Europees ruimtevaartbeleid

De ruimtevaart (EN) is voor Europa reeds lange tijd een bron van vooruitgang die in dienst kan worden gesteld van talrijke doelstellingen en beleidslijnen, zoals vervoer en mobiliteit, de informatiemaatschappij en het industrieel concurrentievermogen, het milieu, de landbouw en de visserij, de civiele bescherming, enz. Het is de bedoeling om van de Europese Unie (EU) de meest geavanceerde kennismaatschappij ter wereld te maken.

BESLUIT

Groenboek van de Commissie van 21 januari 2003 - "Europees Ruimtevaartbeleid" [COM(2003) 17 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

Het Galileo -project (een civiel systeem voor plaatsbepaling en navigatie met behulp van satellieten) en het GMES (es de en fr)-initiatief (Global Monitoring for Environment and Security) voor de bewaking van het milieu en de veiligheid illustreren een nieuwe aanpak en maken duidelijk dat de EU voortaan een grotere rol moet spelen in het ruimtevaartbeleid (EN).

De doelstelling van het groenboek is het geheel van de Europese samenleving bewust te maken van het strategische belang van de ruimtevaart en van het ruimtevaartbeleid van de EU en concrete antwoorden te vinden voor de problemen van toegang, financiering en institutionele regelgeving.

Het groenboek is het resultaat van een hechte en doeltreffende samenwerking tussen de Europese Commissie en het Europees Ruimte-Agentschap (ESA).

DE EUROPESE RUIMTEVAART IN EEN CONTEXT IN BEWEGING

Sinds 1980 beschikt Europa met de Ariane en het ruimtevaartcentrum in Guyana over een onafhankelijke en betrouwbare toegang tot de ruimte die het veel vrijheid biedt voor initiatieven in het kader van zijn ambities op ruimtevaartgebied. Het Europese concurrentievermogen in de ruimte is echter zowel afhankelijk van nieuwe technische ontwikkelingen als van de vernieuwing van de vorm waarin de overheid de exploitatie ervan steunt.

Momenteel beloopt de totale omzet van de Europese ruimtevaartindustrie circa 5,5 miljard euro/jaar en werken er in de Europese ruimtevaartsector rechtstreeks 30 000 personen, verdeeld over ongeveer 2000 ondernemingen.

De prioriteiten voor de toekomst:

• de Europese toegang tot de ruimte en de benodigde financiering op lange termijn waarborgen;
• de verantwoordelijkheden tussen de nationale en Europese spelers beter verdelen;
• de Europese autonomie in evenwicht brengen met de internationale samenwerking: Europa moet het initiatief nemen en met zijn partners optreden teneinde een strategische rol te spelen in de grote, in samenwerkingsverband gerealiseerde ruimtevaartprojecten;
• een kwalitatief hoogstaand industrieel weefsel tot stand brengen en beschikken over cruciale technologieën: Europa moet nagaan welke de gebieden met hoge toegevoegde waarde zijn en moet uitmaken of het een industriële basis in stand wil houden voor alle onderdelen van de ruimtevaart;
• zorgen voor een brede en efficiënte technologische basis, die in stand wordt gehouden via onderzoeks- en demonstratieprogramma's: de EU, de ESA, de diverse nationale spelers en de industrie hebben verschillende instrumenten uitgebouwd (het masterplan voor ruimtevaarttechnologie, het zevende kaderprogramma voor onderzoek en de nationale onderzoeksprogramma's);
• de overdracht van kennis en informatie tussen generaties wetenschappers en ingenieurs waarborgen: naar raming zal in de komende 10 jaar bijna 30% van de werknemers van de ruimtevaartsector in Europa met pensioen gaan.

DE RUIMTEVAART MEER IN DIENST STELLEN VAN EUROPA EN DE BURGERS

De exploitatie van het technisch potentieel van de ruimtevaartgemeenschap moet een antwoord bieden op de nieuwe behoeften van onze samenleving. De doelstelling is een concurrerende kennismaatschappij tot stand te brengen die moet waarborgen dat alle Europese burgers, met name mensen met specifieke behoeften, toegang krijgen tot geavanceerde technologieën en diensten.

Naast het grootschalige gebruik van communicatiesatellieten voor de uitwisseling van informatie (telefoon, televisie en digitale datatransmissie) heeft Europa in de afgelopen jaren satellieten in de ruimte gebracht die voor ondernemingen, overheid en burgers een breed gamma van diensten beschikbaar maakt, zoals een duurzamer mobiliteit, betere weersvoorspellingen, een bewaking van de klimaatverandering, snellere reactiemogelijkheden bij natuurrampen, enz.

