Naar een Europese strategie "Hulp voor handel"

Deze mededeling moet de grondslag leggen voor een gemeenschappelijke EU-strategie inzake "Hulp voor handel" ten gunste van de ontwikkelingslanden. Handelsgerelateerde bijstand, met de EU als grootste donor, vormt een belangrijk onderdeel van de Doha-ontwikkelingsronde) en van de economische partnerschapsovereenkomsten (EPO) tussen de EU en de landen in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan (ACS).

BESLUIT

Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's van 4 april 2007 - Naar een Europese strategie "Hulp voor handel - de bijdrage van de Commissie” [COM(2007) 163 definitief – Niet in het Publicatieblad verschenen].

SAMENVATTING

Handel stimuleert in belangrijke mate de groei en het terugdringen van de armoede in de ontwikkelingslanden. Voor een succesvolle integratie van de ontwikkelingslanden in de wereldhandel is echter meer nodig dan een betere markttoegang en strengere regels voor de internationale handel. Om de voordelen van handel volledig te benutten, moeten de ontwikkelingslanden ook handelsbelemmeringen aan de aanbodzijde wegnemen en structurele zwakheden aanpakken. Dit impliceert binnenlandse hervormingen inzake het handelsbeleid, versoepeling van de handel, versterking van de douanecapaciteiten, verbetering van de infrastructuur, vergroting van de productiecapaciteit en opbouw van binnenlandse en regionale markten. Er dienen meer inspanningen te worden geleverd op gebieden als macro-economische stabiliteit, fiscale hervormingen, de bevordering van investeringen, het werkgelegenheidsbeleid, marktordeningen en instellingen voor kapitaal en producten, en de ontwikkeling van menselijk potentieel.

"Hulp voor handel" is in deze context een zeer belangrijke factor. "Hulp voor handel" is gericht op meer groei, meer werkgelegenheid en hogere inkomens. Het is daarom een bijdrage tot de eerste en de achtste millenniumdoelstelling voor ontwikkeling, namelijk het terugbrengen van het aantal mensen dat moet rondkomen met minder dan één dollar per dag (MDO 1), en de ontwikkeling van een open en niet-discriminatoir handels- en financieel systeem dat op regels is gebaseerd.

De doelstellingen van "Hulp voor handel" zijn:

• de ontwikkelingslanden, vooral de minst ontwikkelde landen (MOL), in staat stellen doeltreffender gebruik te maken van handel ter bevordering van groei, werkgelegenheid, ontwikkeling, armoedebestrijding, alsook het bereiken van hun ontwikkelingsdoelstellingen;
• deze landen helpen om hun aanbodcapaciteit en handelsgerelateerde infrastructuur te verbeteren om de toegang tot de internationale markten te vergemakkelijken;
• deze landen helpen om handelshervormingen door te voeren en zich eraan aan te passen, inclusief door aanpassing van de arbeidsmarkt en sociale aanpassing;
• steun bieden aan regionale integratie;
• steun bieden voor een vlotte integratie in het wereldhandelssysteem.

De EU-strategie "Hulp voor handel" kan op de volgende manieren aan deze doelstellingen bijdragen:

• door een verhoging van de communautaire bijstand in het kader van "Hulp voor handel", met name door de handelsgerelateerde bijstand tegen 2010 op te trekken tot 2 miljard euro per jaar; en beter inspelen op de toenemende behoefte aan "Hulp voor handel";
• door een kwaliteitsverbetering van de communautaire bijstand in het kader van "Hulp voor handel";
• door een doeltreffend systeem voor toezicht en rapportage op te zetten.

Meer "Hulp voor handel"

De Commissie herinnert eraan dat de WTO-taskforce inzake "Hulp voor handel" vijf categorieën onderscheidt:

• handelsbeleid en -regelgeving;
• handelsontwikkeling;
• handelsgerelateerde infrastructuur;
• productiecapaciteiten;
• handelsgerelateerde aanpassingen.

De eerste twee categorieën zijn gegroepeerd onder de benaming "handelsgerelateerde bijstand". Zij omvatten:

• handelsbeleid en -regelgeving. Deze steun moet ervoor zorgen dat de ontwikkelingslanden effectief kunnen deelnemen aan de multilaterale handelsonderhandelingen en moet hen helpen bij de tenuitvoerlegging van handelsgerelateerde wetgeving;
• ontwikkeling van de handel en het handelsklimaat en verbetering van de ondersteunende diensten en instellingen voor bedrijven.

