Communautaire strategie voor hormoonontregelaars

De Commissie heeft een strategie uitgewerkt om met spoed het probleem aan te pakken van hormoonontregelaars die schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement van 17 december 1999 betreffende een communautaire strategie voor hormoonontregelaars [COM(1999) 706 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

Context Het fenomeen van de hormoonontregelende stoffen is niet nieuw. Het heeft recentelijk echter veel aandacht gekregen in de media en is een belangrijk voorwerp van zorg voor de bevolking geworden. Bepaalde lidstaten hebben al maatregelen ingevoerd met de bedoeling het gebruik van bepaalde verdachte stoffen te beperken of te verbieden. Hoewel er op dit gebied nog heel wat onderzoek moet worden verricht, heeft de Gemeenschap - gezien de groeiende bezorgdheid van de bevolking en de resultaten van het op verschillende niveaus uitgevoerde onderzoek waarin de met deze stoffen verbonden problemen zijn aangetoond - besloten om noodmaatregelen te treffen om dit probleem aan te pakken.

Definitie Het endocriene stelsel bestaat uit een aantal klieren, alsmede de hormonen die zij produceren, die een regulerende werking hebben bij de ontwikkeling, de groei, de voortplanting en het gedrag van dieren en dus ook van mensen. Hormoonontregelaars zijn stoffen die de werking van dit systeem lijken te beïnvloeden (of "ontregelen").

Natuurlijke hormonen, synthetische hormonen en bepaalde chemische stoffen zijn in staat de hormoonhuishouding te ontregelen. De hormoonontregelaars die een negatief effect hebben op de gezondheid en het milieu zouden met name verband houden met synthetische hormonen en chemische stoffen. Zij veroorzaken onder meer voortplantings- en ontwikkelingsstoornissen en bepaalde kankers. Het probleem van voortplantingsstoornissen is goed gedocumenteerd bij talrijke soorten. Zo is onder meer het fenomeen opgemerkt van de masculinisering bij vrouwelijke zeeslakken. Er zijn ook zeer opvallende ontregelingen van het hormoonsysteem in de fauna.

Strategie In de bestaande wetgeving wordt niet noodzakelijk rekening gehouden met de negatieve effecten van hormoonontregelaars. In deze mededeling stelt de Commissie ter oplossing van dit probleem een strategie voor die bestaat uit maatregelen op korte, middellange en lange termijn. Het is passend op te merken dat er op dit gebied nog veel onderzoek moet worden verricht en dat er nog geen gevalideerde testmethode is ontwikkeld waarmee definitief kan worden vastgesteld of een bepaalde stof al dan niet een stof is die het hormoonsysteem ontregelt. De strategie is dus gebaseerd op de bestaande informatie en moet voldoende soepel zijn om aanpassing mogelijk te maken aan de evolutie van de wetenschappelijke kennis.

In die zin is bij de maatregelen uitgegaan van de verwachte termijnen voor het bereiken van resultaten, dat wil zeggen 1 à 2 jaar voor de maatregelen op korte termijn, 2 à 4 voor de maatregelen op middellange termijn en meer dan 4 jaar voor de maatregelen op lange termijn.

Maatregelen voor de korte termijn

• Samenstelling van een prioriteitenlijst voor de evaluatie Dit is een lijst van stoffen waarvan de hormoonontregelende werking bij voorrang moet worden geëvalueerd ("prioriteitenlijst voor hormoonontregeling") ten einde onder meer vast te stellen welke stoffen nu reeds in het kader van de bestaande wetgeving kunnen worden aangepakt, welke de leemten in de kennis zijn en welke specifieke vormen van gebruik door de consument speciale aandacht vragen;
• Gebruikmaking van de bestaande wettelijke instrumenten Aangezien wijziging van de wetgeving een werk van lange adem is, gaat het er hier om de bestaande wetgeving te versterken of de tenuitvoerlegging ervan te versnellen. Daarbij wordt gedacht aan de wetgeving inzake de beoordeling van de risico's (es de en fr) en de richtlijn inzake de indeling van de gevaarlijke stoffen;
• Uitwerking van een bewakingsprogramma De programma's moeten erop gericht zijn de blootstelling aan de stoffen van de prioriteitenlijst in kaart te brengen teneinde de effecten naar gelang van de dosis, de duur van de blootstelling, enz. te bestuderen;
• Vaststelling van specifieke vormen van gebruik Vaststellen welke potentieel kwetsbare consumentengroepen (zoals kinderen) worden blootgesteld aan bepaalde stoffen die niet onder de methodologie van de bestaande wetgeving vallen; onderzoeken of die stoffen dan niet op de prioriteitenlijst moeten komen;
• Zorgen voor een uitwisseling van informatie en een doeltreffende coördinatie van de werkzaamheden van alle betrokkenen (Commissie, lidstaten, industrie, enz., alsook op internationaal niveau) ;
• Zorgen voor een goede voorlichting van het publiek De bevolking informeren over de activiteiten van ondernemingen, toelichting geven bij de mechanismen en brede verspreiding van informatie zoals de prioriteitenlijst voor hormoonontregeling;
• Geregeld overleg met de belanghebbenden (de regeringen, de NGO's, de industrie, enz.).

