Gemeenschappelijke nomenclatuur van territoriale eenheden voor de statistiek (NUTS)

SAMENVATTING VAN:

Verordening (EG) nr. 1059/2003 betreffende de opstelling van een gemeenschappelijke nomenclatuur van territoriale eenheden voor de statistiek (NUTS)

WAT IS HET DOEL VAN DE VERORDENING?

Verordening (EG) nr. 1059/2003 bevat de regels voor het beheer van de nomenclatuur van territoriale eenheden voor de statistiek (NUTS), een hiërarchisch systeem om het economische grondgebied van de Europese Unie (EU) geografisch te verdelen ten behoeve van het verzamelen, ontwikkelen en harmoniseren van statistieken voor de Europese regio’s, het beoordelen van de mate waarin regio’s in aanmerking komen voor de structuurfondsen van de EU en het formuleren van het regionale beleid van de EU.
De verordening bevat ook regels voor toekomstige wijzigingen in de nomenclatuur. Dit moet ervoor zorgen dat gegevens betrekking hebben op dezelfde regionale eenheid voor een bepaalde periode. Dit is met name belangrijk voor statistische tijdreeksen.
De verordening is meerdere keren gewijzigd, onder meer door:
- de Verordeningen (EG) nr. 1888/2005, (EG) nr. 176/2008 en (EU) nr. 517/2013 om rekening te houden met de toetreding van nieuwe lidstaten tot de EU;
- de Verordeningen (EG) nr. 105/2007, (EU) nr. 31/2011, (EU) nr. 1319/2013, (EU) nr. 868/2014, (EU) 2016/2066 en Gedelegeerde Verordeningen 2019/1755 en 2023/674, die strekken tot wijziging van de bijlagen om rekening te houden met wijzigingen in de nomenclatuur;
- Wijzigingsverordening (EU) 2017/2391 tot invoering van een juridische status voor de territoriale typologieën gekoppeld aan de NUTS (zie hieronder).

KERNPUNTEN

De hiërarchie van de NUTS

Voor elke lidstaat is er een hiërarchie van drie niveaus van regionale onderverdelingen die gebaseerd zijn op minimum- en maximumdrempels voor het bevolkingsaantal:

NUTS-Niveau 1. Grote sociaaleconomische regio’s, zoals Duitse Länder, Belgische gewesten/régions, Poolse of Roemeense macroregio’s;
NUTS-Niveau 2. Basisregio’s voor de toepassing van regionale beleidsmaatregelen, zoals Belgische of Nederlandse provincies, Oostenrijkse Bundesländer, Tsjechische oblasti;
NUTS-Niveau 3. Kleine regio’s voor specifieke doeleinden, zoals Franse départements, Bulgaarse oblasti, Italiaanse provincies.

Het derde niveau is een onderverdeling van het tweede niveau, het tweede niveau is een onderverdeling van het eerste niveau en het eerste niveau is een onderverdeling van de lidstaten. De NUTS dekt het lokale (gemeentelijke) niveau niet. Indien de bevolking van een lidstaat als een geheel onder de minimumdrempel voor een bepaald NUTS-niveau ligt, vormt de lidstaat zelf een territoriale NUTS-eenheid van dat niveau.

Nomenclatuurcriteria

De bestaande bestuurlijke eenheden in de lidstaten moeten in de NUTS meegerekend worden. Het NUTS-niveau van een bestaand bestuurlijk niveau wordt bepaald aan de hand van de gemiddelde bevolkingsomvang van de bestuurlijke eenheden, zoals hieronder weergegeven.

Niveau	Minimumbevolking	Maximumbevolking
NUTS 1	3 miljoen	7 miljoen
NUTS 2	800.000	3 miljoen
NUTS 3	150.000	800.000

Indien in een lidstaat voor een bepaald niveau in de nomenclatuur geen bestuurlijke eenheden van passende omvang bestaan, wordt dat niveau gevormd door samenvoeging van een passend aantal kleinere aansluitende bestuurlijke eenheden. De aldus ontstane eenheden vormen een “niet-bestuurlijk niveau” waarop elke niet-bestuurlijke eenheid de bovenstaande bevolkingsdrempels dient te respecteren. Uitzonderingen hierop zijn mogelijk wegens bijzondere geografische, sociaal-economische, historische, culturele of ecologische omstandigheden, in het bijzonder op eilanden en in ultraperifere gebieden.