In 2005 heeft de EU zich ertoe verbonden om haar handelsgerelateerde bijstand tegen 2010 op te trekken tot 2 miljard euro per jaar, waarvan de helft van de Commissie en de helft van de lidstaten afkomstig is. Momenteel bedraagt de bijdrage van de Commissie 840 miljoen euro per jaar en die van de lidstaten slechts 300 miljoen euro.

Om de omvang van de ontwikkelingshulp te doen stijgen, beveelt de Commissie aan dat:

• de lidstaten hun handelsgerelateerde bijstand tegen 2008 tot 600 miljoen euro verhogen, opdat tegen 2010 de doelstelling van 1 miljard euro wordt bereikt;
• een substantieel aandeel van de aanvullende handelsgerelateerde bijstand aan de landen in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan (ACS) wordt toegewezen ter ondersteuning van regionale integratie en de economische partnerschapsovereenkomsten (EPO). De ACS-landen moeten met name een indicatie krijgen van de concrete bedragen die hiermee gemoeid zijn.

Verder moeten er in alle ontwikkelingslanden doeltreffende methoden worden ontwikkeld om de regionale handelsbehoeften te evalueren en is het van belang dat daarmee rekening wordt gehouden in de nationale ontwikkelingsstrategieën van de partnerlanden. Met name moet de EU inspanningen leveren om de impact van het geïntegreerde kader *(IK) dat voor de minst ontwikkelde landen wordt gebruikt, op te voeren en deze aanpak naar andere landen uit te breiden.

De EU moet ook de bredere agenda van "Hulp voor handel" uitvoeren, gericht op:

• de ondersteuning van de economische infrastructuur, de productiecapaciteit en handelsgerelateerde aanpassingen (fiscale hervormingen);
• de ontwikkeling van een coherente rapportagepraktijk voor alle categorieën van "Hulp voor handel".

Betere "Hulp voor handel"

Om de kwaliteit en de doeltreffendheid van de communautaire bijstand in het kader van "Hulp voor handel" te verbeteren, beveelt de Commissie aan dat de EU-strategie zich op de volgende aspecten toespitst:

• ervoor zorgen dat de in het kader van de "Hulp voor handel" genomen maatregelen succesvol zijn door bijvoorbeeld vast te stellen op welke gebieden van "Hulp voor handel" armoede zo breed en structureel mogelijk kan worden bestreden;
• zorgen voor meer eigen inbreng en betrokkenheid door de integratie van handelsgerelateerde kwesties in de strategieën voor het terugdringen van de armoede met een actieve inbreng van de particuliere sector en het maatschappelijk middenveld;
• de institutionele en financiële duurzaamheid van programma's bevorderen door in alle maatregelen capaciteitsopbouw en eigen inbreng van de belanghebbenden te integreren. Daarnaast moet de duurzaamheid op sociaal en milieugebied gewaarborgd worden door het effect van het handelsbeleid en de handelsovereenkomsten op duurzame ontwikkeling te beoordelen. Wat het milieu betreft, moet de EU de partners helpen duurzame productiemethoden te ontwikkelen. Andere belangrijke kwesties zijn de bevordering van fatsoenlijk werk en de ontwikkeling van doeltreffende mechanismen voor de arbeidsmarkt en sociale aanpassingen;
• zorgen voor gemeenschappelijke analyse, programmering en steunverlening door de EU-partners. Wat de gemeenschappelijke analyse van de handelsgerelateerde behoeften betreft, moet de voorkeur worden gegeven aan de IK-procedures die worden gebruikt in de minst ontwikkelde landen. Voor de gemeenschappelijke analyse in andere landen moeten vergelijkbare procedures worden ontwikkeld. Als een volgende stap kan de EU haar responsstrategieën in de landen en regio's beter coördineren. Mogelijkheden voor gemeenschappelijke steunverlening hangen met name af van de mate waarin vooruitgang wordt geboekt met een sectorale aanpak op het gebied van "Hulp voor handel". De sectorale aanpak moet in het bijzonder bijdragen tot de ontwikkeling van methoden voor gemeenschappelijke steunverlening, zoals begrotingssteun en cofinanciering door de EU;
• doeltreffende regionale "Hulp voor handel" mogelijk maken, door middel van steun voor de capaciteit van de regionale partners om verantwoordelijkheid te nemen voor en leiding te geven aan "Hulp voor handel"-activiteiten, coördinatie van het programma voor regionale en handelsintegratie, rationalisering van de methoden voor steunverlening, meer samenwerking met andere donoren.

De EU-strategie moet bovenal prioriteit geven aan regionale interventies in de context van de economische partnerschapsovereenkomsten.

