13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/1

—

gezien de documenten van het Europees Semester 2017, namelijk de jaarlijkse groeianalyse, de landenverslagen, de nationale hervormingsprogramma’s en de landenspecifieke aanbevelingen;

—

gezien zijn op 8 februari 2017 goedgekeurde Resolutie over de jaarlijkse groeianalyse 2017 van de Europese Commissie (RESOL-VI/019);

—

gezien het verslag van het Europees Parlement over de jaarlijkse groeianalyse 2017 (2016/2306(INI));

1.

beklemtoont dat in 55 % van de landenspecifieke aanbevelingen voor 2017 wordt ingegaan op belemmeringen voor investeringen die de lokale en regionale overheden kunnen helpen wegnemen (1); herinnert eraan dat de financiële middelen waarover de lokale en regionale overheden beschikken niet zijn afgestemd op hun taken;

2.

benadrukt dat het cohesiebeleid het belangrijkste investeringsinstrument van de EU moet blijven. Wel moet er verbetering komen in het beheer ervan en de wisselwerking met het Europees Semester, om zo het multiplicatoreffect van de uitgaven voor cohesie en de bijdrage aan duurzame en inclusieve groei te versterken;

3.

is ingenomen met de invoering in januari 2015 van de flexibiliteitsmarges in het stabiliteits- en groeipact, maar dringt aan op verdere maatregelen om overheidsinvesteringen in met name infrastructuur en sociale inclusie te stimuleren, door nationale, regionale en lokale cofinanciering in de context van de Europese structuur- en investeringsfondsen uit te sluiten van het boekhoudmechanisme van het stabiliteits- en groeipact, zoals ook het geval is bij cofinanciering en het Europees Fonds voor strategische investeringen; ook moet een EU-typologie worden uitgewerkt voor de kwaliteit van overheidsinvesteringen in de staten van overheidsuitgaven en zulks in het licht van hun effect op de lange termijn, en moet de methode voor de berekening van het „structurele tekort” tegen het licht worden gehouden, zodat ook rekening wordt gehouden met de intrinsieke kenmerken van nationale economieën en met de structurele verschillen als het op overheidsuitgaven aankomt; ten slotte zou moeten worden voorgesteld om een indicator voor het investeringspercentage in het macro-economische scorebord op te nemen;

4.

merkt op dat de lokale en regionale overheden betrokken zijn bij zowat 25 % van de door de EIB gefinancierde projecten van het Europees fonds voor strategische investeringen (EFSI), maar dat uit een recente in opdracht van het CvdR uitgevoerde studie blijkt dat er in dit opzicht nog aanzienlijke belemmeringen zijn, die te maken hebben met de bestuurscapaciteit, de intrinsieke complexiteit van het EFSI en het feit dat veel steden en regio's niet op de hoogte zijn van het bestaan ervan (2); onderstreept dat meer voorlichting, technische ondersteuning, advies en synergieën met andere EU-financieringsbronnen nodig zijn om de betrokkenheid van de lokale en regionale overheden bij de uitvoering van EFSI-projecten en het geografische evenwicht tussen deze projecten te verbeteren;

5.

is het met de Commissie eens dat het EFSI nog niet „zijn volle potentieel heeft bereikt waar het gaat om het stimuleren van menselijk kapitaal. Verdere inspanningen zijn nodig om instrumenten te ontwikkelen die op deze sector zijn toegesneden en om maatschappelijke en financiële actoren nauwer te laten samenwerken” (3);

6.

onderstreept dat op alle bestuursniveaus voortdurend structurele hervormingen moeten worden doorgevoerd en dat de bureaucratische rompslomp waarmee de lopende investeringen gepaard gaan moet worden teruggedrongen, om zo ons ondernemingsklimaat te verbeteren en onze economieën aantrekkelijker te maken voor investeerders;

7.

wijst erop dat de toegang tot financiering voor Europese kleine en middelgrote ondernemingen, start-ups en scale-ups nog steeds een groot probleem is; is ingenomen met maatregelen als het Europees paraplufonds voor durfkapitaal; roept de Commissie op om in samenwerking met de lokale, regionale en nationale autoriteiten verdere maatregelen te nemen om private investeringen aan te trekken en meer onderscheid te maken tussen de verschillende financieringsbronnen;

8.

dringt eens te meer aan op meer coördinatie tussen de verschillende EU-maatregelen voor capaciteitsopbouw en op vereenvoudiging van de EU-fondsen; beklemtoont dat 53 % van de landenspecifieke aanbevelingen uit 2017 betrekking hebben op bestuurscapaciteit, met name op subnationaal niveau;

9.

is van mening dat het EU-budget moet worden gebruikt om de lidstaten te helpen bij hun inspanningen om structurele hervormingen uit te voeren en de bureaucratische rompslomp waarmee de lopende investeringen gepaard gaan, te verminderen, en kan zich daarom vinden in het besluit van mei 2017 betreffende een steunprogramma voor structurele hervormingen (2017-2020) ter waarde van 142,8 miljoen euro, dat een bijdrage zal leveren aan de institutionele, administratieve en structurele hervormingen; doel is de financiering van acties met een Europese toegevoegde waarde, ter bevordering van het concurrentievermogen, de productiviteit, groei, banen, cohesie en investeringen;

10.

herhaalt zijn oproep tot de Commissie om een voorstel in te dienen voor een begrotingscapaciteit voor de eurozone, om deze wanneer nodig beter te kunnen stabiliseren;

11.

verzoekt de Commissie zich te buigen over de moeilijkheden die de lokale en regionale overheden kunnen ondervinden bij de uitvoering van de richtlijnen inzake overheidsopdrachten, en beklemtoont dat het lokale en regionale niveau moeten kunnen beschikken over de nodige middelen, zoals kenniscentra, zodat de bestuurscapaciteit waar het gaat om overheidsopdrachten en staatssteun op alle niveaus kan worden verbeterd dankzij het verlenen van technische ondersteuning en bijstand;

12.

beklemtoont de behoefte aan inclusieve groei en verbetering van de sociale dimensie van de EU via de tenuitvoerlegging van een Europese pijler van sociale rechten (4); daartoe is een sterke Europese sociale agenda nodig, waarin concurrentievermogen en sociale rechtvaardigheid elkaar aanvullen en waarin onder meer wordt voorzien in een grotere rol voor de sociale indicatoren in het Europees Semester en reële loonconvergentie die gelijke tred houdt met de productiviteit;

13.

onderstreept in het licht van de discussienota over het in goede banen leiden van de mondialisering (5) dat we er alles aan moeten doen om meer mensen te laten profiteren van de globalisering, dat de territoriale veerkracht moet worden versterkt, dat we moeten stoppen met het blind promoten van structurele hervormingen zonder oog te hebben voor de regionale verschillen waardoor de hervormingen niet overal dezelfde impact hebben, en dat de EU zich bij de aanpak van de globalisering moet richten op drie punten: een proactieve strategie ter verbetering van vaardigheden, kennis en infrastructuur, een mitigatiestrategie waarvan ook het Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering (EFG) en andere beleidsinstrumenten onderdeel zijn, en een participatiestrategie om de burgers nauwer te betrekken bij de EU-besluitvorming; roept ook op tot een verbetering van het EFG door het budget van het fonds op te trekken, het op te nemen in het MFK, de criteria voor het in werking stellen van het EFG aanzienlijk te versoepelen, en te zorgen voor synergieën met de Europese Structuur- en investeringsfondsen;

14.

wijst erop dat het huidige mondiale krachtenveld een brede en plaatsgebonden Europese industriële strategie vereist (6); dit impliceert dat de relevante EU-beleidsmaatregelen en -instrumenten op een strategische manier op elkaar worden afgestemd;

15.

beklemtoont dat 76 % van de in 2017 gedane landenspecifieke aanbevelingen territoriaal van aard zijn, d.w.z. dat zij betrekking hebben op uitdagingen die zich vooral doen gevoelen in specifieke regio's of steden en waarvan de uitvoering een zaak van het subnationale bestuursniveau is; merkt op dat 62 % van deze aanbevelingen rechtstreeks gericht zijn aan de lokale en regionale overheden, waaruit duidelijk blijkt dat zij een cruciale rol te vervullen hebben in de structurele hervormingen;

16.

onderstreept dat in twee derde van de nationale hervormingsprogramma’s van 2017 wordt gewezen op het bestaan van regionale verschillen, dat in alle programma's wordt erkend dat de lokale en regionale overheden een rol spelen bij de implementatie van de nationale hervormingsprogramma’s, en dat er in 70 % op wordt gewezen dat deze overheden ook betrokken zijn bij de voorbereiding van de programma's, hoewel het dan voornamelijk bij adviesverlening blijft;

17.

wijst erop dat de aanbevelingen in veel sterkere mate zouden worden opgevolgd als de lokale en regionale overheden in een vroeg stadium werden betrokken bij de uitwerking van de nationale hervormingsprogramma’s en als systematisch werd uitgegaan van multilevel governance; ook zouden op die manier de regionale verschillen beter kunnen worden aangepakt, zou het lokale draagvlak worden vergroot en zou het vertrouwen binnen en tussen de lidstaten worden versterkt;

18.

verzoekt de EU-instellingen om werk te maken van het voorstel van het CvdR om een gedragscode voor de betrokkenheid van de lokale en regionale overheden bij het Europees Semester (7) op te stellen en is ingenomen met de steun van het Europees Parlement (8);

19.

zou graag zien dat in de jaarlijkse groeianalyse 2018 een afzonderlijk hoofdstuk wordt opgenomen over de situatie in de regio's en wordt ingegaan op de rol van de lokale en regionale overheden, en dringt erop aan dat de lidstaten dit voorbeeld volgen in hun nationale hervormingsprogramma’s; is ingenomen met de steun voor de oproep om een territoriale dimensie op te nemen in de landenspecifieke aanbevelingen; verzoekt de Commissie om bij haar landenbezoeken aan het begin van het semester ook de vertegenwoordigers van de lokale en regionale overheden te ontmoeten. In het kader van de steun voor de integratie van een territoriale dimensie in het Europees Semester wil het Comité erop wijzen dat in dit verband onder meer de demografische ontwikkelingen moeten worden opgenomen, zodat dit aspect wordt verbonden met het Europees Semester, zoals al door het Comité werd bepleit in zijn advies over het antwoord van de EU op de demografische uitdaging;

20.

herhaalt (9) in het licht van het feit dat de jaarlijkse publicatie van landenspecifieke aanbevelingen niet is afgestemd op de programmering op middellange en lange termijn zoals vereist door de ESIF, dat er bij de koppeling van het cohesiebeleid aan de nationale hervormingsprogramma's voor moet worden gezorgd dat de territoriale dimensie, alsook het gemeenschappelijke en decentrale uitgangspunt van het beleid onaangetast blijven;

21.

merkt op dat veel van de landenspecifieke aanbevelingen jaar na jaar worden herhaald omdat complexe hervormingen nu eenmaal veel tijd in beslag nemen; verheugt zich erover dat de Commissie zich kan vinden in het CvdR-voorstel om de voortgang bij de uitvoering van de aanbevelingen niet op jaarbasis maar op meerjarenbasis te meten; merkt op dat de Commissie aldus tot de conclusie is gekomen dat „bij de uitvoering van ongeveer twee derde van de landspecifieke aanbevelingen die voor 2016 zijn gedaan, (…) ten minste „enige vooruitgang” (is) geboekt” (10) (in vergelijking met 43 % voor alle landenspecifieke aanbevelingen van 2016); verzoekt de Commissie om dergelijke evaluaties in alle transparantie volledig te publiceren;

22.

beklemtoont dat het Europees Semester een beleidskader voor de lange termijn vereist; erkent in dit verband de inspanningen van de Commissie om de VN-Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling en de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling (SDG's) te koppelen aan de Europa 2020-strategie en daarmee ook aan de Europese structuur- en investeringsfondsen. Gezien de complexiteit en de vele verschillende referentiekaders is er echter duidelijk behoefte aan beleidssamenhang, stroomlijning en een coherent bestuurskader; hoopt dan ook dat de Commissie snel met een aantal relevante voorstellen zal komen;

23.

benadrukt dat de Europese vluchtelingen- en migrantencrisis, die in 2015 is begonnen, nog steeds een zeer ernstig probleem vormt voor veel lokale en regionale overheden, en verzoekt daarom het Europese niveau om met een concreet antwoord van betekenis te komen, ook in termen van nieuwe middelen;

24.

is verontrust over het hoge percentage langdurig werklozen, met name onder jongeren, in de economieën van meerdere EU-lidstaten en vraagt de Commissie en de lidstaten derhalve meer inspanningen te leveren om de arbeidsmarkt te ondersteunen;

25.

draagt zijn voorzitter op om deze resolutie aan de Europese Commissie, het Europees Parlement, de Raad, de voorzitter van de Europese Raad en het Estse voorzitterschap van de Raad van de EU toe te sturen.

13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/5

—

gezien de gezamenlijke inzet voor het internationaal recht en fundamentele waarden, waaronder democratie, de rechtsstaat, eerbiediging van de mensenrechten, fundamentele vrijheden en gendergelijkheid, alsmede voor de markteconomie, duurzame ontwikkeling en goed bestuur, waarop het Oostelijk Partnerschap is gebaseerd;

—

gezien het feit dat gewapende conflicten en destabilisering in veel landen en regio's in de buurlanden van de EU de ontwikkeling van duurzame partnerschappen in de weg staan (1);

—

gezien de op rechten gebaseerde aanpak die de EU sinds 2016 toepast, die alle mensenrechten omvat, of het nu om economische, politieke, burgerlijke, culturele of sociale rechten gaat, en die tot de uitgangspunten van de financiële steunverlening uit hoofde van het ENI behoort, en de belangrijke rol die lokale en regionale overheden spelen bij het verdedigen van essentiële rechten op lokaal en regionaal niveau, onder meer de bescherming van minderheden;

—

gezien de kernbeginselen van lokale autonomie, die een Europese waarde vertegenwoordigen welke in het Europees Handvest inzake lokale autonomie officieel is vastgelegd;

—

gezien het belang van de betrokkenheid van maatschappelijke organisaties, jongeren en lokale overheden, met name bij de tenuitvoerlegging van nieuwe landspecifieke kaders voor bilaterale samenwerking, in de vorm van geactualiseerde associatieagenda's en partnerschapsprioriteiten, op een wijze die bijdraagt aan de democratische en economische transformatie van de partnerlanden (2) en die hun betrekkingen met de EU versterkt;

—

gezien de rol van lokale en regionale overheden bij het opvoeren van de weerbaarheid, gedefinieerd als een breed concept dat de hele samenleving omvat, met democratie, vertrouwen in instellingen en duurzame ontwikkeling, en het vermogen om hervormingen door te voeren (3);

—

gezien de rol van de Conferentie van regionale en lokale overheden in het Oostelijk Partnerschap (CORLEAP), zoals erkend in het Verslag over de tenuitvoerlegging van de herziening van het Europees nabuurschapsbeleid en het gezamenlijk werkdocument van de diensten van de Commissie over de doelstellingen van het Oostelijk Partnerschap tegen 2020;

—

gezien de verbintenis van het CORLEAP om de doelstellingen van het Oostelijk Partnerschap na te streven overeenkomstig het herziene Europees nabuurschapsbeleid en de integrale strategie voor het buitenlands en veiligheidsbeleid van de Europese Unie, de universele waarden waarop de EU is gegrondvest op lokaal niveau te bevorderen en invulling te geven, en de samenwerking tussen lokale en regionale overheden, hun verenigingen en maatschappelijke organisaties te verdiepen, ten behoeve van alle burgers;

—

gezien het CORLEAP-verslag over de ontwikkeling van burgerparticipatie als manier om de lokale democratie in de landen van het Oostelijk Partnerschap te versterken (Developing civic participation as a way to strengthen local democracy in the Eastern Partnership countries), en de daarin opgenomen aanbevelingen;

—

gezien het CORLEAP-verslag over de rol van lokale en regionale overheden op het gebied van energie-efficiëntie (Energy efficiency: The role of local and regional authorities), en de daarin opgenomen aanbevelingen;

—

gezien de lancering van nieuwe initiatieven op het gebied van duurzame gemeentelijke ontwikkeling, zoals „Burgemeesters voor economische groei” en de tweede fase van het Covenant of Mayors East, als bottom-upbestuursmodellen die de samenwerking tussen lokale overheden en burgers en lokale en internationale instellingen ten goede kunnen komen;

—

gezien de tussentijdse herziening van de steunverlening uit hoofde van het ENI 2014-2017;

—

gezien de verder versterkte samenwerking met de permanente waarnemers (4) van CORLEAP en andere institutionele partners;

1.

benadrukt dat lokale en regionale overheden zich blijven ontwikkelen als actoren en beleidsvormers binnen de structuur van het Oostelijk Partnerschap, terwijl veel van de belangrijkste resultaten van het Oostelijk Partnerschap gebaseerd zijn op prestaties en aanhoudende inspanningen op subnationaal niveau, en dat er verdere steun nodig is om hen in staat te stellen in hun rol te groeien;

2.

is ingenomen met de grotere rol die lokale en regionale overheden krijgen toebedeeld bij de tenuitvoerlegging van beleidsmaatregelen, strategieën en vlaggenschipinitiatieven in het kader van het Oostelijk Partnerschap, onder meer door deze overheden meer te betrekken bij de werkzaamheden van de multilaterale platforms en hun panels;

3.

is met name ingenomen met de debatten over de versterking van de lokale en regionale democratie in het kader van het eerste platform voor democratie, goed bestuur en stabiliteit van het Oostelijk Partnerschap;

4.

beveelt aan dat gestructureerde samenwerking met lokale en regionale overheden en hun verenigingen wordt nagestreefd als transversaal onderdeel van alle vier de prioritaire gebieden van het Oostelijk Partnerschap, waarbij erop wordt gewezen dat interpersoonlijke contacten even belangrijk zijn als economische banden en energieverbindingen;

5.

benadrukt dat de inzet van lokale en regionale overheden cruciaal is in het licht van een doelmatigere en doeltreffendere multilaterale structuur van het Oostelijk Partnerschap, en zou graag zien dat de samenhang met de werkzaamheden van CORLEAP verder wordt versterkt;

6.

dringt erop aan dat de lokale en regionale overheden van het Oostelijk Partnerschap meedoen aan het opstellen van beleidsaanbevelingen en wetgeving en dat zij actief worden betrokken bij onderhandelingen met de centrale autoriteiten over projecten en besluiten die voor het lokale en regionale niveau van belang zijn;

7.

is ingenomen met het Commissievoorstel „20 Deliverables for 2020” als een belangrijke stap die de burgers van de landen van het Oostelijk Partnerschap concrete resultaten kan opleveren, en wil graag actief meehelpen om deze doelstellingen te bereiken;

8.

zou graag zien dat alle OP-landen voldoende politieke, financiële en technische steun krijgen in het kader van doelgerichte en efficiëntere partnerschappen met de EU, teneinde ze beter te begeleiden bij hun hervormingsproces met het oog op versterking van de lokale democratie en territoriale ontwikkeling;

9.

herhaalt dat het algemene streven naar lokale democratie en hervorming van het openbaar bestuur, onder meer via een decentraliseringsproces, centraal blijft staan in de bijdrage van CORLEAP aan de tenuitvoerlegging van het Europees nabuurschapsbeleid op lokaal en regionaal niveau, ongeacht de mate waarin CORLEAP in het kader van een herzien beleid met de EU heeft samengewerkt;

10.

wijst erop dat het voor een doeltreffende betrokkenheid van de EU bij de landen van het Oostelijk Partnerschap zaak is dat lokale gemeenschappen, die steeds actiever worden, zo veel mogelijk participeren;

11.

beklemtoont dat lokale verkiezingen van essentieel belang zijn om de burgers een stem in het kapittel te geven en dat hierbij tegelijkertijd moet worden nagedacht over de vraag hoe er efficiënter kan worden opgetreden ter wille van de bevolking;

12.

is van mening dat lokale en regionale overheden bij uitstek geschikt zijn om de opbouw van een sterk maatschappelijk middenveld te ondersteunen en bij te dragen tot de democratisering en modernisering van plaatselijke gemeenschappen;

13.

dringt erop aan dat bestaande financieringsregelingen van de EU, met name TAIEX en Twinning, verder worden aangepast om in te spelen op de behoeften van lokale en regionale belanghebbenden;

14.

pleit voor een multistakeholderbenadering van lokale en regionale ontwikkeling in de landen van het Oostelijk Partnerschap op basis van nauwe samenwerking tussen lokale en regionale overheden, maatschappelijke organisaties en burgers, in verband met diverse activiteiten zoals steun voor sport, verenigingen voor jongeren en ouderen en burgercentra;

15.

zou graag zien dat efficiënte, op decentralisatie gerichte hervormingen gepaard gaan met doeltreffende corruptiebestrijdingsmaatregelen op alle bestuursniveaus, zodat een sterker bestuur positief uitwerkt op het dagelijks leven van de burgers;

16.

dringt erop aan dat verenigingen van lokale en regionale overheden een grotere rol en passende middelen krijgen om lokale en regionale overheden te helpen bij het opstellen en uitvoeren van nationale, sectorale en regionale strategieën en beleidsmaatregelen die op hen van invloed zijn, en bij het verlenen van diensten;

17.

wijst op de noodzaak van een open dialoog bij inclusieve hervormingen van het openbaar bestuur en de lokale overheden, ook als onderdeel van territoriale hervormingen, en bij de bevordering van een partnerschapscultuur tussen plaatselijke en centrale overheden;

18.

dringt aan op een dynamische aanpak met betrekking tot transparantie, corruptiebestrijding en integriteit op alle bestuursniveaus, ook op lokaal niveau, om het vertrouwen van de burgers in de overheid te vergroten en het klimaat voor economische ontwikkeling te verbeteren;

19.

is voorstander van een op maat gesneden en op meer landen gerichte aanpak om in te spelen op de reële behoeften in elk afzonderlijk land, in het belang van de lokale gemeenschappen en het versterken van de weerbaarheid op lokaal niveau;

20.

pleit voor een duurzaam en transparant regelgevingskader dat lokale en regionale overheden in staat stelt hun organisatorische en institutionele capaciteiten te vergroten;

21.

dringt er nogmaals op aan dat lokale en regionale overheden en maatschappelijke organisaties gemakkelijker toegang krijgen tot Europese fondsen, in samenwerking met subnationale overheden;

22.

dringt aan op strategieën, programma's en curricula voor capaciteitsopbouw, ten behoeve van zowel lokale gekozen vertegenwoordigers als lokale besturen, zodat lokale en regionale overheden de volledige verantwoordelijkheid kunnen nemen voor het beheer van de diensten die zij verlenen;

23.

zou graag zien dat bij alle lopende lokale en regionale hervormingen rekening wordt gehouden met genderkwesties om discriminatie op grond van geslacht te voorkomen;

24.

verzoekt de landen van het Oostelijk Partnerschap het recht van nationale minderheden op onderwijs in eigen taal te eerbiedigen, conform het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden;

25.

herhaalt dat de afzonderlijke jaarverslagen van de EU over de landen van het Oostelijk Partnerschap een evaluatie zouden moeten bevatten van de vorderingen op het gebied van regionale economische ontwikkeling, het decentralisatieproces, lokaal zelfbestuur en territoriale samenwerking, teneinde de EU-steun verder aan te passen en doelgerichter te maken;

26.

vestigt de aandacht op de door het Europees Comité van de Regio's opgezette en ontwikkelde website over de verdeling van bevoegdheden (5), die een overzicht geeft van de niveaus van institutionele en begrotingsdecentralisatie in de lidstaten van de EU en buurlanden, en die bij het maken van zo'n regelmatige analyse van pas kan komen;

27.

vestigt de aandacht op de positieve rol die het CvdR vervulde via het programma U-LEAD en de Taskforce Oekraïne, die bijdragen om deskundigheid en kennis te delen onder lokale en regionale overheden uit de EU en Oekraïne;

28.

vindt het een goede zaak dat het een van de voornaamste prioriteiten van het Oostelijk Partnerschap is om bijstand te verlenen aan partnerlanden voor beleidsmaatregelen die gericht zijn op energie-efficiëntie;

29.

roept de nationale regeringen op hun financiële steun te verhogen en meer bevoegdheden toe te kennen aan de gemeenschappen, die nodig zijn voor de ontwikkeling van lokale energiestrategieën;

30.

steunt de specifieke programma's van de Europese Commissie voor de lokale en regionale overheden van het Oostelijk Partnerschap;

31.

verzoekt de Commissie samen te werken met de EU-delegaties teneinde de zichtbaarheid van samenwerkingsprogramma's op regionaal en lokaal niveau aanzienlijk te vergroten en de capaciteitsopbouw op subnationaal niveau te versterken;

32.

pleit voor het bevorderen en versterken van regionale en lokale initiatieven ter verbetering van het investeringsklimaat in de landen van het Oostelijk Partnerschap, zoals politieke en economische partnerschappen tussen regio's en steden, ondernemersverenigingen en -netwerken uit de EU en uit het Oostelijk Partnerschap;

33.

pleit voor sectorale proefprojecten in het kader van de doelstellingen voor 2020, waarvan de uitvoering onder de verantwoordelijkheid van lokale en regionale overheden valt, zodat ervaring met decentralisatieprocessen kan worden opgedaan;

34.

acht het van essentieel belang dat er meer middelen beschikbaar worden gesteld voor grensoverschrijdende samenwerking, met bijzondere aandacht voor intermenselijke contacten, partnerschappen tussen lokale overheden en wetenschappelijke, culturele en jongerenuitwisselingen; uitbreiding van het fonds voor kleinschalige projecten tot nabuurschapslanden zou samenwerking aan de basis kunnen stimuleren;

35.

roept de nationale regeringen op de registratie van projecten te vergemakkelijken en het in voorkomend geval ook gemakkelijker te maken dat Europese groeperingen voor territoriale samenwerking (EGTS) en hun respectieve regio's of steden kunnen deelnemen aan grensoverschrijdende samenwerkingsprogramma's, teneinde op territoriale behoeften gebaseerde projecten ten uitvoer te leggen;

36.

dringt erop aan dat lokale en regionale overheden worden betrokken bij de programmering van de nieuwe bilaterale steunprogramma's in het kader van het ENI voor de periode 2017-2020.

