Risico- en crisisbeheer in de landbouw

De invoering van de bedrijfstoeslagregeling * biedt landbouwers de mogelijkheid om op basis van economische en agronomische criteria richting te geven aan hun productiebesluiten. Tegelijkertijd verplicht deze regeling hen zelf de verantwoordelijkheid op zich te nemen wat betreft risico's en crises waarvan de gevolgen vroeger door het markt- en het prijsondersteuningsbeleid werden opgevangen. Vanwege de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) hebben landbouwers behoefte aan nieuwe instrumenten om deze risico's en crises te beheren. De Commissie onderzoekt deze kwestie en is van plan maatregelen in te voeren om landbouwers ondersteuning te bieden bij het aanpakken van dergelijke situaties.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie aan de Raad van 9 maart 2005 over risico- en crisisbeheer in de landbouw [COM(2005) 74 def. - Niet bekendgemaakt in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

In deze mededeling overweegt de Commissie passende maatregelen in te stellen om landbouwers te ondersteunen bij het beheren van risico's en het verbeteren van de reactie op crisissen. Zij stelt daartoe drie categorieën van nieuwe maatregelen voor.

Nieuwe opties voor risico- en crisisbeheersinstrumenten

De risico's * (die tot een negatief resultaat leiden) en crisissen * kunnen ernstige gevolgen voor de economie met zich meebrengen, evenals voor de inkomsten van bedrijven. Het merendeel van de instrumenten die hulp bieden bij onvoorziene omstandigheden, zijn gebaseerd op ad-hocmaatregelen.

De Commissie heeft een aantal instrumenten onderzocht die samen met de ad-hocnoodmaatregelen kunnen worden ingezet of ze gedeeltelijk kunnen vervangen. De drie mogelijkheden die door de Commissie zijn voorgesteld zijn de volgende:

• verzekering tegen natuurrampen: dit betreft het verlenen van een financiële bijdrage in de premie die de landbouwer moet betalen om zich te verzekeren tegen inkomensverlies ten gevolge van natuurrampen, slechte weersomstandigheden of ziekte. Met deze maatregel worden verzekeringen gestimuleerd in een sector waarin deze slechts beperkt worden afgesloten, met name omdat het gaat om een systeemrisico (risico met gevolgen voor een groot aantal bedrijven). Met herverzekering wordt eveneens rekening gehouden;
• steun voor onderlinge stabilisatiefondsen: de onderlinge stabilisatiefondsen vormen een regeling voor risicodeling over een aantal producenten, waardoor landbouwers die verliezen hebben geleden, kunnen worden vergoed. De tot dusverre bestaande fondsen zijn over het algemeen op initiatief van producenten uit eenzelfde sector opgezet. De Commissie stelt voor om de oprichting van onderlinge stabilisatiefondsen in de landbouwsector aan te moedigen door tijdelijke en degressieve steun voor het beheer ervan te verlenen;
• basisdekking tegen inkomenscrises: er kan worden overwogen nieuwe instrumenten te creëren die in geval van liquiditeitsproblemen en aanzienlijke inkomensverliezen een basisdekking waarborgen. Als de programma's voor plattelandsontwikkeling immers beschikbaar zijn voor steun ter financiering van zowel de aanzienlijke herstructureringsinvesteringen als van structurele aanpassingen, zouden ze ontoereikend kunnen blijken te zijn.

In het kader van de programma's voor plattelandsontwikkeling zouden opleidingsmogelijkheden kunnen worden aangeboden om de betrokkenen beter bewust te maken van de huidige risico's en de risicobeheersstrategieën te verbeteren.

Veiligheid in het geval van een marktcrisis

De instrumenten die worden gebruikt om de markt- en de prijssituatie te beïnvloeden en eventuele crises aan te pakken, zijn voor iedere marktordening anders. Als gevolg van de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) kan in crisissituaties in een aantal onder de hervorming vallende sectoren nog steeds een beroep worden gedaan op de bepalingen inzake het veiligheidsnet. Momenteel zijn er onvoldoende redenen voorhanden om een aanvullende bepaling inzake het veiligheidsnet vast te stellen voor andere sectoren. De Commissie sluit derhalve uit dat in elke gemeenschappelijke marktordening een algemene bepaling inzake het veiligheidsnet wordt opgenomen.

Financiering van maatregelen voor risico- en crisisbeheer

In het kader van de programma's voor plattelandsontwikkeling (zwaartepunt "concurrentievermogen") is de Commissie voornemens de aanvullende maatregelen voor risico- en crisisbeheer te financieren met modulatiegeld ten bedrage van 1 procentpunt *. Indien besloten wordt modulatiegeld aan te wenden, hoeft de Gemeenschap geen aanvullende middelen ter beschikking te stellen en kunnen de lidstaten een - beperkt - voor plattelandsontwikkeling bestemd bedrag inzetten voor risico- en crisisbeheer. Voor de nieuwe lidstaten, die het modulatiesysteem niet toepassen, moet een methode worden gevonden die hen in staat stelt eveneens financiële middelen voor deze maatregelen te reserveren, indien daar behoefte aan bestaat.

Het gebruik van staatssteun of extra financiering voor dit soort maatregelen moet worden getoetst aan de betreffende communautaire mededingingsregels.

Context

De eerste analyse van risicobeheersinstrumenten is in januari 2001 door de Commissie ter beschikking gesteld. In de conclusies van de Raad van Luxemburg (juni 2003) inzake de hervorming van het GLB is een verklaring van de Commissie over dit onderwerp opgenomen. Hierin kondigt zij aan vóór eind 2004 specifieke maatregelen te zullen bestuderen om het hoofd te kunnen bieden aan risico's en crises.

Laatste wijziging: 24.01.2006