Verslag over gelijkheid tussen mannen en vrouwen 2008

Gelijkheid tussen mannen en vrouwen in Europa blijft een evenwicht met twee gezichten. Het is onbetwistbaar dat de situatie van vrouwen vanuit kwantitatief oogpunt voortdurend verbetert: hun deelname aan de arbeidsmarkt neemt alsmaar toe en inmiddels hebben zij een hoger opleidingsniveau dan mannen. Op kwalitatief gebied doen zich evenwel nog tal van problemen voor die gendergelijkheid in de weg staan, met name voor wat betreft loonverschillen, segregatie op de arbeidsmarkt en combinatie van werk en gezin. Dit verslag gaat in op de belangrijkste ontwikkelingen van het voorbije jaar, identificeert de toekomstige uitdagingen en bevat richtsnoeren om daaraan het hoofd te bieden.

MAATREGEL

Verslag van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's van 23 januari 2008 : "Gelijkheid tussen mannen en vrouwen" - 2008 [COM(2008) 10 - niet in het Publicatieblad verschenen].

SAMENVATTING

De Europese Commissie publiceert dit jaar haar vijfde verslag over de gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Het document bestrijkt voor de eerste keer de 27 lidstaten van de uitgebreide Europese Unie (EU).

Genderkloof: belangrijkste ontwikkelingen

Uit de cijfers van de laatste jaren blijkt dat de situatie van vrouwen op de arbeidsmarkt in Europa een ontwikkeling op twee snelheden doormaakt:

met enerzijds grote vorderingen op kwantitatief niveau;

en anderzijds tal van problemen voor wat de kwaliteit van het werk betreft.

Het werkgelegenheidscijfer van vrouwen blijft de belangrijkste motor voor de groei van de werkgelegenheid binnen de Europese Unie (EU):

7,5 van de 12 miljoen nieuwe banen die sinds 2000 zijn gecreëerd, worden bezet door vrouwen;
de arbeidsparticipatie van vrouwen bedraagt thans 57,2 % (3,5 % meer dan in 2000, terwijl de arbeidsparticipatie van mannen met minder dan 1 % is toegenomen);
ook bij werknemers van 55 jaar en ouder is de arbeidsparticipatie van vrouwen sneller gestegen dan die van mannen (het werkgelegenheidscijfer van vrouwen bedraagt thans 34,8 %, hetgeen wijst op een stijging van 7,4 % ten opzichte van 2000);
het verschil in arbeidsparticipatie tussen vrouwen en mannen is aanzienlijk verminderd, van 17,1 % in 2000 tot 14,4 % in 2006.

Toch roept de blijvende kloof, met name gelet op het feit dat het slaagpercentage van vrouwen in het middelbaar en hoger onderwijs (59 %) hoger is dan dat van mannen, vragen op met betrekking tot de kwaliteit van het werk van vrouwen:

het loonverschil is sinds 2003 stabiel gebleven op 15 % (het bedroeg 16 % in 2000);
de gendersegregatie in sectoren en beroepen is niet gedaald en is zelfs gestegen in een aantal landen;
het aandeel vrouwelijke ondernemers blijft hangen op 33 % en neemt moeizaam toe op het gebied van de politieke vertegenwoordiging;
het evenwicht tussen werk en gezin blijft wankel (het werkgelegenheidscijfer van moeders met jonge kinderen bedraagt slechts 62,4 % tegenover 91,4 % bij de vaders);
76,5 % van de deeltijdse werknemers zijn vrouwen;
tijdelijke arbeidscontracten komen eveneens vaker voor bij vrouwen (15,1 % tegen ongeveer 14 % bij de mannen).

Dit gebrek aan evenwicht op de arbeidsmarkt heeft gevolgen voor de sociale situatie van vrouwen:

langdurige werkloosheid komt vaker voor bij vrouwen (4,5 % tegen 3,5 % bij de mannen);

kortere, tragere en minder betaalde beroepsloopbanen verhogen het risico op armoede, met name bij vrouwen van 65 jaar en ouder (21 %, d.w.z. 5 % meer dan bij mannen).

Ontwikkelingen op politiek en wetgevend gebied

Met de in 2006 gelanceerde Routekaart voor de gelijkheid van vrouwen en mannen is een nieuwe impuls gegeven aan het communautaire beleid op dit gebied. Het jaarlijkse werkprogramma stelt de Commissie in de gelegenheid de resultaten van dichtbij te volgen.

In 2007 heeft de Commissie het initiatief genomen tot de tweede fase van de formele raadpleging van de sociale partners op Europees niveau over de mogelijke richting van het communautaire optreden op het gebied van combinatie van werk, privéleven en gezin, teneinde het bestaande kader te verbeteren of te vervolledigen.

Bovendien heeft de Commissie steun verleend aan de Europese alliantie voor het gezin (EN).

De procedures wegens niet-nakoming van de omzetting van Richtlijn 2002/73/EG betreffende gelijke behandeling zijn bijna afgesloten. De analyse van de conformiteit van de nationale omzettingsmaatregelen is op gang gebracht in 2007 en zal worden voortgezet in 2008.

De Commissie heeft tevens blijk gegeven van haar vastbeslotenheid om het verschil in beloning tussen vrouwen en mannen weg te werken in haar mededeling van 18 juli 2007.

De commissie is ook actief betrokken bij de oprichting van het Europees Instituut voor gendergelijkheid.

Uitdagingen en strategische beleidslijnen

Het verslag onderstreept dat de kwaliteit van het werk van vrouwen dringend verbeterd moet worden en bevestigt dat er vooruitgang is geboekt op kwantitatief gebied.

Vanuit deze optiek wordt voorgesteld om met name in het kader van de nieuwe cyclus van de Europese strategie voor groei en werkgelegenheid en de inspanningen op structureel, financieel en wetgevingsgebied bijzondere aandacht te besteden aan:

het terugbrengen van het loonverschil;
levenslang leren;
gezondheid en welzijn op het werk;
combinatie van werk en gezin (toegankelijkheid van kinderopvangvoorzieningen, kwaliteit van de diensten van algemeen belang, enz.);
bestrijding van genderstereotypen en culturele barrières;
ondersteuning van politieke initiatieven en de tenuitvoerlegging ervan.

Context

2007 stond niet alleen in het teken van de uitvoering van de acties van de Routekaart voor de gelijkheid van vrouwen en mannen en het Europees pact voor gendergelijkheid, maar was tevens belangrijk vanwege diverse andere relevante evenementen:

de bijdrage van de Commissie aan de ontwikkeling van gemeenschappelijke beginselen inzake flexizekerheid;
de vijftigste verjaardag van het Europese gendergelijkheidsbeleid;
het Europees Jaar van gelijke kansen voor iedereen;
de tiende verjaardag van de ondertekening van het Verdrag van Amsterdam, waarmee de grondslag werd gelegd voor de Europese werkgelegenheidsstrategie en voor de integratie van gelijke kansen in het communautaire beleid.

Laatste wijziging: 06.03.2008