13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/9

1.

wijst erop dat er onmiskenbaar wetenschappelijk bewijs is voor de opwarming van de aarde en dat deze klimaatverandering aanzienlijke en steeds grotere gevolgen zal hebben voor de economie en de samenleving als geheel. De klimaatverandering is met name van grote impact op het grondgebied van lokale en regionale overheden, die vaak als eersten de schade moeten trachten te beperken die is veroorzaakt door steeds extremere natuurverschijnselen, en die ook in aanpassingsmaatregelen investeren.

2.

Het Comité maakt zich ook zorgen over de gevolgen van de klimaatverandering voor gebieden buiten de EU, die vaak minder in staat zijn uitzonderlijke milieu-incidenten het hoofd te bieden en zich aan de veranderingen aan te passen. Het wijst erop dat een en ander ook rechtstreeks van invloed kan zijn op de migratiestromen.

3.

Lokale en regionale overheden in de EU beschikken over goede mogelijkheden om hun investeringscapaciteit te verhogen (en om buitenlandse investeringen aan te trekken) met het oog op de klimaatverandering, ondanks enkele problemen in verband met budgettaire beperkingen, mogelijkheden tot langetermijnplanning en het beheer van complexe projecten. Een en ander is van cruciaal belang voor de verdere verbetering van de over het algemeen goede prestaties van de EU, die momenteel verantwoordelijk is voor 9,6 % van de mondiale CO2-uitstoot.

4.

De investeringen die nodig zijn om het hoofd te bieden aan de uitdagingen van de klimaatverandering zijn enorm en kunnen niet alleen met lokale en regionale middelen of alleen met overheidsmiddelen worden verricht. Internationale, Europese en nationale initiatieven om particuliere investeringen aan te trekken zijn dan ook zeer welkom.

5.

Klimaatverandering is een wereldwijd probleem dat een benadering op diverse niveaus en met betrokkenheid van diverse belanghebbenden vergt om zo doeltreffend mogelijk aangepakt te worden. In het licht hiervan wordt de Commissie verzocht om, in het kader van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (UNFCCC), de rol van lokale en regionale overheden te erkennen en op te waarderen met het oog op een efficiëntere verwezenlijking van de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs.

6.

Ondanks de vrij indrukwekkende ambities en de inzet van sommige ontwikkelingslanden is het niet langer aanvaardbaar dat de Overeenkomst van Parijs door een aantal landen zo traag ten uitvoer wordt gelegd, noch dat de Verenigde Staten de aangegane verbintenissen willen verbreken. Het Comité van de Regio’s herhaalt met klem dat de naleving van de bepalingen van de Overeenkomst geen optie maar een noodzaak is. De Commissie en de lidstaten worden dan ook aangespoord om alle noodzakelijke maatregelen te nemen zodat de EU daadwerkelijk op wereldvlak het voortouw kan nemen in de strijd tegen de klimaatverandering en daarbij ten volle gebruik kan maken van de innovatie- en ontwikkelingskansen die door de geleidelijke overgang naar een nieuw economisch en financieel paradigma worden geboden.

7.

De volgende COP-23 van Bonn mag niet alleen een vergadering van deskundigen zijn maar moet aanzienlijke vooruitgang boeken m.b.t. de volledige uitvoering van de Overeenkomst van Parijs, met name wat de aspecten in verband met klimaatfinanciering betreft (stimulering van klimaatfinancieringen op lange termijn, herziening van het financieringsmechanisme enz.).

8.

In de aanloop naar de toekomstige COP-24 in Katowice moet binnen het UNFCCC een wereldwijde discussie worden gelanceerd over de vraag welke indicatoren eventueel kunnen worden gekoppeld aan het begrip broeikasgasemissies zodat maatregelen kunnen worden voorgesteld die de klimaatverandering doeltreffender kunnen tegengaan.

9.

In een internationale context waarbij een aantal lidstaten reeds blijk heeft gegeven van weinig ambitie, is de rol van lokale en regionale overheden van cruciaal belang om de bevolking bewust te maken van en te betrekken bij de problematiek van de klimaatverandering, om investeringen aan te trekken en concrete projecten ten uitvoer te leggen. Met het oog daarop moet er echter sprake zijn van begrip, bereidheid en mogelijkheid tot rechtstreeks financieel beheer door lokale en regionale overheden. In dit verband wijst het Comité op de uitstekende resultaten die met het Burgemeestersconvenant zijn behaald en op de recente uitbreiding van dit convenant tot buiten de grenzen van de EU. De Commissie wordt dan ook opgeroepen om het initiatief kracht bij te zetten en het wereldwijde Burgemeestersconvenant zo veel mogelijk te bevorderen door financiële en technische bijstand te leveren, met name in landen waar de nationale ambitie duidelijk ontoereikend is.

10.

Een oplossing kan deels worden gevonden in een efficiëntere werking van de wereldwijde financiële markten. Het is dan ook van prioritair belang dat investeerders beter worden geïnformeerd over de risico’s en kansen in verband met klimaatverandering, zodat ze zich meer kunnen richten op duurzamere investeringen. Een goede zaak zijn in dit verband de definitieve aanbevelingen van de werkgroep inzake transparantie van informatie over financiële blootstelling aan de klimaatverandering van de Raad voor financiële stabiliteit. Het Comité van de Regio's roept de Commissie niettemin op een evaluatie te maken van de gevolgen van de openbaarmaking van de klimaatrisico's, teneinde te voorzien in een instrument om de kosten voor lokale en regionale overheden op te vangen wanneer, bijvoorbeeld, de verzekeringskosten snel oplopen.

11.

De OESO heeft het lovenswaardige initiatief genomen om een „Centre on Green Finance and Investment” op te richten, teneinde de overgang naar een groene, koolstofarme en uit klimaatoogpunt veerkrachtige economie te ondersteunen. Hopelijk zal daarbij ook worden gestreefd naar coördinatie tussen de internationale en de Europese initiatieven.

12.

De EU heeft verschillende verdienstelijke initiatieven genomen m.b.t. klimaatfinanciering, zoals de oprichting door de Commissie van de deskundigengroep op hoog niveau over duurzame financiering, het Europees Fonds voor energie-efficiëntie, de groene obligaties (Climate Awareness Bonds) van de Europese Investeringsbank, de faciliteit voor Europese plaatselijke bijstand op energiegebied (ELENA) met het oog op het verstrekken van technische van technische bijstand), de financieringsinstrumenten van het Life-programma en vele andere. Het Comité is met name ingenomen met de verwijzingen naar de problematiek van milieuduurzaamheid in het actieplan van de Commissie voor een kapitaalmarktenunie (Capital Market Union — CMU). Hoewel al deze initiatieven zeer positief zijn, pleit het CvdR er hoe dan ook voor dat overlappingen worden vermeden en dat zoveel mogelijk wordt gestreefd naar coördinatie tussen alle beleidsmaatregelen en initiatieven op Europees niveau.

13.

Voor een betere coördinatie van de bestaande initiatieven en meer samenhang tussen de Europese beleidsmaatregelen zou de Commissie met name de mogelijke synergieën moeten nagaan tussen de deskundigengroep op hoog niveau inzake duurzame financiering en de nieuwe deskundigengroep op hoog niveau „Support to Circular Economy Financing”.

14.

In het licht van de discussie over het nieuwe meerjarig financieel kader (MFK) van de EU na 2020 moeten de thema’s klimaat en duurzaamheid prioritaire aandacht krijgen in alle financieringsprogramma’s, en moet worden gestreefd naar minimale toewijzingsniveaus voor het klimaat in het kader van zowel het MFK in het algemeen als de belangrijkste financieringsprogramma’s (te beginnen met de structuurfondsen en het nieuwe kaderprogramma voor onderzoek en innovatie). Deze prioriteiten moeten overeenstemmen met de doelstellingen van economische, sociale en territoriale samenhang van de EU.

15.

De voorafgaande effectbeoordeling van EU-ontwerpwetgeving moet steeds vergezeld gaan van een beoordeling van de klimaatimpact en de bijdrage tot verwezenlijking van de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs. Hieruit moet lering kunnen worden getrokken met het oog op de ontwikkeling van een gemeenschappelijke en duurzame klimaatstrategie op lange termijn waardoor nog meer kan worden geïnvesteerd in klimaataanpassing, zoals recentelijk ook door de Europese Rekenkamer is aangegeven (1).

16.

De Commissie moet de Europese Bankautoriteit opdracht geven om zo spoedig mogelijk, maar na gepaste raadpleging van de betrokken belanghebbenden en met passende medewerking van de particuliere sector, werk te maken van een nauwkeurige classificatie van duurzame activa, met duidelijke en bindende definities van „klimaatfinanciering”, „groene financiering”, „duurzame financiering” en „circulaire financiering”, voortbouwend op bestaande initiatieven (zoals bijv. de groene obligaties van de EIB). Een gemeenschappelijke Europese classificatie moet voorts worden aangevuld met richtsnoeren voor investeerders en met een specifiek label, op basis van geschikte prestatie-indicatoren, om te voorzien in een beknopte en eenvoudige beoordeling van de kwaliteit van de activa.

17.

De Commissie en de lidstaten worden opgeroepen om in samenwerking met lokale en regionale overheden te zorgen voor een voorspelbaar en stabiel regelgevingskader voor klimaatgerelateerde investeringen. Dit is van het allergrootste belang om de particuliere sector meer bij de klimaatfinanciering te betrekken.

18.

Het Europees Parlement en de Raad worden ertoe aangespoord om bij de herziening van de prudentiële wetgeving betreffende het bankwezen ernstig na te denken over de eventuele toevoeging van een „green supporting factor” naar het model van de door de Commissie voorgestelde infrastructural supporting factor in het kader van de lopende herziening van de verordening kapitaalvereisten, teneinde middelen vrij te maken voor particuliere investeringen via een vermindering van de kapitaalvereisten voor instellingen die kredieten verlenen voor duurzame investeringen en het klimaat.

19.

Het probleem van de klimaatverandering kan deels worden opgelost via een efficiënte en doeltreffende markt in vergunningen voor broeikasgasemissies, in het kader van de Europese regeling voor de handel in emissierechten (ETS) die samen met een ambitieus beleid ten aanzien van energie-efficiëntie en hernieuwbare energie ten uitvoer moet worden gelegd. Het Comité betreurt dan ook dat het voorstel tot wijziging van de ETS, zoals voorgesteld door de Commissie in 2015, nog niet definitief is goedgekeurd, terwijl de prijzen voor emissierechten nog steeds te laag blijven. Het dringt er andermaal op aan dat een minimumpercentage van de ETS-veilingopbrengsten rechtstreeks wordt beheerd door lokale en regionale autoriteiten en wordt geïnvesteerd in verbetering van de plaatselijke weerbaarheid. De Commissie wordt tevens verzocht speciale maatregelen in overweging te nemen, bijv. met het oog op de vaststelling van een minimumprijs voor koolstof, of opnieuw een Europese koolstofbelasting te overwegen.

20.

De Commissie wordt opgeroepen de onzekerheid m.b.t. investeringen in biobrandstoffen weg te nemen die te wijten is aan het feit dat voor deze brandstoffen alleen tijdelijke afwijkingen van de staatssteunregels voor energie- en koolstofbelastingen zijn toegestaan. Even belangrijk is het dat zij ook de administratieve lasten voor hernieuwbare energie vermindert, teneinde te vermijden dat deze groter zijn dan voor fossiele brandstoffen.

21.

De Commissie wordt opgeroepen om het aandeel van de begroting dat bestemd is voor klimaatactie en milieuduurzaamheid in haar ontwikkelingshulpprogramma’s voor derde landen op te trekken, naar het voorbeeld van hetgeen onlangs door het Europees Parlement is goedgekeurd in de verordening tot oprichting van het Europees fonds voor duurzame ontwikkeling (EFDO), waarin 28 % van het totale budget als streefcijfer voor investeringen in het klimaat is vastgesteld. Voorts zouden lokale en regionale overheden in de EU ook meer bij de projecten moeten worden betrokken, zodat zij hun succesvolle ervaringen kunnen delen met lokale en regionale overheden uit derde landen en deze tegelijkertijd ook kunnen helpen bij de capaciteitsopbouw. De beginselen van „klimaatrechtvaardigheid” moeten in internationale verbintenissen centraal staan om ervoor te zorgen dat investeringen de mensenrechten in acht nemen en de meest aan klimaatverandering blootgestelde gemeenschappen ten goede komen. Met het oog daarop moet tevens een klimaat van samenwerking tussen publieke en particuliere actoren worden gecreëerd, overeenkomstig de bepalingen van doelstelling 17 van de duurzame-ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (2).

22.

De vaak stringente regels inzake overheidssteun en/of de Europese boekhoudkundige regels voor overheidsinstanties kunnen milieu- en klimaatinvesteringen soms ingewikkelder maken. De Commissie zou dan ook moeten nagaan of er speelruimte is om deze investeringen op boekhoudkundig vlak te bevorderen.

23.

Het zou van nut zijn te voorzien in een ad-hocinstrument om lokale en regionale overheden beter in staat te stellen zich te oriënteren ten aanzien van de verschillende bestaande initiatieven, hun toegang te verschaffen tot klimaatfinanciering en doeltreffende technische bijstand te verlenen. Het CvdR is zelf ook bereid om de Commissie steun te verlenen bij de opstelling van een handboek waarin de financieringsmogelijkheden op Europees en internationaal niveau voor lokale en regionale overheden eenvoudig en volledig in kaart worden gebracht. Een samenvatting van deze inventaris zou ook aan alle geïnteresseerde belanghebbenden via een webportaal ter beschikking kunnen worden gesteld en hun zo een unieke informatiebron met een overzicht van alle beschikbare financieringsbronnen voor klimaatmaatregelen aanreiken.

24.

De lidstaten zouden de lokale en regionale overheden meer moeten betrekken bij de nationale energie- en klimaatplannen, ter bevordering van de coördinatie tussen de nationale en de lokale en regionale plannen, in overeenstemming met art. 4 van de Overeenkomst van Parijs m.b.t. de op nationaal niveau vastgestelde bijdragen ter vermindering van de broeikasgasemissies.

25.

Het Comité herhaalt zijn voorstel voor een grotere betrokkenheid van lokale en regionale overheden, zoals uiteengezet in zijn advies over de Commissiemededeling „Voordeel halen uit het milieubeleid van de EU door een regelmatige evaluatie van de tenuitvoerlegging van het milieubeleid” (COM(2016) 316) (3). Daarin verzoekt het de Commissie om nauw samen te werken met de bevoegde nationale, regionale en lokale autoriteiten, met het Europees Comité van de Regio’s zelf, met het Burgemeestersconvenant van de EU, met het wereldwijde Burgemeestersconvenant voor klimaat en energie, en met de Internationale Raad voor plaatselijke milieu-initiatieven (International Council for Local Environmental Initiatives — ICLEI), teneinde het begrip „lokaal en regionaal vastgestelde bijdragen” verder te ontwikkelen, samen met methoden voor de invoering van deze bijdragen. Als pioniers fungerende lokale en regionale overheden zouden aanvankelijk op vrijwillige basis moeten meedoen om te bewijzen dat het concept werkt.

26.

Nationale energie- en klimaatplannen moeten investeringsprogramma’s op middellange termijn omvatten voor de belangrijkste geplande maatregelen, per niveau (nationaal of subnationaal) en per soort ondersteuning die nodig is om de financieringskloof te dichten. Daarbij moet ook worden gekeken naar mogelijke innovatieve financiële instrumenten.

27.

De actieplannen voor duurzame energie zijn van belang om de nationaal en Europees vastgestelde streefcijfers ter vermindering van de uitstoot van broeikasgassen te halen. Om lokale en regionale overheden hierbij doeltreffend te betrekken moeten de tenuitvoerlegging van die plannen, het proces van verslaglegging en het monitoringsysteem worden vereenvoudigd. In dit verband moet worden overwogen de nationale strategieën en de plannen van lokale overheden voor duurzame energie- en klimaatactie (SECAP) op elkaar af te stemmen. Overeenkomstig de methodologie van het Burgemeestersconvenant moeten middelen voor SECAP’s door de Commissie verder worden bevorderd en door nationale regeringen worden ondersteund.

28.

Lokale en regionale overheden moeten worden geholpen om een helder beeld te krijgen van de klimaatrisico’s op hun grondgebied en aldus de best mogelijke besluiten te nemen. Betere sociaaleconomische beoordeling, rapportage en communicatie zouden de impact van de klimaatactie op de samenleving duidelijker maken en de lokale besluitvorming en middelentoewijzing helpen schragen. De inventaris van de milieurisico’s die beschikbaar is via het Europese klimaataanpassingsplatform (4) is een positief en nuttig initiatief dat evenwel nog te weinig bekend is en, wat lokale en regionale gegevens betreft, te veel versnipperde informatie bevat. Algemeen moet aan de EU-maatregelen en -instrumenten voor aanpassing aan de klimaatverandering op lokaal niveau meer ruchtbaarheid worden gegeven. De Commissie wordt daarom verzocht de steun voor dit platform op te voeren, teneinde de gegevensverzameling aan te vullen en de resultaten te verspreiden. Daarbij moet meer aandacht worden geschonken aan de regionale en lokale bestuursniveaus, die bij crises het eerst in actie komen.

29.

Ook is met het oog op de financiering belangrijk dat instrumenten zoals groene obligaties en gemeenschappelijke waarborgen worden ontwikkeld. Dat kan gebeuren door lokale en regionale overheden, in samenwerking met of met steun van nationale en Europese instellingen. Daarvan zijn al tal van goede voorbeelden voorhanden.

30.

De lidstaten zouden klimaatfinancieringsacties van lokale overheden moeten belonen via specifieke programma’s (zoals voorzien in bijv. het klimaatpact van Luxemburg (5), dat zorgt voor extra middelen voor lokale overheden die zich ertoe verbinden om bepaalde energie-efficiëntiemaatregelen uit te voeren) of via een versoepeling van eventuele interne regels inzake overheidsfinanciën, of nog via andere vormen van steun.

31.

Alle beleidsmakers en met name nationale regeringen worden opgeroepen om doortastende maatregelen voor te stellen en ten uitvoer te leggen, waarbij niet in eerste instantie mag worden gedacht aan eventuele electorale winsten op korte termijn maar wel aan de gevolgen van maatregelen (of het uitblijven daarvan) voor toekomstige generaties, wat zowel gezondheid en milieu als de economie betreft. Het Comité stelt daarom voor dat de subsidies voor economische activiteiten met een grote milieu-impact (en dus hoge emissies), gelet op het risico van koolstoflekkage, geleidelijk worden afgeschaft, zodat ze binnen een redelijk korte termijn en uiterlijk tegen 2035 volledig kunnen verdwijnen.

32.

Er dienen gemeenschappelijke en geïntegreerde maatregelenpakketten te worden vastgesteld ter verbetering van de energie-efficiëntie en ter verkleining van de ecologische voetafdruk van zowel oude als nieuwe gebouwen. Ook dienen minimumvereisten inzake de energie-efficiëntie en energieprestaties van nieuwe gebouwen te worden ingevoerd, en moeten de nodige financiële middelen beschikbaar worden gesteld om de energie-efficiëntie van bestaande gebouwen te verhogen.

13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/14

1.

herinnert eraan dat het Europese integratieproces van meet af aan is gekenmerkt door steeds nauwere economische, politieke en sociale betrekkingen en allianties tussen de gebieden die deel uitmaken van de EU. Vervoer levert een grote bijdrage aan de Europese economische en sociale welvaart door handel te genereren, economische groei te bevorderen en miljoenen banen op te leveren. Een modern Europees vervoersinfrastructuurbeleid ondersteunt de verwezenlijking van de belangrijkste doelstellingen van de EU zoals omschreven in de Europa 2020-strategie, het witboek Vervoer van 2011 en de tien prioriteiten van de Commissie-Juncker, zoals een soepel functioneren van de eengemaakte markt en versterking van economische, sociale en territoriale samenhang.

2.

De in 2013 ingestelde financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen (Connecting Europe Facility, CEF) is als gemeenschappelijk rechtskader en financieringsinstrument voor de vervoersector van fundamenteel belang voor de ontwikkeling van het trans-Europese vervoersnetwerk (TEN-T) en daarmee ook voor de algehele voortgang vanuit een duidelijk communautaire visie. De CEF werd als medefinancieringsinstrument noodzakelijk geacht voor de totstandbrenging en voltooiing van de infrastructuur en diensten in het kader van het TEN-T, en draagt dan ook bij aan sociaal welzijn, cohesie, het scheppen van banen (1), economische groei en duurzaamheid op milieugebied (2); de kosten van een Europa zonder TEN-T en zonder CEF zouden dan ook hoger uitvallen dan de financiële middelen die er nu voor worden uitgetrokken (3).

3.

Het Comité is ingenomen met de inspanningen die men zich tijdens de huidige tussentijdse evaluatie van de CEF heeft getroost om openheid en participatie tot stand te brengen, voorstellen van belanghebbende partijen te verzamelen en het CvdR te raadplegen (4).

4.

Het Comité acht het in het kader van de tussentijdse evaluatie noodzakelijk dat de grondslagen van de CEF behouden blijven en verder uitgediept worden en dat het belang van de CEF met betrekking tot concurrentievermogen, verbetering van het Europees sociaal kapitaal en versterking van de Europese territoriale samenhang, alsook het concept van een gemeenschappelijk Europees burgerschap met vrij verkeer van personen en goederen — de kern van het Europese project — wordt vergroot. Dit vergt een herziening qua begrotingsmiddelen, procedures, criteria en procedures voor de selectie van projecten, alsook qua beheer, monitoring en evaluatie van de projecten.

5.

Het Comité waarschuwt bovendien dat een aantal van zijn overwegingen uit 2013 nog altijd van toepassing is (5). Sommige verbeterpunten hebben te maken met het gebrek aan begrotingsmiddelen, twijfel over de onderlinge afstemming van de CEF en andere fondsen, de ingewikkelde CEF-procedures of de ontoereikende rol van de lokale en regionale overheden en het gebrek aan subsidiariteit in de verschillende instanties die de medegefinancierde projecten plannen en uitvoeren (6).

6.

