Strategie voor het mariene milieu

SAMENVATTING VAN:

Richtlijn 2008/56/EG — EU-maatregelen betreffende het beleid ten aanzien van het mariene milieu

WAT IS HET DOEL VAN DE RICHTLIJN?

In de kaderrichtlijn mariene strategie (KRMS) worden een gemeenschappelijke aanpak en doelstellingen van de Europese Unie (EU) vastgesteld om het mariene milieu te beschermen en in stand te houden en de verslechtering ervan te voorkomen in het licht van de belasting en invloed van schadelijke menselijke activiteiten, terwijl het duurzame gebruik ervan mogelijk wordt gemaakt door middel van een ecosysteemgerichte aanpak.

KERNPUNTEN

Op grond van de KRMS moeten de lidstaten van de EU het volgende doen.

Strategieën ontwikkelen om tegen 2020 een “goede milieutoestand”* te bereiken. Deze strategieën, die cycli van zes jaar beslaan, moeten maatregelen bevatten ter bescherming van de mariene ecosystemen en om ervoor te zorgen dat economische activiteiten in verband met het mariene milieu duurzaam zijn.
In hun strategieën opnemen:
- een gedetailleerde beoordeling van de toestand van het mariene milieu en de gevolgen van menselijke activiteiten (met inbegrip van een sociaal-economische analyse);
- een definitie van een goede milieutoestand op basis van een lijst van elf beschrijvende elementen van de milieutoestand waarvoor tegen 2020 een goede milieutoestand moet zijn bereikt (opgenomen in bijlage I bij de richtlijn en gespecificeerd in Besluit (EU) 2017/848, waarin een reeks gedetailleerde criteria en methodologische standaarden is opgenomen om de lidstaten te helpen bij de uitvoering van de KRMS, met name wat betreft de omschrijving van de goede milieutoestand); en
- duidelijke milieudoelen.
Programma’s van maatregelen voor het bereiken van een goede milieutoestand opstellen en uitvoeren. Deze programma’s hebben betrekking op diverse beleidskaders en menselijke activiteiten om de gevolgen ervan voor het mariene milieu te voorkomen of beperken.
Een monitoringprogramma opstellen om te meten en beoordelen welke vooruitgang er in de richting van de doelstellingen en doelen is geboekt.
Erop toezien dat de Europese Commissie beoordeelt of de mariene strategieën een passend kader vormen om aan de eisen van de richtlijn te voldoen, en passend advies geeft. Indien bepaalde doelstellingen niet worden gehaald, moet een lidstaat uitleggen waarom dit het geval is. Indien nodig kan een lidstaat bepaalde uitzonderingen toepassen.

De richtlijn voorziet ook in het volgende.

De richtlijn benadrukt de noodzaak voor lidstaten om met hun buren in de vier mariene regio’s (het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan, de Oostzee, de Middellandse Zee en de Zwarte Zee) samen te werken bij de ontwikkeling en toepassing van hun mariene strategieën. Sommige van deze regio’s zijn opgedeeld in subregio’s. Het gebruik van bestaande regionale bestuursstructuren, zoals regionale zeeverdragen, is derhalve een belangrijk element dat door de lidstaten moet worden overwogen.
In de richtlijn wordt het belang van ruimtelijke beschermingsmaatregelen voor het mariene milieu erkend, waardoor wordt bijgedragen tot de totstandkoming van een netwerk van mariene beschermde gebieden.

Evaluatie

Uiterlijk in 2023 moet de KRMS worden herzien, na een evaluatie en risicobeoordeling. Zo nodig kunnen dan wijzigingen worden voorgesteld.

Wijzigingen in de KRMS

Richtlijn (EU) 2017/845 stekt tot wijziging van de KRMS door de vervanging van bijlage III betreffende de indicatieve lijst van kenmerken waarmee rekening moet worden gehouden bij de voorbereiding van mariene strategieën. Het doel van deze wijziging is de ecosysteemelementen, antropogene belastende factoren* en gevolgen voor het mariene milieu beter af te stemmen op de elf beschrijvende elementen van de KRMS en op Besluit (EU) 2017/848 inzake de goede milieutoestand van mariene wateren (hierboven genoemd).

Het verband van de KRMS met andere EU-wetgeving

De KRMS bouwt voort op bestaande EU-wetgeving en bestrijkt specifieke elementen van het mariene milieu die niet in ander beleid aan de orde komen, zoals de kaderrichtlijn water (Richtlijn 2000/60/EG — zie samenvatting), de habitatrichtlijn (Richtlijn 92/43/EEG — zie samenvatting), de vogelrichtlijn (Richtlijn 2009/147/EG — zie samenvatting) en tot slot Verordening (EU) nr. 1380/2013 inzake het gemeenschappelijk visserijbeleid (zie samenvatting), waarvan een van de juridische doelstellingen is bij te dragen tot het bereiken van een goede milieutoestand krachtens de KRMS.