Opzetten van een doeltreffend systeem van toezicht en rapportage

Om op al deze gebieden vooruitgang te boeken, zijn toezicht en rapportage cruciaal, zowel wereldwijd als op het niveau van de EU. Op internationaal vlak moet "Hulp voor handel" kwantitatief en kwalitatief (de doeltreffendheid) worden getoetst. Op EU-niveau beveelt de Commissie aan dat de vooruitgang die wordt geboekt bij de tenuitvoerlegging van de EU-strategie jaarlijks door de Raad wordt geëvalueerd.

De drie categorieën van maatregelen die hierboven zijn genoemd, moeten gepaard gaan met een opbouw van menselijk potentieel in donororganisaties. De Commissie beveelt aan om in dit verband een balans op te maken van de bestaande capaciteit en expertise van "Hulp voor handel" in de EU en gezamenlijke EU-initiatieven op te zetten om expertise te ontwikkelen en uit te wisselen.

Context

Deze mededeling is de bijdrage van de Commissie aan een verdere uitbreiding van de communautaire "Hulp voor handel" met het oog op de goedkeuring door de Raad van een gemeenschappelijke EU-strategie. De mededeling maakt deel uit van een pakket maatregelen van de Commissie om de balans op te maken van de naleving van de door de EU aangegane verbintenissen inzake het ontwikkelingsbeleid (zie hieronder: GERELATEERDE BESLUITEN).

GERELATEERDE BESLUITEN

Verslag van de Commissie van 15 september 2008 - “Sociale bepalingen in vrijhandelsovereenkomsten”. Door bepalingen inzake arbeid en duurzame ontwikkeling in vrijhandelsovereenkomsten op te nemen, draagt de Europese Unie (EU) bij aan de economische, politieke en sociale stabiliteit van haar partnerlanden. Dit verslag biedt een overzicht van de verschillende modellen en praktijken op het gebied.

Sinds 1996 verbindt de Wereldhandelsorganisatie (WTO) zich ertoe de grondbeginselen van het arbeidsrecht na te leven. Op basis van deze beginselen nam de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) in 2000 een agenda aan ter bevordering van waardig werk. Deze agenda werd overgenomen door de VN alsook door de EU, die zich ertoe vervindt hem op te nemen in haar internationale handelsovereenkomsten. De agenda is ook een essentiële referentie voor handvesten en codes op het gebied van maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen.

Bepaalde internationale verdragen die op bilateraal of regionaal niveau werden ondertekend, omvatten bepalingen over het arbeidsrecht. Het betreft voornamelijk de verdragen die werden ondertekend door Canada, de Verenigde Staten, Mercosur en de Europese Unie. Het grootste deel van de bepalingen heeft betrekking op de basisnormen van het arbeidsrecht (vrijheid van vereniging, collectieve onderhandelingen, afschaffing van kinderarbeid, opheffing van elke vorm van verplichte of dwangarbeid en non-discriminatie op het werk). De sociale bepalingen van de overeenkomsten kunnen ook uitgebreid worden naar andere gebieden, met name de arbeidsvoorwaarden, het minimumloon, de werkuren, veiligheid en gezondheid op het werk en duurzame ontwikkeling. De overeenkomsten met betrekking tot het stelsel van algemene preferenties omvatten arbeidsgerelateerde bepalingen en voorzien ook in de mogelijkheid om positieve of negatieve sancties op te leggen. Na de wederzijdse liberalisering van de handel moeten de EU en haar partners hun relatie verder uitdiepen door minimumnormen vast te leggen en bepalingen aan te nemen op andere gebieden, zoals eerlijke handel, de negatieve gevolgen voor de werkgelegenheid en de bescherming van de universele waarden.

De opname van dergelijke bepalingen heeft tot doel de negatieve gevolgen van de liberalisering van de handel te verzachten. De Commissie onderstreept in het verslag evenwel dat schendingen van de beginselen van het arbeidsrecht een rem zetten op de sociale ontwikkeling en de economische groei.

Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's van 4 april 2007 – Van Monterrey naar de Europese consensus inzake ontwikkeling: onze verbintenissen nakomen [COM(2007) 158 definitief - Niet verschenen in het Publicatieblad]. Deze politieke mededeling is een inleiding tot twee specifieke mededelingen “De Europese beloften houden inzake ontwikkelingsfinanciering” en “Naar een EU-strategie voor steun aan de handel – bijdrage van de Commissie”.

Jaarverslag van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's van 4 april 2007 - Ontwikkelingsfinanciering: Europa komt zijn beloften na [COM(2007) 164 definitief - Niet verschenen in het Publicatieblad].

Laatste wijziging: 23.08.2009