De prioriteiten voor de toekomst:

• openstelling van het gebied van het ruimtevaartonderzoek voor andere spelers dan die van de klassieke ruimtevaartindustrie: de overgang bevorderen van onderzoeksactiviteiten naar industriële toepassingen en diensten met toegevoegde waarde die verder gaan dan de ruimtevaartsector in strikte zin;
• overdracht van technologieën van de onderzoekssector naar de commerciële sector: stimulansen bieden voor particuliere investeringen via langetermijnverbintenissen van overheidsinstanties;
• ontwikkeling van nieuwe toepassingen door optimale benutting van de respectieve voordelen van de terrestrische en de ruimtevaarttechnologieën;
• vrijwaring van de belangen van de uitgebreide Unie: alle Europese burgers, met inbegrip van die van de nieuwe lidstaten, kunnen genieten van kwalitatief hoogstaande diensten op vaarwaarde dat de EU, bij voorbeeld, nieuwe systemen voor breedbanddiensten lanceert;
• ondersteuning van duurzame ontwikkeling: de ruimtevaarttechnologie wordt gebruikt voor aardobservatie, met name voor meteorologische en milieudoelstellingen teneinde de evolutie van onze planeet te volgen (klimaat, meteorologie, oceanen, vegetatie, opwarming van de aarde, bewaking van de gas- en oliebellen onder de zeebodem, enz.) ;
• bijdragen aan de ontwikkeling van satellietnavigatiesystemen met nieuwe mogelijkheden voor de zee- en luchtvaart en voor het vervoer over land;
• vergroten van de veiligheid van de burgers: het beheer van crises houdt rechtstreeks verband met de beheersing van ruimtevaarttechnologie, met name wat de militaire ruimtevaart betreft.

VERGROTEN VAN DE DOELMATIGHEID EN AMBITIE VAN DE ORGANISATIE EN HET KADER

De ESA, die in 1975 is opgericht, heeft met succes de aanvankelijke doelstelling vervuld om de middelen en deskundigheid bijeen te brengen die noodzakelijk waren voor de ontwikkeling van een geïntegreerd ruimtewetenschapsprogramma. De ESA-werkzaamheden zijn aangevuld door die van de nationale ruimtevaartorganisaties van een aantal lidstaten, de organisaties met operationele doelstellingen en de communautaire ruimtevaartinitiatieven.

De prioriteiten voor de toekomst:

• optimaliseren van de Europese kundigheden op ruimtevaartgebied, met inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel, teneinde nieuwe doelstellingen vast te leggen;
• zorgen voor een convergentie van de bijdragen van de diverse institutionele spelers naar gemeenschappelijke doelstellingen;
• zorgen voor een goede omschrijving van de verantwoordelijkheden van de institutionele spelers op ruimtevaartgebied, met name de ontwikkelingsagentschappen en exploitatie-organisaties, en van hun betrekkingen met de particuliere sector;
• ontwikkelen van de ruimtevaartindustrie in een voorspelbaar en stabiel regelgevingskader om beslissers en investeerders te motiveren; er wordt gewerkt aan een vereenvoudiging van de procedures en het opheffen van een aantal administratieve belemmeringen.

Context

De publicatie van het groenboek heeft een periode van officiële raadpleging ingeluid die is afgesloten op 30 mei 2003. De antwoorden van de betrokken partijen zullen het vervolgens mogelijk maken een actieplan op te stellen (witboek van 11 november 2003) om het Europese ruimtevaarteleid ten uitvoer te leggen. Met de mededeling van de Commissie van mei 2005 is de basis gelegd voor een Europees ruimtevaartbeleid in de nieuwe institutionele en technologische context van de EU (ontwikkeling van Galileo en GMES).

GERELATEERDE BESLUITEN

Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement - Het Europese ruimtevaartbeleid - Voorlopige elementen [COM(2005) 208 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

Beschikking 2004/578/EG van de Raad van 29 april 2004 betreffende het sluiten van de Kaderovereenkomst tussen de Europese Gemeenschap en het Europees Ruimteagentschap [Publicatieblad L 261 van 6.8.2004].

Witboek van de Commissie van 11 november 2003 - De ruimtevaart, een nieuwe Europese grens voor een uitbreidende Unie - Een actieplan voor de uitvoering van het Europese ruimtevaartbeleid [COM(2003) 673 - Niet verschenen in het Publicatieblad]. Dit witboek volgt op een raadplegingsronde die was ingeleid door het groenboek van januari 2003. In het witboek wordt een actieplan voorgesteld voor een Europees ruimtevaartbeleid ten voordele van het concurrentievermogen en de duurzame ontwikkeling van de EU. De Galileo- en GMES-programma's zijn concrete voorbeelden van ruimtevaarttechnologieën ten dienste van de politieke doelstellingen van de EU.

Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's - Een samenhangend kader voor de lucht- en ruimtevaartindustrie - Een antwoord op het STAR 21-verslag [COM(2003) 600 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement - Europa en de ruimtevaart: Begin van een nieuw hoofdstuk [COM(2000) 597 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad]. De voorgestelde strategie bestaat erin om op politiek niveau de initiatieven van openbare en particuliere spelers te ondersteunen teneinde een politiek en communautair gezichtspunt voor de ruimte te omschrijven.

In de mededeling worden de elementen en grote krachtlijnen van een Europese ruimtevaartstrategie geschetst die gericht is op drie grote doelstellingen:

• behoud en versterking van een onafhankelijke en betaalbare toegang tot de ruimte;
• vergroting van de wetenschappelijke kennis;
• benutting van de voordelen van de technische capaciteit van de ruimtevaartsector voor de markten en de samenleving.

Laatste wijziging: 18.07.2006