De Europese Unie wijst in haar richtsnoeren inzake de ontwikkeling van het trans-Europese vervoersnetwerk op het belang van geïntegreerd beleid en dringt aan op de „bereikbaarheid en connectiviteit (…) van alle regio’s in de Unie, waaronder afgelegen, insulaire en perifere regio’s”; daarom zou het Comité graag zien dat deze regio's, die helaas zijn uitgesloten van het kernnetwerk, in aanmerking komen voor maatregelen in het kader van de maritieme snelwegen.

7.

Het Comité wijst de Commissie op het feit dat de relatie tussen economische en territoriale ontwikkeling ingrijpend aan het veranderen is in de wereld en dat er een nieuw soort stedelijk en macroregionaal systeem aan het ontstaan is, dat zowel op mondiaal als op lokaal niveau functioneert (7). Bij iedere hervorming van de CEF dient dan ook te worden stilgestaan bij de vraag hoe de Europese strategische vervoersinfrastructuur industriële activiteiten terug naar Europa kan helpen halen (reshoring) (8) en hoe het globale geopolitieke risico van invloed is op de inkorting van de waardeketens, alsook bij de kwaliteit van de beheersstructuren van de regionale overheden, bij de technologische integratie en bij de toename van de regionale ongelijkheden binnen landen (binnen landen nemen de regionale verschillen in bbp per capita toe en neemt de cohesie af, terwijl de landen zelf juist naar elkaar toegroeien (9)). Bovendien is er sprake van een negatieve dynamiek omdat regio's zich door de budgettaire aanpassingen gedwongen hebben gezien te snoeien in hun investeringen, met name in sectoren die met de vervoersinfrastructuur te maken hebben (10). Terwijl de investeringen van de centrale overheden in 2014 weer een licht herstel vertoonden (doordat men het begrotingstekort liet oplopen), bleven de investeringen op subnationaal niveau dalen (11). Daardoor zijn de regionale verschillen vergroot en is de centralisatie versterkt. Deze nieuwe context dient bij de toekomstige herziening van de CEF in aanmerking genomen te worden; tevens dient te worden gekeken hoe gebruik kan worden gemaakt van het potentieel van de Europese strategische vervoersinfrastructuur om de risico's op industrieel en geopolitiek gebied te verminderen, de toename van de regionale verschillen af te zwakken en de negatieve trend op het gebied van openbare investeringen te keren.

8.

Het Comité neemt nota van het feit dat de Commissie de TEN-T via de CEF wil financieren. De oorspronkelijke begroting van 33,2 miljard EUR hield een aanzienlijke financiële toezegging in. Bovendien rekende men op particulier kapitaal en initiatief in het kader van medefinanciering (12).

9.

Het Comité betreurt de budgettaire beperkingen als gevolg van de aanpassingsmaatregelen die het afgelopen decennium zijn getroffen. Door de bezuinigingen die de CEF de eerste jaren heeft moeten ondergaan, zouden de doelstellingen voor 2020, 2030 (kernnetwerk) en 2050 (uitgebreid netwerk) wel eens onhaalbaar kunnen worden.

10.

Het Comité herinnert er in dit verband, en in het kader van de herziening van het meerjarenprogramma, aan dat de in Verordeningen (EU) nr. 1315/2013 en (EU) nr. 1316/2013 opgenomen doelstellingen communautaire verbintenissen van bindende aard zijn.

11.

Het Comité dringt er dan ook op aan dat grondig wordt nagegaan welke mogelijkheden er met inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel (bottom-upbenadering) zijn om de huidige begroting te verruimen, en daarbij met name aandacht te schenken aan de door de lokale, regionale en metropolitane actoren geformuleerde, van de basis uitgaande eisen, om de coördinatie tussen de verschillende fondsen die verband houden met de financiering (ESFI, CEF, Cohesiefonds) of andere door de EIB voorgestelde instrumenten te verbeteren, daarbij vermijdend dat de CEF opnieuw wordt verlaagd ten gunste van het EFSI, en om aan het begin van een nieuwe periode die door de financiële vooruitzichten wordt beslagen een duidelijk tijdschema van specifieke oproepen op te stellen, zodat er een betere planning komt en belangstellende partijen zich beter op de publicatie van de oproepen kunnen voorbereiden.

12.

Het Comité benadrukt dat de middelen uit de Connecting Europe Facility (CEF) en andere daarmee verband houdende fondsen niet mogen wedijveren met het EFSI of met diens marktgebaseerde aanpak die erop gericht is nieuwe middelen aan te trekken en werkloos kapitaal te mobiliseren. Het EFSI en de CEF hebben verschillende oogmerken en kunnen daarom niet als een vervanging van elkaar worden beschouwd. Niettemin is het wenselijk dat in het kader van mogelijke synergieën tussen de twee bronnen wordt gezorgd voor een optimale mix van deze middelen om het investeringsniveau in de EU op te krikken.

13.

Het Comité beveelt bovendien in het kader van de toepassing van artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (brexit) aan dat de Commissie er door middel van de nodige beleids- en wetgevingsinstrumenten voor zorgt dat er voldoende begrotingsmiddelen voor het TEN-T-beleid worden uitgetrokken, met indicatieve en flexibele toewijzingen die indien nodig aangevuld kunnen worden.

14.

Het Comité wijst erop dat vertragingen in de uitvoering van onderdelen van het TEN-T de groeimogelijkheden van de aan het project deelnemende regio's zullen beperken en het effect van de interregionale samenwerking binnen het netwerk zullen verkleinen.

15.

Om de deelname van de cohesielanden te vergroten en de complementariteit tussen de CEF en het Cohesiefonds te behouden, dient het financieringskader voor de cohesielanden gehandhaafd te blijven.

16.

Het Comité verzoekt de Commissie zich vastberaden in te zetten om selectie, projectbeheer, governance en toezicht op activiteiten in verband met de CEF te verbeteren en daartoe o.m. de volgende maatregelen te treffen:

17.

Via een instrument met de energie- en telecommunicatiesector gedeelde financiering van de TEN-T doet kunstmatig aan. Het vervoersbeleid is duidelijk omschreven; het CvdR beveelt daarom aan dat zij haar eigen instrumenten krijgt.

18.

De lidstaten, met name degenen die steun ontvangen van het Cohesiefonds, zouden meer beroep moeten doen op de technische bijstand die beschikbaar is voor operationele programma's, teneinde lokale en regionale overheden en andere gegadigden beter in staat te stellen de EU-middelen te absorberen. In het kader van de CEF is het met name van belang dat ook minder ontwikkelde lidstaten dankzij de middelen voor technische bijstand kwalitatief hoogstaande projecten uitwerken en zich dus op voet van gelijkheid met andere lidstaten kandidaat kunnen stellen in het kader van de oproepen tot het indienen van voorstellen voor EU-medefinanciering.

19.

De financiering van vervoersprojecten via de CEF moet volgens het Comité in principe gebaseerd zijn op subsidies, hoewel leningen, garanties of eigen kapitaal ook relevant kunnen zijn.

20.

De lokale en regionale overheden dragen in het algemeen grote verantwoordelijkheid voor de uitvoering van en het toezicht op overheidsinvesteringen. In 2014 waren de decentrale overheden van de OESO verantwoordelijk voor 40 % van de publieke uitgaven, 50 % van de overheidsaanbestedingen, 59 % van de publieke investeringen en 63 % van de uitgaven voor overheidspersoneel (15).

21.

In verband hiermee dient te worden opgemerkt dat het vertrouwen in bestuursorganen in de Europese Unie afhankelijk is van het niveau waarop dat orgaan werkzaam is (doorgaans is het vertrouwen groter naarmate het bestuursorgaan zich dichter bij de burger bevindt) (16). De burger heeft tegenwoordig meer vertrouwen in decentrale bestuursorganen dan in de overheidsinstanties van de bestuurslaag daarboven (17). Op lokaal en regionaal bestuursniveau kan bovendien beter worden nagegaan wat de behoeften en de middelen zijn, worden er gemakkelijker publiek-private partnerschappen aangegaan en kan er bovendien beter, en op transparante wijze, verantwoording worden afgelegd over het gevoerde beleid. Daarom zou bij de volgende herziening van de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen (CEF) moeten worden uitgegaan van de betrokkenheid van bestuursorganen op meerdere niveaus („coproductie”) bij de totstandbrenging van het trans-Europees vervoersnet (TEN-T) (18).

22.

Met het oog hierop zou de Commissie erop moeten toezien dat de TEN-T-doelstellingen worden verwerkt in de infrastructuurplannen van de lidstaten, en dat er prioriteit wordt gegeven aan projecten in de lidstaten die in overeenstemming zijn met het TEN-T-netwerk.

23.

Het Comité verzoekt de Commissie dan ook om zowel de selectie van projecten als het desbetreffende beheer, het toezicht en de controle te decentraliseren door de regio's meer te betrekken bij de CEF, door:

24.

Het Comité wijst erop dat de burgers van de EU in hun dagelijks leven globaal gezien baat zullen hebben bij de voltooiing van het TEN-T. Om het hele project in Europa bekendheid te geven en de uitvoering van de Europese vervoersstrategieën te vergemakkelijken, zou de overheid de door de EU erkende markering voor het hele TEN-T moeten overnemen en onderscheid moeten maken tussen infrastructuur van het kernnetwerk, het uitgebreide netwerk, knooppunten en corridors. Het zou een goede zaak zijn als de overheid de knooppunten van het netwerk specifiek zou behandelen als toegangspunten die voor een concrete en goede aansluiting op secundaire en tertiaire vervoersnetwerken zorgen. Daarom wordt voorgesteld dat de lidstaten en regio's rekening houden met het TEN-T bij het ontwerpen en realiseren van hun lokale en regionale weg- en spoorvervoersplannen, om tot een totaalaanpak te komen die resulteert in een grotere en betere mobiliteit voor alle burgers, wat een essentieel onderdeel is van sociale integratie en milieubescherming. Ook pleit het Comité ervoor dat extra aandacht uitgaat naar de eilandregio's, die over de nodige lucht- en zeevaartverbindingen moeten kunnen beschikken, zodat burgers en goederen in de mate van het mogelijke vlot toegang krijgen tot het hoofdnetwerk.

25.

In regio's waar het spoornetwerk problemen oplevert, moet zowel op lokaal als op regionaal niveau de nodige infrastructuur worden aangelegd, zodat zij op gelijke voet met de andere lidstaten gebruik kunnen maken van vervoer per spoor.

26.

Belangrijk hierbij is dat er beter wordt gecommuniceerd over wat er al is bereikt en dat de doelstellingen en resultaten transparanter worden. De burgers moeten worden geïnformeerd over de CEF en TEN-T-verbindingen, en worden verteld waar zij infopunten, informatiegrafieken en documenten kunnen vinden.

27.

Het ontbreekt momenteel aan doeltreffende coördinatie van en koppeling tussen de belangrijkste vervoersinvesteringen die worden genoemd in Europese, nationale en regionale strategiedocumenten. De regionale overheden worden niet bij het beheer en de uitvoering van de CEF betrokken, wat de mogelijkheden beperkt om de meerwaarde, samenhang en complementariteit van de uit verschillende bronnen gefinancierde, geplande investeringen te beoordelen. De macroregionale strategieën van de EU zouden een coördinerende rol kunnen vervullen.

28.

Het Comité zou ervoor willen pleiten om de beschikbare middelen in de eerste plaats in te zetten voor het primaire basisnet, rekening houdend met de mogelijkheid om de intermodale verbindingen (haven, spoor) te versterken. Eventuele resterende middelen zouden gebruikt kunnen worden voor aanvullende technische en budgettaire steun voor kleinschaligere projecten die slechts in beperkte mate een beroep kunnen doen op aanvullende particuliere financieringsbronnen (vanwege hun geringe economische rendement op korte termijn), mits zij een krachtige Europese meerwaarde bieden, zoals verbindingen die een natuurlijke aansluiting op het basisnet vormen of dat met belangrijke regionale of interregionale onderdelen aanvullen, waarbij wel voldaan moet worden aan criteria van strategische en structurerende aard die op korte termijn te realiseren zijn. Zo zouden er in de toekomst dus enerzijds projecten kunnen worden opgezet die bijdragen tot een betere doorstroming van goederen en passagiers via prioritaire corridors, en anderzijds projecten die een duidelijke toegevoegde waarde hebben op het punt van toegankelijkheid, connectiviteit en territoriale samenhang.

29.

Het is tijd dat er wordt nagedacht over de „externe” dimensie van het TEN-T, vooral met betrekking tot derde landen en Europese strategische samenwerkingsverbanden, zoals in het Middellandse Zeegebied, het Oostzeegebied, het oostelijk nabuurschap en de huidige en toekomstige Europese Economische Ruimte en andere regio's van bijzonder geopolitiek en economisch belang.

30.

Het Comité onderschrijft de drie indicatieve percentages voor specifieke doelstellingen in de sector vervoer in deel IV van bijlage I bij de CEF-verordening. Toch stelt het een wijziging voor van artikel 10 van de verordening over subsidiabele kosten en verzoekt het om een verhoging hiervan in het geval van havenactiviteiten, zeevervoer, multimodale platforms en verbindingen (zoals snelspoortrajecten) en „laatste kilometer”-verbindingen.

31.

Het Comité stelt voor om een gemeenschappelijke technische standaard voor door de CEF te subsidiëren projecten vast te stellen, om binnen de Unie tot uniformering te komen van de voorwaarden betreffende snelheid, prestaties, UIC-normaalspoorbreedte, normen voor laadstations voor alternatieve brandstoffen en betrouwbaarheid van de TEN-T-corridors.

32.

Het grensoverschrijdend vervoer moet een prioriteit zijn; deze delen van het netwerk zijn immers het minst relevant voor de lidstaten en vormen ontegenzeggelijk een Europese meerwaarde.

33.

In het kader van de stedelijke agenda van de EU zou, ter aanvulling van het bestaande partnerschap op het gebied van stedelijke mobiliteit, een nieuw partnerschap moeten worden gesloten voor vervoersknooppunten. Doel is na te gaan hoe de TEN-T-netwerken via de stedelijke en metropolitane knooppunten kunnen lopen en aansluiten bij de stedelijke dynamiek, de stedelijke logistiek en met name de projecten voor de „eerste en laatste kilometer”, zoals bedoeld in de resolutie van 19 januari 2017 van het Europees Parlement over logistiek in de EU en multimodaal vervoer in de TEN-T-corridors (19). In deze resolutie wordt gewezen op het belang van stedelijke knooppunten, waar zich een groot deel van de vervoerswijzen bevindt en waar goederen worden overgeladen en distributie plaatsvindt, aangezien deze essentieel zijn voor de gehele logistieke keten. Op die knooppunten zouden de nodige voorwaarden moeten worden geschapen om energie- en vervoersnetwerken aan te sluiten op de digitale ruimte.

34.

Voorts moet worden overwogen om de territoriale samenhang te versterken door op het gehele spoorwegnet in de Unie voor UIC-normaalspoorbreedte te kiezen, waarbij wordt gewezen op het belang van grensoverschrijdende trajecten, waardoor de interne markt voor bijvoorbeeld rollend spoormaterieel concurrerender wordt, en het territoriale evenwicht te verbeteren door voor alle regio's van de Unie criteria als „toegankelijkheid” en „connectiviteit” te hanteren bij het uitzetten van de koers na 2020.

35.

Het Comité wijst op het essentiële belang dat in de CEF wordt toegekend aan milieuduurzaamheid, en verzoekt derhalve om hiervoor meer middelen uit te trekken zodat de gevolgen van klimaatverandering kunnen worden tegengegaan. Er zou, door een premiemechanisme in te stellen bij de toewijzing van projecten, meer steun moeten komen voor instrumenten als „snelwegen op zee”, die een vorm van multimodaal vervoer zijn met grote gevolgen voor het koolstofvrij maken van het vervoer, alsook voor andere, soortgelijke projecten ter bevordering van economische, ecologische en sociale duurzaamheid en matiging van de klimaatverandering: uitbreiding van elektrische spoorwegnetwerken en van het netwerk van oplaadpunten voor het wegvervoer, en benutting van het potentieel van digitale technologieën in de transportsector en maatregelen voor de aanpassing van haveninstallaties. Zie ook het advies over „Een Europese strategie voor emissiearme mobiliteit” (20).

36.

Bij de herziening van de CEF zou rekening moeten worden gehouden met het effect van nieuwe consumententrends in de circulaire economie op mobiliteits- en productiepatronen.

37.

Het CvdR stelt voor de steunmaatregelen voor duurzaam vervoer te versnellen door te kijken naar de mogelijkheden die maatregelen zoals de Europese ecobonus, de belasting van infrastructuur en de herziening van de richtlijn voor het Eurovignet bieden. De aldus geïnde heffingen zouden naar het budget van de CEF kunnen vloeien.

38.

Het Comité wijst erop dat bij de analyse van de gedetailleerde regelingen voor het TEN-T moet worden gelet op duurzame ontwikkeling, zowel in sociaal als in economisch en ecologisch opzicht. Daarbij moet rekening worden gehouden met de verbindingen van regio’s die met verschillende problemen kampen, zoals een perifere of insulaire ligging of een onevenwichtige economische, demografische of migratiesituatie.

13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/21

1.

vindt het een goede zaak dat de evaluatie van de tenuitvoerlegging van het milieubeleid (Environmental Implementation Review — EIR) erop gericht is om de algemene kennis over bestaande hiaten in de tenuitvoerlegging van het milieubeleid en de milieuwetgeving van de EU in elke lidstaat te verbeteren, nieuwe oplossingen aan te reiken om de handhaving te begeleiden, de onderliggende, vaak sectoroverschrijdende oorzaken van deze hiaten aan te pakken, en de uitwisseling van goede praktijken te proberen te stimuleren.

2.

Het EIR-pakket dat in februari 2017 (1) is gepubliceerd, biedt met 28 landenrapporten het eerste alomvattende overzicht ooit van hoe de lidstaten het milieubeleid en de milieuwetgeving van de EU in de praktijk toepassen. Het laat zien dat milieubeleid werkt, maar dat de regels en het beleid binnen Europa zeer uiteenlopend in de praktijk worden gebracht.

3.

Voor een geslaagde tenuitvoerlegging van het milieubeleid van de EU moet er nauw worden samengewerkt tussen alle bestuurslagen, van het lokale tot het EU-niveau. Het is dan ook een goede zaak dat samenwerking met het Comité van de Regio's (CvdR) expliciet wordt genoemd in de Commissiemededeling. Wel wijst het CvdR erop dat er in vele lidstaten verdere verbeteringen nodig zijn om ervoor te zorgen dat lokale en regionale overheden daadwerkelijk bij de evaluatie en verbetering van de tenuitvoerlegging worden betrokken.

4.

De Europese Commissie en de lidstaten zouden de EIR optimaal moeten benutten om te ondersteunen dat er in de macro-economische prioriteiten van het Europees semester rekening met milieuoverwegingen wordt gehouden en dat de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen in het kader van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling worden verwezenlijkt.

5.

In de loop van 2017/2018 dient er met elke lidstaat een gestructureerde dialoog over de tenuitvoerlegging te worden gevoerd, waarbij lokale en regionale overheden terdege moeten worden betrokken. Doel hiervan is na te denken over de vraag hoe de structurele problemen en de behoeften van de betreffende lidstaat kunnen worden aangepakt.

6.

Het CvdR raadt de Europese Commissie aan om scherper te zijn in de EIR-analyse en om meer werk te maken van vergelijkbaarheid tussen de lidstaten. De Europese Commissie zou in de volgende ronde van de EIR een transparant en eenvoudig te begrijpen overzicht van de geboekte vooruitgang van de afzonderlijke lidstaten op het gebied van de belangrijkste tenuitvoerleggingsproblemen moeten verschaffen, wat niet mag resulteren in bijkomende verslaglegging door lidstaten, regio's of steden.

7.

Het CvdR zou graag zien dat de Europese Commissie en de lidstaten de rol van Impel blijven versterken en zorg dragen voor de verdere ontwikkeling van nationale Impel-netwerken die bij het uitwisselen van beste praktijken deskundigen aantrekken die afkomstig zijn van regionale en lokale overheden (2).

8.

Het EIR-proces zou waar mogelijk en zinvol moeten aansluiten op reeds bestaande evaluatiemechanismen waarin de voortgang van de implementatie van Europese regelgeving eveneens aan de orde is, waaronder Make it Work, de activiteiten van het Impel-netwerk en het Refit-programma.

9.

Het CvdR is te spreken over de Mededeling van de Europese Commissie betreffende toegang tot de rechter in milieuaangelegenheden (3) en gaat ervan uit dat de Europese Commissie in 2017 met richtsnoeren voor de naleving van de milieuwetgeving zal komen als een verder specifiek initiatief om een betere tenuitvoerlegging van de milieuwetgeving te schragen (4).

10.

Het CvdR onderschrijft het verslag van de Europese Commissie „Maatregelen om milieuverslaglegging te stroomlijnen” (5), dat is opgesteld naar aanleiding van de door de Commissie verrichte doorlichting van de verslaglegging en monitoring van het milieubeleid van de EU (6). Het CvdR heeft aan deze doorlichting bijgedragen via zijn verkennend advies COR-2015-05660-00-00-AC-TRA. Het CvdR herhaalt dat de Europese Commissie er goed aan zou doen om de monitoring en verslaglegging op milieugebied horizontaal aan te pakken, en verwacht van de Europese Commissie dan ook dat de maatregelen 1 en 2 van het verslag, waarin wijzigingen worden voorgesteld op in bepaalde bestaande of nieuwe wetteksten opgenomen verslagleggingsverplichtingen, consequent worden toegepast, teneinde deze verplichtingen verder te harmoniseren en te vereenvoudigen.

11.

Het CvdR is gaarne bereid tot nauwe en gestructureerde samenwerking met de Europese Commissie tijdens de gehele EIR-cyclus, ook bij activiteiten van het gezamenlijke Technische Platform voor milieusamenwerking (7), met de nadruk op de verschillende structurele problemen en oplossingen voor lokale en regionale overheden op het gebied van de tenuitvoerlegging, zoals toegelicht in deel D van het advies. In dit verband moet ook worden nagegaan hoe het CvdR de landenspecifieke EIR-verslagen en richtsnoeren voor de lidstaten kan helpen verbeteren door een decentrale dimensie te verschaffen, rekening houdend met de ervaring die het CvdR heeft opgedaan met zijn bijdragen aan de governancecyclus voor Europa 2020 door het Europees semester regelmatig vanuit lokaal/regionaal oogpunt tegen het licht te houden.

12.

Het CvdR is verheugd dat de Europese Commissie in de Mededeling aangeeft dat de EIR een aanvulling vormt op de lopende uitvoeringsinspanningen, zoals het toezicht op de naleving en inbreukprocedures.

13.

Het CvdR vindt het belangrijk dat het EIR-systeem na twee rondes (vier jaar) zal worden geëvalueerd om de effectiviteit van het mechanisme te toetsen.

14.

Naar de mening van het CvdR biedt de EIR kansen om tot gerichte samenwerking tussen het CvdR en het Europees Parlement te komen, waarbij over de uitdagingen en problemen rond de tenuitvoerlegging van de EU-milieuwetgeving van gedachten kan worden gewisseld en een verband kan worden gelegd tussen de belangen van de medewetgever en de ervaringen van de besluitvormers van de uitvoerende overheden. Het CvdR zou graag nauw met het Europees Parlement willen samenwerken ten aanzien van de twee door commissie ENVI besproken vraagstukken — de EIR en de voornaamste tenuitvoerleggingsproblemen en vastgestelde onderliggende oorzaken — en in het kader van de desbetreffende toekomstige uitvoeringsverslagen van het Europees Parlement, ook door gezamenlijke vergaderingen van de CvdR-commissie ENVE en de EP-commissie ENVI over deze onderwerpen te houden.

15.

Het CvdR is ook bereid om samen te werken ten aanzien van toekomstige EIR-gerelateerde discussies van de Raad, informele vergaderingen van de ministers van milieu of andere EIR-gerelateerde werkzaamheden van het Raadsvoorzitterschap. Het wil gaarne helpen bij de voorbereiding van deze discussies en activiteiten, met name via specifieke CvdR-adviezen zoals aangevraagd door de Raadsvoorzitters, en door middel van vergaderingen van het gezamenlijke Technische Platform voor milieusamenwerking van het CvdR en de Europese Commissie.

16.

