Volksgezondheid
INLEIDING
Dankzij de Europese Akte en de ontwikkeling van het concept van het Europa van de burgers kon de prioriteit die het Verdrag van Rome verleent aan het vrije verkeer worden gekoppeld aan de inspanningen op het gebied van het milieu, de gezondheid en de consumentenbescherming.
Op het gebied van de gezondheidsbescherming is grote vooruitgang geboekt met het Verdrag betreffende de Europese Unie, dat een speciaal artikel (artikel 129, artikel 152 na de hernieuwing) over de volksgezondheid in het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap heeft opgenomen. In deze sector waar de belangrijkste bevoegdheden nationaal blijven, vormt het optreden van de Gemeenschap echter slechts een aanvulling op het beleid van de lidstaten en bestaat het vooral uit het ondersteunen van hun inspanningen en het verlenen van bijstand bij de formulering en tenuitvoerlegging van gecoördineerde doelstellingen en strategieën.
Uit een aantal kwesties van zeer uiteenlopende aard zoals drugsverslaving of de tussen de lidstaten bestaande bloedtransfusieketens is echter duidelijk gebleken dat het beleid van de lidstaten soms ver buiten de nationale grenzen van invloed kan zijn. Een aantal problemen op het gebied van de volksgezondheid vraagt dus om een internationale oplossing en bijgevolg een nauwe samenwerking tussen de lidstaten.
Het Verdrag van Amsterdam beoogt meer vat te krijgen op de situatie door wijziging van artikel 152 (oud artikel 129) van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap.
HISTORISCH OVERZICHT
Aanvankelijk bevatte het Verdrag van Rome geen officiële rechtsgrondslag voor de volksgezondheid. Vanaf 1977 komt de Raad van de Ministers van Volksgezondheid echter op onregelmatige basis bijeen. Dit resulteert in documenten zoals "besluiten van de lidstaten in het kader van de Raad bijeen" of niet-bindende resoluties. Sinds de ondertekening van de Europese Akte zijn er steeds meer teksten van deze aard gekomen, maar de juridische draagwijdte daarvan is soms onduidelijk. Uiteindelijk kon de samenwerking tussen de lidstaten op dit gebied een officieel karakter krijgen met de inwerkingtreding van het Verdrag betreffende de Europese Unie en de invoering van een titel "Volksgezondheid". Tegelijkertijd heeft artikel 3 de bescherming van de gezondheid tot het niveau van communautaire doelstelling bevorderd.
Sindsdien hebben de communautaire inspanningen zich kunnen toeleggen op horizontale acties ten behoeve van voorlichting, opvoeding, toezicht en opleiding op het gebied van de gezondheid alsmede het opstellen door de Europese Commissie van verslagen over de stand van de gezondheid in de Europese Gemeenschap en de integratie in het communautaire beleid van de eisen op het gebied van de gezondheidsbescherming. Daarnaast zijn algemene meerjarenplannen gelanceerd voor prioritaire gebieden als kanker, drugsverslaving, AIDS en overdraagbare ziekten.
De communautaire actie heeft ook andere vormen aangenomen, bijvoorbeeld op het gebied van overdraagbare ziekten, bloed en tabak, in het kader van de voltooiing van de interne markt, ten behoeve van het vaststellen van wetgeving inzake veterinaire en fytosanitaire controles, alsmede op het gebied van de biotechnologie door de ondersteuning van onderzoeksactiviteiten.
HET NIEUWE ARTIKEL 152 VAN HET VERDRAG TOT OPRICHTING VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN
De Gemeenschap neemt maatregelen aan die een hoog niveau van bescherming van de volksgezondheid waarborgen (en niet alleen maar daartoe bijdragen).
Het nieuwe artikel 152 (oud artikel 129) van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap heeft een grotere draagwijdte. Tot de gebieden van samenwerking tussen de lidstaten behoren volgens het nieuwe artikel niet alleen ziekten en grote bedreigingen, maar meer in het algemeen ook alle bronnen van gevaar voor de menselijke gezondheid, alsmede de algemene doelstelling verbetering van de volksgezondheid.
Ook wordt nadrukkelijk gewezen op de mogelijkheid die de Raad heeft om maatregelen aan te nemen waarbij hoge kwaliteits- en veiligheidseisen worden gesteld aan organen en stoffen van menselijke oorsprong, bloed en bloedderivaten. Maatregelen op veterinair en fytosanitair gebied die rechtstreeks gericht zijn op de bescherming van de volksgezondheid worden voortaan volgens de medebeslissingsprocedure aangenomen. Dit is nieuw, want het Europees Parlement had vroeger alleen maar een raadplegingsrecht voor gezondheidsmaatregelen die verband houden met de landbouw.
Als u meer wil weten