Litouwen

1) REFERENTIES

Advies van de Commissie [COM(97) 2007 def. - Niet in het Publicatieblad verschenen]

Verslag van de Commissie [COM(98) 706 def. - Niet in het Publicatieblad verschenen]

Verslag van de Commissie [COM(1999) 507 def. - Niet in het Publicatieblad verschenen]

Verslag van de Commissie [COM(2000) 707 def. - Niet in het Publicatieblad verschenen]

Verslag van de Commissie [COM(2003) 675 def. - SEC(2003) 1204 def. - Niet in het Publicatieblad verschenen]

Verdrag betreffende de toetreding tot de Europese Unie [Publicatieblad L 236 van 23.9.2003]

2) SAMENVATTING

In haar advies van juli 1997 was de Europese Commissie van mening dat het noodzakelijk was de sociale hervormingen voort te zetten en het stelsel voor gezondheidszorg aanzienlijk te verbeteren. Ook moest de sociale dialoog worden versterkt. Voorts verzocht zij Litouwen inspanningen te doen om op gebieden zoals gezondheid en veiligheid, arbeidsrecht en gelijke kansen zijn wetgeving aan de communautaire vereisten aan te passen, en voort te gaan met het opzetten van de voor een doeltreffende tenuitvoerlegging van de wetgeving noodzakelijke structuren. De Commissie concludeerde dat, mits Litouwen zijn inspanningen voortzet, het op middellange termijn in staat zou moeten zijn om aan de met toetreding gepaard gaande verplichtingen te voldoen.

Het verslag van november 1998 constateerde dat Litouwen vorderingen had gemaakt op het stuk van de wetgeving inzake gezondheid en veiligheid op het werk, maar dat het zich nog grote inspanningen moest getroosten om het acquis op het gebied van werkgelegenheid en sociale zaken om te zetten.

Sindsdien is enige vooruitgang geboekt, met name op het gebied van de veiligheid en gezondheid op het werk.

In het verslag van 2003 wordt gepreciseerd dat Litouwen voldoet aan de belangrijkste verplichtingen en vereisten die voortvloeien uit de toetredingsonderhandelingen over de arbeidswetgeving, de gelijke behandeling van mannen en vrouwen, veiligheid en gezondheid op het werk, de sociale dialoog en het beleid inzake werkgelegenheid, maatschappelijke integratie en sociale bescherming. Het land zal naar verwachting bij toetreding in staat zijn om het acquis op die terreinen uit te voeren.

Met het oog op de toetreding voldoet Litouwen aan de meeste vereisten op het gebied van volksgezondheid, het Europees Sociaal Fonds en antidiscriminatiemaatregelen. Niettemin moet het land op die terreinen nog enkele bijkomende inspanningen doen.

Het toetredingsverdrag is ondertekend op 16 april 2003 en de toetreding vond plaats op 1 mei 2004.

ACQUIS COMMUNAUTAIRE

Op sociaal gebied heeft het wetgevend acquis, naast de diverse specifieke actieprogramma's, met name op het gebied van de gezondheidszorg en het Europees Sociaal Fonds, betrekking op gezondheid en veiligheid op het werk, arbeidsrecht en arbeidsomstandigheden, gelijke kansen voor vrouwen en mannen, coördinatie van de sociale-zekerheidsstelsels voor migrerende werknemers, alsmede tabaksproducten.

Op al deze gebieden stelt de sociale wetgeving van de Unie minimumvoorschriften vast, vergezeld van vrijwaringsclausules voor de meest gevorderde lidstaten.

Bovendien is de raadpleging van de sociale partners alsook de sociale dialoog op Europees niveau vastgelegd in de artikelen 138 en 139 van het Verdrag (oud-artikelen 118A en 118B).

EVALUATIE

De werkloosheid lag in mei 2000 met 14,7% op het hoogste niveau sinds de onafhankelijkheid. Er worden maatregelen genomen om te proberen het probleem in te dammen, zoals een werkgelegenheidscentrum voor jongeren, dat in september 1999 in Vilnius werd opgericht. In het verslag van 2003 wordt gepreciseerd dat de werkloosheid in 2002 13,1% bedroeg en in het eerste kwartaal van 2003 13,8%. Wat het werkgelegenheidsbeleid betreft, moeten de in de Gezamenlijke Beoordeling vastgestelde prioriteiten daadwerkelijk worden uitgevoerd opdat Litouwen ten volle aan de Europese werkgelegenheidsstrategie kan deelnemen.