Het CvdR stelt voor om na te gaan of er op verschillende plaatsen op het EU-grondgebied vergaderingen over specifieke onderwerpen kunnen worden georganiseerd in nauwe samenwerking tussen lokale en regionale overheden en de nationale vertegenwoordigingen van de Europese Commissie en het Europees Parlement. Bedoeling van dergelijke bijeenkomsten zou zijn om specifieke lokale tenuitvoerleggingsproblemen te bespreken en aldus bij te dragen aan de landenverslagen.

17.

Het CvdR betreurt het dat de Europese Commissie de aanvankelijke focus van de EIR heeft versmald tot afvalbeheer, bescherming van natuur en biodiversiteit, luchtkwaliteit, geluidshinder en waterkwaliteit en -beheer (8).

18.

De Europese Commissie zou ervoor moeten zorgen dat klimaatverandering een van de speerpunten van de volgende ronde van de EIR wordt en dat ook de beperking van en de aanpassing aan de klimaatverandering aan de orde komen, waarbij wel moet worden toegezien op verenigbaarheid met de bepalingen voor de governance van de energie-unie. Het CvdR wijst er nog eens op dat lokale en regionale overheden een vitale rol spelen bij het aanpakken van de klimaatverandering. Ook is het CvdR er in dit verband voorstander van dat er regionale en lokale klimaatdoelstellingen worden geformuleerd en toegewezen, in aanvulling op de nationaal vastgestelde bijdragen, als een belangrijk onderdeel van het nakomen van de klimaatverplichtingen uit hoofde van de Overeenkomst van Parijs.

19.

De tenuitvoerlegging van de richtlijn inzake industriële emissies dient in de volgende ronde van de evaluatie te worden opgenomen. Het Impel-netwerk moet in dit verband een prominentere rol in het proces krijgen om het verzamelen van goede praktijkvoorbeelden voor 2019 te ondersteunen.

20.

Het CvdR beveelt aan om ook het EU-beleid inzake chemische stoffen op te nemen, want dit is een hoeksteen van het milieubeleid van de EU. In de EIR moet de aandacht worden gevestigd op de tekortkomingen en positieve ervaringen met betrekking tot de registratie, beoordeling en autorisatie van chemische stoffen.

21.

Het CvdR is ingenomen met het voornemen van de Europese Commissie om de landenspecifieke kennis over de kwaliteit van het overheidsbestuur en de verdeling van bevoegdheden tussen nationale, regionale en lokale overheden bij de tenuitvoerlegging van de EU-milieuwetgeving te verbeteren.

22.

Naast de meer volledige analyse van de hiaten in de tenuitvoerlegging in de traditionele milieusectoren biedt de EIR, voor het eerst op milieugebied, voorlopige bevindingen over mogelijke onderliggende oorzaken van een zwakke tenuitvoerlegging.

23.

Volgens het CvdR zouden de evaluaties van de tenuitvoerlegging van het milieubeleid vooral gericht moeten worden op ondoeltreffende coördinatie tussen lokale, regionale en nationale overheden, teneinde de volgende zaken aan te pakken: onduidelijke verdeling van bevoegdheden en verantwoordelijkheden, een gebrek aan administratieve capaciteit, onvoldoende financiering en gebruik van marktconforme instrumenten, een gebrek aan beleidsintegratie en -samenhang, een gebrek aan kennis en gegevens, en ontoereikende mechanismen voor het waarborgen van de naleving (9).

24.

De Europese Commissie wordt verzocht een gezamenlijke methodiek voor de nationale EIR-dialogen te ontwikkelen en richtsnoeren te verschaffen om ervoor te zorgen dat de lokale en regionale overheden volwaardig kunnen participeren in het gehele proces.

25.

Het CvdR wijst op de wisselwerking tussen de verbetering van de implementatie met betere regelgeving: ook het ingezette EU-instrumentarium, de coherentie en consistentie van de EU-regelgeving en de administratieve lasten zouden in ogenschouw moeten worden genomen als blijkt dat de doelen van het milieubeleid niet worden gehaald.

26.

De lidstaten zouden de totstandbrenging van lokale en regionale EIR's die aansluiten bij de nationale evaluaties moeten faciliteren.

27.

De lidstaten zouden meteen al in de beleidsontwikkelings- en wetgevingsomzettingsfases nauwer moeten samenwerken met lokale en regionale overheden, bijvoorbeeld ook in het kader van verticale dossierteams van verschillende overheden, zoals in het zevende milieuactieprogramma wordt aanbevolen.

28.

De lidstaten zouden moeten werken aan de verdere ontwikkeling van mechanismen om verticale coördinatie te verbeteren en doeltreffender te maken, waarbij ook de verdeling van de verantwoordelijkheden tussen de verschillende overheidsniveaus moet worden verduidelijkt.

29.

Het CvdR verzoekt de lidstaten en de regionale en lokale overheden om de versnippering verder terug te dringen, o.m. door verdere maatregelen te treffen zoals het invoeren van geïntegreerde milieuvergunningen waarin de diverse sectorale milieuvergunningen zijn samengevoegd, en door de EIA- en SEA-procedures te stroomlijnen (10).

30.

Het CvdR benadrukt dat er, zoals uit de EIR blijkt, bij vele lokale en regionale overheden een gebrek is aan financiële, menselijke en technische hulpbronnen om de milieuwetgeving van de EU naar behoren ten uitvoer te leggen. Met name in kleinere gemeenten zijn de middelen om eigen technische expertise met betrekking tot de wettelijke vereisten te ontwikkelen, beperkt. Het is dan ook zaak dat de EU meer hulp biedt, hetzij rechtstreeks, hetzij door de lidstaten aan te moedigen steun te verlenen aan regionale en lokale overheden zodat ze horizontaal (binnen lidstaten en grensoverschrijdend) kunnen samenwerken om projecten te bundelen, beste praktijken uit te wisselen en gemeenschappelijke procedés en werkwijzen te ontwikkelen.

31.

De lidstaten, regionale en lokale overheden zouden ervoor moeten zorgen dat de financiële en menselijke hulpbronnen van lokale en regionale milieu-instanties evenredig zijn aan de taken die zij hebben of die aan hen worden overgedragen.

32.

De Europese Commissie zou EU-richtsnoeren in meer talen beschikbaar moeten stellen, en de lidstaten zouden in samenwerking met regionale en lokale overheden gemeenschappelijke normen, sjablonen, checklists en opleidingsprogramma's moeten ontwikkelen om een consistente tenuitvoerlegging en verslaglegging te waarborgen.

33.

Lokale en regionale overheden wordt verzocht de kwaliteit van procedures tegen het licht te houden, de verstrekking van milieuvergunningen te stroomlijnen en hulpmiddelen te delen met andere overheidsdiensten, om op die manier schaalvoordelen te behalen en milieuproblemen aan te pakken die de bestuursgrenzen overschrijden. Daarbij zouden ze gebruik moeten maken van de EU-toolbox voor kwalitatief hoogwaardig openbaar bestuur (11).

34.

De Europese Commissie, de lidstaten en regionale en lokale overheden zouden moeten stimuleren dat lokale en regionale deskundigen worden betrokken bij het Impel-netwerk en bij het aanstaande EIR-instrument voor collegiale (peer-to peer) toetsing.

35.

De Europese Commissie en met name de lidstaten wordt verzocht om lokale en regionale deskundigen te betrekken bij het opstellen van EU-richtsnoeren en aanverwante nationale richtsnoeren, zodat deze duidelijker worden en flexibeler kunnen worden toegepast.

36.

Het CvdR dringt er bij de Europese Commissie op aan om voor het nieuwe EIR-instrument voor collegiale toetsing voldoende geld uit te trekken. De Commissie zou ook moeten zorgen voor complementariteit met de peer-to-peer-activiteiten van Impel en met de uitwisseling van milieu-informatie door beheersautoriteiten in het kader van het peer-to-peer-instrument van TAIEX REGIO.

37.

Het CvdR verzoekt de lokale en regionale overheden om met steun van de lidstaten gebruik te maken van de technische bijstand die in het kader van thematische doelstelling 11 van de Europese structuur- en investeringsfondsen (ESI-fondsen) beschikbaar is om enerzijds de institutionele en administratieve capaciteit van hun milieuafdelingen en anderzijds hun capaciteit om ESI-financiering voor met name grootschalige milieu-infrastructuren te benutten (doelstelling 6), te vergroten. Ook moedigt het CvdR hen aan om het EU-steunprogramma voor structurele hervormingen te gebruiken teneinde hun milieubeheer te verbeteren.

38.

Het CvdR is er voorstander van dat nog meer lidstaten netwerken opzetten van deskundigen van beheersautoriteiten voor cohesiebeleid die tot taak hebben milieu-investeringen te bevorderen.

39.

De EU zou er goed aan doen om in haar voorbereidingen voor het volgende MFK uitvoerig na te gaan hoe de EU-financiering voor de tenuitvoerlegging van de milieuwetgeving kan worden verhoogd, waarbij ook zou moeten worden gekeken naar de mogelijkheid om een bepaald percentage uitsluitend hiervoor te bestemmen.

40.

Het CvdR erkent dat ook de ontoereikende integratie van milieuvraagstukken in andere beleidsterreinen een onderliggende oorzaak is van de gebrekkige tenuitvoerlegging van de milieuwetgeving en wijst er daarom nog eens op dat de belangrijkste doelstellingen van het milieu- en klimaatveranderingsbeleid geïntegreerd moeten worden in alle werkzaamheden van de EU.

41.

Lokale en regionale overheden zouden een goede coördinatie op politiek en strategisch niveau moeten waarborgen door lokale of regionale strategieën voor duurzame ontwikkeling vast te stellen en ervoor te zorgen dat milieuvraagstukken in een vroeg stadium worden geïntegreerd in hun ruimtelijke ordening, zodat conflicten worden voorkomen. Ook pleit het CvdR ervoor dat milieuvraagstukken vroegtijdig naar behoren worden geïntegreerd door strategische milieueffectbeoordelingen uit te voeren.

42.

Lokale en regionale overheden zouden vrijwillige sectorale overeenkomsten met de belangrijkste industriesectoren en „contracten” tussen overheidsinstanties en maatschappelijke belanghebbenden moeten bevorderen om informatie te verstrekken, problemen in kaart te brengen en oplossingen te vinden.

43.

Het CvdR wijst erop dat de EU op vele gebieden van het milieubeleid moet streven naar krachtiger en efficiënter bronbeleid, want anders zal het onmogelijk blijven om op lokaal en regionaal niveau aan verschillende onderdelen van de EU-wetgeving inzake milieukwaliteitsnormen te voldoen.

44.

De Europese Commissie en de lidstaten zouden de bevoegde lokale en regionale autoriteiten beter moeten helpen om aan deze normen te voldoen en de doelstellingen te halen.

45.

Het CvdR verzoekt de Europese Commissie om samen met relevante nationale overheden, het Europees Comité van de Regio's, het EU-burgemeestersconvenant, het Wereldwijde burgemeestersconvenant voor klimaat en energie en de ICLEI werk te maken van de ontwikkeling van het concept en de methodiek inzake de invoering van lokaal en regionaal vastgestelde bijdragen, teneinde bij te dragen aan de verwezenlijking van de klimaatveranderingsdoelstellingen die in het kader van het klimaatakkoord van Parijs (COP21) zijn afgesproken. Als pioniers fungerende lokale en regionale overheden zouden aanvankelijk op vrijwillige basis moeten meedoen om te bewijzen dat het concept werkt.

46.

In veel lidstaten veroorzaakt de beperkte beschikbaarheid van gegevens nog altijd tenuitvoerleggingsproblemen op verschillende bestuursniveaus. Lokale en regionale overheden kunnen een spilfunctie vervullen bij het vergaren van kennis en gegevens en het voorlichten van het publiek, wat het bewustzijn onder de burgers ten goede komt.

47.

Het CvdR vindt het een goede zaak dat de EIR op bestaande data wordt gebaseerd en dat beoogd wordt om beter gebruik te maken van deze data en ze ook voor kruisverwijzingen te gebruiken, waarbij ze zeker ook voor lokale en regionale overheden toegankelijker moeten worden gemaakt.

48.

Het CvdR is voorstander van een gestructureerd debat over een adequate verdeling van de verantwoordelijkheden en middelen in de lidstaten tussen gemeenten, regio's en het nationale niveau om ervoor te zorgen dat de verslagen en indicatoren met betrekking tot de toestand van het milieu consistent, doeltreffend en betrouwbaar zijn.

49.

In samenwerking met de bevoegde lokale en regionale autoriteiten zouden de lidstaten voor alle essentiële milieuwetten van de EU gestructureerde uitvoerings- en informatiekaders moeten uitwerken.

50.

De Europese Commissie zou erop moeten toezien dat de lidstaten en hun lokale en regionale overheden de bestaande minimumvereisten van de richtlijn inzake toegang tot informatie naar behoren in acht nemen.

51.

Lokale en regionale overheden zouden een actief informatiebeleid moeten voeren. Dit beleid zou in twee richtingen moeten gaan (met inbegrip van feedbackmechanismen) en zou meer op de burger gerichte informatie moeten verstrekken, waarbij gedacht kan worden aan instrumenten op basis van onlinekaarten, apps en voorlichtingscampagnes.

52.

Het CvdR steunt de betrokkenheid van ngo's bij het verzamelen van milieu-informatie en de verspreiding daarvan onder de burgers, alsook het gebruik van „burgerwetenschap” ten behoeve van milieugegevensverzameling.

53.

De Europese Commissie en de lidstaten zouden overheden moeten helpen bij het ontwikkelen van e-oplossingen en e-overheid om hun toezicht en verslaglegging op milieugebied te verbeteren, bijv. via het actieplan inzake e-overheid 2016-2020, het LIFE-programma, de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen (CEF) en het Horizon 2020-programma en in het kader van de lancering van Reportnet 2.0 door het Europees Milieuagentschap (12).

54.

Het CvdR pleit voor inspanningen op alle niveaus om te bewerkstelligen dat er elektronisch milieugegevens worden uitgewisseld en dat Inspire (13) verder wordt ontwikkeld. Ook zou de betrokkenheid van regionale en lokale overheden bij het Inspire-proces moeten worden opgevoerd.

55.

Het CvdR vindt het verontrustend dat volgens de EIR-analyse het nalevingstoezicht en de handhaving vaak reden geven tot zorg, vanwege ondoeltreffende sancties en interactie tussen inspecteurs en openbare aanklagers. Lokale en regionale autoriteiten kunnen problemen ondervinden bij de interpretatie en integratie van onsamenhangende EU-bepalingen wanneer ze stappen zetten om de naleving ervan te waarborgen. Veel lokale overheidsinstanties zijn te klein om professionele handhaving van de milieuwetgeving te kunnen waarborgen.

56.

Lokale en regionale overheden zouden ervoor moeten zorgen dat er duidelijke bevoegdheden worden toegewezen en dat er professionele, bekwame autoriteiten worden aangesteld. Ze zouden moeten streven naar doeltreffende coördinatie met nationale overheidsinstanties (d.w.z. politie, douane, Openbaar Ministerie) en ze zouden moeten nagaan of er gezamenlijke regionale milieuhandhavingsinstanties kunnen worden opgezet ingeval de eigen inspectiebevoegdheden beperkt zijn.

57.

Het CvdR zou graag zien dat de nationale, regionale en lokale overheden een risicogebaseerde aanpak hanteren voor het waarborgen van de naleving, teneinde voor een optimale mix van toezicht, bevordering en handhaving te zorgen, en dat zij daarbij betere prioriteiten stellen voor het gebruik van hun beperkte middelen.

58.

Lokale en regionale autoriteiten, die dicht bij de bedrijven en burgers staan, zouden activiteiten ter bevordering van de naleving moeten ontplooien waarbij wordt samengewerkt met de gereglementeerde bedrijfssectoren, relevante ngo's en de burgers.

59.

De lidstaten en de lokale en regionale overheden zouden maatregelen voor een snelle tenuitvoerlegging moeten treffen en proportionele en afschrikkende sancties moeten vaststellen voor inbreuken op de EU-milieuwetgeving, waarbij Richtlijn 2008/99/EG betreffende milieucriminaliteit consequent moet worden toegepast.

60.

Het CvdR dringt er bij de nationale, regionale en lokale overheden op aan om corruptie te bestrijden en erop toe te zien dat de rechtssystemen op milieugebied goed functioneren, waarbij de procedurele rechten die de burgers op grond van de EU-milieuwetgeving genieten, moeten worden hooggehouden (14).

61.

Het CvdR steunt alle initiatieven van nationale en regionale overheden en verenigingen van lokale overheden om hun kennis te vergroten door beste praktijken te delen die zijn ontwikkeld door Europese netwerken zoals Impel, het Europees Netwerk van openbare aanklagers voor het milieu en het Netwerk van politieagenten dat zich richt op de bestrijding van milieucriminaliteit.

62.

Het CvdR zou graag zien dat de Europese Commissie en de lidstaten de rol van Impel blijven versterken en zorg dragen voor de verdere ontwikkeling van nationale Impel-netwerken die bij het uitwisselen van beste praktijken deskundigen aantrekken die afkomstig zijn van regionale en lokale overheden.

13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/27

1.

verklaart dat de Europese strategie voor samenwerkende intelligente transportsystemen (C-ITS) een belangrijke stap is richting een strategie voor coöperatief, communicerend en geautomatiseerd rijden. Een geïntegreerde toepassing van C-ITS in verkeerssystemen in en tussen steden en regio’s kan grote maatschappelijke voordelen bieden, zoals meer veiligheid, een schoner milieu, een betere bereikbaarheid, sociale inclusie en meer werkgelegenheid;

2.

vraagt naast de maatregelen die in communicatie genoemd worden, verdergaande maatregelen voor volledige benutting van de mogelijkheden van C-ITS en voor het bereiken van de verder gelegen doelen: emissiearm volledig geautomatiseerd multimodaal vervoer en mobiliteit als service en deur tot deur vervoer, vooral ook ter bevordering van sociale inclusie;

3.

onderkent dat op de weg naar de uiteindelijke doelen verschillende andere bouwstenen nodig zijn, die door de Commissie in verschillende werkpakketten deels parallel en deels volgtijdelijk worden ontwikkeld, zoals maatregelen voor emissiearm vervoer, en het bepalen van de noodzakelijke aanpassingen aan de fysieke infrastructuur;

4.

vindt het wenselijk dat de EU een coördinerende rol speelt bij het ontwikkelen van een interoperabel systeem op het gebied van standaarden en regels op het gebied van vervoerscommunicatiesystemen en –technieken;

5.

is van oordeel dat medewerking van lokale en regionale overheden bij het doorvoeren van iedere tussenstap op weg naar de uiteindelijke doelen onmisbaar is en dat de Commissie deze daarom actiever en breder moet betrekken;

6.

vraagt de Commissie om aan lokale en regionale overheden meer inzichtelijk te maken hoe de verschillende maatregelen van de EU met elkaar samenhangen en waar deze toe moeten leiden. Dat vergt een meer samenhangende en gerichte communicatie met lokale en regionale overheden over de verschillende nauw verbonden werkpakketten van de Commissie. Alleen dan kunnen lokale en regionale overheden de rol vervullen die nodig is om de doelen te bereiken en interoperabiliteit tussen verschillende regio’s en steden mogelijk te maken;

7.

vraagt de Commissie om specifieke activiteiten vooral om, met hulp ook van lokale en regionale overheden, publiek draagvlak te verwerven, omdat dit nodig is voor het bereiken van de uiteindelijke doelen van geautomatiseerd emissiearm vervoer. Publiek draagvlak is niet alleen nodig om data die voor C-ITS nodig zijn te kunnen uitwisselen, maar vooral ook voor de acceptatie van geleidelijk meer geautomatiseerd vervoer. Daarbij moet de techniek ten dienste staan van de gebruikers;

8.

constateert dat de meeste vervoer- en transportbewegingen over korte afstanden binnen regio’s gaan. Uit berekeningen op basis van Eurostat-gegevens blijkt dat meer dan de helft van alle via de weg vervoerde goederen (uitgedrukt in tonnage) vervoerd worden over afstanden van minder dan 50 km en dat die afstand in driekwart van de gevallen minder dan de 150 km bedraagt. Voor personenvervoer zijn de vervoersbewegingen meestal nog veel korter;

9.

vraagt daarom ook om specifieke maatregelen voor, en financiering van C-ITS-toepassingen buiten het Trans-European Transport Network;

10.

hecht eraan dat de Commissie (in het verlengde van de recente verschuiving van de focus van research binnen Horizon 2020 naar de integratie van transportmodaliteiten en de link naar automatisering) een specifieke aanpak doorvoert voor invoering van C-ITS in intermodale knooppunten van verkeer en vervoer. Deze moet aansluiten bij de aanpak in de corridors, om zo tot een geïntegreerd verkeerssysteem te komen;

11.

wijst erop dat deze knooppunten bij uitstek in urbane regio’s en steden zijn gesitueerd en dat C-ITS en multimodaal vervoer daar de grootste bijdragen kunnen leveren aan het verminderen van negatieve gevolgen van verkeer en vervoer, zoals congestie, luchtverontreiniging, parkeeroverlast en verkeersonveiligheid. Fietsvervoer maakt ook deel uit van multimodaal vervoer en is ook bij uitstek lokaal en regionaal van karakter;

12.

constateert dat de Commissie tot nu toe veel aandacht besteedt aan wegvervoer per auto, maar dat ook bij het openbaar vervoer, de binnenvaart, luchtvaart en het spoor geautomatiseerde systemen aan de orde en in ontwikkeling zijn (zoals drones en de hyperloop);

13.

vraagt daarom om van meet af aan aansluiting en interoperabiliteit met openbaar vervoer en tussen de verschillende modaliteiten met gerichte maatregelen te bevorderen;

14.

constateert dat de Commissie terecht ook maatregelen voor kwetsbare verkeersdeelnemers wil nemen, maar dat dit dan ook meer aandacht vraagt voor lokale en regionale situaties;

15.

vraagt om concrete maatregelen voor alle kwetsbare weggebruikers, dus naast voetgangers en fietsers ook berijders van e-bikes, scooters, motorfietsen en van (elektrische) lichte voertuigen voor invaliden;

16.

onderkent dat de grote verkeersdichtheid en fijnmazige infrastructuur in urbane regio’s een complex verkeersbeeld opleveren, dat bijzondere eisen stelt aan C-ITS-systemen. Daarom zijn er in dergelijke regio’s en steden in Europa proeven en projecten om C-ITS ook in dergelijke omgevingen tot een succes te maken;

17.

constateert dat het invoeren van C-ITS in urbane regio’s en vooral in steden complex is en daardoor minder aantrekkelijk voor het ontwikkelen van businesscases;

18.

vraagt de Commissie om maatregelen om drempels voor invoering van C-ITS in urbane regio’s en steden te verlagen;

19.

vraagt tevens om maatregelen om te zorgen dat systemen die daar worden ontwikkeld en getest, goed aansluiten op systemen voor verkeer en vervoer over langere afstanden, tussen landen en regio’s;

20.

is van oordeel dat C-ITS, als bouwsteen voor geautomatiseerd vervoer, mobiliteit als service en deur tot deur vervoer, ook kan bijdragen aan sociale inclusie. Dat geldt voor de bereikbaarheid van banen en voor de mobiliteit van diegenen die moeilijk of niet van de huidige beschikbare vervoerssystemen gebruik kunnen maken, zoals ouderen en gehandicapten. Vooral in rurale regio’s, waar ook het openbaar vervoer onder druk staat of al is verdwenen, kan C-ITS op den duur bijdragen aan verbetering van de vervoersmogelijkheden. Geautomatiseerd vervoer op maat kan in de dunner bevolkte regio’s binnen bereik komen;

21.

constateert dat het ook voor dunner bevolkte, rurale regio’s wellicht moeilijk is om businesscases te ontwikkelen, zonder de hulp van regionale en lokale overheden;

22.

vraagt de Commissie om daarom lokale en regionale overheden te stimuleren en te faciliteren om C-ITS ook door te voeren in perifere en ultraperifere, minder ontwikkelde en eilandregio's en in andere dunner bevolkte regio’s;

23.

constateert dat de C-ITS-strategie zich nog voornamelijk richt op tussenstadia op de middellange termijn richting automatisch transport;

24.

vraagt de Commissie om ook scenario’s te ontwikkelen en maatregelen voor te bereiden voor de ontwikkeling op de langere termijn richting volledig automatisch transport, dat op termijn voor de grootste economische en maatschappelijke winst zal zorgen;

25.

vraagt om daarvoor ook na 2019 de benodigde fondsen beschikbaar te stellen;

26.

vraagt de Commissie om (naast de in de communicatie genoemde maatregelen die volledig op wegvervoer en op de vrij korte termijn zijn gericht) om maatregelen voor andere vervoersmodaliteiten, intermodaliteit en voor de bredere toepassing op langere termijn;

27.

vraagt de Commissie om een bredere en meer integrale langetermijnbenadering gericht op de concepten: „mobiliteit als een service”, „deur tot deur transport” en op de positieve effecten daarvan op economische ontwikkeling, sociale inclusie, almede op „emissiearm vervoer”;

28.

vraagt de Commissie om aan te geven welke concrete stappen en maatregelen genomen moeten worden binnen verschillende scenario’s;

29.

vraagt de Commissie om een communicatieprogramma te ontwikkelen voor het verkrijgen van publiek draagvlak;

30.

vraagt om steden en regio’s en hun vertegenwoordigers, zoals het Europees Comité van de Regio’s nauw en in ieder stadium nauw te betrekken bij de verdere ontwikkeling van Europees beleid voor C-ITS;

31.

is van oordeel dat interoperabiliteit over verschillende transportmodaliteiten heen vraagt om aanvullende acties, zowel voor goederenvervoer als voor personenvervoer. Informatiestromen moeten op elkaar aan kunnen sluiten, maar dat vergt meer dan alleen afstemming van communicatiesystemen (5G e.d.), maar ook het kunnen koppelen van data van verschillende vervoersmodaliteiten. Daarbij krijgen zowel regionale overheden als particuliere exploitanten (voertuigfabrikanten, exploitanten van navigatiesystemen, verleners van mobiele diensten) beschikking over data. Laatstgenoemden moeten hun gegevens in geanonimiseerde vorm echter niet ter beschikking stellen van andere gebruikers, zoals de infrastructuurbeheerders. Voor een veilig en doeltreffend verkeersbeheer en voor het beheer van de infrastructuur zijn de beheerders daarvan, vaak lokale en regionale overheden, aangewezen op zo volledig en actueel mogelijke gegevens. Dit wezenlijke aspect, nl. de wederzijdse uitwisseling en beschikbaarheid van gegevens, dat tot nu toe uitsluitend geregeld is voor de overheid naar particulieren (Richtlijn 2003/98/EG over het hergebruik van overheidsinformatie), wordt niet besproken in de mededeling.

