego, na którym sąd ten sprawuje wymiar sprawiedliwości, a który może obejmować nie tylko jedną, ale też kilka miejscowości, miast czy gmin ( 71 ).

56.

Moim zdaniem sformułowanie to należy raczej rozumieć jako oznaczające po prostu, że przedmiotowa norma jurysdykcyjna wyznacza sąd, w obszarze zwykłej właściwości którego wierzyciel ma miejsce zwykłego pobytu, bez potrzeby, a nawet możliwości, odwoływania się do jakiegokolwiek środka transponującego tę normę do prawa krajowego ( 72 ).

57.

W tym względzie należy przypomnieć, iż zgodnie z art. 288 TFUE rozporządzenie prawa Unii ma zasięg ogólny oraz wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich ( 73 ). Zgodnie z klasycznym orzecznictwem możliwość stanowienia przez państwa członkowskie środków zmierzających do włączenia bądź transponowania przepisów rozporządzenia do prawa krajowego została wykluczona z uwagi na utratę przez nie kompetencji prawodawczych w tym zakresie. Państwa członkowskie mogą uzupełnić przepisy rozporządzenia przepisami krajowymi tylko wówczas, gdy samo rozporządzenie zawiera delegację do stanowienia wprowadzających go przepisów krajowych, albo jeżeli przyjęcie bardziej szczegółowych przepisów na szczeblu krajowym jest konieczne, aby zapewnić możliwość stosowania tego rozporządzenia ( 74 ). Moim zdaniem § 28 ust. 1 zdanie pierwsze AUG wykracza poza kompetencje prawodawcy krajowego, jako że nie ma potrzeby konkretyzacji na szczeblu krajowym normy jurysdykcyjnej przewidzianej w art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009, która jest przecież stosowana bezpośrednio.

58.

Sformułowanie użyte w art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 ma charakter szczególny, jako że odsyłając do „sądu miejsca”, ustanawia normę jurysdykcji szczególnej, która pozwala na bezpośrednie ustalenie właściwego sądu albo trybunału, bez potrzeby odwoływania się do prawa wewnętrznego państw członkowskich ( 75 ). Jak przyznaje Komisja, przepis ten różni się od przepisów odnoszących się nie do konkretnego sądu, ale raczej do wszystkich sądów państwa członkowskiego, jak czyni to na przykład art. 6 tego rozporządzenia ( 76 ) czy art. 2 ust. 1 rozporządzenia Bruksela I ( 77 ). Nadto autorzy rozporządzenia nr 4/2009 postanowili użyć w art. 3 lit. a) i b) sformułowania „sąd miejsca”, które znacząco różni się od sformułowania „sąd państwa członkowskiego”, w którym strona ma zwykłe miejsce pobytu, które zostało użyte na przykład w art. 4 lit. a).

59.

Specyfika tego sformułowania przekreśla moim zdaniem możliwość przeniesienia na grunt niniejszych spraw stanowiska, jakie zajął Trybunał w wyroku Apostolides ( 78 ), zgodnie z którym wyznaczenie sądów właściwych w rozumieniu art. 22 rozporządzenia Bruksela I nie ogranicza możliwości państw członkowskich w zakresie organizacji swojego wymiaru sprawiedliwości i dokonywania podziału jurysdykcji na swoim terytorium ( 79 ). W art. 22 pkt 1 tego rozporządzenia, którego wykładni dokonano w tym wyroku, mowa jest bowiem o „sądach państwa członkowskiego, w którym nieruchomość jest położona”, podczas gdy w art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 mowa jest o „sądzie zwykłego miejsca pobytu wierzyciela” (podkreślenie własne). Owa różnica terminologiczna przemawia moim zdaniem za odmienną, jeśli nie przeciwną, wykładnią obu tych przepisów.

60.