Litouwen heeft in de loop van 2000 verschillende wettelijke instrumenten goedgekeurd om de wetgeving op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk om te zetten. Er zijn vier nieuwe teksten goedgekeurd, waarmee het mogelijk wordt de richtlijnen inzake arbeidsmiddelen, veiligheidssignalering, vissersvaartuigen en lawaai om te zetten. Aan de vooravond van de toetreding heeft Litouwen de aanpassing van de wetgeving op dit gebied zo goed als afgerond.

Op het vlak van de sociale dialoog blijkt uit het verslag van november 2000 dat Litouwen nog geen grote vorderingen heeft gemaakt. De tripartiete structuren zijn dominant en de staat speelt nog een grote rol. In februari 2000 is een wet aangenomen die bedoeld is om de bilaterale dialoog in de ondernemingen te bevorderen. In het verslag van 2003 wordt gepreciseerd dat het institutionele en bestuurlijke kader voor de ontwikkeling van de sociale dialoog aanwezig zijn, maar dat de bestuurlijke capaciteit van de sociale partners en de overheid versterkt moeten worden.

Inzake gelijke kansen wordt het non-discriminatiebeginsel niet altijd gerespecteerd, hoewel de Litouwse wetgeving aan een aantal basisbepalingen van de EG-antidiscriminatiewetgeving voldoet. Om hierin te verhelpen zal een ombudsman worden aangesteld. Deze kan onder meer natrekken of de wet inzake gelijke kansen door de werkgevers ten uitvoer wordt gelegd. De nationale arbeidsinspectie vult het werk van de ombudsman aan.

Wat de gelijke behandeling van mannen en vrouwen betreft, heeft Litouwen aan de vooravond van zijn toetreding het grootste deel van de wetgeving op dit gebied omgezet.

De Commissie benadrukte in haar verslag van 2000 al dat de inspanningen op het gebied van de volksgezondheid moeten worden voortgezet. Litouwen heeft reeds maatregelen overeenkomstig de tabaksrichtlijnen goedgekeurd, maar in het verslag van 2003 staat dat de omzetting van die wetgeving moet worden voltooid. Het land heeft zich ook bereid verklaard deel te nemen aan communautaire programma's ter voorkoming van aids en andere besmettelijke ziekten en inzake drugsverslaving. In 1999 werd het nationaal Gezondheidsfonds in het leven geroepen om gezondheidsprogramma's en openbare organisaties die actief zijn op het gebied van de volksgezondheid te financieren. In het verslag van 2003 wordt gepreciseerd dat de Litouwse wetgeving inzake de bestrijding van besmettelijke ziekten aan de communautaire vereisten voldoet. Niettemin zijn grote administratieve en technische inspanningen nodig en moet de capaciteit worden vergroot om die vereisten volledig te realiseren. Er moet aandacht worden besteed aan de verhoging van de gezondheidsuitgaven en de verbetering van de gezondheidssituatie van de bevolking.

Volgens het verslag van 2003 is Litouwen bijna klaar met de aanpassing van zijn wettelijke bepalingen op het gebied van de arbeidswetgeving en zijn nog aanpassingen nodig op de volgende terreinen: Europese ondernemingsraden, detachering van werknemers, deeltijds werk en arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd.

In verband met het Europees Sociaal Fonds, met inbegrip van het EQUAL-initiatief, is in 2003 weliswaar grote vooruitgang geboekt, maar er zijn dringend bijkomende inspanningen nodig om de bestuurlijke capaciteit voor het beheer, de uitvoering, de follow-up, de audit en de controle op regionaal en nationaal niveau te vergroten.

In de loop van 2004 moeten de Commissie en Litouwen de laatste hand leggen aan het gezamenlijke memorandum inzake sociale integratie, dat de grootste uitdagingen in verband met de bevordering van de sociale integratie en mogelijke richtsnoeren voor het beleid terzake bevat. Op deze basis moeten op nationaal niveau een geïntegreerde strategie en een actieplan voor sociale integratie worden opgesteld.

Laatste wijziging: 19.01.2004