32.

vraagt, naast de in de mededeling genoemde maatregelen op het gebied van de communicatietechnologie, ook om maatregelen voor de organisatie van de informatieketens. Niet alleen de vraag hoe wordt gecommuniceerd, maar vooral ook wat is immers relevant;

33.

constateert dat sommige aspecten van de informatieketen uiteindelijk alleen maar op internationaal of Europees niveau geregeld kunnen worden, zoals bijvoorbeeld de toegankelijkheid en beschikbaarheid van voertuiggegevens;

34.

wijst erop dat daarnaast echter vooral ook steun en medewerking van lokale en regionale overheden onontbeerlijk is voor de beschikbaarheid van informatie uit lokale en regionale verkeersmanagementsystemen;

35.

constateert dat interoperabiliteit niet alleen om maatregelen op ICT gebied vraagt, maar ook om aanpassingen in de fysieke infrastructuur;

36.

vraagt de Commissie om daarover tijdig informatie te geven aan lokale en regionale overheden. Investeringen in lokale en regionale infrastructuur moeten zodanig plaatsvinden dat deze zullen voldoen aan de eisen van C-ITS. Voor de interoperabiliteit is meer uniformiteit daarbij een vereiste;

37.

constateert dat interoperabiliteit tussen verschillende vervoersmodaliteiten in Europa vraagt om meer aandacht vanuit de EU voor de betekenis voor C-ITS van intermodale vervoersknooppunten, zoals stations en terminals en dat deze vooral in urbane regio’s en steden zijn gesitueerd;

38.

vraagt de Commissie om samen met (vertegenwoordigers van) lokale en regionale overheden knelpunten voor toepassing van C-ITS in intermodale vervoersknooppunten in beeld te brengen en maatregelen te ontwikkelen om deze weg te nemen;

39.

onderschrijft dat voor het bereiken van een interoperabel systeem, regulering door de EU op het gebied van standaarden en wet- en regelgeving op het gebied van communicatiesystemen en technieken gewenst is;

40.

vraagt de Commissie om, gezien het belang van lokale en regionale overheden voor de ontwikkeling van C-ITS, bij het ontwikkelen van wettelijke kaders ook (vertegenwoordigers van) lokale en regionale overheden nauw te betrekken;

41.

is van oordeel dat, zowel voor de invoering van C-ITS, als om de uiteindelijke doelen van invoering van duurzaam geautomatiseerd vervoer, mobiliteit als service en deur tot deur vervoer te realiseren, naast regulerende echter vooral ook de volgende maatregelen op Europees niveau onontbeerlijk zijn:

42.

constateert dat de Commissie in de communicatie terecht aandacht heeft voor internationale samenwerking tussen landen, maar dat veel activiteiten plaats (moeten) vinden op lokaal en regionaal niveau om C-ITS mogelijk te maken. Besluitvorming is dus nodig op verschillende niveaus door verschillende overheden. Deze moet goed op elkaar zijn afgestemd en dat vergt voortdurend goede communicatie tussen de Europese Commissie en lokale en regionale overheden;

43.

dringt aan op maatregelen voor een afdoende bescherming van persoonsgegevens en de privacy van de gebruikers, die van doorslaggevend belang is voor een succesvolle invoering van coöperatieve, communicerende en automatische voertuigen;

44.

vraagt de Commissie daarom om internationale samenwerking tussen lokale en regionale overheden in verschillende landen te stimuleren om lokale en regionale projecten, testen en experimenten zoveel mogelijk met elkaar te verbinden en kennis te delen;

45.

vraagt om daarvoor (bijvoorbeeld naar analogie van de Gemeenschappelijke Onderneming brandstofcellen en waterstof 2, waarin bedrijfsleven en actief deelnemende lokale en regionale overheden, gesteund door de Europese Commissie met elkaar samenwerken) , een specifieke aanpak te ontwikkelen en te presenteren.

13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/32

1.

verheugt zich erover dat de Commissie met haar discussienota over het in goede banen leiden van de mondialisering erkent dat de mondialisering een essentieel thema is in de denkoefening over de toekomst van de Europese Unie (1). Het vermogen van de EU om de globalisering vorm te geven en het hoofd te bieden aan de gevolgen ervan is van cruciaal belang in het publieke debat over de toekomst van Europa en zijn legitimiteit, gelet op wat de burgers ter zake van de Unie verwachten.

2.

De Commissie heeft deze kwestie tot dusverre globaal en weloverwogen aangepakt, met name door op 14 september 2017 snelle vervolgmaatregelen op de discussienota te presenteren in de vorm van een handelspakket waarmee een Europees kader wordt geschetst om directe buitenlandse investeringen te screenen en een permanent multilateraal investeringsgerecht op te richten. Dit handelspakket zal in een apart CvdR-advies aan de orde komen. Niettemin wijst het CvdR erop dat de Commissie de mondialisering holistisch zou moeten benaderen, met name door aandacht te besteden aan het sociale beleid, het beleid inzake menselijk kapitaal en innovatie, alsook migratie, de demografische veranderingen en de ruimtelijke gevolgen daarvan.

3.

Ook is het CvdR te spreken over de evenwichtige wijze waarop de kansen en uitdagingen van de mondialisering in de Discussienota over het in goede banen leiden van de mondialisering worden belicht. De mondialisering heeft in vele regio's van de wereld bijgedragen aan de economische groei, en daardoor ook de levensstandaard van vele Europese burgers verbeterd. Niet alle regio's en bevolkingsgroepen hebben echter in dezelfde mate van de effecten van de mondialisering geprofiteerd. De ingrijpende veranderingen leiden bij veel mensen bovendien tot onzekerheid. De EU moet een actieve rol blijven spelen bij het in goede banen leiden van de mondialisering, en de kansen die eruit voortvloeien actief benutten. Zo moet ervoor gezorgd worden dat de mogelijkheden van de mondialisering eerlijker worden verdeeld, zowel binnen de EU als mondiaal gezien.

4.

Strategisch beraad over financiering, de sociale pijler en het cohesiebeleid is voor de Commissie van cruciaal belang voor het ontwikkelen van de nodige capaciteit om constructief te reageren op de uitdagingen van de mondialisering. Ook moet dringend werk worden gemaakt van meer en betere coördinatie ter zake.

5.

Het CvdR steunt het voornemen van de Commissie om samen met internationale partners de governance op mondiaal niveau te versterken, zodat de kansen die de mondialisering biedt eerlijker worden verdeeld. Het draagvlak voor internationale beleidsmaatregelen moet worden vergroot door te zorgen voor meer democratische discussies, waarbij er rekening mee moet worden gehouden dat deze de nodige tijd vergen. De ervaringen die de EU bij het Europese integratieproces heeft opgedaan, kunnen in dit verband van pas komen. Op die manier kan de EU zich inzetten voor een vreedzame internationale orde die op multilateralisme en solide regels is gebaseerd.

6.

Terecht erkent de Commissie dat de globalisering op de verschillende beleidsterreinen een sterke regionale dimensie alsook een ongelijke territoriale impact heeft (2). Alle bestuursniveaus delen volgens haar de verantwoordelijkheid om de Europese economie concurrerender, duurzamer en veerkrachtiger ten opzichte van de globalisering te maken, en zoals wordt benadrukt in de jaarlijkse groeianalyse (JGA) 2017, om ervoor te zorgen dat „de voordelen van de globalisering en technologische veranderingen eerlijk worden verdeeld over verschillende groepen in de samenleving, met name onder jongeren, en dat de bezorgdheid voor gelijkheid, billijkheid en inclusiviteit resulteert in een grotere bewustwording op alle niveaus van de impact van beleidsmaatregelen en hervormingen op de inkomensverdeling” (3).

7.

Niettemin wordt in het document, net als bij de bespreking van de ongelijke gevolgen van de globalisering voor de arbeidsmarkten, onvoldoende ingegaan op de territoriale variabiliteit van deze gevolgen binnen de Unie, hun interactie met de crisis en het bezuinigingsbeleid, het belang van het verschijnsel „skills-inflation” en het feit dat hoger geschoolde arbeidskrachten — met name jongeren — onder hun niveau werken, terwijl tegelijkertijd het werkaanbod voor lager geschoolden afneemt.

8.

Het is van essentieel belang dat lokale en regionale overheden hun investeringscapaciteit als factor van weerbaarheid tegen de globalisering behouden. Het Comité herhaalt dan ook dat overheidsuitgaven door de lidstaten en de lokale en regionale overheden in het kader van ESIF- en EIB-cofinanciering niet mogen worden aangemerkt als structurele uitgaven zoals bedoeld in het SGP: dergelijke investeringen zijn immers per definitie investeringen van algemeen Europees belang die een aantoonbaar hefboomeffect hebben op de economische groei (4).

9.

Groei mag volgens het Comité niet gepaard gaan met ongelijkheid en sociale uitsluiting. In artikel 3, lid 3, VEU verbindt de EU zich ertoe zich in te zetten voor een sociale markteconomie met een groot concurrentievermogen die gericht is op volledige werkgelegenheid en sociale vooruitgang. En in artikel 9 VWEU, d.i. de horizontale „sociale” clausule van het VWEU, wordt de EU ertoe aangespoord in haar beleid en optreden rekening te houden met de eisen in verband met de waarborging van een adequate sociale bescherming en de bestrijding van sociale uitsluiting.

10.

Uit recente studies blijkt dat de kosten van sociaal beleid het concurrentievermogen niet schaden, en dat de nationale socialezekerheidsstelsels bijgevolg veeleer als een productieve dan als een remmende factor voor de economie moeten worden beschouwd. In dit verband merkt ook de OESO (5) integratie voor het eerst aan als een primaire doelstelling, naast productiviteit en werkgelegenheid, en wijst ze erop dat regeringen meer aandacht moeten schenken aan de sociale groepen die het meest gebukt gaan onder de kosten van hervormingen.

11.

Helaas maken de Europese begrotingsregels soms dat sociaal achtergestelde groepen maar moeilijk mee kunnen profiteren van de vruchten van de mondialisering en maken zij de moeilijkheden zelfs nog groter door mechanismen voor sociale bescherming en herverdeling van rijkdom af te bouwen. Regionale en lokale overheden spelen een cruciale rol bij het verlenen van openbare diensten (6) maar ondervinden helaas, precies omwille van die begrotingsregels, steeds meer moeilijkheden om daarbij de nodige kwaliteit te garanderen en innovatie te verzekeren. Het CvdR zou dan ook graag zien dat er met name in het kader van het Europees semester meer erkenning komt voor de rol die lokale en regionale overheden spelen bij de verwezenlijking van nr. 11 van de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen, betreffende inclusiviteit, veiligheid, veerkracht en duurzaamheid.

12.

Het discussiestuk van de Commissie over de sociale dimensie van Europa (7) en haar voorstel voor een Europese pijler van sociale rechten zijn een goede zaak. Beide initiatieven zijn belangrijke stappen voorwaarts in het streven naar meer convergentie wat goede levens- en werkomstandigheden in Europa betreft en naar een betere verdeling van de voordelen van de mondialisering. Het Comité steunt voorts het voorstel voor een sociaal scorebord en wil er graag bindende sociale doelstellingen in opgenomen zien.

13.

Aan structurele hervormingen waarbij geen rekening wordt gehouden met de territoriale dimensie (space-blind) moet een halt worden toegeroepen. Wel moet werk worden gemaakt van een EU-strategie om de globalisering in goede banen te leiden en die gebaseerd is op drie actielijnen: een duidelijke proactieve strategie om vaardigheden, kennis, infrastructuur en regionaal concurrentievermogen te verbeteren teneinde alle Europese regio’s te helpen om de kansen van de globalisering optimaal te benutten, een mitigatiestrategie met inbegrip van het Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering en andere sociale beleidsmaatregelen, en een participatieve strategie op basis van democratische verantwoording op Europees, nationaal, regionaal en lokaal niveau om burgers meer te betrekken bij de EU-beleidsvorming.

14.

Van cruciaal belang blijft een nieuwe en sterkere plaatsgebonden benadering van het Europese beleid die kan zorgen voor een doeltreffende governance van de processen van territoriale reorganisatie en agglomeratie ten gevolge van de mondiale integratie van markten. Een dergelijke heroriëntering, die al centraal staat in het cohesiebeleid, is onontbeerlijk om de groeiende sociaal-territoriale ongelijkheden binnen metropolitane en stedelijke gebieden alsook tussen deze en landelijke gebieden te temperen. De negatieve effecten op het sociale welzijnsniveau kunnen immers een bedreiging vormen voor het politieke en institutionele evenwicht in de Unie.

15.

Handel is geen doel op zich maar moet worden beschouwd als een middel ter verwezenlijking van de overkoepelende doelstellingen van de EU, vastgesteld in artikel 3 van het VEU en de Europa 2020-strategie, de agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling en de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling (8).

16.

Het is een goede zaak dat de Commissie heeft toegezegd de handelsbesprekingen transparanter te maken. Het CvdR verzoekt de Europese Commissie om tijdens het onderhandelings- en besluitvormingsproces over handelsovereenkomsten alle bestuursniveaus en belanghebbenden daadwerkelijk te betrekken bij het vaststellen van een gemeenschappelijk EU-standpunt en om de resultaten van de onderhandelingen op adequate wijze mede te delen. Ook worden de lidstaten verzocht om de transparantie reeds te verbeteren in het stadium waarin handelsbeleidsdoelstellingen voor bepaalde handelsbesprekingen worden geformuleerd.

17.

Krachtens artikel 3, lid 1, VWEU valt het gemeenschappelijk handelsbeleid onder de exclusieve bevoegdheid van de EU. Mede gelet op het subsidiariteitsbeginsel moet zo spoedig mogelijk worden verduidelijkt hoe het is gesteld met de verdeling van de bevoegdheden bij handelsbesprekingen wanneer de onderhandelingen in kwestie betrekking hebben op gebieden waarop ook de lidstaten bevoegdheden hebben.

18.

De Commissie en de lidstaten zouden maatregelen moeten nemen om te garanderen dat lokale en regionale overheden bij processen inzake handelsbesprekingen worden betrokken.

19.

Slechts enkele dagen na de publicatie van de discussienota van de Commissie (10 mei 2017) heeft het Europees Hof van Justitie (HvJ-EU) op 16 mei 2017 zijn advies 2/2015 over de vrijhandelsovereenkomst met Singapore gepresenteerd. Daarin komt het Hof tot de conclusie dat een overeenkomst van dit type onder de exclusieve bevoegdheid van de EU valt, met uitzondering van de bepalingen inzake de bescherming van investeringen, hetgeen een gedeelde bevoegdheid van de EU en de lidstaten vormt. De Commissie kan er daarom in de toekomst toe geneigd zijn alleen handelsovereenkomsten voor te stellen op gebieden waarvoor uitsluitend de EU bevoegd is. Deze benadering mag er echter niet toe leiden dat de Commissie haar ambities m.b.t. transparantie en inclusiviteit voor alle bestuursniveaus afzwakt. Het CvdR gaat er dan ook vanuit dat de Commissie plaats zal inruimen voor het CvdR in de adviesgroep over de EU-handelsbesprekingen, waarvan de oprichting is aangekondigd in haar mededeling van 13 september 2017„Een evenwichtig en vooruitstrevend handelsbeleid om de mondialisering in goede banen te leiden” (9).

20.

Het CvdR verzoekt de Commissie werk te maken van de doelstellingen van Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling door middel van de nieuwe Europese consensus inzake het ontwikkelingsbeleid. Bestrijding van de structurele oorzaken van armoede en de toenemende ongelijkheid in de wereld kan ook helpen de oorzaken waarom mensen vluchten aan te pakken.

21.

Het grootste deel van de mondiale groei zal in de toekomst afkomstig zijn van buiten de EU. Tegelijkertijd zijn de tarifaire belemmeringen reeds aanzienlijk verlaagd door middel van multilaterale en bilaterale overeenkomsten. Daarom wordt verwacht dat meer druk zal worden uitgeoefend op non-tarifaire belemmeringen (NTB’s) en regelgevingskwesties. Hoe dan ook moet nog steeds ten volle rekening worden gehouden met het recht van Europese, nationale, regionale en lokale overheden om regelgeving vast te stellen in het openbaar belang, alsook met de rol en de ruime discretionaire bevoegdheid van nationale, regionale en lokale overheden bij de organisatie en levering van diensten van algemeen economisch belang. Samenwerking bij regelgeving mag geen afbreuk doen aan democratische wetgevingsprocessen.

22.

Het CvdR is het met de Commissie eens dat er op intensievere samenwerking met de particuliere sector moet worden ingezet om in ontwikkelingslanden duurzame groei te bevorderen en werkgelegenheid te creëren met het plan voor investeringen in derde landen dat in het kader van het Europees Fonds voor duurzame ontwikkeling (EFDO) is voorgesteld. In dit verband moet worden voorzien in adequate instrumenten om een duurzame en eerlijke werking van particuliere investeringen te waarborgen die ook de belangen van de ontwikkelingslanden dient en niet uitsluitend gericht is op het maken van winst.

23.

In zijn advies 2/2015 is het HvJ-EU van mening dat de liberalisering van het handelsverkeer gekoppeld moet worden aan de voorwaarde dat de partijen voldoen aan hun internationale verplichtingen op het gebied van sociale bescherming van werknemers en milieubescherming (par. 166). In de richtsnoeren voor onderhandelingen over vrijhandelsovereenkomsten moet dan ook de verplichting tot een voorafgaande duurzaamheidseffectbeoordeling behouden blijven. Handelsovereenkomsten moeten bestaande regelgevingsnormen en arbeidswetten in acht nemen, waaraan in toekomstige vrijhandelsovereenkomsten een afzonderlijk hoofdstuk moet worden gewijd.

24.

Het CvdR steunt het voornemen van de Commissie om zich te blijven inzetten voor een vreedzame internationale orde die op multilateralisme en solide regels is gebaseerd. Het gaat daarbij ook om de naleving, effectieve implementatie en transparante verdere ontwikkeling van handelsovereenkomsten teneinde eerlijke concurrentievoorwaarden te waarborgen, de basisrechten voor werknemers overeenkomstig de acht verdragen betreffende fundamentele arbeidsrechten van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) te versterken en de hoge Europese beschermingsnormen veilig te stellen, juist ook ten opzichte van de landen in het zuiden.

25.

De Raad wordt opgeroepen om snel overeenstemming te bereiken over de hervorming van handelsbeschermingsinstrumenten en met name de nieuwe antidumpingmethode van de EU. Voorts zou het een goede zaak zijn om op basis van artikel XXI van de GATT-overeenkomst en de artikelen 65 en 346 VWEU de criteria voor het definiëren van „strategische investeringen” te harmoniseren, zowel wat waarde (drempels) als sectoren betreft, wanneer de openbare veiligheid in het geding is en de handelspartners geen wederkerigheid garanderen. In dit verband is het CvdR te spreken over de gedachte achter het voorstel voor een verordening dat de Commissie op 13 september heeft ingediend om buitenlandse investeringen in strategische EU-sectoren te screenen. Dit is een belangrijke stap op weg naar een gelijk speelveld in Europa en betere bescherming, met name in het geval van bedrijfsovernames in de EU door ondernemingen die door de overheid van derde landen worden gecontroleerd.

26.

Bij het sluiten van verdere vrijhandelsovereenkomsten moet erop worden gelet dat de in de EU geldende hoge normen op het gebied van bijv. consumenten-, milieu-, natuur- en gegevensbescherming in acht worden genomen.

27.

In een exportgerichte economie kan de EU erbij winnen als openbare aanbestedingen in internationale handelsovereenkomsten worden opgenomen. Op dit gebied is de EU, op grond van de geldende Overeenkomst inzake overheidsopdrachten (GPA) in het kader van de WTO, al een van de meest open economieën ter wereld. Een verdere asymmetrische openstelling van de markten voor overheidsopdrachten is niet zinvol. Aangezien de discrepantie tussen de openheid van de Europese markten voor overheidsopdrachten en de restrictieve praktijken van belangrijke handelspartners groot is en de garantie ontbreekt dat de openheid wederzijds is, moet een vrijwillig, niet-bindend initiatief in de EU worden overwogen zoals een „Buy from European Regions Charter”, ter ondersteuning van lokale en regionale Europese producten van hoge kwaliteit. Zo'n initiatief zou o.a. duidelijk kunnen maken hoe het kopen van „Made in European Regions”-producten kan worden aangemoedigd. Het CvdR herhaalt voorts andermaal zijn verzoek aan de Commissie om met een wetgevingsvoorstel te komen betreffende de uitbreiding van de bescherming van geografische aanduidingen tot niet-landbouwproducten.

28.

Het percentage kleine en middelgrote bedrijven die internationaal actief zijn, is nog steeds heel laag. Economische diplomatie van de EU is belangrijk om dit onaangeboorde potentieel ten volle te benutten. Het CvdR benadrukt dat er betere coördinatie nodig is tussen de EU, lidstaten, lokale en regionale overheden en financiële instellingen zoals de Europese Investeringsbank (EIB) om hardnekkige markttoegangsbelemmeringen uit de weg te ruimen en beter gebruik te maken van het netwerk van EU-delegaties in de wereld en van de Europese kamers van koophandel en industrie.

29.

De EU moet van fiscale transparantie, billijkheid en doeltreffendheid topprioriteiten van haar handelsbeleid maken en aandringen op de wereldwijde harmonisering van de toepassing van gemeenschappelijke normen, zoals die welke zijn voorgesteld door de OESO in het initiatief inzake grondslaguitholling en winstverschuiving (BEPS).

30.

Ook ondersteunt het CvdR de in het kader van het belastingbeleid gedane oproep dat de Commissie — in het verlengde van haar richtlijnvoorstellen betreffende een gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting — met een voorstel zou moeten komen voor een zgn. 'compenserende belasting' op de omzet die in Europa wordt behaald door digitale ondernemingen. Met een dergelijke belasting, gebaseerd op artikel 116 VWEU, zouden scheve concurrentieverhoudingen op de interne markt moeten worden voorkomen.

