EU-regelgeving betreffende over-the-counter-derivatencontracten, centrale tegenpartijen en transactieregisters

SAMENVATTING VAN:

Verordening (EU) nr. 648/2012 betreffende over-the-counter (otc)-derivaten, centrale tegenpartijen en transactieregisters

WAT IS HET DOEL VAN DE VERORDENING?

Bij de verordening betreffende de Europese marktinfrastructuur (EMIR) wordt regelgeving vastgesteld voor over-the-counter-derivatencontracten (otc)*, centrale tegenpartijen (CTP’s)* en transactieregisters*, overeenkomstig de in september 2009 in Pittsburgh (Verenigde Staten) aangegane verbintenissen van de G20.
EMIR is gericht op het verminderen van systeemrisico’s, het vergroten van de transparantie van de otc-markt en het behouden van financiële stabiliteit.
EMIR is herhaaldelijk gewijzigd, voor het laatst door Verordening (EU) 2022/2554, de “Digitale operationele weerbaarheidswet” (bekend als DORA), die ervoor moet zorgen dat de financiële sector veerkrachtig kan blijven tijdens een ernstige operationele verstoring (zie de samenvatting).

KERNPUNTEN

Om de transparantie te vergroten wordt in EMIR vereist dat alle informatie over alle Europese derivatencontracten bij transactieregisters moet worden gemeld en toegankelijk moet worden gemaakt voor toezichthoudende autoriteiten, waaronder de Europese Autoriteit voor effecten en markten (ESMA).
Om het tegenpartijkredietrisico* te verkleinen, zijn in EMIR strenge organisatorische, bedrijfsvoerings- en prudentiële vereisten voor CTP’s opgenomen. Gestandaardiseerde derivatencontracten moeten door CTP’s worden gecleard (zie clearing*).
Met het oog op het versterken van de digitale operationele veerkracht van de financiële sector van de Europese Unie (EU) bevat Wijzigingsverordening (EU) 2022/2554 eisen voor de veerkracht van netwerk- en informatiesystemen van CTP’s en transactieregisters om ervoor te zorgen dat ze bestand zijn tegen, reageren op en zich herstellen van alle soorten ICT-gerelateerde storingen en bedreigingen.
Ter vermindering van het operationele risico* voor otc-derivatencontracten die niet centraal worden gecleard, wordt in EMIR vereist dat de tegenpartijen beschikken over robuuste procedures voor tijdige bevestiging van de voorwaarden van contracten, vroegtijdige vaststelling en oplossing van geschillen en de dagelijkse waardering van uitstaande contracten tegen marktwaarde*. De tegenpartijen dienen bovendien zekerheden uit te wisselen en te waarborgen dat ze over voldoende kapitaal beschikken om het risico te beheren dat niet door de uitwisseling wordt gedekt.
De clearing- en rapportageverplichtingen zijn van toepassing op ondernemingen die grote belangen hebben in otc-derivaten, waaronder:
- financiële ondernemingen, zoals banken en verzekeringsmaatschappijen;
- niet-financiële ondernemingen, zoals energiebedrijven en luchtvaartmaatschappijen.

Uitzonderingen

Intragroeptransacties zijn onder bepaalde omstandigheden vrijgesteld van centrale clearing, rapportage en de verplichting marges uit te wisselen voor niet centraal geclearde otc-derivaten.
Pensioenregelingen zijn tijdelijk vrijgesteld, omdat er nog geen haalbare oplossing is ontwikkeld voor deelname van pensioenregelingen in centrale clearing.
Bepaalde openbare lichamen en internationale instellingen zijn vrijgesteld van de werkingssfeer van EMIR (met uitzondering van rapportage, afhankelijk van het lichaam).
Een opschorting van de clearingverplichting voor bepaalde otc-derivatencontracten of bepaalde tegenpartijen is onder bepaalde omstandigheden mogelijk.

De verantwoordelijkheden van de Europese Autoriteit voor effecten en markten

ESMA is verantwoordelijk voor het identificeren van contracten die onder de clearingverplichting moeten vallen, dus contracten die gestandaardiseerd zijn en door CTP’s moeten worden gecleard.
ESMA speelt een belangrijke rol in het verder waarborgen van harmonisatie binnen de EU en samenwerking tussen de autoriteiten van EU-lidstaten die verantwoordelijk zijn voor toezicht op de CTP’s binnen de EU.
ESMA is verantwoordelijk voor de erkenning van CTP’s uit niet-EU-landen die clearingdiensten willen aanbieden in de EU, en houdt toezicht op CTP’s uit niet-EU-landen die systemisch belangrijk zijn voor de financiële stabiliteit in de EU of in een of meer lidstaten (CTP’s van niveau 2).
ESMA houdt ook toezicht op transactieregisters.
Op grond van Wijzigingsverordening (EU) 2022/2554 moet ESMA ontwerpen van technische reguleringsnormen ontwikkelen waarin de minimuminhoud en vereisten van het bedrijfscontinuïteits- en noodherstelplan worden gespecificeerd, met uitzondering van de ICT-bedrijfscontinuïteits- en noodherstelplannen.