Mimo swojej specyfiki redakcja art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 nie ma charakteru nowatorskiego, gdyż takie samo sformułowanie zostało użyte również w szeregu postanowień konwencji brukselskiej i przepisów rozporządzenia Bruksela I ( 80 ), w przypadku których Trybunał nigdy, o ile mi wiadomo, nie stwierdził, że państwa członkowskie mogą zmieniać ich zakres, ustanawiając w swoim prawie krajowym swoiste normy jurysdykcyjne ( 81 ). W związku z tym nie można zaakceptować takiego stanowiska również w sprawach niniejszych.

61.

Zgodnie ze stanowiskiem, jakie zajął Trybunał w odniesieniu do innych instrumentów dotyczących współpracy sądowej w sprawach cywilnych ( 82 ), wykładni art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 należy dokonywać przy uwzględnieniu jego przepisów sąsiednich, jako że norma jurysdykcyjna ustanowiona w tym przepisie nie jest odosobniona, lecz stanowi część całokształtu norm, które wzajemnie się uzupełniają.

62.

Na wstępie wypada zauważyć, że art. 3 tego rozporządzenia ustanawia cztery równorzędne i alternatywne podstawy jurysdykcji, w odróżnieniu od normy jurysdykcji generalnej i norm jurysdykcji szczególnej zawartych w konwencji brukselskiej i rozporządzeniu Bruksela I ( 83 ). Ponadto możliwość wyboru, jaką oferuje powodowi w szczególności art. 3 lit. a) i b), wydaje się być bardziej neutralna niż możliwość oferowana w dwóch pozostałych instrumentach, gdyż nie ma znaczenia, czy z opcji tej skorzysta wierzyciel czy dłużnik alimentacyjny, nawet jeżeli w praktyce to ów dłużnik pozostaje stroną mniej uprzywilejowaną na gruncie rozporządzenia nr 4/2009 ( 84 ).

63.

Specyfika struktury art. 3 rozporządzenia nr 4/2009 rzuca moim zdaniem szczególne światło na możliwość udzielenia odpowiedzi na pytania postawione w niniejszych sprawach. W tym względzie wypada zauważyć, że zarówno lit. a), jak i lit. b) tego artykułu regulują sytuacje, w których wysunięte żądanie alimentacyjne stanowi główny przedmiot sprawy. Natomiast lit. c) i d) tego artykułu dotyczą sytuacji, w których kwestia dotycząca zobowiązań alimentacyjnych nie ma charakteru samoistnego, lecz jest „związana” z innym postępowaniem dotyczącym, odpowiednio, statusu osoby albo odpowiedzialności rodzicielskiej. Tymczasem tylko w tych dwóch ostatnich przypadkach wyraźnie przewidziano odesłanie do prawa sądu rozpatrującego sprawę (lex fori) w celu określenia sądu właściwego ( 85 ). A contrario w przypadku wspomnianych lit. a) i b) świadomie zrezygnowano z możliwości stosowania krajowych reguł jurysdykcyjnych.

64.

Stanowisko to potwierdza zestawienie z innymi przepisami rozporządzenia nr 4/2009. Zwłaszcza art. 71 ust. 1 przewiduje, że państwa członkowskie przekazują [Komisji] informacje dotyczące w szczególności nazwy sądów właściwych w zakresie rozpatrywania wniosków o stwierdzenie wykonalności orzeczeń zgodnie z art. 27 ust. 1 tego rozporządzenia ( 86 ). Tylko w tym zakresie Republika Federalna Niemiec, podobnie jak inne państwa członkowskie, mogła postanowić, że w odniesieniu do jej terytorium, „[d]ecyzje w sprawie [tych wniosków] […] [będą] podejmowane przez wydział rodzinny sądu rejonowego (Amtsgericht) w miejscowości, w której znajduje się wyższy sąd krajowy (Oberlandesgericht), w którego okręgu [miejsce zwykłego pobytu ma] osoba, której dotyczy wniosek, lub w którego okręgu dochodzi się wykonania orzeczenia [koncentracja jurysdykcji] […]” ( 87 ). Natomiast art. 3 lit. b) tego rozporządzenia nie daje podobnej możliwości.