RECENTE ONTWIKKELINGEN

In juli 2021 is de Commissie een openbare raadpleging gestart om informatie te verzamelen over de standpunten en ideeën van de partijen die betrokken zijn bij en gevolgen ondervinden van de KRMS. Deze raadpleging liep tot 21 oktober 2021.
In 2020 heeft de Commissie een verslag vastgesteld over de eerste uitvoeringscyclus van de KRMS. Hoewel het systeem van de EU voor de bescherming van het mariene milieu wereldwijd een van de meest geavanceerde is, luidt de conclusie van het verslag dat het moet worden verbeterd om ervoor te zorgen dat kwesties zoals overbevissing en niet-duurzame visserijpraktijken, plastic afval, een teveel aan nutriënten, onderwatergeluid en andere soorten vervuiling ermee kunnen worden aangepakt.
De ervaring van de EU bij de ontwikkeling van een duurzame aanpak van oceaanbeheer door de KRMS werd gezien als een belangrijke bijdrage aan de visie van 2016 van de Commissie op oceaangovernance.
In 2015 rapporteerde de Commissie een aanzienlijke voortgang bij de instelling van beschermde mariene gebieden in de zeeën van de EU, met voordelen voor zowel de economie als het milieu. Ingevolge het VN-verdrag inzake biologische diversiteit verplicht de EU zich om tegen 2020 te zorgen voor de instandhouding van 10 % van haar kust- en mariene gebieden.
In 2014, 2017 en 2018 heeft de Commissie en evaluatie uitgevoerd van de stappen die de lidstaten bij de uitvoering van de richtlijn hebben genomen tijdens de eerste uitvoeringscycli.
De KRMS biedt richtsnoeren voor de uitvoering van Richtlijn 2014/89/EU inzake maritieme ruimtelijke planning (zie samenvatting) van 2014. Deze laatstgenoemde maakt deel uit van het geïntegreerd maritiem beleid dat gericht is op de uitvoering van optimaal oceaanbeheer en maritiem bestuur.

VANAF WANNEER IS DE RICHTLIJN VAN TOEPASSING?

De richtlijn is sinds 15 juli 2008 van toepassing en moest vóór 15 juli 2010 in de lidstaten in nationale wetgeving worden omgezet.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

Onze oceanen, zeeën en kusten (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

Goede milieutoestand. Dit heeft betrekking op ecologisch verscheiden en dynamische oceanen en zeeën die schoon, gezond en productief zijn. Het doel is ervoor te zorgen dat het mariene milieu behouden blijft voor huidige en toekomstige generaties.

Antropogene belastende factoren: Hiermee wordt verwezen naar veranderingen in het milieu die direct of indirect worden veroorzaakt of beïnvloed door mensen.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Richtlijn 2008/56/EG van het Europees Parlement en de Raad van 17 juni 2008 tot vaststelling van een kader voor communautaire maatregelen betreffende het beleid ten aanzien van het mariene milieu (Kaderrichtlijn mariene strategie) (PB L 164 van 25.6.2008, blz. 19–40)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Richtlijn 2008/56/EG werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad over de uitvoering van de kaderrichtlijn mariene strategie (Richtlijn 2008/56/EG) (COM(2020) 259 final van 25 juni 2020)

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad ter beoordeling van de programma’s van maatregelen van de lidstaten in het kader van de kaderrichtlijn mariene strategie (COM(2018) 562 final van 31 juni 2018)

Besluit (EU) 2017/848 van de Commissie van 17 mei 2017 tot vaststelling van criteria en methodologische standaarden inzake de goede milieutoestand van mariene wateren en specificaties en gestandaardiseerde methoden voor monitoring en beoordeling, en tot intrekking van Besluit 2010/477/EU (PB L 125 van 18.5.2017, blz. 43–74)

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad — Beoordeling van de monitoringprogramma’s van de lidstaten in het kader van de kaderrichtlijn mariene strategie (COM(2017) 3 final van 16 januari 2017)

Gezamenlijke mededeling aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — Internationale oceaangovernance: een agenda voor de toekomst van onze oceanen (JOIN(2016) 49 final van 10 november 2016)

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad inzake de voortgang bij het vaststellen van beschermde mariene gebieden (zoals vereist krachtens artikel 21 van de Kaderrichtlijn mariene strategie 2008/56/EG) (COM(2015) 481 final van 1 oktober 2015)

Richtlijn 2014/89/EU van het Europees Parlement en de Raad van 23 juli 2014 tot vaststelling van een kader voor maritieme ruimtelijke planning (PB L 257 van 28.8.2014, blz. 135–145)

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s — Innovatie in de blauwe economie: het werkgelegenheids- en groeipotentieel van onze zeeën en oceanen benutten (COM(2014) 254 final/2 van 13 mei 2014)

Verslag van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement: De eerste fase van de tenuitvoerlegging van de Kaderrichtlijn mariene strategie (2008/56/EG) — Beoordeling en advies van de Europese Commissie (COM(2014) 97 final van 20 februari 2014)

Verordening (EU) nr. 1380/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2013 inzake het gemeenschappelijk visserijbeleid, tot wijziging van Verordeningen (EG) nr. 1954/2003 en (EG) nr. 1224/2009 van de Raad en tot intrekking van Verordeningen (EG) nr. 2371/2002 en (EG) nr. 639/2004 van de Raad en Besluit 2004/585/EG van de Raad (PB L 354 van 28.12.2013, blz. 22–61)

Zie de geconsolideerde versie.

Laatste bijwerking 27.10.2021