Maatregelen op middellange termijn

• Identificatie en evaluatie van hormoonontregelaars Voortzetting van de internationale samenwerking bij het onderzoek naar gevalideerde testmethoden waarmee hormoonontregelaars kunnen worden opgespoord;
• Voortzetting van onderzoek en ontwikkeling op dit gebied Met name via het vijfde kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling;
• Bevordering van onderzoek naar vervangingsmiddelen en van vrijwillige initiatieven

Maatregelen op lange termijn

• Aanpassing/wijziging van de bestaande wetgeving teneinde daarin meer rekening te houden met de prioritaire hormoonontregelaars Hierbij wordt met name gedacht aan Richtlijn 67/548/EEG inzake de indeling van gevaarlijke stoffen en Verordening (EEG) nr. 793/93 inzake risicobeoordeling.

Er moet ook over worden gewaakt dat in andere maatregelen, zoals de wetgeving voor de bescherming van het milieu (bijvoorbeeld de kaderrichtlijn water) of de consument, rekening wordt gehouden met het probleem van de hormoonontregelaars.

GERELATEERDE BESLUITEN

Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement van 14 juni 2001 over de tenuitvoerlegging van de communautaire strategie voor hormoonontregelaars [COM(2001) 262 def. - Nog niet gepubliceerd] Deze mededeling is het eerste rapport over de tenuitvoerlegging van de strategie inzake hormoonontregelaars. Er wordt verslag uitgebracht over de voortgang op het gebied van de strategie en er zijn voorstellen opgenomen voor toekomstige acties.

Wat de acties op korte termijn betreft is in de loop van 2000 een kandidatenlijst met 553 synthetische stoffen en 9 synthetische/natuurlijke hormonen opgesteld. Er is ook een prioriteitenlijst opgesteld met activiteiten om de rol van deze stoffen bij hormoonontregeling nader te evalueren. Voorts heeft de Commissie van 18 tot 20 juni een workshop over hormoonontregelaars georganiseerd in Zweden.

De Commissie blijft deelnemen aan de werkzaamheden van de task force van de OESO voor het testen en beoordelen van hormoonontregelaars, die is ingesteld om erkende testmethoden voor hormoonontregelaars te ontwikkelen. Volgens de meest recente ramingen zullen er in 2002 erkende testmethoden voor de gezondheid van de mens beschikbaar zijn en worden er in de periode tussen 2003 en 2005 tests voor de milieueffecten verwacht.

Binnen het vijfde kaderprogramma van de Gemeenschap voor onderzoek en ontwikkeling heeft het onderzoek naar hormoonontregeling prioriteit gekregen. In mei 2001 werd een specifieke uitnodiging tot het indienen van voorstellen gepubliceerd, waarvoor een budget van 20 miljoen euro beschikbaar is.

Op het gebied van wetgeving wordt ten slotte voorgesteld in de herziening van de richtlijn inzake algemene productveiligheid onder andere een vereenvoudiging van de voorwaarden en procedures voor urgente maatregelen op communautair niveau op te nemen. Daarnaast komen hormoonontregelaars specifiek aan de orde in de context van nieuwe wetgeving (de kaderrichtlijn water) en bestaande wetgeving en het recente witboek over een strategie voor een toekomstig beleid voor chemische stoffen.

Na de in 2000 verrichte voorbereidende werkzaamheden is het jaar 2001 besteed aan de verdere evaluatie van de rol van de kandidaat-stoffen bij hormoonontregeling. Tevens is in de loop van 2001-2002 prioriteit gegeven aan de verzameling van gegevens en de start van een reeks onderzoeksprojecten. Daarnaast heeft de Commissie de lidstaten verzocht voor bestaande stoffen het tempo van de uit hoofde van de bestaande wetgeving lopende risicobeoordelingen op te voeren.

Laatste wijziging: 25.08.2006