65.

Z powyższej analizy ogólnej systematyki omawianego rozporządzenia wynika, że formułując ten przepis w ten sposób, prawodawca Unii świadomie ograniczył swobodę państw członkowskich w zakresie określania sądów krajowych sprawujących jurysdykcję w sprawach dotyczących zobowiązań alimentacyjnych.

66.

Na obronę spornej normy niemieckiej rząd niemiecki i Komisja wysuwają argumenty, które w mojej ocenie są nietrafne.

67.

Zgodnie z ich stanowiskiem, które znajduje potwierdzenie w aktach sprawy, prawodawca niemiecki uznał najwyraźniej, iż przewidziana w § 28 AUG koncentracja jurysdykcji w sprawach dotyczących międzynarodowych zobowiązań alimentacyjnych pozytywnie wpłynie na organizację wymiaru sprawiedliwości, gdyż pozwoli na wyznaczenie, w ramach każdego regionu w Niemczech, wyspecjalizowanego sądu, mającego większe doświadczenie w tego typu sporach.

68.

W sprawie Huber (C‑408/13) sąd odsyłający wskazuje, że w jego ocenie § 28 ust. 1 AUG stanowi środek regulujący właściwość miejscową, chociaż zdaniem prawodawcy niemieckiego omawiany przepis stanowi środek organizacji i uproszczenia postępowania sądowego. Z wyjaśnieniem tym nie zgadza się sąd odsyłający ( 88 ), którego zdaniem pod pozorem korzyści procesowych sporny przepis może naruszać normy jurysdykcji transgranicznej przewidziane w prawie Unii.

69.

Jest prawdą, że ułatwienie skutecznego zarządzania wymiarem sprawiedliwości, w szczególności poprzez zgrupowanie najbardziej skomplikowanych spraw w obrębie właściwości tego samego sądu, odpowiada jednemu z celów rozporządzenia nr 4/2009, które zostały wskazane w jego motywie 15. Mimo to cel ten należy rozumieć nie tylko jako konieczność zapewnienia jak najrozsądniejszej organizacji wymiaru sprawiedliwości, lecz także konieczność wzięcia pod uwagę interesów uczestników postępowania, czy to występujących w charakterze powodów, czy to pozwanych, polegający w szczególności na ułatwieniu im dostępu do wymiaru sprawiedliwości, a także zapewnieniu przewidywalności jurysdykcji, poprzez ustanowienie ścisłego związku między sądem a sporem ( 89 ).

70.

W tym względzie można przytoczyć niektóre wyroki Trybunału dotyczące krajowych norm jurysdykcyjnych, które zostały przyjęte przez państwa członkowskie, chociaż mam poważne wątpliwości, czy orzecznictwo to można przenieść na grunt współpracy sądów państw członkowskich w sprawach cywilnych.

71.

Trybunał orzekł już, że w braku uregulowań Unii w danej dziedzinie do wewnętrznego porządku prawnego każdego z państw członkowskich należy określenie liczby instancji sądowych, norm postępowania oraz wyznaczenie właściwych sądów do rozpoznawania skarg mających na celu zapewnienie jednostkom ochrony ich praw, przy czym zasady, które mają na celu ochronę ogólnego interesu w postaci zapewnienia prawidłowego zarządzania wymiarem sprawiedliwości, powinny przeważać nad interesami jednostkowymi, jednakże pod warunkiem zapewnienia poszanowania zasad równoważności i skuteczności ( 90 ).

72.

Zgodnie z tymi zasadami przyjęcie przez państwo członkowskie takich norm postępowania lub norm jurysdykcyjnych dopuszczalne jest tylko pod warunkiem, że, z jednej strony, prawo do wnoszenia skarg mających na celu zapewnienie ochrony praw, które jednostki wywodzą z prawa Unii, nie jest wykonywane w warunkach mniej korzystnych niż warunki przewidziane dla skarg mających na celu ochronę praw ustanowionych w prawie krajowym, oraz z drugiej strony, że normy te nie powodują dla jednostek niedogodności proceduralnych, które mogłyby im nadmiernie utrudnić wykonywanie praw wynikających z prawa Unii ( 91 ).

