Versterking van de Schengenruimte

De doelstellingen van de Europese strategie voor de versterking van de Schengenruimte bestaan erin de toepassing van de gemeenschappelijke regels te verbeteren en beter om te gaan met uitzonderlijke bedreigingen aan de buitengrenzen.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s van 16 september 2011, getiteld Schengengovernance - Versterking van de ruimte zonder toezicht aan de binnengrenzen (COM(2011) 561 definitief - niet bekendgemaakt in het Publicatieblad).

SAMENVATTING

De revoluties van de zogenaamde Arabische Lente in 2011 hebben geleid tot een aanzienlijke toestroom van immigranten in sommige landen van de Europese Unie. Deze gebeurtenissen gaven de noodzaak aan om de toepassing van de gemeenschappelijke regels van de Schengenruimte te versterken en controles aan de binnengrenzen in uitzonderlijke omstandigheden opnieuw in te voeren, vooral wanneer het algehele functioneren van de Schengenruimte in gevaar komt.

In 2011 heeft de Commissie een mededeling en twee wetsvoorstellen gepubliceerd om dit aan te pakken. De laatste twee zijn uiteindelijk aangenomen in oktober 2013.

De toepassing van de regels van de Schengenruimte beter evalueren

Het vrije verkeer van burgers binnen de Schengenruimte is gebaseerd op een wederzijds vertrouwen waarbij elk deelnemend land bereid en in staat is om het geheel aan gemeenschappelijke regels op de controle voor buitengrenzen, visa, politiële en justitiële samenwerking, maatregelen met betrekking tot het Schengeninformatiesysteem, enz. (het Schengenacquis) toe te passen.

Om dit te bereiken is het allereerst noodzakelijk om het evaluatiemechanisme, dat is ontworpen als controlemiddel voor de toepassing van het Schengenacquis door de EU-landen, te verstevigen en daarnaast moet ervoor gezorgd worden dat er passend toezicht en controle is op de aanbevelingen in de evaluatierapporten, met name wanneer er een fout of tekortkoming is geconstateerd. De Commissie is verantwoordelijk voor het uitvoeren van deze controle en dit toezicht.

Het systeem hiervoor is ingevoerd door Verordening (EU) nr. 1053/2013 betreffende de instelling van een evaluatiemechanisme voor de controle en het toezicht. De EU-landen en de Commissie zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de uitvoering van het mechanisme, ook al speelt de Commissie een coördinerende rol.

Tijdelijke herinvoering van controles aan de binnengrenzen

De Schengengrenscode biedt een EU-land al de mogelijkheid tot een tijdelijke herinvoering van de controle op zijn binnengrenzen in geval van een ernstige bedreiging van de openbare orde en binnenlandse veiligheid (bv. terrorismedreiging of dreiging gelieerd aan georganiseerde misdaad).

Verordening (EU) nr. 1051/2013 breidt deze optie uit voor gevallen die te maken hebben met ernstige tekortkomingen op de controle van de buitengrenzen en die zijn geïdentificeerd in het kader van Verordening (EU) nr. 1053/2013. In dit geval ligt het initiatief voor de herinvoering echter bij de Commissie en de Raad:

• wanneer dergelijke tekortkomingen in het evaluatieverslag zijn aangegeven, kan de Commissie een aanbeveling doen aan het beoordeelde land om bepaalde maatregelen te nemen, zoals het inzetten van Europese grenswachtteams. Als laatste redmiddel kan zij ook de onderstaande procedure in gang zetten;
• wanneer het algehele functioneren van de Schengenruimte gevaar loopt door ernstige en voortdurende tekortkomingen van de controle op de buitengrenzen kan de Raad, na een voorstel van de Commissie, een aanbeveling doen aan een of meer EU-landen om tijdelijk controles op de binnengrenzen herin te voeren.

GERELATEERDE BESLUITEN

Verordening (EU) nr. 1053/2013 van de Raad van 7 oktober 2013 betreffende de instelling van een evaluatiemechanisme voor de controle van en het toezicht op de toepassing van het Schengenacquis en houdende intrekking van het besluit van 16 september 1998 tot oprichting van de Permanente Schengenbeoordelings- en toepassingscommissie (PBL 295 van 6.11.2013).

Verordening (EU) nr. 1051/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 22 oktober 2013 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 562/2006 teneinde te voorzien in gemeenschappelijke regels inzake de tijdelijke herinvoering van het grenstoezicht aan de binnengrenzen in uitzonderlijke omstandigheden (PBL 295 van 6.11.2013).

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad - Vijfde halfjaarlijkse verslag over het functioneren van het Schengengebied 1 november 2013-30 april 2014 ( COM(2014) 292 final - niet bekendgemaakt in het Publicatieblad).

Naar aanleiding van de mededeling van 16 september 2011 presenteert de Commissie tweemaandelijkse rapporten aan het Europees Parlement en de Raad betreffende het functioneren van de Schengenruimte. In haar laatste rapport meldt zij met name dat de voorbereidingen voor de invoering van het nieuwe evaluatiemechanisme in gang gezet zijn en dat de eerste evaluaties onder het nieuwe mechanisme naar verwachting vanaf januari 2015 uitgevoerd zullen worden.

Laatste wijziging: 28.05.2014