Burgerschap van de Unie

SAMENVATTING VAN:

Artikel 20 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie

Artikel 9 van het Verdrag betreffende de Europese Unie

WAT IS HET DOEL VAN DE ARTIKELEN?

Het burgerschap van de Unie is een recht krachtens artikel 20 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) en artikel 9 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU). Iedereen die onderdaan van een lidstaat van de Europese Unie is, is automatisch burger van de Unie. Dit recht is verankerd in de verdragen van de Europese Unie (EU) en vormt een belangrijke factor in het ontwikkelen van een Europese identiteit. Het burgerschap van de Unie komt niet in de plaats van het nationale burgerschap. Het is een aanvullend burgerschap dat mensen bepaalde rechten geeft. Die rechten worden nader gespecificeerd in de verdragen en in het Handvest van de grondrechten.

• Artikel 20 VWEU voorziet in de instelling van het burgerschap van de Unie, waarop iedereen recht heeft die de nationaliteit van een lidstaat bezit. In het artikel worden ook de belangrijkste rechten en plichten van burgers van de Unie genoemd.
• Artikel 9 VEU brengt in herinnering dat iedereen die de nationaliteit van een lidstaat bezit, burger van de Unie is. Volgens dit artikel moet de EU zich houden aan het beginsel van gelijkheid van haar burgers, die gelijk moeten worden behandeld door haar instellingen, organen, bureaus en agentschappen.

KERNPUNTEN

• Het burgerschap van de Unie geeft mensen het recht:
  • op non-discriminatie op grond van nationaliteit;
  • om in de hele Europese Unie vrij te reizen en te verblijven;
  • om te stemmen en zich verkiesbaar te stellen in Europese en lokale verkiezingen in hun woonplaats;
  • op wereldwijde diplomatieke bescherming en consulaire bijstand van elk ander EU-land als het eigen land daar niet vertegenwoordigd is;
  • om verzoekschriften tot het Europees Parlement te richten met betrekking tot alle zaken die binnen de verantwoordelijkheid van de EU liggen;
  • om vermeende gevallen van wanbestuur door een EU-instelling aan de orde te stellen bij de Europese ombudsman;
  • om een EU-instelling aan te schrijven in een van de officiële talen van de EU en een antwoord te ontvangen in dezelfde taal;
  • om onder bepaalde voorwaarden toegang te krijgen tot documenten van het Parlement, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie;
  • om deel te nemen aan openbare examens om in dienst te treden van de EU.

Met het Verdrag van Lissabon is een extra vorm van inspraak door het publiek geïntroduceerd: het burgerinitiatief. Via een burgerinitiatief kan een miljoen burgers uit ten minste zeven lidstaten de Commissie vragen een voorstel in te dienen op een gebied waarop zij de bevoegdheid heeft om een wetsvoorstel te doen.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

• EU-burgerschap (Europa-website).

BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Tweede deel — Non-discriminatie en burgerschap van de Unie — Artikel 20 (oud artikel 17 VEG) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 56-57)

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de Europese Unie — Titel II — Bepalingen inzake de democratische beginselen — Artikel 9 (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 20)

Laatste bijwerking 30.06.2021