Wetgevingsprocedures

SAMENVATTING VAN:

Artikel 289 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie

WAT IS HET DOEL VAN ARTIKEL 289 VAN HET VERDRAG BETREFFENDE DE WERKING VAN DE EUROPESE UNIE?

Met dit artikel wordt het eerder geldende besluitvormingsproces hervormd, waardoor het vermogen van de EU om besluiten en actie te nemen wordt versterkt.

KERNPUNTEN

In artikel 289 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) worden twee soorten wetgevingsprocedures onderscheiden:

Gewone wetgevingsprocedure

Bij de gewone wetgevingsprocedure is het Europees Parlement medewetgever met de Raad. Deze procedure, die oorspronkelijk in het kader van het Verdrag van Maastricht werd ingevoerd, werd de medebeslissingsprocedure genoemd en is nu voor de EU-besluitvorming de meest gebruikte methode. In het VWEU werd de naam ervan veranderd en de werking ervan uitgebreid tot beleidsterreinen als:
- justitiële samenwerking in burgerlijke zaken,
- politiesamenwerking,
- humanitaire hulp, en
- maatregelen met betrekking tot controles aan de buitengrenzen, asiel en immigratie.
De werking van de gewone wetgevingsprocedure wordt in artikel 294 VWEU gedetailleerd beschreven. Het Parlement en de Raad voeren hun wetgevende activiteiten uit op voet van gelijkheid. De twee instellingen stellen wetgevingsbesluiten in de eerste of in de tweede lezing vast. Als de twee instellingen na de tweede lezing nog steeds geen overeenstemming hebben bereikt, wordt een bemiddelingscomité bijeengeroepen.
Bij de gewone wetgevingsprocedure worden beslissingen vastgesteld bij gekwalificeerde meerderheid. Door dit systeem wordt gewaarborgd:
- dat een beslissing wordt uitgevoerd als er zowel een meerderheid van EU-landen is (55 % in de meeste gevallen, maar in sommige gevallen 72 %); en
- dat deze landen ten minste 65 % van de EU-bevolking vertegenwoordigen.
In het VWEU worden ook „overbruggingsclausules” ingevoerd. Met deze clausules is het mogelijk om de gewone wetgevingsprocedure onder bepaalde voorwaarden op andere terreinen te gebruiken die normaliter buiten de werkingssfeer van deze procedure vallen.

Bijzondere wetgevingsprocedures

Zoals de naam al aangeeft zijn de bijzondere wetgevingsprocedure de uitzonderingen op de gewone wetgevingsprocedure. Ze worden op bepaalde gevoeligere beleidsterreinen gebruikt. Anders dan bij de gewone wetgevingsprocedure bevat het VWEU geen exacte beschrijving van de bijzondere wetgevingsprocedures. De regels hiervoor worden derhalve per afzonderlijk geval bepaald door de verdragsartikelen die de voorwaarden voor hun tenuitvoerlegging bevatten.

Bij de bijzondere wetgevingsprocedures is de Raad in de praktijk de enige wetgevende partij. Het Parlement is dan alleen bij de procedure betrokken. De rol ervan is dan, afhankelijk van het geval, beperkt tot raadpleging (zoals bij artikel 89 VWEU over grensoverschrijdende politieoperaties) of goedkeuring (zoals bij artikel 86 VWEU over een Europees openbaar ministerie).

ACHTERGROND

Hoe de EU besluiten neemt (Europese Commissie),
De gewone wetgevingsprocedure (Raad),
Bijzondere wetgevingsprocedures (Raad),
Wetgevende bevoegdheden (Europees Parlement).

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Zesde deel: Institutionele en financiële bepalingen — Titel I: Bepalingen inzake de instellingen — Hoofdstuk 2: Rechtshandelingen van de Unie, vaststellingsprocedures en overige bepalingen — Eerste afdeling: Rechtshandelingen van de Unie (artikel 289) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 172)

Laatste bijwerking 11.10.2017