Territoriale typologieën (Tercet)

Wijzigingsverordening (EU) 2017/2391 voorziet in de wettelijke erkenning van territoriale typologieën ten behoeve van EU-statistieken. Dit biedt de mogelijkheid om in thematische verordeningen inzake statistieken en beleidsinitiatieven naar deze typologieën te verwijzen met het oog op het verzamelen van EU-statistieken en/of om beleid af te stemmen op specifieke gebieden zoals steden, stedelijke, plattelands- of kustgebieden en regio’s.

De verordening heeft betrekking op bestaande territoriale typologieën op basis van NUTS-niveau 3 (bv. stedelijk-landelijke typologie, grootstedelijke gebieden) of de lokale bestuurlijke eenheden (bv. de urbanisatiegraad, steden, kustgebieden). De verordening heeft tevens betrekking op het rasterresolutieniveau van 1 km² dat nodig is voor de berekening van de typologieën, die gebaseerd zijn op de bevolkingsspreiding en -dichtheid in de rastercellen. De verordening bevat ook de voorwaarden voor de vaststelling van gedelegeerde handelingen door de Europese Commissie, indien van toepassing.

De huidige NUTS, die geldig is vanaf 1 januari 2021, bevat 92 regio’s op NUTS-niveau 1, 242 regio’s op NUTS-niveau 2 en 1.166 regio’s op NUTS-niveau 3.

Op grond van de uitvoeringshandeling, Verordening (EG) nr. 11/2008, moet, wanneer de NUTS wordt gewijzigd, de betrokken lidstaat de Commissie de tijdreeksen voor de nieuwe regionale indeling verstrekken ter vervanging van voorgaande gegevens.

VANAF WANNEER IS DE VERORDENING VAN TOEPASSING?

De begroting is sinds 11 juli 2003 van toepassing.

ACHTERGROND

Sinds de jaren zeventig heeft de EU de NUTS-indeling ontwikkeld als een coherent systeem voor de geografische verdeling van het EU-grondgebied om regionale statistieken te produceren en op basis van objectieve, kwantitatieve criteria te beoordelen in hoeverre regio’s in aanmerking komen voor de structuurfondsen van de EU.
Alle lidstaten hebben hun eigen bestuurssysteem en -structuur, meer of minder gecentraliseerd. Er zijn ook grote verschillen in bevolkingsaantal, oppervlakte en ontwikkelingsniveau. De NUTS werd door Eurostat specifiek met deze verschillende omstandigheden in gedachten ontwikkeld.
Kijk voor meer informatie op:
- NUTS — Nomenclatuur van territoriale eenheden voor de statistiek (Eurostat).

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Verordening (EG) nr. 1059/2003 van het Europees Parlement en de Raad van 26 mei 2003 betreffende de opstelling van een gemeenschappelijke nomenclatuur van territoriale eenheden voor de statistiek (NUTS) (PB L 154 van 21.6.2003, blz. 1-41).

Achtereenvolgende wijzigingen aan Verordening (EG) nr. 1059/2003 werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Gedelegeerde Verordening (EU) 2023/674 van de Commissie van 26 december 2022 tot wijziging van de bijlagen bij Verordening (EG) nr. 1059/2003 van het Europees Parlement en de Raad betreffende de opstelling van een gemeenschappelijke nomenclatuur van territoriale eenheden voor de statistiek (NUTS) (PB L 87 van 24.3.2023, blz. 1-53).

Verordening (EU) 2021/690 van het Europees Parlement en de Raad van 28 april 2021 tot vaststelling van een programma voor de interne markt, het concurrentievermogen van ondernemingen, met inbegrip van kleine en middelgrote ondernemingen, het gebied van planten, dieren, levensmiddelen en diervoeders, en Europese statistieken (programma voor de interne markt), en tot intrekking van de Verordeningen (EU) nr. 99/2013, (EU) nr. 1287/2013, (EU) nr. 254/2014, en (EU) nr. 652/2014 (PB L 153 van 3.5.2021, blz. 1-47).

Uitvoeringsbesluit (EU) 2021/1130 van de Commissie van 5 juli 2021 tot vaststelling van de lijst van de regio’s die in aanmerking komen voor financiering uit het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling en het Europees Sociaal Fonds Plus en van de lidstaten die in aanmerking komen voor financiering uit het Cohesiefonds voor de periode 2021-2027 (Kennisgeving geschied onder nummer C(2021) 4894) (PB L 244 van 9.7.2021, blz. 10-20).

Laatste bijwerking 05.04.2023