73.

Jednakże w mojej ocenie orzecznictwo dotyczące autonomii proceduralnej państw członkowskich nie ma przełożenia na grunt niniejszych spraw z uwagi na znaczące różnice między kontekstem, w jakim wydano tamte wyroki, a kontekstem rozpatrywanych spraw. W niniejszych sprawach bowiem do Trybunału nie wystąpiono o wypowiedzenie się w przedmiocie krajowych przepisów procesowych konkretnego państwa członkowskiego, lecz w przedmiocie wykładni norm jurysdykcyjnych, które zostały ujednolicone we wszystkich państwach członkowskich w ramach współpracy sądowej w sprawach cywilnych ( 92 ). Nadto w niniejszych sprawach nie chodzi o zapewnienie sądowej ochrony na szczeblu krajowym możliwości korzystania z praw materialnych wynikających z prawa Unii.

74.

W każdym razie, zakładając, że wspomniane orzecznictwo miałoby przełożenie na grunt okoliczności takich jak rozpatrywane w postępowaniach głównych, powoływanie się na uzasadnienie oparte na celu w postaci zapewnienia prawidłowego zarządzania wymiarem sprawiedliwości znajduje ograniczenie w wymogach ustanowionych przez Trybunał, dla którego granicą możliwości ingerowania państw członkowskich w postępowanie sądowe jest w szczególności zakaz nadmiernego utrudniania jednostkom wykonywania praw wynikających z prawa Unii. Tymczasem w niniejszej sprawie ustawodawstwo niemieckie dotyczące transgranicznych zobowiązań alimentacyjnych skutkuje według mnie odebraniem jurysdykcji sądowi, który normalnie byłby sądem właściwym ze względu na miejsce zwykłego pobytu wierzycieli, czyli ze względu na ścisły związek między sądem a sporem, jednocześnie pozostawiając temu sądowi jurysdykcję w sprawach identycznych, lecz pozbawionych elementu obcego.

75.

W rezultacie uważam, że sformułowanie „sąd zwykłego miejsca pobytu wierzyciela” należy interpretować w ten sposób, że sądem właściwym w rozumieniu art. 3 lit. b) rozporządzenia nr 4/2009 jest sąd, w obrębie zwykłej właściwości którego zainteresowany wierzyciel alimentacyjny ma swoje miejsce zwykłego pobytu. Wynika stąd, że ustawodawstwo państwa członkowskiego, takie jak rozpatrywane w postępowaniach głównych, jest niezgodne z tym przepisem, gdyż w sprawach transgranicznych może prowadzić do przekazania właściwości miejscowej sądowi pierwszej instancji innemu niż sąd, którego właściwości podlega zainteresowany ze względu na swoje miejsce pobytu.

76.

Wobec powyższego proponuję, aby Trybunał odpowiedział na pytania prejudycjalne Amtsgericht Düsseldorf (sprawa C‑400/13) i Amtsgericht Karlsruhe (sprawa C‑408/13) w następujący sposób:

Wykładni art. 3 lit. b) rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych należy dokonywać w ten sposób, że sformułowanie „sąd zwykłego miejsca pobytu wierzyciela” oznacza, iż sądem właściwym miejscowo jest sąd, w obrębie zwykłej właściwości którego zainteresowany ma miejsce zwykłego pobytu, skutkiem czego nie jest zgodne z tym przepisem ustawodawstwo państwa członkowskiego, takie jak rozpatrywane w postępowaniach głównych, które w przypadku sporów transgranicznych zastrzega wyłączną jurysdykcję na rzecz sądu pierwszej instancji położonemu w miejscowości będącej siedzibą sądu apelacyjnego, w okręgu którego osoba zamieszkująca w tym państwie członkowskim ma miejsce zwykłego pobytu.