Organisatie van de arbeidstijd

SAMENVATTING VAN:

Richtlijn 2003/88/EG betreffende een aantal aspecten van de organisatie van de arbeidstijd

WAT IS HET DOEL VAN DE RICHTLIJN?

In deze richtlijn staan de minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid op het gebied van de organisatie van de arbeidstijd voor werknemers in de Europese Unie (EU). Deze omvatten:

• minimale dagelijkse en wekelijkse rusttijden, jaarlijkse vakantie, pauzes en maximale wekelijkse arbeidstijd;
• aspecten van nacht- en ploegenarbeid.

KERNPUNTEN

EU-lidstaten

• Lidstaten moeten ervoor zorgen dat alle werknemers het recht hebben op:
  • een rusttijd van ten minste elf aaneengesloten uren in elk tijdvak van vierentwintig uur;
  • een rustpauze tijdens een dagelijkse arbeidstijd van meer dan zes uur;
  • een ononderbroken rusttijd van vierentwintig uur in elk tijdvak van zeven dagen naast de dagelijkse elf uur;
  • een jaarlijkse vakantie met behoud van loon van ten minste vier weken;
  • een gemiddelde maximale arbeidstijd van achtenveertig uur in elk tijdvak van zeven dagen, inclusief overwerk.
• Normale nachtarbeid mag gemiddeld niet langer dan acht uur per tijdvak van vierentwintig uur zijn.
• Nachtarbeiders hebben het recht op regelmatige gratis gezondheidscontroles.

Nationale autoriteiten

• Nationale autoriteiten mogen:
  • referentieperioden van ten hoogste veertien dagen gebruiken voor de berekening van de wekelijkse rusttijden, en niet langer dan vier maanden voor de berekening van de gemiddelde maximale wekelijkse arbeidstijd;
  • leidinggevend personeel, andere belangrijke besluitvormers, arbeidskrachten in gezins- of familieverband en religieuze ambtenaren vrijstellen van delen van de regelgeving.
• Afwijkingen van bepaalde richtlijnen kunnen ook van toepassing zijn op:
  • bewakings-, surveillance- en wachtdiensten die verband houden met de noodzakelijke bescherming van goederen en personen;
  • de continuïteit van de dienst of de productie op het gebied van ziekenhuizen, havens en luchthavens, de media en de landbouw;
  • gevallen van te verwachten toenames van het werk (met name in de landbouw, het toerisme, de posterijen, de spoorwegen en in het geval van ongevallen);
  • afwijkingen die overeengekomen zijn in collectieve overeenkomsten tussen werkgevers en werknemers.
• Deze regelgeving is niet van toepassing op zeevarenden, of op werknemers waarop specifiekere regels van toepassing zijn (zoals mobiele werknemers in de sectoren wegvervoer, burgerluchtvaart, grensoverschrijdend spoorwegtransport of de binnenvaart).
• Lidstaten mogen desgewenst gunstigere gezondheids- en veiligheidsvoorschriften toepassen.

Interpretatieve mededeling

Het recht op rechtvaardige arbeidsvoorwaarden is onderstreept in Beginsel 10 (de noodzaak om te zorgen voor een gezonde en veilige werkomgeving) van de Europese pijler van sociale rechten en in artikel 31 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (de arbeidsvoorwaarden met betrekking tot de gezondheid, veiligheid en waardigheid van werknemers, met maximale werktijden, dagelijkse en wekelijkse rusttijden en een jaarlijkse vakantie met behoud van loon).

Om werknemers bewuster te maken van hun sociale rechten heeft de Europese Commissie begin 2023 een interpretatieve mededeling aangenomen om de rechtszekerheid en de duidelijkheid met betrekking tot de interpretatie van Richtlijn 2003/88/EG te vergroten. In de mededeling wordt de richtlijn artikel voor artikel doorgenomen, evenals de relevante jurisprudentie van het Hof van Justitie van de EU (tot 22 september 2022), om de autoriteiten van de lidstaten, beoefenaars van juridische beroepen en sociale partners te helpen bij de interpretatie ervan. Het is een update van een soortgelijke mededeling uit 2017.

Het meest recente verslag van de Commissie over de uitvoering van Richtlijn 2003/88/EG is ook in maart 2023 gepubliceerd.

VANAF WANNEER TREDEN DE REGELS IN WERKING?

Richtlijn 93/104/EG wordt ingetrokken en gecodificeerd door Richtlijn 2003/88/EG. Daarom is er geen uiterste datum voor omzetting in nationaal recht. De regels in de richtlijn zijn van toepassing sinds 2 augustus 2004.

ACHTERGROND

Raadpleeg voor nadere informatie:

• Arbeidsomstandigheden — Arbeidstijdrichtlijn (Europese Commissie).

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Richtlijn 2003/88/EG van het Europees Parlement en de Raad van 4 november 2003 betreffende een aantal aspecten van de organisatie van de arbeidstijd (PB L 299 van 18.11.2003, blz. 9-19).

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Mededeling van de Commissie: Interpretatieve mededeling betreffende Richtlijn 2003/88/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende een aantal aspecten van de organisatie van de arbeidstijd (2023/C 143/06) (PB C 143 van 26.4.2023, blz. 8-77).

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad en het Europees Economisch en Sociaal Comité: Verslag over de uitvoering door de lidstaten van Richtlijn 2003/88/EG betreffende een aantal aspecten van de organisatie van de arbeidstijd (COM(2023) 72 final van 15.3.2023).

Werkdocument van de diensten van de Commissie — Gedetailleerd verslag over de uitvoering door de lidstaten van Richtlijn 2003/88/EG betreffende een aantal aspecten van de organisatie van de arbeidstijd bij het document “Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad en het Europees Economisch en Sociaal Comité — Verslag over de uitvoering door de lidstaten van Richtlijn 2003/88/EG betreffende een aantal aspecten van de organisatie van de arbeidstijd” (SWD(2023) 40 final van 15.3.2023).

Laatste bijwerking 15.02.2024