Competenties

EMIR stelt de competenties vast van:
- bevoegde nationale autoriteiten, colleges van toezichthouders en ESMA — voor de vergunningverlening aan en het toezicht op de in de EU gevestigde CTP’s;
- ESMA, het college voor niet in de EU gevestigde CTP’s en de centrale banken die de EU-valuta uitgeven — voor de vergunningverlening aan niet in de EU gevestigde CTP’s en het doorlopende toezicht op de naleving van EMIR door CTP’s van niveau 2.
De Europese Commissie heeft, in aanvulling op de voorwaarden van de verordening, een aantal gedelegeerde verordeningen aangenomen op basis van ESMA-ontwerpmaatregelen, waaronder technische normen. De door ESMA ontwikkelde technische normen bestrijken een scala aan onderwerpen, waaronder:
- kapitaalvereisten voor CTP’s;
- de minimale gegevens die aan de transactieregisters moeten worden gerapporteerd;
- toezichtsrapportages van instellingen betreffende de liquiditeitsdekkingsvereiste.
Ze heeft tevens de bevoegdheid gedelegeerde verordeningen aan te nemen ten aanzien van een groot aantal aspecten, waaronder:
- wijzigingen in de lijst van entiteiten die niet vallen onder de verordening;
- procedureregels met betrekking tot het opleggen van boetes of dwangsommen;
- maatregelen om bijlage II aan te passen aan de ontwikkelingen op de financiële markten;
- nadere specificaties omtrent de soorten vergoedingen die er zijn, de zaken waarvoor een vergoeding moet worden betaald, de omvang van de vergoedingen en de manier waarop zij moeten worden betaald.
Ze heeft uitvoeringsbesluiten aangenomen ten aanzien van verschillende aspecten betreffende de gelijkwaardigheid van de CTP-reguleringsstelsels in sommige niet-EU-landen.

VANAF WANNEER IS DE VERORDENING VAN TOEPASSING?

De begroting is sinds 16 augustus 2012 van toepassing.

ACHTERGROND

Otc-derivaten worden over het algemeen privaat bedongen. Daarom is relevante informatie alleen beschikbaar voor de contractpartijen, waardoor het moeilijk kan worden om de aard en het niveau van de betrokken risico’s vast te stellen.

Zie voor meer informatie:

Derivaten/EMIR (Europese Commissie)
Financiële stabiliteit: Nieuwe regels van de Commissie over centrale clearing voor rentederivaten — persbericht (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

Over-the-counter-derivaat (otc-derivaat). Een derivaat is een financieel contract gerelateerd aan de toekomstige waarde of status van een onderliggende entiteit zoals een actief, een index of een rentepercentage. Een otc-derivaat is een derivaat dat niet wordt verhandeld op een beurs of een vergelijkbare niet-EU-markt, maar onderhands wordt bedongen tussen twee tegenpartijen, bijvoorbeeld een bank en een producent.

Centrale tegenpartij (CTP). Een orgaan dat optreedt tussen de twee tegenpartijen van een transactie, waarbij het als de koper optreedt voor iedere verkoper en als de verkoper voor iedere koper. Het belangrijkste doel van CTP’s is het beheren van het risico dat kan ontstaan wanneer een tegenpartij niet in staat is de vereiste betaling te verrichten wanneer deze verschuldigd is en zo in gebreke blijft.

Transactieregister. Een centraal gegevenscentrum waaraan details over derivaattransacties worden gerapporteerd. Transactieregisters zijn commerciële bedrijven. Er zijn wereldwijde transactieregisters voor over-the-counter krediet-, rente- en aandelenderivaten (een speciaal soort derivaten zoals opties of futures).

Tegenpartijkredietrisico. Het risico dat een tegenpartij, d.w.z. de andere partij bij een financiële transactie, wat betreft betaling in gebreke blijft.

Clearing. Alle activiteiten vanaf het moment waarop een toezegging voor een transactie is gedaan totdat deze is afgewikkeld.

Operationeel risico. Een risico op verlies als gevolg van gebrekkige of falende interne processen of externe gebeurtenissen, bijv. fraude, menselijke fouten, terrorisme.

Marktwaarde. Het toewijzen van een waarde aan een actief die gelijk is aan de actuele marktprijs van het actief, of een waarde die is berekend op basis van gerelateerde gestandaardiseerde activa waarvoor een markt bestaat.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Verordening (EU) nr. 648/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 4 juli 2012 betreffende otc-derivaten, centrale tegenpartijen en transactieregisters (PB L 201 van 27.7.2012, blz. 1-59)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Verordening (EU) nr. 648/2012 werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Verordening (EU) 2022/2554 van het Europees Parlement en de Raad van 14 december 2022 betreffende digitale operationele weerbaarheid voor de financiële sector en tot wijziging van Verordeningen (EG) nr. 1060/2009, (EU) nr. 648/2012, (EU) nr. 600/2014, (EU) nr. 909/2014 en (EU) 2016/1011 (PB L 333 van 27.12.2022, blz. 1-79)

Laatste bijwerking 25.10.2023