31.

Ondanks de uitvoerige analyse door Eurofound, met name via de Europese Reshoring Monitor, maakt het Comité zich zorgen over het gebrek aan passende instrumenten om op basis van concrete gegevens de mogelijke asymmetrische effecten van de globalisering op regionaal niveau te meten en pleit het daarom nogmaals voor systematische territoriale effectbeoordelingen. Deze moeten worden uitgevoerd door de Commissie in samenwerking met het CvdR en het GCO-kenniscentrum voor territoriaal beleid vooraleer handelsonderhandelingen worden aangevat.

32.

Het Comité had verwacht dat in de discussienota concrete maatregelen zouden worden voorgesteld voor een upgrade van het EFAG, waarbij ook de tekortkomingen zouden worden aangepakt zoals o.a. de beperkte begroting ervan (150 miljoen EUR per jaar voor de periode 2014-2020), de omslachtige procedures omdat het EFAG geen deel uitmaakt van het meerjarig financieel kader van de EU (MFK), en het hoge percentage vereiste cofinanciering door de lidstaten (minimaal 40 %). Het CvdR dringt dan ook aan op: aanvulling van het EFAG met een onderdeel preventie; verhoging van de begroting ervan tot minstens 500 miljoen per jaar; opname ervan in het MFK; aanzienlijke afzwakking van de criteria om van het EFAG gebruik te kunnen maken (10); verzekering van synergieën met de Europese structuur- en investeringsfondsen; verzekering van meer flexibiliteit om op de specifieke behoeften van regio’s en gemeenten in te spelen.

33.

De huidige mondiale spanningen vereisen een alomvattende en plaatsgebonden industriestrategie (11) van de EU, waarbij de desbetreffende EU-beleidsmaatregelen en -instrumenten op elkaar moeten worden afgestemd.

34.

Terecht merkt de Commissie in haar documenten op dat de fundamentele economische transformatie plaatsvindt op lokaal niveau, waar de industrie en de burger samenkomen. Daarom is het van prioritair belang dat we ons richten op regionale en lokale behoeften aan investeringen, om ervoor te zorgen dat alle regio's kunnen profiteren van de interne markt en zich beter kunnen voorbereiden op de mondialisering. De Europese structuur- en investeringsfondsen, en in het bijzonder het Europees Fonds voor strategische investeringen, moeten op elkaar afgestemd worden om regio's te helpen met slimme specialisatiestrategieën, en moeten daadwerkelijke toegankelijk zijn voor alle regio's via een proces van geleidelijke innovatie waarbij alle regionale belanghebbenden moeten worden betrokken.

35.

De EU, die thans ’s werelds grootste importeur en exporteur van levensmiddelen is, is steeds meer afhankelijk van derde landen. De landbouwprijzen in Europa hangen steeds meer af van de laagste prijs op de wereldmarkt. De concurrentie voor de Europese landbouwers neemt dus toe, terwijl ze strengere milieu-, sociale en gezondheidsnormen moeten respecteren. De grotere Europese invoerafhankelijkheid staat ook haaks op haar doelstelling om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Voorts vormt de EU-uitvoer van overschotten tegen prijzen onder de productiekosten in Europa een bedreiging voor het inkomen van boeren in ontwikkelingslanden en moedigt dit de plattelandsbevolking aan om het platteland te verlaten, hetgeen indruist tegen het streven van de EU om de VN-doelstellingen inzake duurzame ontwikkeling (SDG’s) te halen. Het Comité herhaalt derhalve zijn verzoek om het GLB zo te hervormen dat het eerlijker en duurzamer wordt (12).

36.

Het CvdR maakt zich zorgen over het verlies aan arbeidsplaatsen als gevolg van het feit dat Europese bedrijven wegtrekken naar gebieden buiten Europa met minder strenge eisen op sociaal, fiscaal en milieugebied.

37.

De Europese pijler van sociale rechten kan bijdragen aan de verbetering van de leef- en werkomstandigheden en de bestrijding van armoede als een en ander wordt vertaald in concrete follow-upwetgevingsmaatregelen en als de rol en zichtbaarheid van de sociale indicatoren kracht wordt bijgezet in het Europees semester.

38.

Het Comité beklemtoont dat de internationale migratiestromen centraal moeten staan bij de formulering van een Europese strategie voor de globalisering en spreekt nogmaals zijn steun uit voor de Europese migratieagenda 2015 (13). Daarbij herinnert het met name aan de noodzaak om de toezeggingen na te komen m.b.t. de vaststelling van een krachtig gemeenschappelijk beleid op het gebied van asiel en legale migratie, de opbouw van partnerschappen met derde landen waarbij de rol van regionale en lokale overheden wordt erkend, en de lancering van een internationaal investeringsplan met het oog op de verwezenlijking van de VN-ontwikkelingsdoelstellingen.

39.

Legale migratie van goed opgeleide werknemers uit derde landen draagt bij aan de duurzame groei van de EU-economie, maar het is wel belangrijk om rekening te houden met de negatieve impact van een dergelijke braindrain op de toekomstige economische ontwikkeling van de partnerlanden.

40.

Het cohesiebeleid moet beter in staat worden gesteld om de negatieve gevolgen van de globalisering voor regionale en lokale overheden op te vangen, door juist de positieve gevolgen ervan te baat te nemen via het opstellen en ten uitvoer leggen van lokale ontwikkelingsstrategieën die de Europese economie concurrerender, duurzamer en veerkrachtiger helpen maken. Met het oog daarop moet worden geïnvesteerd in de rol van lokale overheden en in hun capaciteit om de nodige middelen — informatie, competenties en legitimiteit — in te zetten voor de ontwikkeling van deze strategieën. Daarbij zij met name gedacht aan de regio's die het sterkst geconfronteerd worden met de uitdagingen die de internationale concurrentie met zich meebrengt.

41.

Het CvdR wijst op de bijdrage van migranten aan de economieën van hun gastlanden. Het zou graag zien dat er meer aandacht uitgaat naar hun doeltreffende integratie via onderwijs en beroepsopleiding.

42.

In het document wordt helaas onvoldoende ingegaan op de noodzaak tot verbetering van de institutionele capaciteit van alle bestuursniveaus, die een absolute voorwaarde is voor een doeltreffende tenuitvoerlegging van alle instrumenten ter bevordering van territoriale ontwikkeling. Uit een analyse van het CvdR blijkt immers dat 53 % van de landenspecifieke aanbevelingen van 2017 daarop betrekking heeft en dat qua tenuitvoerlegging juist op dat gebied ook het minst vooruitgang is geboekt. Het CvdR pleit nogmaals voor een gedragscode om decentrale overheden te betrekken bij het Europees Semester, dat het belangrijkste instrument is voor de coördinatie van het economisch en begrotingsbeleid op EU-niveau, maar dat de verwachtingen niet waarmaakt als gevolg van de gebrekkige uitvoering van de landenspecifieke aanbevelingen en zwak ownership.

43.

De stedelijke agenda voor de EU — Pact van Amsterdam — levert een aanzienlijke bijdrage aan de ontwikkeling van territoriale ontwikkelingsmaatregelen. De uitvoeringsinstrumenten (Urbact, Stedelijke Innovatieve Acties, het Burgemeestersconvenant, Slimme Steden en Gemeenschappen) moet dan ook verder kracht worden bijgezet en de Commissie wordt tegelijkertijd verzocht te zorgen voor een hoger gebruiksniveau van belangrijke instrumenten van het cohesiebeleid als de geïntegreerde territoriale investeringen (ITI — Integrated Territorial Investment) en door de gemeenschap aangestuurde lokale ontwikkeling (CLLD — Community Led Local Development), waarop tot nu toe maar zelden een beroep wordt gedaan.

44.

Het CvdR verzoekt de Commissie om bij de verdere ontwikkeling van het EFG vooral ook rekening te houden met regio's en gemeenten die in het bijzonder te lijden hebben van de negatieve gevolgen van de mondialisering, zodat zij niet worden achtergelaten als „verliezers van de mondialisering”. De met de mondialisering gepaard gaande ontwikkelingen moeten voor alle EU-burgers voordelen met zich meebrengen.

45.

Aansluitend bij de hervorming van het cohesiebeleid (14) zijn een gedifferentieerde aanpak en place-based hervormingen nodig die o.a. optimaal gebruikmaken van de specificiteit en het potentieel van plattelandsgebieden, teneinde een duurzamer ontwikkelingsmodel uit te werken, gebaseerd op de instandhouding van ecologische en demografische evenwichten op het Europese grondgebied en de volledige benutting van zijn hulpbronnen (15).

46.

De Commissie wordt verzocht het concept „territoriale weerbaarheid” nader uit te werken via een Europees model dat geleidelijk de maatregelen van de Europese Unie kan gaan aansturen. Bij de ontwikkeling van dit model moet aandacht worden geschonken aan een aantal belangrijke thema’s als de diversificatie van de territoriale economische en productiebasis, de ontwikkeling van productieve, sociale en institutionele linkage tussen stedelijke, voorstedelijke en plattelandsgebieden, de duurzame verandering van hulpbronnencycli, het vermogen om in te spelen op opkomende risico’s en uitdagingen zoals de klimaatverandering, en de proactieve ontwikkeling van sociaal kapitaal op plaatselijk niveau.

13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/38

1.

is ingenomen met de mededeling van de Europese Commissie over een strategische aanpak van weerbaarheid in het externe optreden van de EU (JOIN(2017) 21 final) en met name met de aandacht voor de grote rol die de lokale en regionale overheden in dit verband spelen als een van de belangrijkste factoren voor het vergroten van de weerbaarheid in de buurlanden van de EU op basis van de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid. Die aandacht zou zich echter moeten vertalen in concrete beleidsmaatregelen van de EU en haar lidstaten, zoals het betrekken van de lokale en regionale overheden en hun verenigingen in de EU-partnerlanden bij het externe optreden van de EU, hulp voor capaciteitsopbouw op verschillende beleidsterreinen enz.

2.

Het Comité kan zich vinden in de definitie van weerbaarheid uit het document over de globale strategie van de EU (EUGS), maar roept de Commissie op te erkennen dat de lokale en regionale overheden de maatschappelijke weerbaarheid waarborgen en tegelijkertijd een van de pijlers van een stabiele democratie vormen, wat de weerbaarheid van een land vergroot. De EU zou in haar strategische aanpak rekening moeten houden met het bottom-upbeginsel en de uitwisseling van goede praktijkvoorbeelden tussen lokale en regionale overheden uit de EU-lidstaten en hun buurlanden moeten ondersteunen en faciliteren.

3.

Het Comité staat volledig achter intensievere werkzaamheden op het vlak van weerbaarheid, overeenkomstig de EUGS, met bijzondere aandacht voor met name de betrekkingen met de oostelijke en zuidelijke buurlanden van de EU, maar ook met de derde landen waarmee de EU-lidstaten bevoorrechte betrekkingen onderhouden.

4.

Er zouden passende en doeltreffende instrumenten voor financiële en technische ondersteuning moeten worden ontwikkeld die kunnen worden aangepast aan eventuele veranderingen en waarvan het grootste deel zou moeten worden ingezet voor concrete maatregelen ter vergroting van de weerbaarheid en niet voor de dekking van de beheerskosten van programma's.

5.

Van groot belang is doeltreffende samenwerking tussen de EU en partnerorganisaties zoals de VN en het Internationaal Monetair Fonds, waarvoor vergroting van de weerbaarheid een gezamenlijke doelstelling is.

6.

Positief zijn de vier bouwstenen (betere risicoanalyse en analyse van de oorzaken van gebrek aan weerbaarheid; meer dynamische monitoring van externe druk, om vroegtijdig adequate maatregelen te kunnen nemen; integreren van weerbaarheid in de programmering en de financiering van extern optreden; ontwikkelen van internationaal beleid en werkwijzen met betrekking tot weerbaarheid) alsmede de in de bijlage genoemde tien richtsnoeren voor een strategische aanpak van weerbaarheid. Die zorgen voor de integratie van die aanpak in het externe optreden van de EU en wijzen de lokale en regionale overheden aan als onmisbare spelers, zonder welke een grotere bijdrage aan de uitwerking van de strategie, politieke dialoog, de programmering van steun en de tenuitvoerlegging van oplossingen onmogelijk zijn.

7.

Weerbaarheid moet in de juiste context worden ingebed (ontwikkelings-, investerings- en onderwijsbeleid) en in internationale samenwerkingsovereenkomsten worden opgenomen. Aldus kunnen maatregelen ter vergroting van de weerbaarheid beter worden gepland, onder meer op lokaal, regionaal en grensoverschrijdend niveau.

8.

De vergroting van de externe weerbaarheid is een middel, geen doel op zich. In dit opzicht moeten met overheden, maatschappelijke organisaties, lokale instanties, lidstaten en partnerlanden langetermijnmaatregelen worden genomen om de veiligheid te verhogen en langdurige stabiliteit te verwezenlijken.

9.

Om de weerbaarheid te vergroten, moet de invoering van nationale, regionale en lokale strategieën en plannen voor risicobeheer worden bevorderd en moet worden nagegaan of die strategieën en plannen in overeenstemming zijn met het kader van Sendai voor rampenrisicovermindering 2015-2030 (1). Ook van belang in dit verband zijn uitbouw van de samenwerking tussen steden en regio's en de rol van het VN-bureau voor rampenrisicovermindering en zijn campagne om steden weerbaarder te maken.

10.

Maatregelen op het gebied van migratie moeten volledig worden geïntegreerd in de overkoepelende politieke betrekkingen met de partnerlanden. Die maatregelen moeten worden gebaseerd op het beginsel van eigen verantwoordelijkheid van de partners, samenwerking en volledige eerbiediging van humanitaire en vluchtelingenwetgeving en verplichtingen op het vlak van mensenrechten, zoals het recht op bescherming.

11.

De Commissie doet uitspraken over genderaspecten en kwetsbare sectoren, maar zou uitvoeriger moeten ingaan op de weerbaarheid van de allerzwakste burgers. De kwetsbaarste mensen en sectoren kunnen per plaats verschillen en daarom kan ook de mate waarin zij risico's lopen, variëren. Bij de vergroting van de weerbaarheid dient aan deze sectoren en maatschappelijke groepen dan ook vaak meer aandacht te worden geschonken.

12.

Het Comité verwacht dat meer maatregelen worden genomen om de doelstellingen uit de EUGS sneller te realiseren en wijst op het belang van het afstemmen van de aanpak op concrete gebieden (gebiedsgerichte aanpak). Bij de realisering van de EUGS-doelstellingen, in samenhang met de duurzameontwikkelingsdoelen als onderdeel van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling, moet dan ook rekening worden gehouden met de lokale en regionale overheden.

13.

De lokale en regionale overheden spelen een essentiële rol bij de vergroting van de weerbaarheid, aangezien zij het eerste besluitvormings- en responsniveau vormen als zich risico's of gevaren voordoen en ook het bestuursniveau dat het dichtst bij de burgers staat, waarin de rechtsstaat en democratie goed moeten zijn verankerd. De lokale overheden zijn bevoegd voor hulpdiensten (politie, brandweer, medische hulpdiensten) en hebben de grootste en beste kennis van hun eigen bestuursgebied en bevolking. Daarom zijn ze van grote betekenis voor de sterkte en de kwaliteit van de weerbaarheid.

14.

Alle maatregelen en de samenwerking met de lokale en regionale overheden op het vlak van weerbaarheid moeten in overeenstemming zijn met de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid.

15.

Van belang zijn de capaciteiten van lokale actoren op het gebied van voorlichting, preventie, respons bij gevaar en, in een later stadium, wederopbouw. Het gaat hier over gezinnen, verenigingen, kerken en alle decentrale bestuursniveaus.

16.

De lokale en regionale overheden spelen een rol bij het in kaart brengen en de beoordeling van risico's. Dankzij de door hen ontwikkelde en geteste methoden voor crisisbeheer, die aan de plaatselijke omstandigheden en bevolking zijn aangepast, kunnen ze bedreigingen adequaat en snel identificeren en het risico ervan inschatten. Daarom moet bij het in kaart brengen en de beoordeling van risico's meer rekening worden gehouden met de verslagen en analyses van regio's en gemeenten.

17.

Met het oog op versterking van de samenwerking tussen de EU-actoren (politieke, humanitaire en ontwikkelingsinstanties) bij de beëindiging van langdurige crises in EU-buurlanden moet meer rekening worden gehouden met de ervaringen van de lokale en regionale overheden, onder andere via netwerkvorming, uitwisseling van goede praktijkvoorbeelden en bevordering van dialoog. De EU beschikt dankzij de oostelijke, zuidelijke en ultraperifere regio's over een schat aan ervaring, die dan ook moet worden benut; vanwege hun geostrategische ligging werken deze regio's immers al jarenlang nauw samen met hun buurlanden.

18.

Het is zaak voortdurend de lokale capaciteit te versterken op het vlak van risicobeheer en snelle lokale respons.

19.

Het Comité dringt aan op maatregelen om de lokale en regionale overheden te ondersteunen bij hun taken op het gebied van de bescherming van kritieke infrastructuur, waarbij speciale aandacht moet uitgaan naar financiering en de beschikbaarheid van passende instrumenten en middelen.

20.

Meer steun verdienen de werkzaamheden van de verschillende grensoverschrijdende structuren en Euroregio's, met name die langs EU-buitengrenzen, teneinde de weerbaarheid te vergroten door middel van regionale, grensoverschrijdende projecten op het gebied van infrastructuur-, veiligheids-, sociaal, onderwijs-, economisch en cultuurbeleid.

21.

Er zijn meer maatregelen nodig voor een efficiëntere informatievoorziening over bedreigingen en schokken die negatieve gevolgen kunnen hebben voor de weerbaarheid. De lokale en regionale overheden moeten absoluut permanent daarbij worden betrokken.

22.

Succesvol gebleken oplossingen, instrumenten en goede praktijkvoorbeelden van de lokale en regionale overheden moeten door het nationale niveau worden overgenomen. Ook zou een overzicht van decentrale goede praktijkvoorbeelden moeten worden opgesteld ten behoeve regio's en gemeenten uit de EU en uit de gebieden die onder het Europees nabuurschapsbeleid vallen.

23.

Speciale aandacht moet worden geschonken aan decentrale samenwerking op onderwijsgebied, want die is van fundamenteel belang voor de vergroting van de weerbaarheid van een samenleving. De EU-instellingen zouden de lokale en regionale overheden bij die samenwerking moeten helpen met inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel.

24.

Het Comité beveelt maatregelen aan om in lokale gemeenschappen het bewustzijn te vergroten van mogelijke gevaren, vooral van hybride bedreigingen en risico's op het vlak van energiezekerheid, en die gemeenschappen daarop voor te bereiden. Dergelijke maatregelen moeten worden genomen in nauwe samenwerking met de regionale academische en ondernemingswereld, de voor veiligheid bevoegde diensten en de lokale en regionale overheden.

25.

Het maatschappelijk middenveld speelt eveneens een sleutelrol bij de vergroting van de weerbaarheid. Ondersteuning van en partnerschappen met niet-gouvernementele organisaties zijn dan ook van groot belang. Dankzij geëngageerde burgers en organisaties uit de tertiaire sector kunnen moderne, creatieve campagnes, voorlichtingsmaatregelen en humanitaire hulpprogramma's worden gepland en uitgevoerd en in de partnerlanden instanties van algemeen belang worden opgezet, met name in de landen waar het risico op hybride bedreigingen groot is.

26.

Meer inspanningen zijn nodig ter bestrijding van de vijandige propaganda van derde landen als onderdeel van hybride oorlogsvoering. Positief is de oprichting binnen de Europese Dienst voor extern optreden van de taskforce East Strat Com. Die zou wel meer met de nationale, regionale en lokale overheden moeten samenwerken.

27.

Er zou intensiever met de lokale en regionale overheden moeten worden samengewerkt op het gebied van conflictpreventie en vredesopbouw. Decentrale bestuursorganen staan het dichtst bij de burgers en kennen daarom niet alleen het beste de lokale gemeenschappen, maar vervullen ook een belangrijke taak als hun leiders en vertegenwoordigers.

28.

Het Comité heeft zelf al ervaring opgedaan met internationale samenwerking in het kader van de Euromediterrane vergadering van lokale en regionale overheden (Arlem), de Conferentie van lokale en regionale overheden van het Oostelijk Partnerschap (Corleap) en zijn gemengde raadgevende comités en werkgroepen. Het beveelt aan die gremia en hun ervaringen te benutten bij de vergroting van de weerbaarheid van de landen die onder het Europees nabuurschapsbeleid vallen.

29.

Belangrijk is de uitwisseling van expertise, kennis en goede praktijkvoorbeelden tussen lokale en regionale overheden uit de EU en derde landen, zowel op politiek als administratief niveau. Het Comité speelt in dit verband een positieve rol ten aanzien van Libië (via het Nicosia-initiatief) en Oekraïne (via het U-LEAD-programma).

30.

De Commissie stelt in haar mededeling terecht dat de samenwerking met de OVSE ter voorkoming van gewelddadige conflicten verder moet worden verdiept. Ook dient de samenwerking met de VN, de Afrikaanse Unie en andere internationale partners bij de vergroting van de weerbaarheid te worden verstevigd.

31.

Het Comité schaart zich achter het streven van de EU om haar beste praktijken en normen — waaronder die welke voortvloeien uit de werkzaamheden en ervaringen van de lokale en regionale overheden — tot uiting te laten komen in multilaterale instrumenten en beleidskaders, ook binnen de IAO, de WHO en de G20.

32.

Vergroting van de weerbaarheid kent inderdaad vele dimensies. Prioriteit zou moeten worden gegeven aan infrastructuur en veiligheid alsook aan de economische, sociale en onderwijsdimensie, die bijdragen aan inclusieve duurzame ontwikkeling. Dat de lokale en regionale overheden op deze gebieden een rol spelen staat buiten kijf. Geografisch gezien verdienen de partners uit het Middellandse Zeegebied en het Oostelijk Partnerschap prioriteit. Tegelijkertijd mogen de rol en invloed van de landen uit het Midden-Oosten en Centraal-Azië op de weerbaarheid van de EU niet uit het oog worden verloren.

33.

Het onderzoek met het oog op de vergroting van de weerbaarheid in het kader van het programma Horizon 2020 moet worden uitgebreid, vooral op het gebied van veiligheid, economie, sociale wetenschappen, water- en voedselzekerheid, migratie en gedwongen ontheemding. Bij dat onderzoek moeten in grotere mate lokale academische instellingen worden betrokken, die de wetenschapscentra van de regio's vormen. Dit vraagt om meer institutionele en sociale steunmaatregelen.

34.

Deze strategische mededeling is een doeltreffend middel in de strijd tegen terrorisme, extremisme en cybercriminaliteit. Het is noodzakelijk de EU en de partnerlanden zo snel mogelijk te beschermen tegen de invloed van externe desinformatieactiviteiten waarmee wordt beoogd om de politieke en sociale systemen in diskrediet te brengen die cruciaal zijn voor hun identiteit, veiligheid en stabiliteit.

35.

Bij de vergroting van de weerbaarheid moeten de lokale en regionale capaciteiten op het vlak van weerbaarheid en risicoanalyse een grotere rol gaan spelen. Dat geldt met name voor de regio's langs EU-buitengrenzen. Aldus kan de sensibilisering van conflicten in de onmiddellijke nabijheid van de EU worden versterkt en kunnen betere mechanismen worden ontwikkeld voor de beoordeling van aard en impact van risico's, externe druk en schokgevoeligheid van de partnerlanden.

36.

Weerbaarheid moet contextueel worden ingebed, wat betekent dat in het sectorale EU-beleid op alle niveaus (nationaal, regionaal en lokaal) rekening moet worden gehouden met weerbaarheid. Dankzij een specifieke aanpak kan sectoraal beleid doeltreffend bijdragen aan de vergroting van de weerbaarheid met inachtneming van uitzonderlijke omstandigheden op de plaatsen van handeling en uitvoering.

37.

De bestrijding van de grondoorzaken van irreguliere migratie (armoede, ongelijkheid, bevolkingstoename, werkloosheid, gebrek aan onderwijs en economische kansen, instabiliteit, conflicten, mensenhandel, georganiseerde misdaad, klimaatverandering en aantasting van het milieu, en de langetermijneffecten van gedwongen ontheemding) is essentieel voor de vergroting van de weerbaarheid. Daarom ook is hulp aan kwetsbaardere en bedreigdere gemeenschappen het doeltreffendst op de plaatsen waar zij direct gevaar lopen.

