Voorbereiding van een strategie inzake afvalpreventie en afvalrecycling

De Commissie legt de basis voor een Europese strategie inzake afvalpreventie en -recycling en omschrijft op basis van de al geboekte vooruitgang de strategische opties waarover zij het debat wil lanceren.

MAATREGEL

Mededeling van de Commissie van 27 mei 2003: "Naar een thematische strategie inzake afvalpreventie en afvalrecycling" [COM(2003) 301 - Publicatieblad C 76 van 25 maart 2004].

SAMENVATTING

Het beheer van afvalstoffen is een belangrijk milieuprobleem dat de invoering vergt van een algemeen en samenhangend beleid inzake afvalpreventie en -recycling. Een dergelijk beleid moet gebaseerd zijn op een evaluatie van de huidige toestand in de Europese Unie (EU), met aandacht voor, enerzijds, de huidige tendensen op het gebied van afvalstoffen en de in dat verband al getroffen maatregelen en, anderzijds, de bijdrage van de partijen die betrokken zijn bij het afvalstoffenbeheer en van de beleidsmakers bij de keuze tussen de verschillende mogelijke opties.

De activiteit van de mens veroorzaakt op allerlei manieren afvalstoffen. Elk materieel goed dat in de handel wordt gebracht wordt bijvoorbeeld ooit een afvalstof en elk productieproces zelf veroorzaakt afvalstoffen. Zelfs de procédés voor de valorisatie van afvalstoffen brengen uiteindelijk "residuele" afvalstoffen voort die op hun beurt moeten worden beheerd. Een doeltreffend beleid moet daarom alomvattend zijn en moet rekening houden met het geheel van de levenscyclus van een hulpbron, meer bepaald vanaf de winning ervan, over het gebruik als product, tot de uiteindelijke afschrijving als afvalstof.

Volgens de informatie van het Europees Milieuagentschap blijft de totale productie van afvalstoffen in de EU stijgen en is die momenteel in het Europa van de vijftien opgelopen tot ongeveer 3,5 ton afval per inwoner per jaar. Het is evenwel moeilijk om de tendensen op het gebied van de afvalproductie met enige nauwkeurigheid in te schatten. Het ontbreekt immers aan de nodige gegevens, zowel wat de afvalstromen betreft (waarvan de vijf voornaamste zijn: het afval uit de mijnbouw, het fabricageafval, het bouw- en sloopafval, het stedelijk vast afval en het afval van land- en bosbouw) als wat de behandeling van de afvalstoffen betreft (de keuze tussen recycling, storten of andere afvalbehandelingsmethoden verschilt aanzienlijk naargelang van de lidstaat en het type afval).

Er is vooruitgang geboekt, met name op het gebied van de communautaire wetgeving. De voornaamste maatregelen daarbij waren: de kaderrichtlijn betreffende afvalstoffen, de richtlijn betreffende gevaarlijke afvalstoffen (es de en fr) en de verordening betreffende de overbrenging van afvalstoffen. Deze documenten vormen de basis voor andere elementen van het beleidskader die het mogelijk hebben gemaakt de milieueffecten van het afvalbeheer (de IPPC-richtlijn, het storten van afvalstoffen, de verbranding van afvalstoffen) en van bepaalde specifieke afvalstromen (afgewerkte olie (es de en fr), PCB's/PCT's (es de en fr), batterijen en accu's (es de en fr), verpakkingsafval, autowrakken, afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (es de en fr)) terug te dringen.

Het communautaire beleid op het gebied van afvalstoffen vertoont echter nog verschillende leemten, zowel qua tenuitvoerlegging van de wetgeving als qua afvalpreventie (vermindering van hun hoeveelheid en gevaarlijkheid), en ontbeert een algemene en geharmoniseerde aanpak op het gebied van de recycling.

Met het oog op de uitwerking van een optimale strategie, die zowel een algemeen kader als concrete uitvoeringsmaatregelen moet omvatten, heeft de Commissie daarom een brede raadpleging van alle betrokken partijen opgezet inzake de essentiële maatregelen en instrumenten ter bevordering van afvalpreventie en -recycling. De bedoeling daarvan was niet een bepaald instrument meer specifiek te bevorderen, maar een breed debat te openen over de potentiële rol en doeltreffendheid van de verschillende opties in de context van een algemene thematische strategie.

Op het niveau van de preventie van de productie van afvalstoffen heeft de Commissie suggesties ingewacht en gekregen inzake:

de uitwisseling van informatie en ervaring en de verspreiding van goede praktijken wat de nationale stimuleringsmaatregelen betreft;
de rol die het toekomstige beleid op het gebied van chemicaliën (REACH) kan spelen voor de vermindering van de gevaarlijkheid van de betreffende afvalstoffen;
de kansen voor de marktdeelnemers om de afvalpreventieplannen uit te werken en toe te passen;
het potentieel qua afvalpreventie van de richtlijn inzake geïntegreerde preventie en bestrijding van verontreiniging (IPPC).

De consultatieronde inzake de preventie van afvalproductie is nu afgesloten.

Wat de recycling van afvalstoffen betreft heeft de Commissie suggesties gevraagd en gekregen inzake:

de vaststelling van efficiënter recyclingsdoelstellingen, bijvoorbeeld doelstellingen die meer gericht zijn op materialen dan op afgedankte producten, communautaire veeleer dan nationale doelstellingen en algemene doelstellingen die gelden voor belangrijke afvalstromen, zoals stedelijk vast afval;
het gebruik van economische en op marktmechanismen gebaseerde instrumenten om de kosten van recycling te dekken, zoals op elkaar afgestemde stortbelastingen, verhandelbare certificaten of tariefsystemen;
de mogelijkheid om de verantwoordelijkheid van de producent in te roepen, rekening houdend met het feit dat dit beginsel niet geschikt is voor alle afvalstromen;
de maatregelen die het mogelijk moeten maken een gemeenschappelijke benadering op het gebied van recycling in te voeren.

De consultatieronde inzake de recycling van afvalstoffen is nu afgesloten.

Voorts heeft de Commissie de betrokken partijen uitgenodigd zich uit te spreken over een aantal aanvullende maatregelen zoals:

maatregelen om het huidige juridische kader te verbeteren (definitie van afvalstoffen en van valorisatie en verwijdering);
maatregelen ter bevordering van de vraag naar gerecycleerde materialen;
onderwijs- en opleidingsprogramma's op het gebied van de afvalpreventie en -recycling.

Ook de consultatieronde inzake de aanvullende maatregelen is nu afgesloten.

Context

De strategie inzake afvalpreventie en -recycling is één van de thematische strategieën die worden uitgewerkt in het raam van het zesde milieuactieprogramma en houdt verband met twee andere initiatieven: het geïntegreerde productbeleid en de strategie voor het duurzame gebruik van natuurlijke hulpbronnen. De gelijktijdige uitvoering van deze drie initiatieven zal het mogelijk maken beter het evenwicht te handhaven tussen het beheer van natuurlijke hulpbronnen, producten en afvalstoffen en de instandhouding van een goede staat van het milieu.

Voor meer informatie over de resultaten van deze raadpleging, zie de internetbladzijde over de afvalstoffenstrategie (EN).

GERELATEERDE BESLUITEN

Mededeling van de Commissie van 21 december 2005 getiteld: "Werk maken van duurzaam hulpbronnengebruik: Een thematische strategie inzake afvalpreventie en afvalrecycling" [COM(2005) 666 - Niet verschenen in het Publicatieblad].

Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad van 21 december 2005 betreffende afvalstoffen [COM(2005) 667 - Niet verschenen in het Publicatieblad].

See also