38.

Op basis van de werkzaamheden van de IAO zou een specifiek kader moeten worden ontwikkeld voor werkgelegenheid en fatsoenlijk werk om rekening te houden met de rol en positie van de lokale en regionale overheden in het sociaal en werkgelegenheidsbeleid.

39.

Bijzondere aandacht verdient de beveiliging van kritieke vervoersinfrastructuur, waarbij specifiek moet worden gelet op de taken van de lokale en regionale overheden in dit verband, die vaak direct verantwoordelijk zijn voor de staat van die infrastructuur en voor de gebieden waar die doorheen loopt.

40.

Het Comité is ermee ingenomen dat de Commissie van plan is samen te werken met lokale overheden om de weerbaarheid in snelgroeiende stedelijke gebieden te stimuleren, waar de bevolking bij schokken of spanningen wordt blootgesteld aan aanzienlijke menselijke en economische schade als onvoldoende aandacht is besteed aan de planning van of investeringen in maatregelen om klimatologische en geofysische risico's tegen te gaan. Het blijkt kostenefficiënter om de onderliggende risicofactoren aan te pakken via op kennis gebaseerde openbare en particuliere investeringen, dan pas na een ramp in actie te komen. Van groot belang is de sectorale dialoog over duurzame verstedelijking met de regionale en lokale overheden, teneinde hun weerbaarheid en innoveringscapaciteit te versterken overeenkomstig de nieuwe stedelijke agenda.

41.

Humanitaire hulp is belangrijk bij (natuur)rampen en andere gebeurtenissen die zulke hulp vereisen, welke moet worden verstrekt met volledige inachtneming van de beginselen van menselijkheid, neutraliteit, onpartijdigheid en onafhankelijkheid en met respect voor de mensenrechten conform de Conventie van Genève en de daarbij horende protocollen.

13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/43

1.

wijst op de cruciale rol die lokale en regionale overheden hebben bij het in praktijk brengen van de aanbevelingen voor de digitale interne markt: zij verlenen digitale diensten aan burgers, zetten digitale infrastructuur op — bijvoorbeeld voor het genereren van gegevens — en beheren deze. Digitale diensten zijn bovendien de motor van economische groei op lokaal en regionaal niveau doordat zij tal van kansen bieden voor innovatie, de oprichting van kleine en middelgrote ondernemingen en ondernemerschap, het creëren van banen en sociale vooruitgang.

2.

De Europese Commissie is terecht van mening dat de EU en de lidstaten het voortouw moeten nemen; door middel van Europese, nationale en lokale maatregelen moeten zij, in nauwe samenwerking met lokale en regionale overheden en met behulp van ICT en data, grondige veranderingen doorvoeren in overheidsprocedures en -structuren, zodat openbare overheden zinvoller, beter en efficiënter gaan functioneren en productiever worden en het publiek en het bedrijfsleven met minder rompslomp te maken krijgen.

3.

De Europese Commissie zou lokale en regionale overheden moeten ondersteunen bij hun financieringsactiviteiten, door toestemming te blijven geven voor prioritair gebruik van ESI-fondsen voor digitale infrastructuur in alle Europese regio's — zoals gegevensontwikkeling en ontwikkeling van vaardigheden — en door te erkennen dat er op rurale bergachtige eilanden en in dunbevolkte gebieden technologische belemmeringen bestaan voor digitale ontwikkelingsprojecten, die zouden moeten worden gezien als diensten van algemeen economisch belang.

4.

Achterstandsregio's moeten het stellen zonder de basisinfrastructuur en expertise die nodig zijn om een data-economie op te bouwen. Daarom zou aan deze regio’s regelgevende steun moeten worden gegeven, zodat zij beter toegang krijgen tot de digitale eengemaakte markt.

5.

De vergaring van gegevens is inderdaad een belangrijk onderdeel van de digitale eengemaakte markt. Deze wereldwijde ontwikkeling heeft voor lokale en regionale overheden en bedrijven een enorm potentieel op diverse gebieden, variërend van gezondheid, milieu, voedselveiligheid, klimaat en hulpbronnenefficiëntie tot energie, intelligente vervoerssystemen en slimme steden en regio’s.

6.

Het is een goede zaak dat de Commissie van plan is om beperkingen op het vrije verkeer van gegevens om andere redenen dan de bescherming van persoonsgegevens in de EU aan te pakken, en om ongefundeerde beperkingen op de locatie waar gegevens mogen worden opgeslagen of verwerkt op te heffen.

7.

De uitwisseling van gegevens blijft momenteel beperkt, zoals de Commissie terecht opmerkt. Er ontstaan langzaam maar zeker datamarkten, maar ze worden nog maar weinig gebruikt door het publiek of het bedrijfsleven of via publiek-private samenwerkingsverbanden. Het is mogelijk dat potentiële gebruikers niet over de juiste instrumenten en vaardigheden beschikken om de economische waarde van hun gegevens te kwantificeren, of vrezen dat hun concurrentievoordeel in het gedrang komt of helemaal verdwijnt wanneer gegevens beschikbaar worden voor concurrenten. De eigenaar van de gegevens lijdt geen verlies bij uitwisseling ervan, wel integendeel: de uitwisseling van kennis verhoogt de waarde van de gegevens.

8.

Met ontluikende technologieën zoals het internet van de dingen (Internet of Things, IoT) worden er door machines of processen allerlei verschillende gegevens gegenereerd. Deze bieden verschillende soorten marktspelers — bijvoorbeeld bedrijven, fabrikanten, onderzoekers en infrastructuuraanbieders, maar vooral slimme steden en regio's die onder auspiciën van lokale en regionale autoriteiten worden ontwikkeld — zeer veel mogelijkheden om IoT-technologieën, -ideeën en -producten op een hoger plan te brengen.

9.

Door het mogelijk te maken dat gegevens door een machine worden gelezen kunnen deze beter gedeeld worden en is er minder behoefte aan vaak kostbare ad-hocverzoeken om gegevens. Lokaal bieden reeksen van volledige indicatoren het publiek de nodige informatie en verbeteren zij de besluitvorming. Ook kan er een positieve invloed van uitgaan op de manier waarop beleid wordt ontwikkeld, uitgevoerd, beheerd en gecontroleerd door lokale en regionale overheden.

10.

Voor steden en regio's is een belangrijke rol spelen weggelegd bij het opzetten van databanken met overheidsinformatie (waarin gegevens beveiligd zijn), bij het ontwikkelen van de noodzakelijke digitale vaardigheden en bij het beveiligen en vergemakkelijken van financiering voor breedband- en infrastructuurnetwerken. Het juiste klimaat voor transregionale en grensoverschrijdende uitwisseling van onlinediensten kan een aanzienlijke bijdrage leveren aan de dienstverlening op hoog niveau en aan de data-economie.

11.

Ook in het hele proces van gegevensverzameling en dienstverlening aan burgers en ondernemingen is voor lokale en regionale overheden een rol weggelegd. Zo kunnen zij het verwerven van digitale en ondernemersvaardigheden ondersteunen, zodat werknemers in staat zijn om ten volle profijt te trekken van de nieuwe technologieën, big data te analyseren, bekend te raken op het terrein van cyberveiligheid, hun inzetbaarheid te vergroten en nieuwe kansen te creëren op het gebied van ondernemen. In de praktijk zijn er al goede voorbeelden van Europese steden en regio’s die samenwerken met de nationale autoriteiten en met centra voor onderzoek naar innovaties in de overheidssector en interoperabiliteit.

12.

Het CvdR is ingenomen met het onder leiding van de Commissie staande en door het EFRO gefinancierde programma Stedelijke Innovatieve Acties, dat steden de mogelijkheid biedt om innovatieve maatregelen voor een duurzame ontwikkeling in kaart te brengen en te testen.

13.

Lokale en regionale overheden moeten ruime en effectieve invloed kunnen uitoefenen op wetgeving die gevolgen heeft voor hun competenties in de data-economie. Nieuwe regelgeving kan altijd tot onnodige rompslomp en kosten voor gemeenten en regio’s leiden waar de voordelen volgens het CvdR niet tegen opwegen.

14.

De burger verwacht strenge en effectieve normen voor gegevensbescherming, met name op de eengemaakte digitale markt. Gegevensbescherming mag nooit worden beschouwd als een hindernis, maar moet altijd worden gezien als een vast bestanddeel van de digitale eengemaakte markt. Er dient daarom absoluut een duidelijk en aangepast rechtskader voor gegevensbescherming in de data-economie te worden gecreëerd.

15.

Er moet bij deze door machines voortgebrachte gegevens worden gekeken of het persoonsgegevens betreft (d.w.z. gegevens die in verband kunnen worden gebracht met een levende persoon) en daarom onder de algemene verordening gegevensbescherming vallen, of het niet-persoonsgebonden gegevens zijn, dan wel of het om een combinatie van beide gaat.

16.

De regelgeving van de EU moet relevant blijven in de digitale omgeving, zodat zij innovatie kan ondersteunen en het potentieel van de interne markt en van investeringen in de EU-economie ten volle kan worden benut.

17.

Het CvdR is het ermee eens dat zowel aan gebruikers als fabrikanten van toestellen die gegevens genereren zekerheid moet worden geboden met betrekking tot hun mogelijke aansprakelijkheid.

18.

De EU moet er inderdaad, zoals de Commissie stelt, voor zorgen dat gegevens over gebieds- en sectorgrenzen heen stromen en zonder enig probleem kunnen worden ingezien en hergebruikt. Een gecoördineerde Europese aanpak is van essentieel belang voor de ontwikkeling van de gegevenseconomie, als onderdeel van de digitale interne markt.

19.

De Commissie is terecht van plan om gebruik te maken van EU-vrijhandelsovereenkomsten om regels op te stellen voor e-handel en grensoverschrijdende gegevensstromen en om nieuwe vormen van digitaal protectionisme te bestrijden, volledig in overeenstemming met en onverminderd de Europese regelgeving inzake gegevensbescherming.

20.

Om het potentieel van de Europese data-economie volledig te benutten, moeten alle maatregelen van de lidstaten die gevolgen hebben voor de opslag of verwerking van gegevens inderdaad gebaseerd zijn op het „beginsel van vrij verkeer van gegevens in de EU”, als gevolg van de verplichtingen van de lidstaten in het kader van de Verdragsbepalingen inzake vrij verkeer van diensten en vrijheid van vestiging en relevante secundaire wetgeving.

21.

Het CvdR is ingenomen met de algemene verordening gegevensbescherming (AVGB) en beaamt dat zorgen over privacy terecht zijn. Strenge regels voor gegevensbescherming wekken het vertrouwen dat nodig is om de digitale economie in de hele interne markt tot ontwikkeling te brengen, om zwakke plekken in ICT-systemen en mogelijke computercriminaliteit aan te pakken en om effectieve en degelijke preventieve strategieën uit te werken.

22.

De herziening van de e-privacyrichtlijn, die wordt bepleit om in volledige samenhang met de verordening gegevensbescherming een hoge mate van bescherming te garanderen, is een goede zaak.

23.

De beschikbaarheid van gegevens voor regelgevende of toezichthoudende taken, die geenszins ter discussie wordt gesteld, kan beter worden gegarandeerd door de samenwerking tussen nationale autoriteiten of tussen deze autoriteiten en de particuliere sector te versterken, dan door beperkingen met betrekking tot gegevenslokalisatie.

24.

Veilige opslag en verwerking van gegevens is inderdaad, zoals de Commissie schrijft, afhankelijk van state-of-the-art-ICT-beheer op een veel grotere schaal dan individuele systemen.

25.

Het nieuwe beleidspakket zou moeten bijdragen aan de verbetering van de preventie, opsporing en aanpak van cyberincidenten en moeten leiden tot betere informatie-uitwisseling en coördinatie tussen lidstaten en de Commissie ter voorkoming van grote cyberincidenten. Onmisbaar in dit verband zijn echte partnerschappen tussen lidstaten, EU-instellingen, lokale en regionale overheden, bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld.

26.

Aangezien inbreuken op de beveiliging een bedreiging vormen voor nutsvoorzieningen (zoals vervoersnetwerken, lokale water- en energievoorziening, elektriciteitsnetten) en de lokale en regionale overheden veel digitale informatieproducten en -diensten gebruiken en bezitten, dienen deze overheden een sleutelrol te spelen bij de aanpak van cybercriminaliteit, de verzameling van cybergerelateerde data en gegevensbeveiliging.

27.

Bij cyberaanvallen wordt meestal misbruik gemaakt van een van vijf grote zwakke plekken van digitale technologieën die cruciaal zijn voor slimme steden en regio’s. Het gaat hierbij om zwakke softwarebeveiliging en gegevensversleuteling, het gebruik van onveilige legacysystemen en slecht onderhoud, tal van onderlinge afhankelijkheden en grote complexe doelwitten voor een aanval, cascade-effecten (waarbij negatieve gevolgen razendsnel tussen nauw met elkaar verweven entiteiten worden doorgegeven) en vele kwetsbaarheden als gevolg van menselijk falen of bewust gepleegde ambtsmisdrijven.

28.

Door veiligheidsrisico's bij het genereren van gegevens zijn cyberaanvallen op belangrijke stedelijke infrastructuur en beheerssystemen toegenomen, met alle gevolgen van dien voor de veiligheid van mensen. Er is een breder scala aan gecoördineerde maatregelen nodig, waaronder afzwakking en preventie, die borg staan voor concrete initiatieven van de markt en regelgeving en handhaving door de overheid.

29.

De veiligheid van het internet van de dingen loopt sterk uiteen: sommige systemen werken zonder versleuteling of gebruikersnamen en wachtwoorden, terwijl andere kwetsbaar zijn voor een malware-infectie en veranderingen van de firmware. Doordat de bestanddelen van het internet van de dingen op zo’n complexe manier met elkaar zijn verweven, heeft het een groot aanvalsoppervlak en tal van zwakke plekken.

30.

Bij lokale en regionale overheden en openbare dienstverleners/infrastructuuraanbieders zouden met name degenen die betrokken zijn bij de aankoop, invoering en dagelijkse werking van technologieën voor slimme steden een geavanceerde beveiligingsopleiding moeten krijgen.

31.

Als onderdeel van schadebeperkingsstrategieën zou ‘security-by-design’ de feitelijke aanpak moeten worden voor aanbestedingen door slimme steden en regio’s. Zulke strategieën zouden het volgende moeten omvatten: een algehele evaluatie van de stedelijke infrastructuur en informatiesystemen, het aanbrengen van veiligheidspatches of het vervangen van kwetsbare software-onderdelen, het oprichten van veiligheids- en computercrisisteams binnen stadsbesturen (met specialistische vaardigheden en verantwoordelijkheden die uitstijgen boven algemene IT-kennis), een heel andere opzet van veiligheidscursussen en permanente beroepsontwikkeling bij de overheid en in het bedrijfsleven.

32.

Het genereren van persoonsgegevens roept op alle beleidsterreinen van lokale en regionale overheden vragen op. Deze overheden ontwikkelen en beheren gegevens die met hun transversale karakter verband houden met het justitieel en veiligheidsbeleid, de economie, de communicatiesector, het onderwijs, de gezondheidszorg, het openbaar bestuur, het vervoer, het milieu en de consumentenbescherming.

33.

Om op de markt werkelijk toezicht te kunnen uitoefenen op gegevens moeten de bronnen ervan duidelijk en traceerbaar zijn. Betrouwbare en zo mogelijk gestandaardiseerde protocollen voor continue identificatie van gegevensbronnen kunnen nodig zijn om vertrouwen in het systeem tot stand te brengen.

34.

Het CvdR is het ermee eens dat lokale en regionale overheden toegang zouden moeten krijgen tot gegevens als dit in het „algemeen belang” is en de werking van de overheidsdiensten aanzienlijk zou verbeteren, bijvoorbeeld wat verkeersbeheersystemen op basis van real-timegegevens van particuliere voertuigen betreft.

35.

De Commissie wijst er terecht op dat elke beleidsmaatregel rekening moet houden met deze economische realiteit en met het rechtskader voor de bescherming van persoonsgegevens, met inachtneming van de grondrechten van het individu.

36.

Momenteel bestaan er op nationaal of EU-niveau geen uitgebreide beleidskaders voor ruwe door machines voortgebrachte gegevens die geen persoonsgegevens zijn, of voor de voorwaarden voor de economische exploitatie en verhandelbaarheid van die gegevens.

37.

Omwille van een betere bescherming van persoonsgegevens waarschuwt het CvdR met name lokale en regionale overheden ook voor regels die mensen al te zeer beperken in hun recht om zeggenschap uit te oefenen over informatie over henzelf, in die zin dat zij geen toestemming meer voor het gebruik ervan kunnen geven.

38.

De onafhankelijke toezichthouders voor gegevensbescherming hebben een centrale verantwoordelijkheid. Er dienen bijkomende prikkels te komen voor de verwerkers. Daarbij valt te denken aan vergemakkelijking van bewijslevering voor verwerkers die aan zelfregulering doen of gedragscodes volgen.

39.

De onzekere juridische status van ruwe door machines voortgebrachte gegevens en het gebrek aan intellectuele-eigendomsrechten moeten aangepakt worden. De marktspelers kunnen profiteren van lacunes in het regelgevingskader of van de hierboven beschreven juridische onzekerheid door oneerlijke standaard-contractvoorwaarden op te leggen aan de gebruikers of via technische middelen, zoals formats waar eigendomsrechten op rusten of encryptie.

40.

Andere nieuwe aandachtspunten in de data-economie zijn inderdaad de meeneembaarheid van niet-persoonsgebonden gegevens, de interoperabiliteit van diensten om gegevensuitwisseling mogelijk te maken, en passende technische normen voor de tenuitvoerlegging van zinvolle meeneembaarheid.

41.

Het CvdR neemt er nota van dat de Commissie zich ertoe heeft verbonden steun te verlenen aan passende normen ter verbetering van de interoperabiliteit, meeneembaarheid en beveiliging van clouddiensten, door de werkzaamheden van „open source”-gemeenschappen beter te integreren in het proces voor het vaststellen van normen op Europees niveau.

42.

De robuuste benadering van regels inzake meeneembaarheid die zijn vastgelegd in normen is een goede zaak. Daarvoor kunnen sectorspecifieke experimentele benaderingen van start gaan, en bij de samenwerking tussen de diverse belanghebbenden — waaronder standaardiseringsinstanties, het bedrijfsleven en de technische wereld — zouden ook lokale en regionale overheden moeten worden betrokken.

43.

Een beter begrip van interoperabiliteit als iets dat niet alleen relevant is voor overheden, maar voor alle sectoren is essentieel voor de invoering van het internet van de dingen en voor een naadloze gegevensstroom over alle regio’s heen. De beschikbaarheid van gemeenschappelijke formaten, normen en specificaties is een duidelijke vereiste waaraan de regio’s bijdragen door zich ervoor in te zetten om in hun eigen bestuurssituatie de bepalingen van de richtlijn inzake overheidsinformatie en met name van het recente Europese interoperabiliteitskader (European Interoperability Framework) toe te passen.

44.

Gezien het toegenomen dataverbruik en de toename van gelijktijdig gebruik, de trend naar grote upload- en downloadsnelheden en de behoefte aan een geheel dekkende en bijna realtime overdracht, die tegelijk aan de behoefte voldoet en betrouwbaar is, zijn er netwerken en breedbandinfrastructuur met zeer hoge capaciteit nodig waarop steeds meer eindgebruikers in heel Europa aangesloten zijn.

45.

Het CvdR is van mening dat de Commissie met behulp van de mogelijkheden die de normalisering biedt maatregelen zou moeten nemen om ervoor te zorgen dat al bestaande of nog in ontwikkeling zijnde clouds op nationaal, regionaal en eventueel lokaal niveau aan elkaar kunnen worden gekoppeld en interoperabel kunnen worden gemaakt. Tegelijk is het van belang dat op lokaal niveau de nodige maatregelen worden getroffen om de doeltreffendheid van de specificaties voor cloudtoepassingen te verzekeren.

46.

Meeneembaarheid van niet-persoonsgebonden gegevens is alleen maar zinvol wanneer ook rekening wordt gehouden met ruimere overwegingen inzake de governance van gegevens, zoals transparantie voor gebruikers, beheer van de toegang tot gegevens en interoperabiliteit om verschillende platforms te koppelen op een manier die stimulerend is voor innovatie.

47.

Er is een krachtige gecoördineerde aanpak nodig om de risico’s bij het genereren van gegevens te beoordelen, en dan vooral die risico’s die de ontwikkeling van de data-economie in de EU en de werking van grensoverschrijdende datadiensten en -technologie op de interne markt zouden kunnen schaden.

48.

Een toekomstige oplossing moet ook rekening houden met de rechtmatige belangen van marktspelers, waaronder lokale en regionale overheden, die investeren in productontwikkeling, zorgen voor een eerlijk rendement op hun investeringen en aldus bijdragen tot innovatie. Tegelijkertijd moet de toekomstige oplossing zorgen voor een eerlijke verdeling van de baten tussen houders van gegevens, verwerkers en aanbieders van applicaties binnen waardeketens.

49.

Lokale en regionale overheden kunnen innovatie en concurrentievermogen in de data-economie bevorderen door middel van op maat gesneden oplossingen aan de vraag- en aanbodzijde, met inbegrip van breedbandverbindingen, digitale economie, e-inclusie en e-overheid. Voorts zorgen zij voor onderwijs- en opleidingsvoorzieningen, leggen ze EU-financieringsinitiatieven ten uitvoer en vergemakkelijken ze bevorderlijke samenwerking en uitwisseling met andere overheden, ook over de grenzen heen.

50.

Analoog aan de opkomende e-overheids- en breedbandplatforms zou er een platform voor datageneratiesystemen moeten komen.

51.

De rol van steden en regio’s bij de duurzame uitvoering van de digitale agenda en de opbouw van de data-economie van de EU zou meer erkend moeten worden. Lokale en regionale overheden behoren tot de voornaamste doelgroepen van de aanbevelingen van de digitale agenda en moeten worden gezien als essentiële drijvende krachten achter en partners bij de tenuitvoerlegging ervan.

13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/48

1.

verwelkomt de invoering van een sociale pijler als de noodzakelijke aanvulling op de politieke, Economische en Monetaire Unie en als bijdrage aan de succesvolle tenuitvoerlegging van de sociale bepaling (7). Op die manier kan er een duurzaam en inclusief Europa komen dat de burgers middelen geeft en gelijke kansen bevordert;

2.

Het Comité betreurt dat de Europese Commissie expliciet stelt dat het in de praktijk tot uitdrukking brengen van de sociale pijler een gedeelde inzet en verantwoordelijkheid van de Unie, haar lidstaten en de sociale partners is (8). Daarmee gaat ze namelijk volledig voorbij aan de verantwoordelijkheid en bevoegdheden van de lokale en regionale overheden;

3.

Het wijst nogmaals op het belang van een sterke Europese sociale agenda waarin concurrentievermogen en sociale rechtvaardigheid elkaar aanvullen (9) om alle vormen van sociale dumping te voorkomen en om te zorgen voor meer werkgelegenheid. Het herinnert aan de toezegging in de preambule van het Verdrag betreffende de Europese Unie, „de economische en sociale vooruitgang van hun volkeren” te bevorderen (en) „dat de vooruitgang op het gebied van de economische integratie en de vooruitgang op andere terreinen gelijke tred met elkaar houden”.

4.

Het Comité wijst op de waarde die de lokale en regionale overheden toevoegen aan de ontwikkeling en uitvoering van het sociaal-economisch beleid om de opwaartse convergentie te vergroten. Ook herhaalt het zijn oproep dat de pijler die overheden steunt bij hun inspanningen om adequaat werkgelegenheids- en sociaal beleid te voeren (10).

5.

Het Comité is ingenomen met de doelstelling van de Commissie om in de Europese beleidsvorming meer rekening te houden met doelstellingen van sociaal beleid en sociale (minimum) normen te formuleren, die door de EU en de lidstaten, ieder binnen hun respectieve bevoegdheden, worden gevolgd.

6.

Het herhaalt zijn oproep tot een deugdelijke coördinatie van het economisch en sociaal beleid (11) op EU- en nationaal niveau door te zorgen voor een betere vertegenwoordiging van de territoriale dimensie (12).

7.

De bevordering van de sociale dimensie zal helpen om het Europees project nieuw leven in te blazen, zodat de burgers zich er meer mee kunnen identificeren.

8.

Het sociaal-economisch beleid van de Unie moet het groeipotentieel op de lange termijn verhogen, door steun te verlenen aan de productiviteit en het concurrentievermogen van Europese ondernemingen, alsook aan de vaardigheden van de werknemers.

9.

Het CvdR benadrukt dat de sociale pijler moet bijdragen tot het terugdringen van armoede en sociale uitsluiting, vermindering van de werkloosheid, in het bijzonder de jeugdwerkloosheid, en de bestrijding van alle mogelijke vormen van sociale ongelijkheid (13), met inbegrip van ongelijkheden op grond van geslacht; In deze context dient de Europese werkloosheidsverzekering (14) te worden geplaatst, een van de eerste gemeenschappelijke instrumenten om de crisis op de arbeidsmarkt aan te pakken;

10.

De crisis op de arbeidsmarkt heeft geleid tot substantiële langdurige werkloosheid. Die moet worden bestreden met adequate actieve beleidsmaatregelen, opleidingsmaatregelen om de betrokken werknemers nieuwe vaardigheden te laten verwerven, en waar nodig financiële ondersteuning.

11.

Het Comité wijst er ook op dat het beleid voor economische, sociale en territoriale samenhang een van de belangrijkste en meest uitgebreide beleidsterreinen van de EU vormt (15) en een belangrijke bijdrage moet leveren tot de totstandbrenging van de sociale pijler;

12.

Sociale investeringen vormen een investering in de toekomst en mogen niet louter worden gezien als kosten ten laste van de overheidsbegroting.

13.

Het Comité wijst erop dat de strategieën en doelstellingen van de sociale pijler moeten worden gecoördineerd met die van het Europees Sociaal Fonds.

14.

Het Comité steunt het streven van de Commissie om de werkgelegenheid te vergroten en voor het juiste klimaat voor het bedrijfsleven te zorgen om meer kwalitatief hoogwaardige banen in de EU te creëren.

15.

Het wijst er eens te meer op dat de EU en de Economische en Monetaire Unie een sterkere sociale dimensie moeten krijgen; verwacht dat een wetgevingsvoorstel voor een Europese pijler van sociale rechten ervoor zal zorgen dat arbeidsrechten en arbeidsmobiliteit op een veranderende arbeidsmarkt de nodige aandacht krijgen, met inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel (16).

16.

Het wijst nogmaals op het belang van een sterke Europese sociale agenda waarin concurrentievermogen en sociale rechtvaardigheid elkaar aanvullen (17) om alle vormen van sociale dumping te voorkomen en om te zorgen voor meer werkgelegenheid.

17.

Het herhaalt dat bij elke maatregel — zowel publiek als particulier — rekening dient te worden gehouden met de specifieke lokale en regionale omstandigheden, de demografische uitdagingen en de aanhoudend hoge jeugdwerkloosheid en het benadrukt daarbij hoe belangrijk het is om de jongerengarantieregeling uit te breiden tot jongeren tot de leeftijd van 30 jaar (18), alsook die regeling een vaste plaats in Europees werkgelegenheidsbeleid te geven met duurzame en toereikende Europese en nationale financiering.

18.

Ook vestigt het de aandacht op de snelle en ingrijpende veranderingen, die variëren van vergrijzing en nieuwe gezinspatronen en digitalisering tot nieuwe arbeidsvormen en de gevolgen van mondialisering en urbanisatie. Daarom moet worden gestreefd naar meer permanente educatie, aanpassing van vaardigheden en actieve ondersteuning van talent. Ook moet er beleid zijn inzake actief ouder worden en aangaande een evenwichtige combinatie van werk en gezin, en dat laatste met passend gezins- onderwijs- en werkgelegenheidsbeleid (19).

19.

Ook wijst het CvdR nogmaals op het belang van afstemming van vaardigheden op de behoeften van de arbeidsmarkt, die een territoriale dimensie hebben. In dit verband legt het de nadruk op de rol van lokale en regionale overheden op het gebied van onderwijs, opleiding en steun voor jonge ondernemers in het bijzonder (20).

20.

Het Comité steunt daarom het recht op onderwijs in de Europese pijler van sociale rechten als sociaal grondrecht en een fundamenteel mensenrecht.

21.

Het Comité herhaalt dat, rekening houdend met de nationale, regionale en lokale omstandigheden en de beschikbare middelen, en rekening houdend met het feit dat investeringen in menselijk kapitaal kunnen worden behandeld als sociale investeringen, de lidstaten moeten worden gesteund bij de uitvoering van de vaardigheidsgarantie, gericht op de verbetering van de arbeidsmogelijkheden en volledige deelname aan de samenleving voor laaggeschoolde volwassenen in Europa (21).

22.

Met het oog op een evenwichtige en gereglementeerde arbeidsmarkt moet er oog zijn voor de veranderende werkomgeving (4.0), arbeidsrelaties en bescherming van werknemers, inclusief het recht om uit te loggen. In die zin verzoekt het Comité een permanente groep op hoog niveau op te richten bestaande uit vertegenwoordigers van de Commissie, de Raad, het Europees Parlement en het Comité van de Regio's om een Europese discussie op gang te brengen over de gevolgen van de digitalisering en de nieuwe technologieën en om de noodzakelijke economische en sociale beleidsmaatregelen te bevorderen, waaronder ook de wenselijk geachte maatregelen op decentraal niveau.

23.

In het licht van de ontwikkelingen op de werkplek (22) is het namelijk cruciaal dat de kwalificaties van mobiele beroepsbeoefenaars op snelle, eenvoudige en betrouwbare wijze worden erkend (23).

24.

Het Comité is van mening dat de nieuwe vormen van werkgelegenheid of de definitie van nieuwe gemeenschappelijke Europese minimumnormen steeds rekening moeten houden met een passend niveau van sociale bescherming.

25.

Tevens verzoekt het om meer aandacht te besteden aan effectieve integratie van vluchtelingen, niet-begeleide minderjarigen en legaal verblijvende migranten: zulks via onder meer onderwijs en beroepsopleiding.

26.

Het CvdR is van mening dat bijzondere aandacht moet uitgaan naar rechtshandelingen die door de Brexit in het geding zijn, zoals het vrij verkeer van werknemers binnen de Unie, de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels en EU-steun in verband met werkgelegenheid en sociaal beleid (24).

27.

Verder pleit het CvdR voor het gebruik van meer passende instrumenten voor de beoordeling van ongelijkheden op subnationaal niveau, zoals het vergaren van meer betrouwbare gegevens over sociale vraagstukken op lokaal en regionaal niveau.

28.

Het Comité stelt voor dat onmiddellijk aandacht wordt besteed aan armoede en sociale uitsluiting, ongeacht de oorzaak en de getroffen bevolkingsgroep. Er moeten meer initiatieven komen ter ondersteuning van gezinnen om vormen van sociale uitsluiting definitief te voorkomen door meer geld aan sociale bescherming te besteden. Tegelijkertijd beschouwt het Comité het als een goede praktijk dat veel lokale en regionale overheden een gegarandeerd minimuminkomen hebben vastgesteld.

29.

Het vindt dat in de sociale pijler nadrukkelijk ook plaats moet worden ingeruimd voor het thema marginalisering en sociale uitsluiting, waarbij prioriteit moet uitgaan naar maatregelen voor gehandicapten en grote gezinnen.

30.

Helaas wordt in de pijler huisvesting uitsluitend als deel van de sociale diensten beschouwd. Volgens het Comité is passende en betaalbare huisvesting voor iedereen een basisvoorwaarde die tot meer sociale samenhang kan leiden en kan bijdragen tot gemeenschappen die bestand zijn tegen sociale, economische en geografische segregatie.

31.

De toegankelijkheid van een groot netwerk van diensten moet worden gewaarborgd, niet alleen van essentiële diensten, maar ook van DAEB, met inbegrip van sociale diensten, van goede kwaliteit en toegankelijk, in overleg met lokale en regionale overheden.

32.

In het Commissiedocument is er geen enkele verwijzing naar het recht van toegang tot kunst en cultuur, maar die toegang is wezenlijk voor sociale cohesie en essentieel bij de bestrijding van armoede en marginalisering (25).

33.

Het Comité verzoekt de Commissie en de Raad te overwegen om stimuleringsmaatregelen in te voeren voor landen die structurele hervormingen doorvoeren om de sociale doelstellingen van de Europa 2020-strategie te verwezenlijken en sociale onevenwichtigheden te bestrijden.

34.

Benadrukt zij dat de Europese sociale vooruitgang ook homogeen kan worden verdeeld in lidstaten die geen lid zijn van de eurozone (26) en dus geen adressaten van de sociale pijler zijn. De Commissie en de Raad worden dan ook verzocht om in dit verband passende instrumenten te vinden.

35.

Verder is het zaak om duidelijkheid te verschaffen over de manier waarop de Europese fondsen de uitvoering van de pijler kunnen ondersteunen (27). Daarnaast dienen de EU en de lidstaten te zorgen voor voldoende middelen om de doelstellingen van de pijler te verwezenlijken.

36.

De Commissie wordt verzocht om een vooruitstrevend sociaal actieprogramma met concrete maatregelen op te stellen.

37.

Het CvdR herhaalt zijn verzoek dat de Europese pijler van sociale rechten de inspanningen van de lokale en regionale overheden voor adequaat sociaal en werkgelegenheidsbeleid ondersteunt (28).

38.

Er moet een zorgvuldig instrumentarium worden ontwikkeld voor het meten van en het toezicht op de vooruitgang ter zake (29). Tot slot moet er bij een eventuele Verdragswijziging een protocol inzake sociale vooruitgang worden ingevoerd om sociale rechten op voet van gelijkheid met economische rechten te brengen (30).

39.

Meer aandacht verdient de sociale en maatschappelijke waarde van vrijwilligerswerk als instrument voor (territoriale) ontwikkeling en als instrument ter bevordering van de sociale verantwoordelijkheid en directe participatie van burgers.

13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/62

1.

merkt op dat recente studies over het aardbevingsrisico in Europa (zoals het door het zevende kaderprogramma gefinancierde Share-project (1)) bevestigen dat landen als Italië, Griekenland en Roemenië het hoogste aardbevingsrisico hebben, maar dat ook in bepaalde delen van landen als Frankrijk, Duitsland, België, Spanje en Portugal sprake is van een gematigd aardbevingsrisico, waarbij er ook gevaar is voor vloedgolven.

2.

In de lidstaten van de Europese Unie (EU) zijn er veel gebouwen en infrastructuur die aanzienlijke onderhoudswerkzaamheden vereisen in verband met hun structurele staat, de veranderende milieuomstandigheden en de regelgeving inzake de bouwsector. Met betrekking tot het woningbestand blijkt uit gegevens van Eurostat en het Building Performance Institute Europe (BPIE) (2) dat van de ongeveer 25 miljard m2 nuttige oppervlakte in de EU-27 (plus Zwitserland en Noorwegen), ongeveer 40 % vóór 1960 is gebouwd.

3.

Verschillende lidstaten van de EU, vooral in het Middellandse Zeegebied, zijn recent getroffen door verwoestende aardbevingen die enorme schade hebben veroorzaakt in zowel sociaal als economisch opzicht. Met name in Italië, waar de afgelopen vijftig jaar talloze aardbevingen zijn geweest die in totaal meer dan 5 000 slachtoffers hebben geëist en een economische schade hebben veroorzaakt die wordt geschat op circa 150 miljard EUR, is de situatie bijzonder ernstig.

4.

Uit een analyse van eerdere aardbevingen in de wereld is gebleken dat het aantal slachtoffers en de spreiding van de schade meer verband houdt met de kwetsbaarheid van gebouwen en het gebrek aan voorbereiding in de getroffen gemeenschappen, dan met de kracht van de aardbevingen.

5.

Uit een analyse van de gevolgen van een aardbeving op de lokale systemen en op de huisvestings- en infrastructuur-, economische en productievoorzieningen, is gebleken dat er doorgaans sprake is van een grote vertraging of vaak zelfs een stagnatie van de groei op regionaal niveau.

6.

Het waarborgen van de veiligheid van gebouwen en infrastructuur vergt een positieve wisselwerking, ook met het regionaal en cohesiebeleid en met de EU-doelstellingen van plattelands- en stedelijke groei.

7.

Een Europees beleid ter verbetering van de aardbevingsbestendigheid van gebouwen en infrastructuur moet worden gebaseerd op een multilevelgovernancebenadering waarbij de relevante Europese, nationale en regionale bevoegdheden worden gecoördineerd in overeenstemming met het subsidiariteits- en het evenredigheidsbeginsel en naar analogie met de methode van de stedelijke agenda van de EU. Het CvdR herinnert er in dit verband aan dat het EU-niveau met name bevoegd is voor het vaststellen van technische normen, terwijl de nationale, regionale of lokale overheden met name bevoegd zijn voor bouwwetgeving en stadsplanning.

8.

Een holistische inspanning ter preventie van het aardbevingsrisico is een primaire noodzaak voor de EU. Zulks ter bescherming van de burgers en het historisch en cultureel erfgoed, ter beperking van kosten als gevolg van persoonlijke of materiële schade, en ter bescherming van de middelen voor gebiedsontwikkeling en investeringen in de groei.

9.

Met name de lokale en regionale overheden dragen politieke en institutionele verantwoordelijkheid voor de bescherming van hun burgers, enerzijds omdat zij de eerste bestuurslaag vormen die na een ramp noodhulp en bijstand verlenen aan de bevolking, anderzijds omdat zij een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van rampenplannen, structurele preventiemaatregelen (concrete interventies) en niet-structurele preventiemaatregelen (informatie).

10.

Aangezien de lokale en regionale overheden het dichtst bij de burgers staan kunnen zij de bewustwording helpen vergroten ten aanzien van het recht op/de plicht tot risicopreventie, wat zou moeten leiden tot een actievere houding van de burgers als het gaat om het verkleinen van de risico's.

11.

Gezien het enorme bestand aan particuliere en openbare gebouwen en infrastructuur moet op basis van uniforme Europese criteria (Eurocode e.a.) een classificatie van de aardbevingsgevoeligheid van gebouwen en infrastructuur worden gemaakt.

12.

De Europese Commissie zou een dialoog met de verzekeringssector op pan-Europees niveau moeten aangaan over financiële prikkels om gebouwen en infrastructuur aardbevingsbestendig te maken, door kortingen te geven tijdens de renovatiewerkzaamheden. In dat verband zou het nuttig zijn om te kijken naar de economische houdbaarheid en de potentiële voordelen die kunnen worden verwacht van een uitbreiding van de verzekeringsdekking en de invoering van onderlinge risicodeling.

13.

Om de ontwikkeling van maatregelen ter verkleining van het aardbevingsrisico te bevorderen door middel van een grotere bewustwording van de gemeenschappen, acht het CvdR het nuttig dat duidelijk wordt gedefinieerd en gecommuniceerd wat de gevolgen van eventuele aardbevingen zijn, en vooral wat de voordelen zijn van maatregelen om bestaande gebouwen te verbeteren, te weten een kleinere sociale (minder verlies van mensenlevens) en economische impact.

14.

Aangezien er nog geen accurate methodes beschikbaar zijn of resultaten die duidelijk uit te leggen zijn aan niet-technisch onderlegde belanghebbenden (bestuurders, burgers enz.) wat betreft de grote voordelen van preventieve verbeteringsmaatregelen, is het van belang hier dieper op in te gaan door specifieke studies op dit gebied te financieren.

15.

Om de technische en financiële inspanningen ter verkleining van het aardbevingsrisico voor bestaande woningen te optimaliseren, zodat zij hun doel niet voorbijschieten, is het van essentieel belang dat, als uitgangspunt voor toekomstige maatregelen, belangrijke openbare en particuliere initiatieven worden bevorderd, evenals de kennis en analyse van de kwetsbaarheid van bestaande structuren. Hiervoor dienen campagnes te worden opgezet voor het verzamelen van statistische gegevens zodat de analyses hierop kunnen worden gebaseerd. Ook dienen gemeenschappelijke prioriteiten en methoden te worden vastgelegd die gelijke tred houden met de ontwikkelingen op regelgevingsgebied, evenals stimulerings- en financieringsmaatregelen.

16.

De ervaringen van sommige lidstaten — zoals Italië — laten zien dat oudere eigenaren of eigenaren van „tweede huizen” niet erg geneigd zijn investeringen te doen in de verbetering van hun gebouwen; het zou dan ook nuttig zijn om voor dergelijke categorieën personen bewustmakingscampagnes op te starten, en de financiële prikkels niet te beperken tot „eerste huizen”. De maatregelen die zijn gericht op het analyseren en verbeteren van het bestaande gebouwenbestand moeten dan ook worden gemoduleerd, mede op basis van studies en ervaringen die de toestand van individuele gebouwen beoordelen door te kijken naar de kwetsbaarheid van het aggregaat van gebouwen of van de stedelijke agglomeratie, om potentiële zwakke punten aan het licht te brengen die zwaarder wegen dan de effectieve gebruiksomstandigheden van de gebouwen.

17.

In de Europese lidstaten wordt reeds werk gemaakt van een uitgebreide opwaardering van het openbare en particuliere gebouwenbestand om te zorgen voor een betere energie-efficiëntie, mede gefinancierd met EU-middelen. Hierbij wordt echter meestal voorbijgegaan aan de problematiek van structurele veiligheid en seismische risico's.

18.

Het CvdR benadrukt echter dat moet worden overgegaan tot een doeltreffende opwaardering van het gebouwenbestand door middel van geïntegreerde, duurzame en weinig invasieve maatregelen die tegelijkertijd de aardbevingsgevoeligheid terugdringen en de energie-efficiëntie verbeteren.

19.

Het CvdR acht het van essentieel belang dat, naast structurele preventiemaatregelen, ook „niet-structurele” preventiemaatregelen worden ontwikkeld die algemeen zijn gericht op een betere kennis over seismische risico's, en in het bijzonder op bewustmaking en een actief gedrag van de burgers.

20.

De structurele preventiemaatregelen kunnen, naast het verkleinen van de risico's, ook een positieve impact hebben op het milieu, in verband met de langere bruikbaarheid van gebouwen en het terugdringen van het aantal sloop- en heropbouwwerkzaamheden na aardbevingen, een doelstelling die ook wordt onderstreept in de Europese verordening inzake bouwproducten (Verordening (EU) nr. 305/2011), die ten opzichte van de vorige versie (Richtlijn 89/106/EEG) een zevende fundamentele eis voor bouwwerken heeft ingevoerd, namelijk een „duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen”.

21.

Hoewel een programma om de aardbevingsbestendigheid van gebouwen te verbeteren aanzienlijke middelen vergt en vooral belastend is voor regio's en lidstaten met een hoog seismisch risico, draagt dit hoe dan ook bij aan de werkgelegenheid en de economische groei, met name dankzij het herstel van de bouwsector.

22.

Het CvdR acht het van belang dat maatregelen voor de verbetering van de aardbevingsbestendigheid worden gereguleerd in een Europees kader van technische normen en dat zij ook betrekking hebben op de seismische aanpassing van bestaande gebouwen op basis van een holistische aanpak, teneinde de veiligheid, sterkte en duurzaamheid te garanderen.

23.

Het zou nuttig zijn een Europees platform op te richten voor de uitwisseling van kennis, ervaringen en beste praktijken op verschillende niveaus binnen de EU.

24.

Het CvdR herhaalt wat het heeft opgemerkt in zijn advies over het kader van Sendai (3), namelijk dat alle EU-projecten voor de aanleg van nieuwe infrastructuur rampenbestendig moeten zijn, maar wijst er tegelijkertijd op dat dit kan leiden tot hogere kosten.

25.

Het CvdR stelt voor dat de beschrijvende parameters voor de aardbevingsgevoeligheid van een gebied en, naar analogie, voor risico's als gevolg van andere natuurrampen, beoordeeld volgens duidelijk vastgestelde criteria, kunnen worden beschouwd als een referentie voor de verdeling van ESI-fondsen tussen de Europese regio's. Het benadrukt dat de EU moet voorschrijven dat alle infrastructuur die met steun uit de ESI-fondsen en andere EU-fondsen wordt gebouwd, rampenbestendig dient te zijn.

26.

De EU-verordeningen zouden kunnen voorschrijven de ESI-fondsen te gebruiken voor het aardbevingsbestendig maken van openbare en particuliere gebouwen, en van de wegen- en diensteninfrastructuur, die van strategisch belang zijn voor de landen van de EU.

27.

Het actieplan zou moeten voorzien in de verbetering van alle gebouwen, waaronder woningen, altijd rekening houdend met de openbare ruimte, niet alleen om een veilig onderkomen te bieden in geval van noodsituaties maar als een langlopende stedelijke strategie om de bevolking eventueel te kunnen verplaatsen naar openbare ruimten die geschikt zijn om de bevolking te beschermen.

28.

Het CvdR verzoekt de Europese Commissie om in coördinatie met de lidstaten en, indien relevant, de lokale en regionale overheden, een actieplan voor de verbetering van de aardbevingsbestendigheid van gebouwen en infrastructuur te ontwikkelen in de zin van artikel 5, punt 5, onder b), van Verordening (EU) nr. 1301/2013 inzake het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling. Ook worden de lidstaten en de lokale en regionale overheden verzocht ten volle gebruik te maken van de ondersteuning voor deze investeringsprioriteit in de operationele programma's voor regionale ontwikkeling.

29.

Hiermee zou een krachtig signaal moeten worden gegeven voor het bevorderen van investeringen, onder andere via samenwerking tussen de publieke en private sector, ter verbetering van de aardbevingsbestendigheid van gebouwen en infrastructuur, waarbij vooral de nadruk wordt gelegd op instandhouding van het cultureel en historisch erfgoed, strategische infrastructuur en agrarische en industriële gebouwen en infrastructuur.

30.

Er moet worden gestreefd naar meer investeringen in onderzoek en innovatie op het gebied van de seismische bescherming van gebouwen, met inbegrip van grootschalige voorlichtings- en opleidingsprogramma's.

31.

Betrokken lidstaten en regio’s zouden de verbetering van de aardbevingsbestendigheid van bestaande gebouwen als prioriteit moeten opnemen in hun operationele programma's voor regionale ontwikkeling. Het CvdR benadrukt dat hiervoor financiële middelen moeten worden uitgetrokken, ook via adequate stimuleringsinstrumenten voor activiteiten ter preventie van het aardbevingsrisico.

32.

Het Comité is van mening dat bij de uitvoering van bovengenoemde voorstellen rekening moet worden gehouden met de seismische dreiging- en risicokaarten van ieder land en/of regio, om de middelen en resultaten optimaal te kunnen benutten. Met het oog daarop wordt voorgesteld dat onderzoekswerkzaamheden worden gesteund die nodig zijn om deze kaarten op te stellen of reeds bestaande kaarten bij te werken.

33.

Een door de Europese Commissie voorgesteld actieplan kan een geschikt instrument zijn om de verbetering van de aardbevingsbestendigheid van bestaande gebouwen verder te promoten als prioriteit in de operationele programma's voor regionale ontwikkeling van de lidstaten.

34.

Gemeenschappelijke acties op dit gebied zijn potentieel doeltreffender dan fragmentarische maatregelen van individuele lidstaten. Het CvdR dringt dan ook aan op een gemeenschappelijke en gecoördineerde inspanning als het gaat om de bescherming van gebouwen en verbetering van hun aardbevingsbestendigheid.

35.

Het CvdR beveelt aan om, overeenkomstig de doelstellingen onder prioriteit 1 van het Kader van Sendai, steun te geven aan lokale en nationale voorlichtingsinitiatieven voor de burgers, gericht op de verspreiding van een cultuur van preventie.

13.2.2018   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 54/66

1.

Zoals vermeld in het document „Ruimtestrategie voor Europa” is ruimtevaart van belang voor Europa. Europa heeft tal van successen in de ruimtevaarttechnologie geboekt, met unieke aardobservatiecapaciteiten, bij de geopositionering en met verkenningsmissies. Ruimtevaarttechnologieën, -gegevens en -diensten zijn voor de Europese burgers een onmisbaar onderdeel van het dagelijks leven geworden en moeten systematisch verder worden ontwikkeld.